3. Patoloji Nedir?
• Pathos (Yunanca) : Hastalık
• Patoloji: Hastalıkların bilimsel yöntemlerle
incelenmesi
4. Patoloji
• Hastalıklara yol açan nedenleri
• Bunların doku ve organları etkileme biçimlerini
• Hastalıklı doku ve organların özellikle morfolojik
(biçimsel, görüntüsel)
özelliklerini inceler
5. Patoloji
• Anatomi ve fizyolojide öğrenilen bilgilere
hastalıklı organların çıplak gözle ve
mikroskop altındaki anormal görünüşlerini ekleyerek
hatalıkların anlaşılmasını sağlar
• Tanı ve tedavi
6. Patoloji
• Hastalardan tarama ve tanı amacıyla
hücre/doku örneklerinin alınması veya
organların çıkartılması ile patatoloji çalışmaları
başlar
7. Patoloji
Örneklerin;
• Önce dış görünümleri (makroskopi) değerlendirilir
• Mikroskopi altında incelenmesi gereken kısımları seçilerek ayırılır
• Patolojiyi en iyi yansıttığı düşünülen bölümler örneklenir (diseksiyon)
• Çok ince (4-5 mikron kalınlıkta) kesitlerin alınabilmesine olanak verecek
işlemlerden geçirilir (doku takibi)
• Hazırlanan kesitler ” hemotoksilen-eozin (H&E)” yöntemiyle boyanır
• Boyanmış kesitler ışık mikroskobunda incelenerek morfolojik (biçimlere
ağırlık veren) bir değerlendirme yapılır (mikroskopi)
8. Patoloji
Morfolojik değerlendirme tanıya ulaşırken patoloğun
kullandığı yollardan biri;
• Biyokimyasal
• Farmakolojik
• Mikrobiyolojik
• Genetik
• Moleküler
verileri de kullanabilir
9. Patoloji
Özel yöntem ve düzeneklerin yardımıyla
hücrelerin/dokuların üzerinde nitel (kalititatif) ya da nicel
(kantitatif) incelemeler yapar;
• Histokimya
• İmmunhistokimya
• Doku kültürü
• İn situ hibridizasyon
• DNA sitometrisi
• Dijital görüntü analizi
10. Patoloji
Patoloğun en sık kullandığı düzenek ışık mikroskopudur
(IM)
• IM ile sağlanabilecek büyütme X1000 ile sınırlı
• Bu sınır görünür ışığın dalga boyundan kaynaklanır
• LASER
X ışını
Ultrasound
Dijital
mikroskoplar
** Scanning tunneling microscope: Tek tek atomları görüntüler
11. Patoloji
• Elektron mikroskop
Büyütme gücü IM yüzlerce katı
* Tarayıcı (scanning): 3 boyutlu görüntü
* Geçişimsel (transmission):
• Sık görülen hastalıkların tanısında yeri yok
12. Patoloji
• Patolog bu yöntemlerden biri ya da bir kaçını ile yaptığı
inceleme sonucunda bir rapor düzenler
13. Patoloji
• Patoloji raporunda:
* Tanı
* Ayırıcı tanılar
* Öneriler
• Patolog tıbbi konsültasyon ve
danışma mekanizmasının bir
parçası
* Hasta ile ilgili düşüncesi
sorulduğunda ( doku ve organ
gönderildiğinde) bütün klinik
bulgular ve değerlendirilmeler
hakkında bilgilendirilmeli
14. • Patoloji laboratuarına gönderilen her hücre/doku
örneği;
* hastanın adı-soyadı
yaşı
cinsi
doğum yeri
* örneği alan doktorun klinik tanısı
* klinik, operatif ve laboratuar bulguları
yazılı bir kağıt ile beraber gönderilir
16. • Gelen her örnek protokol defterine
kaydedilir
• Verilen numara materyal taşıma kutusu ve
kağıdın üzerine yazılır
• Bundan sonra doku bütün işlemlere bu
protokol numarası ile girer
17. Fiksasyon (Tesbit) İşlemi
• Fiksatif (tesbit edici) maddeler hücreleri canlı
halleri ile tesbit eder
• Dokunun otolizini önler
• %10'luk formalin
18. Fiksasyon (Tesbit) İşlemi
• Formalin; formaldehit gazının sudaki %40'lık
eriyiğidir
(10 ml. formalin+ 90 ml. su ile %10'luk
formalin elde edilir)
• Gerçekte bu eriyik içindeki formalin %4
oranındadır
19. Fiksasyon (Tesbit) İşlemi
• Dokular bu eriyik içinde aylarca hatta yıllarca
bozulmadan kalır
• Tüm mikroorganizmaları öldürür
• Dokuların iyi tesbit olmaları için:
* kendi hacimlerinin en az 10 katı eriyik
içinde
* en az 4 saat (küçük dokular için) beklemeleri
gerekir
21. • Kemik örnekleri fiksasyondan sonra içlerindeki
kalsiyum alınarak yumuşatılır
• Bu amaçla %20'lik sodyum sitrat+%50'lik formik asit
karışımı kullanılır
• Bu işleme dekalsifikasyon denir
35. Dokunun Suyunu Alma
(Dehidratasyon-Sertleştirme)
• Mikrotomda birkaç mikron kalınlığında ince
kesilebilmesi için dokunun sert olması gerekir
• Doku içindeki
* su alınıp yerine alkol
* alkol alınıp yerine ksilol
* ksilol alınıp yerine parafin
geçirilir
37. Saydamlaştırma
• İkinci aşama dokudaki alkolü alıp yerine Ksilol
(Ksilen) veya Toluol (Toluen) gibi eriyikleri
geçirmektir
• Bu eriyik içinde dokular 30-45 dakika tutulur
• Ksilol yağları da eritir ve dokuyu saydamlaştırır
38. Parafinizasyon
• 58-60 C° sıcaklıktaki parafin içinde 4 saat
bekletilir
• Dokulardaki ksilol yerine parafin geçirilir
• Dokular kesilebilir sertlikte ve saydam hale
gelir
• Bu işlemler elde ya da otomatik doku takip
makinalarında gerçekleştirilir
49. •Lâmlar 60 C° lik etüvde 1-2 saat süre ile bekletilir
•Bu sırada doku içindeki parafin erir ve akar
•Lâm üzerinde sadece doku kesiti kalır
50. • Preparatlar tüm parafini temizlemek ve
dokuyu saydamlaştırmak üzere
*ksilolde 20 dakika
*absolu alkolde 5 dakika
*%96'lık alkolde 5 dakika
tutulur
57. Çıplak gözle görülemeyecek kadar
küçük cisimlerin birkaç çeşit mercek
yardımıyla büyütülerek görüntüsünün
incelenmesini sağlar
58. İlk olarak Hollandalı Zacharias Janssen’in
1950 dolaylarında bir teleskopu geliştirerek yola
çıkmıştır
İlk mikroskop
1595
3- 9 kat
büyütme…
. http://students.ou.edu/
59. Bugünkü mikroskobun ana prensiplerini 17. yüzyılda
Hollandalı Anton van Leeuwenhoek ve İngiliz Robert Hook
bulmuşlar
www.cerebromente.org.br
Robert Hook’un mikroskopuLeewenhoek’un mikroskopu
www.students.ou.edu
60. Mikroskop iki bölüme ayrılır
http://www.cerebromente.org.br/n17/history/neurons1_i.htm
70. 7)Büyütmeyi arttırmak için hareketli revolveri saat yönünde çevirerek
ve her objektif değişikliğinde sadece ince ayar düğmesini
ayarlayarak görüntüyü odaklayabilirsiniz
Revolver
76. Mikroskop kullanımından sonra dikkat
edilmesi gerekenler
1- Mikroskop sadece gövde kolu
üzerinden tutulmalı ve taşınmalıdır
2-Objektifi tüpteki oküler ile birlikte en
düşük büyütme seviyesine getirip
bırakınız
3-Aydınlatma sistemini kapatmayı
unutmayınız
77. Mikroskop kullanımından sonra
dikkat edilmesi gerekenler
4-Toz, mikroskop ve optik aksamın en kötü düşmanıdır.
Bu nedenle mikroskobun hassas iç bölümlerine tozun
girmesini engellemek için herhangi bir objektifi veya
oküleri kesinlikle mikroskop üzerinden çıkartmayınız
5-Eğer mikroskobun gövdesi ve tablası tozlu ise, tozun
silinmesi için yumuşak pamuklu bez parçası kulanınız
78. Mikroskop kullanımından sonra dikkat
edilmesi gerekenler
6-Tüm bu işlemlerden sonra artık mikroskobu
koruma örtüsüyle örtebilirsiniz
