Apolitik Olanın Politikleşmesi
ve
Politik Olanın Dijitalleşmesi
Doç.Dr. Ulaş Başar Gezgin
ulasbasar@gmail.com
Fotoğraf Kaynakları: http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/a1/2013_Taksim_Gezi_Park_protests_(15th_June).jpg,
http://www.agos.com.tr/upload/haber/nm_550_sergi_1212.jpg, http://www.tersninja.com/wp-content/uploads/2013/11/gezi-direni%C5%9Fi-2.jpg,
http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/2/29/Taksim_Gezi_Park%C4%B1_protestolar%C4%B1.jpg
2/5/2014
1

Özet
•
Artan düzeylerdeki siyasal katılımın zamansaluzamsal bir coğrafyası olarak Türkiye’nin
2013’ü, içiçe geçmiş iki sürece gömülü
durumda: Apolitik olanın politikleşmesi ve
politik olanın dijitalleşmesi. Bu iki eğilim,
yalnızca artan düzeylerdeki siyasal katılıma
katkı sağlamakla kalmıyor; aynı zamanda, sosyal
medyanın her yerde birdenliği yoluyla, resmi
siyasal iklime yönelik bir geribildirim ve
ileribildirim düzeneği olarak hizmet veriyor.
Sosyal psikolojik bir açıdan, bu siyasal diriliş,
siyasal etkililik (political efficacy) kavramıyla
(siyasal eylemlerin dünyayı değiştirebileceğine
duyulan inanç) sıkıca birbirine bağlı. Bu açıdan,
siyasal
etkililik,
yalnızca
siyasal
ve
toplumbilimsel bir değişken değil, aynı
zamanda algılarla ilgili olan ve sözümona
‘toplumsal olgular’la ilgili olmayan sosyal
psikolojik bir değişken. Bu ayrım, neredeyse
tümüyle,
muhalefeti
ve
protestoları•
nesneleştiren açıklamalarla (örneğin, yapısal
etmenler, işsizlik, başka bir seçeneğin
kalmaması vb.) özneleştiren açıklamalar
(örneğin, duygular, inançlar, tutumlar, kararlar
vb.) arasındaki ayrıma, özgür irade ile
belirlenimcilik tartışmalarına ve bir de, kitle
iletişim modelleriyle kullanımlar ve doyumlar
modelleri arasındaki ayrıma karşılık geliyor.
Anonimlik, nonimlik, südonimlik, inanılırlık,
çokyönlülük ve kullanıcı-üretimi medya, siyasal
etkililik algısını bir ölçüde kolaylaştırıyor.
İkincisi, sosyal medya kullanımı, insanların,
kullanıcı adını ve/ya da profil fotoğrafını
değiştirmek, protesto paylaşımları yapmak,
devlet temsilcilerine tvit atmak, video üretmek,
düzenlemek, altyazılamak, dilekçe imzalamak
vb. gibi sert ve yumuşak muhalefet biçimlerini
içeren geniş bir tayfta protesto yapmalarına
olanak sağlıyor. Bu bağlamda, bu çalışma,
apolitik olanın politikleşmesini ve politik olanın
dijitalleşmesini birbirine koşut süreçler olarak
tartışıyor.
Anahtar Sözcükler: Medya psikolojisi, sosyal
psikoloji, sosyal medya çalışmaları, siyasal
katılım ve medya etkileri.
2

Apolitik Olanın Politikleşmesi
Fotoğraf Kaynakları:
http://cdn.listelist.com/wpcontent/uploads/2013/06/kahrol
sun-bazi-seyler.png;
http://www.halkizbiz.com/image
s/haberler/apolitik_gencler_imaj
i_gercek_degildi_h5069.jpg ;
http://ekonomikdurum.com/Ima
ges/haberler/apolitik-genclikefsanesi-yikildi.jpg
2/5/2014
3

Politik Olanın Dijitalleşmesi
2/5/2014
4

Artan Düzeylerdeki Siyasal Katılım
Fotoğraf Kaynakları:
http://gazeteci.tv/images/haber/1249076575.jpg;
http://www.21yyte.org/assets/uploads/images/p
olis_taksim_ve_gezi_parki_ni_gostericil.jpg ;
http://i.radikal.com.tr/480x325/2013/06/09/fft64
_mf1493862.Jpeg
2/5/2014
5

Sosyal Medyanın Her Yerde Birdenliği
Fotoğraf Kaynakları: http://3.bp.blogspot.com/x2CkJMKpRyk/UanVkPDhGeI/AAAAAAAAL2g/I46_5JiOUpw/s1600/k
ad%C4%B1ko%CC%88y+4.jpg; http://vagus.tv/wpcontent/uploads/2013/08/k%C3%B6pr%C3%BC.jpg;
http://www.kpssrehber.com/Kutuphane/Resim/guncel/557314.jpg
2/5/2014
6

Resmi Siyasal İklime Yönelik
Geribildirim ve İleribildirim
2/5/2014
7

Siyasal Diriliş
Fotoğraf Kaynakları:
http://upload.wikimedia.org/wikipedia/tr/thumb/e/e1/1may%C4%B1s_77_1.jpg/230px1may%C4%B1s_77_1.jpg; http://2.bp.blogspot.com/-QIoIgKe61mw/Tb2VdgTbII/AAAAAAAABdM/1RrGKth1ofE/s640/1mayis1977.jpg
2/5/2014
8

Siyasal Etkililik
Fotoğraf Kaynakları:
http://www.itusozluk.com/image/geziparki-eylemlerinde-duvaryazilari_507289.jpg,
http://2.bp.blogspot.com/GkJ_Q46mhHg/UaswAlRmJrI/AAAAAAAAC
mY/rrWS4PJR1gQ/s1600/IMG_4373.JPG
2/5/2014
9

Direnişi Nesneleştiren Açıklamalar
• Yapısal etmenler,
• İşsizlik,
• Başka bir seçeneğin kalmaması vb.
2/5/2014
Fotoğraf Kaynağı: http://www.bianet.org/bianet/toplum/147690-mezuniyet-torenlerinde-gezi-direnisi
10

Özneleştiren Açıklamalar
•
•
•
•
Duygular,
İnançlar,
Tutumlar,
Kararlar vb.
Fotoğraf Kaynağı: http://3.bp.blogspot.com/XEGnXgYVyQE/UbBi0dtPXYI/AAAAAAAAQUc/uAOvBobYD08/s1600/Gezi+Park%C4%B11.JPG
2/5/2014
11

Özgür İrade vs. Belirlenimcilik
Fotoğraf Kaynakları:
http://www.kulturmafyasi.com/w
p-content/uploads/2014/01/gezidirenisi1.jpg;
http://evrimagaci.org/dosyalar/fo
tograflar/73/3423_73_580479_62
5549347470480_301934239_n.jp
g;
http://www.derindusunce.org/w
pcontent/uploads/2011/01/sans_k
ader_ozgur_irade_2.jpg
2/5/2014
12

Kitle İletişim Modelleri
vs.
Kullanımlar ve Doyumlar Modelleri
Kaynaklar:
http://thepowerofmedia.files.wordpress.com/2012/02/screenshot-2012-02-28-at-8-11-14-pm.png;
http://thepowerofmedia.files.wordpress.com/2012/02/screenshot-2012-02-28-at-9-06-56-pm.png;
http://timothyblotz.files.wordpress.com/2013/07/usesgratifications-social-media-model-1.jpg
2/5/2014
13

Sosyal Medya
•
•
•
•
Anonimlik, nonimlik, südonimlik,
inanılırlık,
çokyönlülük
kullanıcı-üretimi medya
2/5/2014
14

Muhalefet Yelpazesi
• kullanıcı adını ve/ya da profil fotoğrafını
değiştirmek,
• protesto paylaşımları yapmak,
• devlet temsilcilerine tvit atmak,
• video üretmek, düzenlemek, altyazılamak,
• dilekçe imzalamak
2/5/2014
15

Fotoğraf
2/5/2014
Kaynağı: http://www.medyafaresi.com/g2/64f_f5881.jpg
16