Kültürlerarası Psikoloji ve
Kültürlerarası İletişim:
Özcü, Yapılandırmacı ve Kurumsalcı
Yaklaşımlar
Doç.Dr. Ulaş Başar Gezgin
24 Mart 2014, 15:00-16:00
Fatih Sultan Mehmet Üniversitesi

3/24/2014 2

İçindekiler
• Özet
• Özgeçmiş
• Günlük Sorular
• Temel Konular
• 3 Bakış
• Hofstede- Kültürel Boyutlar Kuramı
• Yöntemler
• Yanlış Yollar
• Görsel Algı, Zeka, Duygular ve Gruplar
• Kültür, Çocuklar ve Çocukluk
• Uygulama Alanları
• Gezi Yazıları X Kültürlerarası Araştırmalar
• Kültürlerarası Temas Olasılıkları
• Kaynakça
3/24/2014 3

3/24/2014 4

Özet
• Bu seminerde, psikoloji ve iletişim bilimlerinin
kültürel konulara ve kültürlerarası
karşılaştırmalara yönelik 3 bakışı (özcü,
yapılandırmacı ve kurumsalcı yaklaşımlar)
bağlamında bir giriş yapıldıktan sonra, konuyla
ilgili araştırmalar ve medya temsilleri
üzerinden çeşitli bilgi ve görüşlere yer
veriliyor; ve kültürlere ilişkin bilimsel
çalışmalarla yüzeysel gezi yazıları arasındaki
farklara odaklanılıyor.
3/24/2014 5

3/24/2014 6

Özgeçmiş
• Doç.Dr. Ulaş Başar Gezgin (1978, İstanbul),
Türkiye, Vietnam, Tayland ve Malezya’da,
toplamda 10 yılı aşkın bir süre, psikoloji,
eğitim, iletişim, iktisat, bilişsel bilim,
insanbilim ve dilbilim gibi alanlarda ders
veren; özellikle, iletişim, psikoloji, eğitim
bilimleri, şehir plancılığı, Asya çalışmaları,
Latin Amerika çalışmaları ve yazına
odaklanan bir araştırmacıdır. Şimdiye dek
yayınlanmış 9 kitabı olan Gezgin (son kitabı:
Psychology of You 2.0: Psychology of Social
Media), 2013’ten bu yana, İstanbul’da,
Boğaziçi Üniversitesi dahil olmak üzere
çeşitli üniversitelerde, lisans ve yüksek lisans
düzeyinde, Kültürlerarası Psikoloji, Eğitim
Felsefesi, Karşılaştırmalı Eğitim, Çocukla
İletişim, Kişilik Kuramları, İletişim Kuramları
ve Araştırma Yöntemleri dersleri vermiştir/
vermektedir. Akademik çalışmalar dışında,
çeşitli dergi ve gazetelere köşe yazıları
yazmakta; şiir, şarkı sözü ve deneme
türlerinde yapıtlar vermekte ve çeşitli
ülkelerden şairleri Türkçe’ye
kazandırmaktadır. Ocak 2014’te uygulamalı
iletişim alanında (iletişim psikolojisi,
kültürlerarası iletişim ve sosyal medya
çalışmaları) doçentlik ünvanı almıştır. ERIC’le
taranan ‘The Journal for Critical Education
Policy Studies’ Dergisi dahil olmak üzere 5
derginin bilimsel hakemliğini yürütmektedir.
Eğitimini Boğaziçi, ODTÜ ve yurtdışında
tamamlayan Gezgin’in kimi çalışmaları,
İngilizce, Fransızca, Almanca, İspanyolca,
İtalyanca, Rusça, Japonca, Vietnamca, Tayca,
Gürcüce ve Azerbaycanca’ya çevrilmiştir.
• Profesyonel
Profili: http://www.linkedin.com/in/ulasbasa
rgezgin
• Sunumları: http://www.slideshare.net/dr_ge
zgin
3/24/2014 7

3/24/2014 8

Günlük Sorular
• “Fransızlar cimri midir?”
• “Türkler develere mi biniyor?”
• “İtalyanlar konuşkan mıdır?”
• “İspanyollar tembel midir?”
• Medeniyetler çatışması???
• Barış içinde nasıl yaşayabiliriz?
3/24/2014 9

3/24/2014 10

Temel Konular
• Kültürel psikoloji X Kültürlerarası psikoloji
• Kültür, ırk, etnisite, ulus, dinsel bağlılıklar,
kültürlerarası duyarlılıklar, gelenekçi toplum,
çağdaş toplum, yerli psikolojisi, biz-merkezcilik
ve ben-merkezcilik, çokkültürlülük vb.
• Neyin/ Nelerin ortaklığı?: Dil ortaklığı?
Alışkanlıkların ortaklığı?, Coğrafi ortaklık?
• Küreselleşme, bilişim teknolojileri
3/24/2014 11

3/24/2014 12

3 Bakış
• Özcü: Kültür, türdeştir. Her bir kültürün üyesi, o kültürü
temsil edebilir.
• Yapılandırmacı: ‘Kültür’ diye türdeş bir olgu sözkonusu
değildir; egemenlerin gereksinimlerine göre, kültürler,
türdeş ya da benzeşmez olarak gösterilmektedir.
(Benzerlik paradoksu)
• Kurumlar: Kimi özellikler için bu ikisi de doğru olabilir;
ancak, aslolan, kurumlardır. Kültür, değişmez değildir;
kurumlar onu sürekli olarak korumakta ve/ya da
dönüştürmektedir. Bu nedenle, bütüncül bir bakış şart.
Örnek: Kadına yönelik şiddet.
3/24/2014 13

Prof. Takao
3/24/2014 14

Hofstede- Kültürel Boyutlar Kuramı
• Hofstede çalışması.
• Bireyci-toplulukçu,
• Dişil-eril,
• Yüksek güç uzaklıklı-düşük güç uzaklıklı,
• Belirsizlikten kaçınan-belirsizliğe alışkın,
• ve
• Uzun erimli düşünen-kısa erimli düşünen
• Eleştiriler...
3/24/2014 15

3/24/2014 16

Yöntemler
• Ölçekler
• Deney
• Odak grubu
• Anket
• Gözlem
• İçerik ve söylem çözümlemesi
3/24/2014 17

3/24/2014 18

Yanlış Yollar
• Tüm kültürler, birbirine benzer ve aynı zamanda,
birbirinden farklıdır.
• Genellemeler, kalıpyargılar, önyargılar ve ayrımcılık
• Dil: ‘Ötekiler’in tanımlanış biçimi
• Liberal Tez: Yukarıdaki dörtlü ortadan kalkarsa, tüm
sorunlar çözülür.
• Barnum ifadeleri
• Benzeştirme (asimilasyon) yanılgısı.
• Dış-grup türdeşliği eğilimi
• Temel yüklemleme yanlışı
• Kendini doğrulayan kehanet
3/24/2014 19

3/24/2014 20

Görsel Algı, Zeka, Duygular ve Gruplar
• Görsel algı deneyleri
• Zeka testleri
• Zeka ve kültür ilişkisi
• Kültürler ve duygular:
• Evrenselciler X Görececiler
• Yüklemleme ve adil dünya
• İtaat
3/24/2014 21

3/24/2014 22

Kültür, Çocuklar ve Çocukluk
• Çocukları sevdiren kültürler
• Çocuk yetiştirme pratikleri
• Çocuğa biçilen roller,
• Çocuk için yapılan törenler
• Çocuğa şiddet uygulamanın olağan karşılanma(ma)sı,
• Çocuğa veril(mey)en değer
• Çocuk işçiliği
• Çocuğa aşılanan yarışmacılık ve bencillik ya da tam tersi
• Bağlanma biçimleri vb.
• “Çocuklukta yaşadıklarımızdan kaçmamızın olanaksız” ve
“çocukluğun yetişkinliğimize daha sonra değiştirilemez bir biçimde
etki eder” X
• “Çocuklukta ne yaşadıysak çocuklukta kaldı. Yetişkinler olarak,
kendimizi değiştirmek, bizim elimizde”
3/24/2014 23

3/24/2014 24

Uygulama Alanları
• Çokkültürlü toplum: Yerel yönetimler, medya, hukuk
vb.
• Özel olarak: Çokkültürlü eğitim
• Göçmenler ve mülteciler
• Kültürel duyarlılık, empati, temel iletişim becerileri
• İnsanbilimin 3 dönemi
• UNESCO Dünya Mirası Listesi (Somut ve soyut)
• “Çokkültürlü bir toplumun oluşumunda, eşitlikçilik mi
gözetilmeli; yoksa o kültüre özgü hiyerarşiler, yeniden
mi üretilmeli?”
• Tutucu kültürcülük X Devrimci kültürcülük
3/24/2014 25

3/24/2014 26

Gezi Yazıları X
Kültürlerarası Araştırmalar
• Bilgi kaynağı
• Yöntem
• Hakkında konuşulanların mecazi suskunluğu
• Görsel malzeme
• Dikkat çekme isteği
• Turistik bölgeler
• Kısa süreler
• Kesin yargılar
• Açık seçik değil örtük karşılaştırma
• Kendini tanımak için başkalarına bakmak
• Çin ve Vietnam örnekleri
• (metinler ve gerçek öykücükler)
3/24/2014 27

3/24/2014 28

Kültürlerarası Temas Yolları
• Medya
• Turizm
• Yemekler, lokantalar
• İnternet
• Çalışanlar
• Misafirler
• Spor
• Kültür-Sanat Etkinlikleri
• Okumalar
3/24/2014 29

3/24/2014 30

Kaynakça
• Gezgin, U.B. (yayına hazırlanıyor). Çokkültürlü toplum çokkültürlü
eğitim (başlık değişebilir). İstanbul: Ayrıntı.
• Gezgin, U.B. (2014). Social Cognition and Media Psychology
Uncovered: Social Representations of Chinese on Turkish
Newspapers. (Yayın onayı almış uluslararası kitap bölümü)
• Gezgin, U. B. (2014). Media psychology and intercultural
communication: The social representations of Vietnam on Turkish
newspapers (değerlendirilmekte olan uluslararası kitap bölümü)
• Gezgin, U.B. (2013). Çokkültürlü toplum için kültürlerarası psikoloji.
Bianet, 29 Mayıs 2013.
http://www.bianet.org/bianet/siyaset/146979-cokkulturlu-toplum-
icin-kulturlerarasi-psikoloji
• Shiraev, E.B. ve Levy, D.A. (2013). Cross-cultural psychology: Critical
thinking and contemporary applications. Boston: Pearson.
• (Tüm fotoğraflar, Gezgin tarafından çekilmiştir.)
3/24/2014 31

3/24/2014 32

3/24/2014 33

3/24/2014 34

3/24/2014 35

3/24/2014 36

3/24/2014 37