SlideShare a Scribd company logo
1 of 19
Universiteti i Prishtinës “Hasan Prishtina”
Lënda: E drejta administrative
Tema: Administrata publike në procesin e integrimeve evropiane
Mentori: Prof.Dr.Mirlinda Batalli
Studenti: Endrit Rustemi
21-Dec-14
Lënda: E drejta administrative
2
Përmbajtaja
PPëërrmmbbaajjttjjaa………………………………………………………………………….…………………………..…2
HHyyrrjjee……………………………………………………………………………….……………………………………………………..3
KAPITULLI I
1.KKuuppttiimmii ii aaddmmiinniissttaattëëss ppuubblliikkee………………………………..…………………………….4
1.1 Akti administrativ……………………………………………………………………………….…..4
2.AAddmmiinniissttrraattaa nnëë KKoossoovvëë nnggaa aassppeekkttii hhiissttoorriikk………………….……….………..…………...5
2.1 Administrata ne Kosove para vitit 1999…………………….…..…..……..…………...5
2.2 Administrata ne Kosove pas vitit 1999…………………………………….………………7
KAPITULLI II
3.. RReeffoorrmmaa nnëë aaddmmiinniissttrraattëënn ppuubblliikkee……………………………………………………….……….8
3.1 Reforma e Administratës Publike në Republikën e Kosovës…………….……..8
3.2 Administratë e hapur dhe Transparente…………………………………………………..9
3.3 Qeverisja elektronike në Kosovë (e-qeverisja)…………………………………………10
KAPITULLI III
4. PPrroocceessii ii iinntteeggrriimmeevvee eevvrrooppiiaannee……………………………………………………………….. 11
4.1 Histori e shkurtër e krijimit të Bashkimit Evropian (BE)...........................11
4.2 Administrata publike në vendet në tranzicion........................................ 12
4.3 Procesi i integrimit evropian i Republikës së Kosovës..............................13
4.4 Procesi i integrimit evropian të Shqipërisë................................................14
4.5 Acquis Communautaire............................................................................ 15
PPëërrmmbbyylllljjaa.......................................................................................................... 16
Lënda: E drejta administrative
3
Hyrje
Në këtë punim trajtohet dhe analizohet veprimtaria e administratës publike, parimet në të
cilat ajo mbështetet si dhe roli, ndikimi dhe kontributi që ka në shoqëri që nga krijimi i asaj e deri më
tani. Ky punim poashtu analizon qasjen qeveritare dhe përgjigjet institucionale ndaj procesit të
integrimeve evropiane.
Ky punim pretendon të ofrojë studentëve me shumë njohuri mbi administratën publike dhe
rolin e saj në jetën e përditshme si dhe mund të nxis interesimin e tyre për të hulumtuar më shumë sa i
përket admiunistratës publike në procesin e integrimeve evropiane. Procesi i reformimit është një
pjesë e rëndesishme e këtij seminari edhe lidheshmeria e reformës në procesin e integrimeve
evropiane.
Ky punim është i ndarë në kapituj ku në secilin prej tyre janë trajtuar aspektet teorike dhe
praktike të organizimit të administratës publike në Republikën e Kosovës por duke bërë edhe disa
krahasime edhe me administraten në Republikën Shqipërisë. Fillimisht në kapitullin e parë paraqitet në
pika të shkutëra disa nga informacionet themelore për administratën publike dhe aktin administrativ,
pastaj jamë munduar ta paraqes një historik të shkurtër të administatës publike në Kosovë që nga
fiillimi shekullit XX e deri te administrata pas shpalljes së Kosovës shtet të pavarur dhe sovran.
Në kapitullin e dytë trajtojme reformën e administratës publike në Kosovë, sfidat dhe rrethanat
në të cilat është zhvilluar dhe zhvillohët edhe më tej. Poashtu mundohemi te paraqesim edhe
problemet dhe mangësit që janë evidentuar në reformën e administratës në raport me procesin e
integrimeve.
Kapitulli i tretë që njëkohësishtë është edhe kapitullli I fundit trajtohet procesi I integrimeve
evropiane dhe sfidat qe përballen shtetet në këtë proces. Këtu jemi fokusuar më shumë të trajtojmë
procesin e integrimeve që po kalon vendi ynë duke u fokusuar gjithmonë procesin në raport me
administratën publike që është edhe edhe pika e kryesore e këtij seminari. Poashtu në këtë kapitull
trajtojmë edhe aspektin krahasues të organizimit te administratës publike ndërmjet Republikës së
Kosovës dhe Republikës së Shqipërisë dhe fazën e integrimeve në të cilën po kalojnë këto dy shtete.
Për realizimin e ketij punimi seminarik une do mundohen që të bazohem sa me shumë në
dokumentet që janë zyrtare, dhe që jane lëshuar nga institucionet kompetente.
Lënda: E drejta administrative
4
KAPITULLI I
1.Kuptimi i administatës publike
Administrata paraqet një veprimtari pa të cilën nuk mund të paramendohet veprimtaria e shtetit
të organizuar. Për nocionet administratë publike dhe shtetërore nuk ka definicion të përgjithshëm që
është i vlefshëm nëçdo sistem konkret. Por në nocionin administratë publike mund të themi se
përfshihen të punësuarit në vetë administratën lokale, në veprimtaritë e arsimit, shëndetësisë, kulturës,
shkencës dhe veprimtaritë sociale si dhe të punësuarit në organet shtetërore dhe organet në tri shtyllat e
pushtetit që nuk kanë status të nëpunësve shtetërorë (personeli ndihmës).
Në fakt vet funksionaliteti i shtetit varet nga një administratë e përgjegjshme, e zhvilluar, efikase
dhe e përgjegjshme. Administrata publike ka si objekt realizimin e vlerave që shprehin interesin shtetit
ose të një bashkësie të veçantë, të njohur si e tillë nga shteti. Administrata publike është e
lidhur ngushtë me pushtetin ekzekutiv, por ajo nuk identifikohet vetëm me këtë pushtet, sepse ka një
sferë më të gjërë përfshirje. Administrata publike dallohet nga administrata private nga karakteri i saj
publik, sepse vihet në shërbim të interesit të përgjithshëm të shoqërisë ose të një bashkësie
njërëzish pa limit. Administrata publike dallon edhe nga administrata shtetërore sepse administrata
shterërore ka kuptim me të ngushtë se administrata publike. Administrata shtetërore përfaqëson njërën
nga instrumentet e aparatit shtetëror përmes të cilit shteti ushtron veprimtarinë e vet.
Administrata publike është një nga segmentet kryesore përmes së cilës realizohen marrëdhëniet
në mes të shtetit dhe shoqërisë.
Kemi një sërë parimesh dhe mekanizmash të së drejtës administrative, të cilat synojnë të zhdukin
njëanshmërinë dhe sjelljen e çështjeve publike. Disa nga parimet kryesore me të cilat organizohet puna
e administratës janë: 1.besueshmëria dhe parashikueshmëria (siguria juridike); 2. transparenca; 3.
përgjegjshmëria dhe 4. efiçenca dhe efektiviteti.
Veprimtaria e administratës publike ka karakter nënligjor dhe karakter organizues dhe
njëkohësisht mbështetet në aktet administrative.
Në botën perendimore shteti është bartës i vetëm i interesit të përgjithshem, përkatësishtë i interesit
shoqërorë, sepse shteti në fakt është përfaqësuesi i vetëm i shoqërisë në tërsi.
“Administrata është pjesa me e dukshme e qeverisë, është qeveria në veprim…”. kjo thënie e
ish presidentit të shteteve të bashkuara të Amerikës Ëoodroë Ëilson, përbën edhe sot filozofinë
bazë mbi të cilin duhet operuar administrata dhe duke reflektuar demokracisë, profesionalizmin dhe
përkushtimin e saj në shërbim të qytetarëve.
Lënda: E drejta administrative
5
11..11 AAkkttii aaddmmiinniissttrraattiivv
Akti administrativ është një koncept thelbësor i të drejtës administrative. Akti administrativ
duhet konceptuar si deklarim ose shfaqje e vullnetit të pushtetit nga organet që ushtrojnë veprimtari
administrative, i kryer në përputhje të plotë me kushtetutën dhe me ligjet në tërësi, që zbatohet në
përmjet vullnetit të lirë të subjekteve të cilëve u drejtohet ose me anë të fuqisë shtrënguese të shtetit.
Qëllimi i tij është krijimi, ndryshimi ose shuarja e pasojave të caktuara juridike.
Akt administrativ është çdo vendim, me shkrim i organit publik, i njëanshëm, i dhënë në
ushtrim të funksionit publik ndaj një ose disa personave individualisht të përcaktuar, që krijon,
ndryshon ose shuan një marrëdhënie juridike. Akt administrativ quhet çdo urdhër, vendim apo veprim
që merret nga autoritetet administrative për rregullimin e një rasti të veçantë ose rasteve të
përgjithshme në sferën e të drejtës publike.
Sipas ligjit për konfliktet administrative: Akt administrativ - çdo vendim të organit të
paraparë në nën-paragrafin 1.1. të këtij paragrafi, i cili merret në fund të një procedure
administrative në ushtrimin e autorizimeve publike dhe që prek, në mënyrë të favorshme ose jo të
favorshme të drejtat e njohura ligjërisht, liritë ose interesat e personave fizikë ose juridikë
përkatësisht palës tjetër në vendosjen e çështjes administrative.1
2. AAddmmiinniissttrraattaa nnëë KKoossoovvëë nnggaa aassppeekkttii hhiissttoorriikk
22..11 AAddmmiinniissttrraattaa nnee KKoossoovvee ppaarraa vviittiitt 11999999
Gjatë Luftës së Parë Botërore Kosova dhe viset e tjera etnike shqipëtare ishin në kuadër të
Shqipërisë. Mirpo, pas mbarimit të kësaj lufte, në Konferencën e Versajës (1919) Fuqitë e Mëdha, edhe
kësaj here e dënuan popullin shqiptar, duke lënë mbi 50% të trojeve etnike dhe popullatës shqipëtare
nën juridiksionin grek dhe jugosllav.2
Deri në gjysmën e majit 1945, në Kosovë, me urdhërin e
komandantit suprem (Tito) vendoset administrimi ushtarak si organ I pushtetit ushtarak-shtetror.3
Ne rrethanat e këtij administrimi Kosova u aneksua nga Serbia me 10 korrik 1945, në Kuvendin e
Prizrenit I cili u organizua nga forcat serbe.
Mirpo më 1974 Republika Socialiste Federative Jugosllave (RSFJ) nxori Kushtetuten e re ku u
bënë ndryshime në fushen e mardhënjeve ekonomiko-shoqërore dhe në sistemin politik. Me këtë
1
LIGJI Nr. 03/L-202 PËR KONFLIKTET ADMINISTRATIVE, neni 1, nën-paragrafin 1.2.
2
Prof.Dr Arsim Bajrami “Sistemi kushtetues I Republikës së Kosovës”, Prishtine 2011, fq.33
3
Stipe Mesiq, “Si u shkatërrua Jugosllavia”, Prishtine 2011
Lënda: E drejta administrative
6
kushtetutë Kosova u përcaktua si njësi autonome politike e territoriale.4
Republika e Serbisë ishte e
para që e shkeli kushtetutën e ish-RSFJ-së me miratimin e Amandamenteve në Kushtetutën e vet me
çrast u bë rrënimi I autonomisë së Kosovës.
Më 1991 Kosova u përcaktua si shtet I pavarur dhe sovran por që nuk u pranua
ndërkombëtarisht. Ndarja e pushtetit shtetror u prëcaktua në pushtet legjislativ, eksekutiv dhe
gjyqësor. Sa i përket pushtetit eksekutiv pjesë e tij ishte edhe pushteti administrativ, përkatesisht
administrata shtetërore. Në kuadër të organizimit territorial në Kosovë me Kushtetutë parashiheshin
dy lloje të njesive të vetadministrimit lokal: komuna dhe qyteti.5
Mirpo pas ndërhyrjes së dhunshme
të Serbisë në Kosovë, më 1991, u rrënua plotësishtë struktura organizative e organeve të
administratës në Kosovë.6
Megjithatë, Qeveria e Republiës së Kosovës, në vitin 1992 kishte
përgaditur një akt normativ për organizimin e administrates së Republikës së Kosovës ku parashiheshin
disa organe të administratës.
Kosova mbeti nën regjimin represiv serb dhe trazirat u shkallëzuan gradualisht, duke arritur
kulmin me luftën e armatosur në vitin 1998 dhe intervenimin me forcë të NATO-s në 1999. Pas luftës,
Kosova është administruar nga një mision civil, kryesuar nga Kombet e Bashkuara me komponentin
ushtarak të KFOR-it nën udhëheqjen e NATO-s.
22..22 AAddmmiinniissttrraattaa nnee KKoossoovvee ppaass vviittiitt 11999999
Më 10 qershor 1999 Këshilli i Sigurimit i Organizatës së Kombeve të Bashkuara (OKB) miratoi
Rezolutën 1244 që i dha fund agresionit serb ndaj Kosovës dhe ndërpreu gjenocidin shtetëror serb I cili
synonte spastrimin etnik të Kosovës. Kjo rezolutë praktikisht shënoi edhe ndërprerjen e luftës
çlirimtare të UÇK-së.
Me Rezolutën 1244 të Këshillit të Sigurimit u vunë edhe bazat për funksionimin e administratës
publike në Kosovë.
Rezoluta ka përcaktuar UNMIK-un bartës të përgjegjësive lidhur me funksionimin e
administratës publike. Ndonëse administrimi ndërkombëtar i territoreve ka precedencë historike
(p.sh. Namibia, Kamboxha , Irani Perëndimor), rasti i Kosovës së bashku me disa raste tjera të viteve
nëntëdhjetë (si Bosna dhe Hercegovina dhe Timori Lindor)paraqet një topologji të re për akademikët
në këtë fushë.7
4
Prof.Dr.Esat Stavileci “Administrata në shoqërinë vetëqeverisëse, Prishtinë 1985, fq.17
5
Kushtetuta e Republikës së Kosovës, 1991, neni 87
6
Esat Stavileci-Mirlinda Batalli-Sokol Sadushi, “Organizimi dhe veprimtaria administrative” 2012, fq.68
7
KIPRED - Administrimi dhe qeverisja ne Kosovë, Prishtinë/Gjenevë, qershor 2005, fq.3
Lënda: E drejta administrative
7
Me Rezolutë, misionit civil ndërkombëtar iu besuan detyrat dhe përgjegjësitë në sferën politike
dhe administrative në tri nivele:
a) administrimi i përkohshëm i Kosovës;
b) themelimi i institucioneve të vetëqeverisjes demokratike, mbikëqyrja e tyre duke përfshirë
edhe procesin zgjedhor; dhe
c) transferimi i përgjegjësive tek institucionet e Kosovës.8
Rezoluta ka përcaktuar fazat e transferimit gradual të kompetencave në fushën e administratës
publike dhe sfera të tjera që kaluan në përgjegjësi të institucioneve të Kosovës. Transferimi i
kompetencave nga UNMIK-u tek institucionete e Kosovës ka kaluar në disa faza te njohura si
“standardet para statusit”. Pastaj në vitin 2006 filluan negociatat ndërkombëtare për caktin final të
statusit të Kosovës të udhëhequra nga Marti Ahtisari. Më 17 shkurt 2008 Kosova shpallet Republikë
dhe me pas miraton edhe Kushtetuten e Republikës së Kosovës e cila hyri ne fuqi më 15 maj 2008.
Sipas Kushtetutës “Republika e Kosovës është shtet i pavarur, sovran, demokratik, unik, dhe i
pandashëm” (neni 1). Poashtu kjo Kushtetutë në neni 4 thotë “Kosova është Republikë demokratike e
bazuar në parimin e ndarjes së pushteteve dhe kontrollit e balancimit në mes tyre, sikurse është
përcaktuar me këtë Kushtetutë”. 9
Kuvendi i Kosovës ushtron pushtetin legjislativ, Presidenti i Kosovës përfaqëson unitetin e
popullit dhe është përfaqësues legjitim i vendit brenda dhe jashtë dhe garantues I funksionimit
demokratik të institucioneve të Republikës së Kosovës, ndërkaq Qeveria e Republikës së Kosovës është
përgjegjëse për zbatimin e ligjeve e politikave shtetërore dhe i nënshtrohet kontrollit parlamentar.
Pushteti gjyqësorë e ushtrojnë gjykatat.
Struktura organizative e administratës shtetërorë të Kosovës siguron që shërbimet të ofrohen
në përputhje me parimin e sundimit të ligjit; administrata vepron në mënyrë të paanshme, apolitike
dhe e orientuar nga qytetarët.
Organet e administratës shtetrore janë pjesë përbërse e aparatit shtetëror të një vendi.
Organet e administratës shtetrore, në përputhje më aktin e themelimit e kanë ststusin e personit
juridik.10
8
Prof.dr.Mirlinda Batalli “Reforma e administratës publike në Kosovë” fq.8
9
Kushtetuta e Republikës së Kosovës 2008 fq.1
10
Esat Stavileci-Mirlinda Batalli-Sokol Sadushi, “Organizimi dhe veprimtaria administrative” 2012, fq.83
Lënda: E drejta administrative
8
KAPITULI II
33..RReeffoorrmmaa nnëë aaddmmiinniissttrraattëënn ppuubblliikkee
Baza më e fuqishme e funksionimit të aparatit shtetëror është administrata publike. Shteti është
funksional dhe efikas vetëm me një administratë publike të zhvilluar, profesionale dhe të përgjegjshme.
Zhvillimi apo evoluimi i shoqërisë nuk ndalet asnjëherë, pa është procës I pandalshëm dhe kjo
është ndoshta njëra ndër arsyjet që ne nuk jemi të kënaqur me administratën. Në kohën bashkëkohore,
kur përdorimi i teknologjisë, në veçanti i asaj informative, është bërë pjesë e domosdoshme e jetës dhe
e punës, ndryshimet e krijuara kanë nxitur zhvillime të reja dhe reforma në shumë fusha, duke përfshirë
edhe administratën publike.
Administrata publike është shëndruar në një instrument të qeverisjes qendrore për trajtimin e
problemeve të përgjithshme shoqërore. Zbatimi i politikave të qeverisë dhe një disiplinë akademike që
studion këtë zbatim dhe që përgatit nëpunësit civilë për punë.
Në teorinë dhe praktikën e shteteve të ndryshme procesi i reformave në administratën publike
konsiderohet si një “proces i vazhdueshëm” dhe transformim i vazhdueshëm”.
Reforma e administratës publike mund të përkufizohet si sfidë për të bërë ndryshime të
konsiderueshme në qeveri që i referohen strukturës administrative të përgjegjshme dhe efikasitetit. 11
Transformimi shoqërorë i administratës është një proces afatgjatë i cili kërkon krijimin e
parakushteve themelore për realizimin e tij. Përshtatja e administratës në kushtet dhe rrethanat e reja te
zhvillimit të shoqërisë është detyrë e legjislacioneve administrative. Prandaj është nevojë e
domosdoshme për ndërtimin e legjislacionin adekuat ne kushtet dhe rrethanat e reja të zhvilllimit të
shoqërisë. Ndërtimi i një sistemi më të përsosur të administratës publike kërkon planifikimin e një
varg masash dhe kërkon një përkrahje të madhe nga gjithë faktorët politik.
Një ndryshim madhor dhe kulturor që ndodhi në pjesën më të madhe të vendeve ishte lëvizja
drejt një administrate më transparente. Administrata transparente nuk është vetëm qështje e vullnetit për
të zbuluar informatat, por njëherish ka për ëellim të siguroj qasjen e qytetarëve në shërbimet e
administratës, gjë që do ta bënte qeverinë më të përgjgjshme, duke iu mundësuar qytëtarëve të marrin
pjesë në vendimarrje. Shërbimet e administratës dhe informacionet e ndryshme sot janë më afër
qytetarëve nga së ishin më parë, dhe ndoshta janë më larg se sa do të jenë në të ardhmen.
11
Prof.dr.Mirlinda Batalli “Reforma e administratës publike në Kosovë” fq.3
Lënda: E drejta administrative
9
33..11 RReeffoorrmmaa ee AAddmmiinniissttrraattëëss PPuubblliikkee nnëë RReeppuubblliikkëënn ee KKoossoovvëëss
Për shkak të konfliktit në Kosovë në fund të vitit 1999, administrata publike është ballafaquar me
probleme të shumta. Veçori e përbashkët e sistemit të qeverisjes dhe menaxhimit të sektorit publik ishte
kërkesa për transformimin e modelit të mëparshëm të administratës në një model të administrimit
modern.
Kosova ka rrugëtuar drejt një procesi të vështirë por shumë të rëndësishëm në sferën e
funksionimit të administratës publike. Reformat në administratën publike në nivelin që kërkohet në
Kosovë kërkuan kohë, kërkesa dhe këmbëngulësi, por edhe vizion të qartë, drejtim të saktë, udhëheqje
të bindur dhe të qëndrueshme si dhe burime të mjaftueshme. Fillimisht është evidentuar ekzistimi i një
mungese të kapaciteteve efikase institucionale për formulimin, koordinimin dhe vlerësimin e politikave
strategjike të shërbimit civil në Kosovë. Andaj, profesionalizmi i shërbyesve civilë u konsiderua si
prioritet në reformat e administratës publike.
Zbatimi i Teknologjisë Informative (TI) në Kosovë ka filluar me vonesë në krahasim me vendet
e tjera të rajonit, për shkak të gjendjes në Kosovë. Megjithëse janë bërë investime të shumta në këtë
fushë, kryesisht nga donatorët e ndryshëm, nuk është arritur rezultati dhe efektet e pritura.12
Duke pasur parasyshë situaten në Kosovë dhe oriëntimin e Kosovës drejt Bashkimit Evropian
Kosova duhet të ketë një proces të rendësishëm dhe të thellë të administratës publike. Gjatë viteve të
fundit institucionet e Kosovës si dhe shoqëria kosovare ka përparuar dhe ka lëvizur nga një strukturë
shumë e ndjeshme në një strukturë stabile me të gjitha vetitë e shtetit. Mirpo administrata publike është
sektori me më së paku progresi për sa i përket përmbushjes së Standardeve Evropiane në praktikë.
Kuvendi i Republikës së Kosovës pikërisht për ti mënjanuar dhe parandaluar problemet në
administratën publike dhe për të vendosur bazat e një administrate profesionale dhe të depolitizuar ka
aprovuar Ligjin për Shërbyesit Civil. Mund të thuhet se sa i përket kuadrit ligjor me të cilin rregullohet
Shërbimi Civil, Republika e Kosovës i afrohet standardeve evropiane dhe ndërkombëtare.13
Por, ajo që
mbetet sfidë e jona edhe në të ardhmen është pikërisht vullneti për zbatimin e këtyre ligjeve dhe
konventave ndërkombëtare. Kuvendi gjithashtu ka miratuar edhe ligje të tjera që përbëjnë bazën ligjore
për punën e administratës si Ligjin për Administratën Shtetërore të Republikës së Kosovës dhe Ligjin
për Konfliktet Administrative.
Padyshim se depolitizimi i administratës publike është një nga çështjet kyçe dhe më sfiduese për
reformim të administratës shtëtërorë. Qeveria e Republikës së Kosovës duhet të bëj më shumë në këtë
drejtim për krijimin e një administrate profesionale, të depolitizuar dhe në shërbim të qytetarit, që janë
12
Prof.dr.Mirlinda Batalli “Reforma e administratës publike në Kosovë” fq.19
13
Zyra për qeverisje të mirë ,Zyra e Kryeministrit –Doracak– etika dhe transparenca në administratën publike ,
Lënda: E drejta administrative
10
një kohësisht edhe treguesit më të mirë të përpjekjeve për të përmbushur obligimet që ka marrë për
integrime evropiane.
Qeveria e Kosovës ka aprovuar Strategjinë e saj për Reformën e Administratës Publike në mars
të vitit 2007, duke synuar përcaktimin e qëllimeve për një periudhë kohore pesë (5) vjeçare. Ky
dokument ishte përpiluar nga Grupi i Ekspertëve për Reformën e Administratës Publike (GERAP).
Strategjia mbulonte tetë fusha kryesore: Burimet Njerëzore, Strukturën Institucionale, Menaxhimin e
Administratës Publike, Komunikimin me Qytetarë, e-Qeverisjen, Menaxhimin e Financave Publike,
KundërKorrupsionin, si dhe Politikat dhe Legjislacionin. Për detajizimin e veprimeve që duhej të
ndërmerreshin për implementimin e këtij dokumenti strategjik, GERAP përpiloi edhe Planin e Veprimit
për Reformën e Administratës Publike (PVRAP) i cili u rishikua në gusht të vitit 2009.
Qeveria e Republikës së Kosovës po ndërton një sistem të riorganizuar dhe ngritje të
kapaciteteve në institucione për planifikim, zhvillim dhe diskutim të politikave publike në mënyrë
transparente, përfshirë edhe politikat për integrim në BE. Është bërë ngritja e cilësisë së shërbimeve
administrative që ofrohen nga institucionet e Qeverisë për qytetarët, bizneset dhe për vetveten, duke
racionalizuar proceset administrative.
Administrata publike duhet të siguroj numrin e mjaftueshëm të punonjësve në vëndet e duhura,
pra formulën personi i duhur në vendin e duhur, në mënyrë që të arrihet eficenca dhe efikasiteti
në punë.
Mirëpo, prapë se prapë për vetë institucionet por, edhe për qytetarët reformat nuk janë të
lehta. Për këto reforma nevoitet durim, përkushtim dhe vullnet. Dhe këto komponente mund të
ndërtohet duke e pasur të qartë vizionin për vlerat që ngërthejnë në vete shtetet më të zhvilluara.
33..22 AAddmmiinniissttrraattëë ee hhaappuurr ddhhee ttrraannssppaarreennttee
Një administratë e hapur dhe transparente është synimi dhe sfida me e madhe e qdo shoqërie që
synon vlerat demokratike .
Parimi i të qënit i hapur sugjeron që administrata është e gatshme për hetim të jashtëm, ndërsa
transparenca sugjeron që, kur egzaminohet nga afër, mund të “shihet përtej” për qëllimin e hetimit dhe
mbikqyrjes. Një administratë publike e hapur dhe transparente lejon, nga njëra anë, që çdo njeri i
ndikuar nga një veprim administrativ të njohë bazën e këti vendimi, dhe nga ana tjetër lehtëson hetimet e
jashtëme të veprimeve administrative nga institucionet mbikqyrëse. Të qënit i hapur dhe transparent janë
gjithashtu instrumenta të nevojshëm për shtetin e së drejtës, barazinë para ligjit, dhe përgjegjshmërinë.
Lënda: E drejta administrative
11
Si rregull i përgjithshëm, sjellja e administratës publike duhet të jetë transparente dhe e hapur.
Çështjet duhet të mbahen sekret ose konfidenciale vetëm në raste të veçanta, si në rastet kur ndikohet me
të vërtetë siguria kombëtare ose çështje të ngjashme. Po kështu, të dhënat personale nuk duhet t’i
lejohen palëve të treta.Në të vërtetë, vetëm disa çështje specifike ndikojnë në sigurinë kombëtare.
Parimi i të qënit i hapur dhe transparenca në administratën publike i shërbejnë dy qëllimeve
specifike. Nga njëra anë, ato mbrojnë interesin publik sepse pakësojnë mundësinë e
keqadministrimit dhe korrupsionit. Nga ana tjetër, ato janë thelbësore për mbrojtjen e të drejtave
individuale sepse furnizojnë arësyet për vendimin administrativ dhe rrjedhimisht ndihmojnë palën
e interesuar të ushtrojë të drejtën e dëmshpërblimit nëpërmjet apelit.
33..33 QQeevveerriissjjaa eelleekkttrroonniikkee nnëë KKoossoovvëë ((ee--qqeevveerriissjjaa))
Arritjet e mëdha në fushën e internetit ka ndryshuar në masë shumë të madhe mënyrën e
qeverisjes. Këto arritje kanë dhë rezurtate radikalisht të mira sa I përket efikasitetit dhe efiktevitetit.
Shërbimet elektronike si një segment modern i risive konsiderohen si një mundësi e ofrimit të
informacioneve të qeverisë ndaj qytetarëve 24 orë në ditë.
Në fushën e administratës publike qeverisja elektronike (e-qeverisja) është nocion që nënkupton
dy kategori të funksionit të saj: përdorimin dhe zbatimin e TI nga ana e administratës dhe qeverisjen
përmes TI.
Qeverisja elektronike është ofrimi i shërbimeve të institucioneve qeveritare përmes teknologjisë
së informacionit dhe komunikimit (si ËAN, internetit, rrjetit mobil) ndaj qytetarëve, bizneseve dhe
kategorive të tjera.
Progresi më i madh drejt e-qeverisjes përfshin shumëllojshmëri të administrimit duke
përfshirë e- demokracinë, emenaxhimin, e-tregtimin, e-drejtësinë, e-arsimin, e-shëndetësinë, etj.
E-qeverisja mund të konsiderohet si një nga shtyllat themelore të një administrate efektive, e cila në
mënyrë të drejtpërdrejtë inkurajon gjithë performancën e sektorit publik.14
14
Prof.dr.Mirlinda Batalli “Reforma e administratës publike në Kosovë” fq.21
Lënda: E drejta administrative
12
KAPITULLI III
44.. PPrroocceessii ii iinntteeggrriimmeevvee eevvrrooppiiaannee
Integrimi Evropian në radhë të parë është shansë për përparim të gjithanshëm në të gjitha
sferat e jetës shoqërore. Integrimi evropian do të thotë bashkëveprim të unitetit ndërmjet vendeve
dhe popujve evropianë. Brenda Bashkimit Evropian, do të thotë se vendet i grumbullojnë resurset e
veta dhe bashkarisht marin shumë vendime. Kjo marje e vendimeve të përbashkëta realizohet nëpërmjet
bashkëpunimit dhe bashkëveprimit nëpërmjet institucioneve të Bashkimit Evropian.
Procesi i integrimit evropian është mbi të gjitha proces politik, si dhe përcakton destinimin e
ardhshëm të vendit, si dhe formën e tij për gjeneratat e ardhme. Kështu, gjithë aktorët politikë dhe
vendim-marrësit kryesorë duhet të jenë plotësisht të përfshirë në proces për të ndarë barrën dhe
përgjegjësinë mbi procesin.
Integrimi europian dhe euroatlantik është një proces gjithëdimensional përherë e më i ndërvarur,
që përfshin zhvillimin tërësor të shoqërisë demokratike, legjislacionin dhe institucionet, ekonominë e
tregut dhe teknologjinë, politikën për sigurimin kombëtar, rajonal e më gjërë dhe strukturat përkatëse,
kohezionin social dhe respektimin real të të drejtave të njeriut e të minoriteteve, shërbimin
shëndetësor, arsimin, shkencën, kulturën etj.
Procesi i integrimit europian kërkon një punë të përbashkët nga të gjitha institucionet
qeveritare të një shteti dhe gjithë resurset politike duhet që të aktivizohen në këtë drejtim dhe
të shërbejnë drejtpërdrejt në arritjen e këtij objektivi strategjik, që synojnë të gjitha shtetet e
kontinentit Evropian.
Inetgrimet europiane përfshijnë shumë institucione dhe ndër institucionet më të mëdha janë
Bashkimin Evropian, Nato, por për në Republikën kosovës sfidë ende mbetet antarësimi në
Organizatën e Kombeve të Bashkuara. Natyrishtë se qëllimi final i çdo shteti të Europës është
anëtarësimi në Bashkimin Evropian, si vatër e paqes së qëndrueshme, lirisë dhe mirëqenies
ekonomike.
Lënda: E drejta administrative
13
4.1 Histori e shkurter e krijimit te Bashkimit Evropian (BE)
Idea për formimin e Unionit Evropian nuk ka lindur menjëherë pas mbarimit të Luftës së Dytë
Botërore, por pas një numri të madh të iniciativave që kanë rezultuar me formimin e
organizatave të ndryshme ndërkombëtare. Mbrojtësit e idesë së një shteti federal evropian, pra të
një forme shumë të gjerë bashkimi, filluan të kërkonin mundësi, që të paktënnë disa fusha të caktuara
të arrinin një një shkallë më të madhe integrimi, duke shpresuar që në këtë mënyrë të mbërrihet në një
zgjerim në rritje të fushave të bashkëpunimit. Guri i themelit për krijimin e Bashkimit Evropian u
vendos nga Ministri i Jashtëm Francez, Robert Schuman, në deklaratën e tij të 9 majit të vitit1950,
në të cilën ai parashtroi idenë e përpunuar më parë me Jean Monnet për bashkimin e industrive
evropiane të qymyrit dhe çelikut. Plani Schuman u bë realitet me nënshkrimin në Paris të Traktatit
Themelues të Komunitetit Evropian të Qymyrit dhe Çelikut më 18 prill të vitit 1951. Në nënshkrimin e
traktatit merrnin pjesë Gjermania, Franca, Belgjika, Italia, Holanda dhe Luksemburgu. Në fillim të
themelimit përbëhej nga një numër i vogël shtetesh. Me rënien e Bashkimit Sovjetik , u bë paraqitja e
kërkesave për anëtarësim nga shtete ish- komuniste.15
Traktati i Mastrihtit shënoi një hap të mëtejshëm në rrugën e bashkimit politik të Evropës.
Megjithëse ky traktat u nënshkrua më 7 shkurt të vitit 1992, një numër pengesash gjatë procesit të
ratifikimit (miratimi nga qytetarët e D animarkës vetëm pas një referendumi të dytë ; procesi gjyqësor në
Gjermani për deklarimin antikushtetues të miratimit) bënë që Traktati të mos hynte në fuqi deri më 1
nëntor të vitit 1993. Traktati i Mastrihtit i referohet vetvetes si “një fazë e re në procesin e krijimit të
bashkimit akoma më të ngushtë ndërmjet popujve të Evropës”. Traktati përbën hapin e parë në rrugën
drejt krijimit të një sistemi kushtetues Evropian, në të cilin do të përfshihen edhe vetë komunitetet.
Bashkimi Evropian mori një zhvillim të mëtejshëm me Traktatin e Amsterdamit i cili u
nënshkrua me 1 tetor të vitit 1997 dhe hyri në fuqi më 1 maj të vitit1999 pas ratifikimit nga të gjitha
shtetet anëtare. Traktati i Amsterdamit ka modifikuar përmbajtjen e Traktatit të Mastrihtit në pesë fusha
kryesore : liria, siguria dhe drejtësia, qytetaria e Bashkimit, politika e jashtme, institucionet e BE-së.
E tërë politika e BE-së mbështëtet në tri shtylla: në shtyllën e parë dhe mund të themi se në
zemër të BE-së qëndron tregu i përbashkët me katër liritë e tij themelore (liria e lëvizjes së personave,
mallrave, shërbimeve dhe kapitalit) si dhe rregullat mbi konkurrencën. Në shhtyllën e dytë që përbën jë
tjetër sferë tejet e rëndësishme për BE-në është Politika e Jashtme dhe e Sigurisë. Kurse ne shtyllën e
tretë është bashkëpunimi në fushat e Drejtësisë dhe të Punëve të Brendshme, bashkëpunimi ndërmjet
autoriteteve gjyqësore dhe policore të shteteve anëtare që synon t’u ofrojë qytetarëve evropiane liri,
siguri dhe drejtësi, duke parandaluar dhe luftuar bashkërisht krimin, racizmin dhe ksenofobinë.
15
ëikipedia
Lënda: E drejta administrative
14
4.2 Sfidat kryesore të administrata publike në vendet në tranzicion
Ecuria e administratës publike gjatë periudhës së tranzicionit karakterizohet nga
transformime rrënjësore sipas modeleve më të përparuara ndërkombëtare. Këto transformime janë
bazuar në një frymë neo-liberale në menaxhimin publik dhe në reformat strukturore.
Vendet në tranzicion janë vendet që kalojnë nga një sistem në tjetrin, kryesishtë vendet që kanë
kaluar nga sistemi i një ekonomie të dirigjuar në ekonomi të lirë të tregu apo nga vendet socialiste në
vendet kapitaliste.
Sfidat që përballen këto vende janë të shumta. Shkeljet e ligjit, papunsia, shkalla e lartë e
varfërisë, korrupcioni, komunikimi jofunksional etj. jane problemet themelore te qdo vendi ne
tranzicion.Udhëheqja e dobët e administratës e vështirson shumë zhvillimin e vendeve në tranzicion,
drejt një demokracie stabile dhe një tregu te fortë ekonomik.
Transparenca, llogaridhënja dhe efikasiteti poashtu janë disa nga shumë elementet që lënë shumë
për të dëshiruar në këto vende.
Problemet e tjera në fushën e administratën publike lidhen me nivelin e ulët të pagave, mungesën
e planifikimit strategjik , mungesen e informimit të qytetarëve për vendimet e marra dhe mosinformimi i
duhur i qytetarëve mbi funksionimin e administratës publike.Decentralizimin dhe vetqeverisja lokale
janë sfidat tjera me të cilat pëeballen këto vende dhe që i’u duhet nje kohë për të arritur rezurtate të
duhura.
Mund të themi se një vend ka kaluar plotesishtë procesin e tranzicionit kur arrinë që me sukses ta
përmbyllë kapitullin e integrimeve Euro-Atlantike.
Kosova ,Shqipëria dhe disa shtete te Ballkanit po kalojnë endet në fazen e tranzicionit, por që
naturisht që nuk janë të gjitha në fazë të njejtë. Disa shtete shtete e kryejne me shpejtë këtë fazë p.sh
Sllovenia që ka kaluar e para ketë fazë nga vendet e Ballkani, por natyrisht që edhe shtetet tjera janë në
rrugën e duhur për të përfunduar tranzicionin.
Lënda: E drejta administrative
15
44..33 PPrroocceessii ii IInntteeggrriimmiitt EEvvrrooppiiaann ii RReeppuubblliikkëëss ssëë KKoossoovvëëss
Fillimisht duhet të qartësojme se Integrimi Evropian nuk paraqet vetëm hyrjen në BE, mirpo
integrimi është një nocion më i gjerë që përfshine më shumë institucione, por ne në ketë punim do të
fukusohemi më shumë në integrimin në Bashkimin Evropian.
Për Kosovën, si për cilindo shtet apo entitet në Evropën Jug-Lindore, pyetja nuk është a duhet
integrimi në Bashkimin Evropian apo jo, por kur dhe si. Procesi i integrimit në BE është proces
kompleks e për atë reformat që duhen aplikuar janë të mundimshme. Puna paralele në shumë fusha dhe
vendim-marrja mbi ndryshimet e vështira politike, institucionale dhe ligjore, me pasoja afatgjate në
ekonominë dhejetën e përditshme të qytetarëve nuk është detyrë e lehtë.
Integrimi në Bashkimin Evropian (BE) është një qëllim thelbësor për Kosovën pavarësisht
shpejtësisë dhe vështirësive të cilat mund të hasen gjatë këtij procesi. Jemi vetëm në hapat e parë të
rrugës drejt qëllimit përfundimtar, për t’u bërë shoqëri evropiane dhe për t’u bërë anëtar i plotë i familjes
së Bashkësisë Evropiane. Infrastruktura institucionale dhe ligjore e Kosovës duhet të zhvillohet në atë
mënyrë që më së miri ti shërbej këtij qëllimi.
Vizioni për integrimin e Ballkanit perëndimor në familjen e Evropës në mënyrë të veçantë u
shpalos në samitin e Zagrebit në muajin nëntor të vitit 2000. Vendet e rajonit gjatë këtij samiti u pajtuan
që të fillojnë plotësimin e kushteve të BE-së dhe duke përdorur Procesin e Stabilizim Asocimit (PSA) të
përgatitën për anëtarësim në BE (deklarata e samitit të Zagrebit, 2000).
Kosova pas Samitit të Selanukut më 2003 është përfshirë në kornizën e Procesit të Stabilizim
Asocimit, ndërsa Komisioni Evropian me miratimin e Komunikatës për Kosovën “E ardhmja europiane
për Kosovën” e përforcoi përkushtimin e këtij Komisioni për Kosovën. Duke pas parasyshë që Kosova
nuk ishte akoma nuk ishte akoma shtet në vitin 2003, lindi nevoja e krijimit të Mekanizmit Përciellës
të Stabilizim Asocimit. Pas shpalljes së Pavarësisë, Kosova kishte një sfidë tjetër për hapjen e procesit
të negociatave për MSA-në.16
Megjithatë, përBE-në Kosova ende nuk është shtet. Sfidën e bën të
vështirë fakti se pesë shtete anëtare të Bashkimit Europian ende nuk e kanë bërë njohjen formale të
pavarësisë së Kosovës, gjë që ka krijuar një mosunitet në politikën e zgjerimit të Bashkimit Europian
karshi Kosovës.
Edhe pse Kosova ende nuk ka marrëdhënie kontraktuale me BE-në, Qeveria e Kosovës është
duke punuar nga afër me institucionet e BE-së si dhe aktorët e tjerë relevant në vend në mënyrë që
Kosova të përgatitet drejt hyrjes në BashkiminEuropian. Kuptohet, mbetet një rrugë e gjatë derisa
Kosova të përmbushë kritere te nevojshme.
16
Marrëveshja e Stabilizim Asocimit
Lënda: E drejta administrative
16
Republika e Kosovës ka probleme në shumë fusha, e sidomos në fushën e sundimit të ligjit.
Megjithëkëtë, synimi për integrim në BE është i palëkundur dhe mbetet thelbësor. Integrimi i Kosovës
në BE konsiderohet të jetë nxitësi kryesor për reforma ligjore dhe transformimin e përgjithshëm social.
Detyra më e rëndësishme është ndalimi i korrupcionit, dhe lufta kundër krimit të organizuar,
reforma në sistemin gjyqësor, ate administrativ, kapacitetit menaxhues në nivel me standardet e
Bashkësisë me synim të implementimit efektiv të Acquis Communautaire17
. Në nivel të përgjithshëm,
kjo kërkon një funksionim të mirë dhe stabil të administratës publike të ndërtuar nga një shërbim efektiv
dhe të paanshëm, si dhe sistem gjyqësor të pavarur dhe efektiv. Për Kosovën si shtet me aspirata për
anëtarësim në BE, është e domosdoshme që të ketë mekanizma koordinues institucional të definuar dhe
funksionalë.
44..44 PPrroocceessii ii IInntteeggrriimmiitt EEvvrrooppiiaann ttee SShhqqiippëërriissëë
Interesi kryesor kombëtar dhe qëllimi strategjik i Qeverisë së Republikës së Shqipërisë është
anëtarësimi në BE. Shqipëria gjatë këtyrë vitevë ka punuar shumë që ky qëllim të arrihet por
megjithatë ka ende shume punë për të bërë për plotësim të kritëreve.
Kriteret e anëtarësimit kërkojnë – stabilitetin e institucioneve që garanton demokracinë, shtetin e
së drejtës dhe zbatimin e parimeve demokratike dhe të drejtat e njeriut,
Procesi i Stabilizim-Asociimit për pesë vendet e Evropës Jug-Lindore, përfshi Shqipërinë, ka filluar që
gjatë Samitit të Zagrebit të mbajtur në nëntor të vitit 2000.
Marrëveshja e Stabilizim-Asociimit ndërmjet Republikës së Shqipërisë nga njëra anë dhe
Komunitetit Evropian dhe shteteve anëtare të tij nga ana tjetër u nënshkrua në qershor 2006 dhe hyri në
fuqi në prill 2009.
Shqipëria paraqiti kërkesën e saj për anëtarësim në Bashkimin Evropian më 28 prill 2009. Pas kërkesës
nga Këshilli, Komisioni paraqiti opinionin e tij mbi aplikimin e Shqipërisë në nëntor 2010. Në opinionin
e tij, Komisioni vlerësoi se para se negociatat e pranimit të mund të hapen zyrtarisht, Shqipëria ende
kishte për të arritur një shkallë të nevojshme të përputhshmërisë me kriteret e anëtarësimit dhe në
veçanti për të përmbushur 12 prioritetet kyçe të identifikuara në opinion. Në tetor 2012, Komisioni
Evropian rekomandoi që Shqipërisë t’i jepet statusi i kandidatit me kusht plotësimin e masave kyçe në
fushat e reformës gjyqësore dhe të administratës publike dhe rishikimin e rregullores së Parlamentit. 18
Komisioni edhe një herë rekomandoi që Shqipërisë t'i jepet statusi i kandidatit në Raportin e
Progresit 2013 dhe duke identifikuar 5 prioritetet kyçe për hapjen e negociatave për anëtarësim. Këto
prioritete janë: reforma e administratës publike; pavarësia, efikasiteti dhe përgjegjshmëria e
17
Korniza ligjore e Komunitetit Evropian
18
PLANI KOMBETAR PER INTEGRIM EVROPIAN, qershor 2014 fq.13
Lënda: E drejta administrative
17
institucioneve gjyqësore; lufta kundër korrupsionit; lufta kundër krimit të organizuar; mbrojtja e të
drejtave të njeriut ( përfshi politikat e mos- diskriminimit, komunitetin rom, si dhe zbatimin e të drejtave
të pronësisë).
Qeveria e Republikës së Shqipërisë është e vetëdijshme se përmbushja e kritereve kryesore
politike është e një rëndësie themelore në procesin për t’u bërë anëtar i BE-së, dhe për këtë arsye është e
vendosur të bëjë përpjekje shtesë në reformën e saj në administratën publike, politikat anti- korrupsion,
luftën kundër krimit të organizuar, mbrojtjen e të drejtave të njeriut, etj
Qeveria shqiptare është e angazhuar për një reformë të vërtetë të administratës publike, për
trajtimin dhe vlerësimin bazuar në merita, në krijimin e një rrjeti institucional efektiv dhe efiçient për
punonjësit e saj, në ofrimin e shërbimeve më të mira për qytetarët. Qeveria shqiptare ndjek objektivin
përfundimtar të krijimit të një administrate publike efiçente, të aftë për zbatimin e plotë të angazhimeve
dhe detyrimeve që rrjedhin nga zbatimi i Marrëveshjes së Stabilizim-Asociimit.
44..55.. AAccqquuiiss CCoommmmuunnaauuttaaiirree
Një nga motivet kryesore për realizimin e reformave në administratën publike në vendet e
Europës Lindore dhe Qendrore është hyrja në Bashkimin Europian.
Bashkimi Europian është e vetmja organizatë ndërkombëtare që në kuadër të juridiksionit të vet
zbaton ligjet që drejtpërdrejt janë të detyrueshme për shtetet anëtare dhe qytetarët e saj.
Harmonizimit i legjislaturës me Acquis Communautaire paraqet një nga sfidat kryesore për
shtetet kandidate për anëtarësim në BE, duke përfshirë ato që aspirojnë t’i bashkohen BE-së në vitet që
po vijnë apo të ashtuquajturat vendet e Ballkanit Perëndimor.
Por çka është Acquis Communautaire? Termi Acquis Communautaire, është përdorur për herë të parë në
një mendim të Komisionit të BE- së të 1 tetorit 1969, përkitazi me parashtrimin e kërkesës për
anëtarësim nga Britania e Madhe, Danimarka, Irlanda dhe Norvegjia. Ky term në mënyrë më të qartë
është përdorur në nenin 2 të Traktatit të Bashkimit Evropian, të njohur gjithashtu si Traktati i Mastrihtit.
Thënë më thjesht, Acquis communautaire do të thotë rregullat që e formojnë kornizën ligjore
funksionale të Komunitetit Evropian. Në fakt, shikuar nga aspekti juridik, procesi i harmonizimit të
legjislacionit me Acquis Communautaire nuk paraqet obligim ligjor de jure për Kosovën për sa kohë që
ajo nuk është anëtare e BE-së dhe nuk ka marrëdhënie kontraktuale me Bashkimin Evropian. Megjithatë,
cikli i tanishëm i miratimit të ligjeve dhe të akteve nënligjore kërkon vërtetimin e përputhshmërisë së
tyre me Acquis Communautaire. Harmonizimi i legjislaturës me Acquis communautaire, në mes të
tjerash, do të thotë miratimin e normave juridike të Acquis communautaire në legjislaturën e vendit.
Lënda: E drejta administrative
18
Miratimi nuk nënkupton procesin mekanik, me fjalë të tjera nuk është një përafrim tekstual i tekstit
ligjor, por një përafrim standardesh.
Ekzistojnë tri lloje të harmonizimit: a. harmonizim i plotë; b. harmonizimi i pjesshëm; c. harmonizimi
nuk aplikohet. Forma e tretë është e vlefshme për çështjet që nuk hyjnë nën juridiksionin e
institucioneve të BE-së, ndërsa forma e dytë i përfshinë çështjet që pjesërisht hyjnë nën juridiksionin e
institucioneve BE-së. Përpara anëtarësimit tërë struktura e zbatueshmee të drejtës së Komunitetit
Europian – Acquis Communautaire duhet të përkthehet në gjuhën e shtetit të ri, e cila përafërsisht i ka
95.500 – 105.000 faqe, në mënyrë që qytetarët të dinë se cilat janë zotimet që ata kanë marrë.
Administrata publike e ndonjë shteti që do t'i afrohet Bashkimit duhet të arijë nivelin e besueshmërisë në
zbatimin e acquis commumautaire. Ekzistimi i parimeve të përbashkëta relativisht lehtë mund të
detektohet në Kushtetutën dhe ligjet e një vendi.
Kërkesa acquis communautaire të zbatohet me shkallë të njejtë të besueshmërisë në tërë teritorin
e Bashkimit dhe standardet e përbashkëta dhe vlerat e administratës publike, kanë çuar deri në një nivel
të bashkimit përkatësisht afrimit mes vendeve anëtare që përshkruhet si hapësirë administrative
europiane.19
Ideja për H.A.E. është e marrë nga idetë më të njohura për hapësirën ekonomike Europiane
dhe hapësirën sociale Europiane.
19
H.A.E- Hapësira Administrative Europiane
Lënda: E drejta administrative
19
PPëërrffuunnddiimm
Në këtë punim jam përpjekur të trajtoj veprimtarinë e administratës publike, problemet
dhe sfidat në të cilën kalon ajo në procesin e integrimeve evropiane dhe reformat që duhet të
ndërrmirren në këtë procës.
Adminsitrata publike është sfera në të cilën duhet që çdo qëveri të marrë shumë seriozisht, në
mënyrë që qytetarët të kenë shërbime sa më të mira dhe që administrata të pasqyroj vlerat e një
shoqërie demokratike.
Administrata jonë publike vihet vazhdimisht në provë për të dëshmuar efiçencën,
përgjegjshmërinë, dedikimin ndaj publikut, stabilitetin dhe paanshmërinë politike të saj. Përballimi i
këtyre sfidave kërkon mbështetjen në parimet bazë të funksionimit të saj, që lidhen me
profesionalizmin, meritokracinë, konkurimin dhe transparencën.
Veprimtaria e administratës sonë duhet zhvillohet në vëmendjen e veçantë të qeverisë sone,
pasi kjo qeveri e ka vetëdijen se një administratë publike efiçiente, e përgjegjshme dhe transparente,
është zemra e një qeverisjeje demokratike.
Administrata që i’u duhet çdo shoqërie është ajo administratë e cila është e drejtuar në
mbrojtjen e interesit të përgjithshëm duke u udhëhequr nga parimi i ligjishmërisë që është një nga
parimet kryesore në shtetin e së drejtës.
Në këtë punim poashtu jamë munduar të paraqes fazën në të cilën kalon Kosova në procesin e
integrimeve evropiane dhe roli i administraës publike në këtë procës. Poashtu jam munduar që të
paraqes edhe procesin në të cilin kalon edhe Republika e Shqipërisë në mënyrë që të kriojmë nje imazh
se ku ndodhemi ne në këtë proces.
Rruga drejtë BE-së është një rrugë e gjatë dhe e mundimshme për qdo vend që aspiron të bëhet
pjesë e saj, e sidomos për ato vende që kalojnë në procesin e tranzicionit. Gjatë këtij rrugëtimi duhen
reforma të thëlla dhe plotësime të standardeve që i parashtron Bashkësia Ndërkombëtare. Për këto
reforma dhe këtë proces në përgjithësi duhet një angazhim i madh i të gjithë faktorët e sidomos i
qeverisë që bartë barrën më të madhe.
Dhe ne ke këtë punim mund të konkludojmë se kemi shumë punë për të bërë për një të ardhme
evropiane.

More Related Content

What's hot

Pergjigje per provim Edrejta Kushtetuese
Pergjigje per provim Edrejta KushtetuesePergjigje per provim Edrejta Kushtetuese
Pergjigje per provim Edrejta Kushtetuese
Lavdrimi91
 
Financat dhe e drejta financiare
Financat dhe e drejta financiareFinancat dhe e drejta financiare
Financat dhe e drejta financiare
Fidan Sylejmani
 
E Drejta Civile - Pyetje & Përgjigje
E Drejta Civile - Pyetje & PërgjigjeE Drejta Civile - Pyetje & Përgjigje
E Drejta Civile - Pyetje & Përgjigje
Refik Mustafa
 
Pyetjet Nga E Drejta Kushtetuese -Shamicevi Kumanov
Pyetjet Nga  E Drejta Kushtetuese -Shamicevi KumanovPyetjet Nga  E Drejta Kushtetuese -Shamicevi Kumanov
Pyetjet Nga E Drejta Kushtetuese -Shamicevi Kumanov
Ramadan Ademi
 
E Drejta E Punes
E Drejta E PunesE Drejta E Punes
E Drejta E Punes
bande7
 
Punim seminarik informatik
Punim seminarik informatikPunim seminarik informatik
Punim seminarik informatik
Duresa M. Bytyqi
 
Shkaktimi i demit
Shkaktimi i demitShkaktimi i demit
Shkaktimi i demit
Menaxherat
 
Historia E Shtetit Dhe Së Drejtës
Historia E Shtetit Dhe Së DrejtësHistoria E Shtetit Dhe Së Drejtës
Historia E Shtetit Dhe Së Drejtës
Refik Mustafa
 

What's hot (20)

Pergjigje per provim Edrejta Kushtetuese
Pergjigje per provim Edrejta KushtetuesePergjigje per provim Edrejta Kushtetuese
Pergjigje per provim Edrejta Kushtetuese
 
Financat dhe e drejta financiare
Financat dhe e drejta financiareFinancat dhe e drejta financiare
Financat dhe e drejta financiare
 
E DREJTA KUSHTETUESE
E DREJTA KUSHTETUESE E DREJTA KUSHTETUESE
E DREJTA KUSHTETUESE
 
Organizata nderkombtare pytje- pergjegje
Organizata nderkombtare pytje- pergjegje Organizata nderkombtare pytje- pergjegje
Organizata nderkombtare pytje- pergjegje
 
E Drejta Administrative 70 pytje 70 pergjegjje
E Drejta Administrative 70 pytje 70 pergjegjjeE Drejta Administrative 70 pytje 70 pergjegjje
E Drejta Administrative 70 pytje 70 pergjegjje
 
E Drejta Civile - Pyetje & Përgjigje
E Drejta Civile - Pyetje & PërgjigjeE Drejta Civile - Pyetje & Përgjigje
E Drejta Civile - Pyetje & Përgjigje
 
Fillet e së drejtës
Fillet e së drejtës Fillet e së drejtës
Fillet e së drejtës
 
Mborjta Nderkombtare e Te Drejtave Te Njeriut
Mborjta Nderkombtare e Te Drejtave Te NjeriutMborjta Nderkombtare e Te Drejtave Te Njeriut
Mborjta Nderkombtare e Te Drejtave Te Njeriut
 
Pyetjet Nga E Drejta Kushtetuese -Shamicevi Kumanov
Pyetjet Nga  E Drejta Kushtetuese -Shamicevi KumanovPyetjet Nga  E Drejta Kushtetuese -Shamicevi Kumanov
Pyetjet Nga E Drejta Kushtetuese -Shamicevi Kumanov
 
E Drejta E Punes
E Drejta E PunesE Drejta E Punes
E Drejta E Punes
 
Punim seminarik informatik
Punim seminarik informatikPunim seminarik informatik
Punim seminarik informatik
 
Pyetjet nga provimet
Pyetjet nga provimetPyetjet nga provimet
Pyetjet nga provimet
 
Shkaktimi i demit
Shkaktimi i demitShkaktimi i demit
Shkaktimi i demit
 
Historia E Shtetit Dhe Së Drejtës
Historia E Shtetit Dhe Së DrejtësHistoria E Shtetit Dhe Së Drejtës
Historia E Shtetit Dhe Së Drejtës
 
E DREJTA CIVILE
E DREJTA CIVILEE DREJTA CIVILE
E DREJTA CIVILE
 
Punim seminarik
Punim seminarikPunim seminarik
Punim seminarik
 
Normat juridike
Normat juridikeNormat juridike
Normat juridike
 
PERSONI JURIDIK.pptx
PERSONI JURIDIK.pptxPERSONI JURIDIK.pptx
PERSONI JURIDIK.pptx
 
E Drejta Tregtare
E Drejta TregtareE Drejta Tregtare
E Drejta Tregtare
 
Punim seminarik Qellimet dhe Parimet e Kombeve te Bashkuara
Punim seminarik  Qellimet dhe Parimet e Kombeve te BashkuaraPunim seminarik  Qellimet dhe Parimet e Kombeve te Bashkuara
Punim seminarik Qellimet dhe Parimet e Kombeve te Bashkuara
 

Viewers also liked

E drejta administrative
E drejta administrativeE drejta administrative
E drejta administrative
petritzogaj
 
E drejta administrative
E drejta administrativeE drejta administrative
E drejta administrative
Kristi Nikolli
 
E drejta administrative fatmir berisha
E drejta administrative                  fatmir berishaE drejta administrative                  fatmir berisha
E drejta administrative fatmir berisha
fatmir berisha
 
E DREJTA PENALE - 300 PYETJE DHE PERGJIGJE
E DREJTA PENALE - 300 PYETJE DHE PERGJIGJEE DREJTA PENALE - 300 PYETJE DHE PERGJIGJE
E DREJTA PENALE - 300 PYETJE DHE PERGJIGJE
Refik Mustafa
 
Evropa e bashkuar dhe identiteti europian... Shqiperia drejt integrimit europ...
Evropa e bashkuar dhe identiteti europian... Shqiperia drejt integrimit europ...Evropa e bashkuar dhe identiteti europian... Shqiperia drejt integrimit europ...
Evropa e bashkuar dhe identiteti europian... Shqiperia drejt integrimit europ...
Jetmira Sula
 
Pronesia intelektuale
Pronesia intelektualePronesia intelektuale
Pronesia intelektuale
Vilma Hoxha
 

Viewers also liked (20)

E drejta administrative
E drejta administrativeE drejta administrative
E drejta administrative
 
ADMINISTRIM PUBLIK (I AVANCUAR )
ADMINISTRIM PUBLIK (I AVANCUAR )ADMINISTRIM PUBLIK (I AVANCUAR )
ADMINISTRIM PUBLIK (I AVANCUAR )
 
E drejta administrative
E drejta administrativeE drejta administrative
E drejta administrative
 
E drejta Administrative I - Ermir Dobjani
E drejta Administrative I -  Ermir DobjaniE drejta Administrative I -  Ermir Dobjani
E drejta Administrative I - Ermir Dobjani
 
E drejta administrative fatmir berisha
E drejta administrative                  fatmir berishaE drejta administrative                  fatmir berisha
E drejta administrative fatmir berisha
 
E drejta familjare (permbledhje)
E drejta familjare (permbledhje)E drejta familjare (permbledhje)
E drejta familjare (permbledhje)
 
E DREJTA PENALE - 300 PYETJE DHE PERGJIGJE
E DREJTA PENALE - 300 PYETJE DHE PERGJIGJEE DREJTA PENALE - 300 PYETJE DHE PERGJIGJE
E DREJTA PENALE - 300 PYETJE DHE PERGJIGJE
 
Futja e shqiperise ne BE
Futja e shqiperise ne BEFutja e shqiperise ne BE
Futja e shqiperise ne BE
 
Aforizma
AforizmaAforizma
Aforizma
 
E drejta familjare esi hasko
E drejta familjare esi haskoE drejta familjare esi hasko
E drejta familjare esi hasko
 
E drejta romake
E drejta romakeE drejta romake
E drejta romake
 
Evropa e bashkuar dhe identiteti europian... Shqiperia drejt integrimit europ...
Evropa e bashkuar dhe identiteti europian... Shqiperia drejt integrimit europ...Evropa e bashkuar dhe identiteti europian... Shqiperia drejt integrimit europ...
Evropa e bashkuar dhe identiteti europian... Shqiperia drejt integrimit europ...
 
Trafikimi i qenieve njerezore
Trafikimi i qenieve njerezoreTrafikimi i qenieve njerezore
Trafikimi i qenieve njerezore
 
Punim seminarik,,,dsk
Punim seminarik,,,dskPunim seminarik,,,dsk
Punim seminarik,,,dsk
 
E drejta adm.organizatat administrative
E drejta adm.organizatat administrativeE drejta adm.organizatat administrative
E drejta adm.organizatat administrative
 
Biznes nderkombetar Pr. Petrit Gashi
Biznes nderkombetar Pr. Petrit Gashi Biznes nderkombetar Pr. Petrit Gashi
Biznes nderkombetar Pr. Petrit Gashi
 
SHQIPERIA DHE BE
SHQIPERIA DHE BE SHQIPERIA DHE BE
SHQIPERIA DHE BE
 
Punim seminarik - Hipoteka
Punim seminarik - Hipoteka Punim seminarik - Hipoteka
Punim seminarik - Hipoteka
 
E drejta administrative
E drejta administrativeE drejta administrative
E drejta administrative
 
Pronesia intelektuale
Pronesia intelektualePronesia intelektuale
Pronesia intelektuale
 

Similar to Qëndrueshmeria e administratës publike si pasojë e integrimeve evropiane

Vetëqeverisja lokale
Vetëqeverisja lokaleVetëqeverisja lokale
Vetëqeverisja lokale
kulla 2010
 
Hyrjenedrejtesi 111219031333-phpapp01
Hyrjenedrejtesi 111219031333-phpapp01Hyrjenedrejtesi 111219031333-phpapp01
Hyrjenedrejtesi 111219031333-phpapp01
Ministry of Health
 
Fillet E Sw Drejtes - USHT Kumanove - DANI
Fillet E Sw Drejtes - USHT Kumanove - DANIFillet E Sw Drejtes - USHT Kumanove - DANI
Fillet E Sw Drejtes - USHT Kumanove - DANI
Ramadan Ademi
 
Ed kushtetuese-i-100608110031-phpapp02
Ed kushtetuese-i-100608110031-phpapp02Ed kushtetuese-i-100608110031-phpapp02
Ed kushtetuese-i-100608110031-phpapp02
petritzogaj
 
ROLI DHE PERGJEGJESITE E STAFIT TE GJYKATES NE DHENJEN E NDIHMES LIGJORE
ROLI DHE PERGJEGJESITE E STAFIT TE GJYKATES NE DHENJEN E NDIHMES LIGJOREROLI DHE PERGJEGJESITE E STAFIT TE GJYKATES NE DHENJEN E NDIHMES LIGJORE
ROLI DHE PERGJEGJESITE E STAFIT TE GJYKATES NE DHENJEN E NDIHMES LIGJORE
#MesueseAurela Elezaj
 

Similar to Qëndrueshmeria e administratës publike si pasojë e integrimeve evropiane (20)

Punim: Parime të së drejtës kushtetuese - Florijana Beka & Egzon Musa.
Punim: Parime të së drejtës kushtetuese - Florijana Beka & Egzon Musa.Punim: Parime të së drejtës kushtetuese - Florijana Beka & Egzon Musa.
Punim: Parime të së drejtës kushtetuese - Florijana Beka & Egzon Musa.
 
Vetëqeverisja lokale
Vetëqeverisja lokaleVetëqeverisja lokale
Vetëqeverisja lokale
 
Projekt Hulumtues -Administrata publike
Projekt Hulumtues -Administrata publikeProjekt Hulumtues -Administrata publike
Projekt Hulumtues -Administrata publike
 
HYRJE NE DREJTSI
HYRJE NE DREJTSI HYRJE NE DREJTSI
HYRJE NE DREJTSI
 
E Drejta Private
E Drejta PrivateE Drejta Private
E Drejta Private
 
Mandati dhe imuniteti parlamentar
Mandati dhe imuniteti parlamentarMandati dhe imuniteti parlamentar
Mandati dhe imuniteti parlamentar
 
Fillet e së drejtes, Cikël Leksionesh 2014 2015
Fillet e së drejtes, Cikël Leksionesh  2014 2015Fillet e së drejtes, Cikël Leksionesh  2014 2015
Fillet e së drejtes, Cikël Leksionesh 2014 2015
 
Hyrjenedrejtesi 111219031333-phpapp01
Hyrjenedrejtesi 111219031333-phpapp01Hyrjenedrejtesi 111219031333-phpapp01
Hyrjenedrejtesi 111219031333-phpapp01
 
Hyrje ne drejtesi
Hyrje ne drejtesiHyrje ne drejtesi
Hyrje ne drejtesi
 
PUNIM SEMINARIK - TEMA : “TRAJTAT E PUSHTETIT SHTETËROR”
 PUNIM SEMINARIK - TEMA : “TRAJTAT E PUSHTETIT SHTETËROR” PUNIM SEMINARIK - TEMA : “TRAJTAT E PUSHTETIT SHTETËROR”
PUNIM SEMINARIK - TEMA : “TRAJTAT E PUSHTETIT SHTETËROR”
 
Fillet E Sw Drejtes - USHT Kumanove - DANI
Fillet E Sw Drejtes - USHT Kumanove - DANIFillet E Sw Drejtes - USHT Kumanove - DANI
Fillet E Sw Drejtes - USHT Kumanove - DANI
 
tafo
tafotafo
tafo
 
Ed kushtetuese-i-100608110031-phpapp02
Ed kushtetuese-i-100608110031-phpapp02Ed kushtetuese-i-100608110031-phpapp02
Ed kushtetuese-i-100608110031-phpapp02
 
Ligjeratat nga e drejta kushtetuese
Ligjeratat nga e drejta kushtetueseLigjeratat nga e drejta kushtetuese
Ligjeratat nga e drejta kushtetuese
 
Funksionet dhe struktura e parlamentit
Funksionet dhe struktura e parlamentitFunksionet dhe struktura e parlamentit
Funksionet dhe struktura e parlamentit
 
ROLI DHE PERGJEGJESITE E STAFIT TE GJYKATES NE DHENJEN E NDIHMES LIGJORE
ROLI DHE PERGJEGJESITE E STAFIT TE GJYKATES NE DHENJEN E NDIHMES LIGJOREROLI DHE PERGJEGJESITE E STAFIT TE GJYKATES NE DHENJEN E NDIHMES LIGJORE
ROLI DHE PERGJEGJESITE E STAFIT TE GJYKATES NE DHENJEN E NDIHMES LIGJORE
 
ROLI I ADMINISTRATËS GJYQËSORE NË ZGJERIMIN E AKSESIT TË PUBLIKUT NË SISTEMIN...
ROLI I ADMINISTRATËS GJYQËSORE NË ZGJERIMIN E AKSESIT TË PUBLIKUT NË SISTEMIN...ROLI I ADMINISTRATËS GJYQËSORE NË ZGJERIMIN E AKSESIT TË PUBLIKUT NË SISTEMIN...
ROLI I ADMINISTRATËS GJYQËSORE NË ZGJERIMIN E AKSESIT TË PUBLIKUT NË SISTEMIN...
 
E drejta kushtetuese
E drejta kushtetuese E drejta kushtetuese
E drejta kushtetuese
 
Edukatë qytetare - SlideShare
Edukatë qytetare - SlideShare Edukatë qytetare - SlideShare
Edukatë qytetare - SlideShare
 
Garantimi-Drejtës-Informim.pdf
Garantimi-Drejtës-Informim.pdfGarantimi-Drejtës-Informim.pdf
Garantimi-Drejtës-Informim.pdf
 

Qëndrueshmeria e administratës publike si pasojë e integrimeve evropiane

  • 1. Universiteti i Prishtinës “Hasan Prishtina” Lënda: E drejta administrative Tema: Administrata publike në procesin e integrimeve evropiane Mentori: Prof.Dr.Mirlinda Batalli Studenti: Endrit Rustemi 21-Dec-14
  • 2. Lënda: E drejta administrative 2 Përmbajtaja PPëërrmmbbaajjttjjaa………………………………………………………………………….…………………………..…2 HHyyrrjjee……………………………………………………………………………….……………………………………………………..3 KAPITULLI I 1.KKuuppttiimmii ii aaddmmiinniissttaattëëss ppuubblliikkee………………………………..…………………………….4 1.1 Akti administrativ……………………………………………………………………………….…..4 2.AAddmmiinniissttrraattaa nnëë KKoossoovvëë nnggaa aassppeekkttii hhiissttoorriikk………………….……….………..…………...5 2.1 Administrata ne Kosove para vitit 1999…………………….…..…..……..…………...5 2.2 Administrata ne Kosove pas vitit 1999…………………………………….………………7 KAPITULLI II 3.. RReeffoorrmmaa nnëë aaddmmiinniissttrraattëënn ppuubblliikkee……………………………………………………….……….8 3.1 Reforma e Administratës Publike në Republikën e Kosovës…………….……..8 3.2 Administratë e hapur dhe Transparente…………………………………………………..9 3.3 Qeverisja elektronike në Kosovë (e-qeverisja)…………………………………………10 KAPITULLI III 4. PPrroocceessii ii iinntteeggrriimmeevvee eevvrrooppiiaannee……………………………………………………………….. 11 4.1 Histori e shkurtër e krijimit të Bashkimit Evropian (BE)...........................11 4.2 Administrata publike në vendet në tranzicion........................................ 12 4.3 Procesi i integrimit evropian i Republikës së Kosovës..............................13 4.4 Procesi i integrimit evropian të Shqipërisë................................................14 4.5 Acquis Communautaire............................................................................ 15 PPëërrmmbbyylllljjaa.......................................................................................................... 16
  • 3. Lënda: E drejta administrative 3 Hyrje Në këtë punim trajtohet dhe analizohet veprimtaria e administratës publike, parimet në të cilat ajo mbështetet si dhe roli, ndikimi dhe kontributi që ka në shoqëri që nga krijimi i asaj e deri më tani. Ky punim poashtu analizon qasjen qeveritare dhe përgjigjet institucionale ndaj procesit të integrimeve evropiane. Ky punim pretendon të ofrojë studentëve me shumë njohuri mbi administratën publike dhe rolin e saj në jetën e përditshme si dhe mund të nxis interesimin e tyre për të hulumtuar më shumë sa i përket admiunistratës publike në procesin e integrimeve evropiane. Procesi i reformimit është një pjesë e rëndesishme e këtij seminari edhe lidheshmeria e reformës në procesin e integrimeve evropiane. Ky punim është i ndarë në kapituj ku në secilin prej tyre janë trajtuar aspektet teorike dhe praktike të organizimit të administratës publike në Republikën e Kosovës por duke bërë edhe disa krahasime edhe me administraten në Republikën Shqipërisë. Fillimisht në kapitullin e parë paraqitet në pika të shkutëra disa nga informacionet themelore për administratën publike dhe aktin administrativ, pastaj jamë munduar ta paraqes një historik të shkurtër të administatës publike në Kosovë që nga fiillimi shekullit XX e deri te administrata pas shpalljes së Kosovës shtet të pavarur dhe sovran. Në kapitullin e dytë trajtojme reformën e administratës publike në Kosovë, sfidat dhe rrethanat në të cilat është zhvilluar dhe zhvillohët edhe më tej. Poashtu mundohemi te paraqesim edhe problemet dhe mangësit që janë evidentuar në reformën e administratës në raport me procesin e integrimeve. Kapitulli i tretë që njëkohësishtë është edhe kapitullli I fundit trajtohet procesi I integrimeve evropiane dhe sfidat qe përballen shtetet në këtë proces. Këtu jemi fokusuar më shumë të trajtojmë procesin e integrimeve që po kalon vendi ynë duke u fokusuar gjithmonë procesin në raport me administratën publike që është edhe edhe pika e kryesore e këtij seminari. Poashtu në këtë kapitull trajtojmë edhe aspektin krahasues të organizimit te administratës publike ndërmjet Republikës së Kosovës dhe Republikës së Shqipërisë dhe fazën e integrimeve në të cilën po kalojnë këto dy shtete. Për realizimin e ketij punimi seminarik une do mundohen që të bazohem sa me shumë në dokumentet që janë zyrtare, dhe që jane lëshuar nga institucionet kompetente.
  • 4. Lënda: E drejta administrative 4 KAPITULLI I 1.Kuptimi i administatës publike Administrata paraqet një veprimtari pa të cilën nuk mund të paramendohet veprimtaria e shtetit të organizuar. Për nocionet administratë publike dhe shtetërore nuk ka definicion të përgjithshëm që është i vlefshëm nëçdo sistem konkret. Por në nocionin administratë publike mund të themi se përfshihen të punësuarit në vetë administratën lokale, në veprimtaritë e arsimit, shëndetësisë, kulturës, shkencës dhe veprimtaritë sociale si dhe të punësuarit në organet shtetërore dhe organet në tri shtyllat e pushtetit që nuk kanë status të nëpunësve shtetërorë (personeli ndihmës). Në fakt vet funksionaliteti i shtetit varet nga një administratë e përgjegjshme, e zhvilluar, efikase dhe e përgjegjshme. Administrata publike ka si objekt realizimin e vlerave që shprehin interesin shtetit ose të një bashkësie të veçantë, të njohur si e tillë nga shteti. Administrata publike është e lidhur ngushtë me pushtetin ekzekutiv, por ajo nuk identifikohet vetëm me këtë pushtet, sepse ka një sferë më të gjërë përfshirje. Administrata publike dallohet nga administrata private nga karakteri i saj publik, sepse vihet në shërbim të interesit të përgjithshëm të shoqërisë ose të një bashkësie njërëzish pa limit. Administrata publike dallon edhe nga administrata shtetërore sepse administrata shterërore ka kuptim me të ngushtë se administrata publike. Administrata shtetërore përfaqëson njërën nga instrumentet e aparatit shtetëror përmes të cilit shteti ushtron veprimtarinë e vet. Administrata publike është një nga segmentet kryesore përmes së cilës realizohen marrëdhëniet në mes të shtetit dhe shoqërisë. Kemi një sërë parimesh dhe mekanizmash të së drejtës administrative, të cilat synojnë të zhdukin njëanshmërinë dhe sjelljen e çështjeve publike. Disa nga parimet kryesore me të cilat organizohet puna e administratës janë: 1.besueshmëria dhe parashikueshmëria (siguria juridike); 2. transparenca; 3. përgjegjshmëria dhe 4. efiçenca dhe efektiviteti. Veprimtaria e administratës publike ka karakter nënligjor dhe karakter organizues dhe njëkohësisht mbështetet në aktet administrative. Në botën perendimore shteti është bartës i vetëm i interesit të përgjithshem, përkatësishtë i interesit shoqërorë, sepse shteti në fakt është përfaqësuesi i vetëm i shoqërisë në tërsi. “Administrata është pjesa me e dukshme e qeverisë, është qeveria në veprim…”. kjo thënie e ish presidentit të shteteve të bashkuara të Amerikës Ëoodroë Ëilson, përbën edhe sot filozofinë bazë mbi të cilin duhet operuar administrata dhe duke reflektuar demokracisë, profesionalizmin dhe përkushtimin e saj në shërbim të qytetarëve.
  • 5. Lënda: E drejta administrative 5 11..11 AAkkttii aaddmmiinniissttrraattiivv Akti administrativ është një koncept thelbësor i të drejtës administrative. Akti administrativ duhet konceptuar si deklarim ose shfaqje e vullnetit të pushtetit nga organet që ushtrojnë veprimtari administrative, i kryer në përputhje të plotë me kushtetutën dhe me ligjet në tërësi, që zbatohet në përmjet vullnetit të lirë të subjekteve të cilëve u drejtohet ose me anë të fuqisë shtrënguese të shtetit. Qëllimi i tij është krijimi, ndryshimi ose shuarja e pasojave të caktuara juridike. Akt administrativ është çdo vendim, me shkrim i organit publik, i njëanshëm, i dhënë në ushtrim të funksionit publik ndaj një ose disa personave individualisht të përcaktuar, që krijon, ndryshon ose shuan një marrëdhënie juridike. Akt administrativ quhet çdo urdhër, vendim apo veprim që merret nga autoritetet administrative për rregullimin e një rasti të veçantë ose rasteve të përgjithshme në sferën e të drejtës publike. Sipas ligjit për konfliktet administrative: Akt administrativ - çdo vendim të organit të paraparë në nën-paragrafin 1.1. të këtij paragrafi, i cili merret në fund të një procedure administrative në ushtrimin e autorizimeve publike dhe që prek, në mënyrë të favorshme ose jo të favorshme të drejtat e njohura ligjërisht, liritë ose interesat e personave fizikë ose juridikë përkatësisht palës tjetër në vendosjen e çështjes administrative.1 2. AAddmmiinniissttrraattaa nnëë KKoossoovvëë nnggaa aassppeekkttii hhiissttoorriikk 22..11 AAddmmiinniissttrraattaa nnee KKoossoovvee ppaarraa vviittiitt 11999999 Gjatë Luftës së Parë Botërore Kosova dhe viset e tjera etnike shqipëtare ishin në kuadër të Shqipërisë. Mirpo, pas mbarimit të kësaj lufte, në Konferencën e Versajës (1919) Fuqitë e Mëdha, edhe kësaj here e dënuan popullin shqiptar, duke lënë mbi 50% të trojeve etnike dhe popullatës shqipëtare nën juridiksionin grek dhe jugosllav.2 Deri në gjysmën e majit 1945, në Kosovë, me urdhërin e komandantit suprem (Tito) vendoset administrimi ushtarak si organ I pushtetit ushtarak-shtetror.3 Ne rrethanat e këtij administrimi Kosova u aneksua nga Serbia me 10 korrik 1945, në Kuvendin e Prizrenit I cili u organizua nga forcat serbe. Mirpo më 1974 Republika Socialiste Federative Jugosllave (RSFJ) nxori Kushtetuten e re ku u bënë ndryshime në fushen e mardhënjeve ekonomiko-shoqërore dhe në sistemin politik. Me këtë 1 LIGJI Nr. 03/L-202 PËR KONFLIKTET ADMINISTRATIVE, neni 1, nën-paragrafin 1.2. 2 Prof.Dr Arsim Bajrami “Sistemi kushtetues I Republikës së Kosovës”, Prishtine 2011, fq.33 3 Stipe Mesiq, “Si u shkatërrua Jugosllavia”, Prishtine 2011
  • 6. Lënda: E drejta administrative 6 kushtetutë Kosova u përcaktua si njësi autonome politike e territoriale.4 Republika e Serbisë ishte e para që e shkeli kushtetutën e ish-RSFJ-së me miratimin e Amandamenteve në Kushtetutën e vet me çrast u bë rrënimi I autonomisë së Kosovës. Më 1991 Kosova u përcaktua si shtet I pavarur dhe sovran por që nuk u pranua ndërkombëtarisht. Ndarja e pushtetit shtetror u prëcaktua në pushtet legjislativ, eksekutiv dhe gjyqësor. Sa i përket pushtetit eksekutiv pjesë e tij ishte edhe pushteti administrativ, përkatesisht administrata shtetërore. Në kuadër të organizimit territorial në Kosovë me Kushtetutë parashiheshin dy lloje të njesive të vetadministrimit lokal: komuna dhe qyteti.5 Mirpo pas ndërhyrjes së dhunshme të Serbisë në Kosovë, më 1991, u rrënua plotësishtë struktura organizative e organeve të administratës në Kosovë.6 Megjithatë, Qeveria e Republiës së Kosovës, në vitin 1992 kishte përgaditur një akt normativ për organizimin e administrates së Republikës së Kosovës ku parashiheshin disa organe të administratës. Kosova mbeti nën regjimin represiv serb dhe trazirat u shkallëzuan gradualisht, duke arritur kulmin me luftën e armatosur në vitin 1998 dhe intervenimin me forcë të NATO-s në 1999. Pas luftës, Kosova është administruar nga një mision civil, kryesuar nga Kombet e Bashkuara me komponentin ushtarak të KFOR-it nën udhëheqjen e NATO-s. 22..22 AAddmmiinniissttrraattaa nnee KKoossoovvee ppaass vviittiitt 11999999 Më 10 qershor 1999 Këshilli i Sigurimit i Organizatës së Kombeve të Bashkuara (OKB) miratoi Rezolutën 1244 që i dha fund agresionit serb ndaj Kosovës dhe ndërpreu gjenocidin shtetëror serb I cili synonte spastrimin etnik të Kosovës. Kjo rezolutë praktikisht shënoi edhe ndërprerjen e luftës çlirimtare të UÇK-së. Me Rezolutën 1244 të Këshillit të Sigurimit u vunë edhe bazat për funksionimin e administratës publike në Kosovë. Rezoluta ka përcaktuar UNMIK-un bartës të përgjegjësive lidhur me funksionimin e administratës publike. Ndonëse administrimi ndërkombëtar i territoreve ka precedencë historike (p.sh. Namibia, Kamboxha , Irani Perëndimor), rasti i Kosovës së bashku me disa raste tjera të viteve nëntëdhjetë (si Bosna dhe Hercegovina dhe Timori Lindor)paraqet një topologji të re për akademikët në këtë fushë.7 4 Prof.Dr.Esat Stavileci “Administrata në shoqërinë vetëqeverisëse, Prishtinë 1985, fq.17 5 Kushtetuta e Republikës së Kosovës, 1991, neni 87 6 Esat Stavileci-Mirlinda Batalli-Sokol Sadushi, “Organizimi dhe veprimtaria administrative” 2012, fq.68 7 KIPRED - Administrimi dhe qeverisja ne Kosovë, Prishtinë/Gjenevë, qershor 2005, fq.3
  • 7. Lënda: E drejta administrative 7 Me Rezolutë, misionit civil ndërkombëtar iu besuan detyrat dhe përgjegjësitë në sferën politike dhe administrative në tri nivele: a) administrimi i përkohshëm i Kosovës; b) themelimi i institucioneve të vetëqeverisjes demokratike, mbikëqyrja e tyre duke përfshirë edhe procesin zgjedhor; dhe c) transferimi i përgjegjësive tek institucionet e Kosovës.8 Rezoluta ka përcaktuar fazat e transferimit gradual të kompetencave në fushën e administratës publike dhe sfera të tjera që kaluan në përgjegjësi të institucioneve të Kosovës. Transferimi i kompetencave nga UNMIK-u tek institucionete e Kosovës ka kaluar në disa faza te njohura si “standardet para statusit”. Pastaj në vitin 2006 filluan negociatat ndërkombëtare për caktin final të statusit të Kosovës të udhëhequra nga Marti Ahtisari. Më 17 shkurt 2008 Kosova shpallet Republikë dhe me pas miraton edhe Kushtetuten e Republikës së Kosovës e cila hyri ne fuqi më 15 maj 2008. Sipas Kushtetutës “Republika e Kosovës është shtet i pavarur, sovran, demokratik, unik, dhe i pandashëm” (neni 1). Poashtu kjo Kushtetutë në neni 4 thotë “Kosova është Republikë demokratike e bazuar në parimin e ndarjes së pushteteve dhe kontrollit e balancimit në mes tyre, sikurse është përcaktuar me këtë Kushtetutë”. 9 Kuvendi i Kosovës ushtron pushtetin legjislativ, Presidenti i Kosovës përfaqëson unitetin e popullit dhe është përfaqësues legjitim i vendit brenda dhe jashtë dhe garantues I funksionimit demokratik të institucioneve të Republikës së Kosovës, ndërkaq Qeveria e Republikës së Kosovës është përgjegjëse për zbatimin e ligjeve e politikave shtetërore dhe i nënshtrohet kontrollit parlamentar. Pushteti gjyqësorë e ushtrojnë gjykatat. Struktura organizative e administratës shtetërorë të Kosovës siguron që shërbimet të ofrohen në përputhje me parimin e sundimit të ligjit; administrata vepron në mënyrë të paanshme, apolitike dhe e orientuar nga qytetarët. Organet e administratës shtetrore janë pjesë përbërse e aparatit shtetëror të një vendi. Organet e administratës shtetrore, në përputhje më aktin e themelimit e kanë ststusin e personit juridik.10 8 Prof.dr.Mirlinda Batalli “Reforma e administratës publike në Kosovë” fq.8 9 Kushtetuta e Republikës së Kosovës 2008 fq.1 10 Esat Stavileci-Mirlinda Batalli-Sokol Sadushi, “Organizimi dhe veprimtaria administrative” 2012, fq.83
  • 8. Lënda: E drejta administrative 8 KAPITULI II 33..RReeffoorrmmaa nnëë aaddmmiinniissttrraattëënn ppuubblliikkee Baza më e fuqishme e funksionimit të aparatit shtetëror është administrata publike. Shteti është funksional dhe efikas vetëm me një administratë publike të zhvilluar, profesionale dhe të përgjegjshme. Zhvillimi apo evoluimi i shoqërisë nuk ndalet asnjëherë, pa është procës I pandalshëm dhe kjo është ndoshta njëra ndër arsyjet që ne nuk jemi të kënaqur me administratën. Në kohën bashkëkohore, kur përdorimi i teknologjisë, në veçanti i asaj informative, është bërë pjesë e domosdoshme e jetës dhe e punës, ndryshimet e krijuara kanë nxitur zhvillime të reja dhe reforma në shumë fusha, duke përfshirë edhe administratën publike. Administrata publike është shëndruar në një instrument të qeverisjes qendrore për trajtimin e problemeve të përgjithshme shoqërore. Zbatimi i politikave të qeverisë dhe një disiplinë akademike që studion këtë zbatim dhe që përgatit nëpunësit civilë për punë. Në teorinë dhe praktikën e shteteve të ndryshme procesi i reformave në administratën publike konsiderohet si një “proces i vazhdueshëm” dhe transformim i vazhdueshëm”. Reforma e administratës publike mund të përkufizohet si sfidë për të bërë ndryshime të konsiderueshme në qeveri që i referohen strukturës administrative të përgjegjshme dhe efikasitetit. 11 Transformimi shoqërorë i administratës është një proces afatgjatë i cili kërkon krijimin e parakushteve themelore për realizimin e tij. Përshtatja e administratës në kushtet dhe rrethanat e reja te zhvillimit të shoqërisë është detyrë e legjislacioneve administrative. Prandaj është nevojë e domosdoshme për ndërtimin e legjislacionin adekuat ne kushtet dhe rrethanat e reja të zhvilllimit të shoqërisë. Ndërtimi i një sistemi më të përsosur të administratës publike kërkon planifikimin e një varg masash dhe kërkon një përkrahje të madhe nga gjithë faktorët politik. Një ndryshim madhor dhe kulturor që ndodhi në pjesën më të madhe të vendeve ishte lëvizja drejt një administrate më transparente. Administrata transparente nuk është vetëm qështje e vullnetit për të zbuluar informatat, por njëherish ka për ëellim të siguroj qasjen e qytetarëve në shërbimet e administratës, gjë që do ta bënte qeverinë më të përgjgjshme, duke iu mundësuar qytëtarëve të marrin pjesë në vendimarrje. Shërbimet e administratës dhe informacionet e ndryshme sot janë më afër qytetarëve nga së ishin më parë, dhe ndoshta janë më larg se sa do të jenë në të ardhmen. 11 Prof.dr.Mirlinda Batalli “Reforma e administratës publike në Kosovë” fq.3
  • 9. Lënda: E drejta administrative 9 33..11 RReeffoorrmmaa ee AAddmmiinniissttrraattëëss PPuubblliikkee nnëë RReeppuubblliikkëënn ee KKoossoovvëëss Për shkak të konfliktit në Kosovë në fund të vitit 1999, administrata publike është ballafaquar me probleme të shumta. Veçori e përbashkët e sistemit të qeverisjes dhe menaxhimit të sektorit publik ishte kërkesa për transformimin e modelit të mëparshëm të administratës në një model të administrimit modern. Kosova ka rrugëtuar drejt një procesi të vështirë por shumë të rëndësishëm në sferën e funksionimit të administratës publike. Reformat në administratën publike në nivelin që kërkohet në Kosovë kërkuan kohë, kërkesa dhe këmbëngulësi, por edhe vizion të qartë, drejtim të saktë, udhëheqje të bindur dhe të qëndrueshme si dhe burime të mjaftueshme. Fillimisht është evidentuar ekzistimi i një mungese të kapaciteteve efikase institucionale për formulimin, koordinimin dhe vlerësimin e politikave strategjike të shërbimit civil në Kosovë. Andaj, profesionalizmi i shërbyesve civilë u konsiderua si prioritet në reformat e administratës publike. Zbatimi i Teknologjisë Informative (TI) në Kosovë ka filluar me vonesë në krahasim me vendet e tjera të rajonit, për shkak të gjendjes në Kosovë. Megjithëse janë bërë investime të shumta në këtë fushë, kryesisht nga donatorët e ndryshëm, nuk është arritur rezultati dhe efektet e pritura.12 Duke pasur parasyshë situaten në Kosovë dhe oriëntimin e Kosovës drejt Bashkimit Evropian Kosova duhet të ketë një proces të rendësishëm dhe të thellë të administratës publike. Gjatë viteve të fundit institucionet e Kosovës si dhe shoqëria kosovare ka përparuar dhe ka lëvizur nga një strukturë shumë e ndjeshme në një strukturë stabile me të gjitha vetitë e shtetit. Mirpo administrata publike është sektori me më së paku progresi për sa i përket përmbushjes së Standardeve Evropiane në praktikë. Kuvendi i Republikës së Kosovës pikërisht për ti mënjanuar dhe parandaluar problemet në administratën publike dhe për të vendosur bazat e një administrate profesionale dhe të depolitizuar ka aprovuar Ligjin për Shërbyesit Civil. Mund të thuhet se sa i përket kuadrit ligjor me të cilin rregullohet Shërbimi Civil, Republika e Kosovës i afrohet standardeve evropiane dhe ndërkombëtare.13 Por, ajo që mbetet sfidë e jona edhe në të ardhmen është pikërisht vullneti për zbatimin e këtyre ligjeve dhe konventave ndërkombëtare. Kuvendi gjithashtu ka miratuar edhe ligje të tjera që përbëjnë bazën ligjore për punën e administratës si Ligjin për Administratën Shtetërore të Republikës së Kosovës dhe Ligjin për Konfliktet Administrative. Padyshim se depolitizimi i administratës publike është një nga çështjet kyçe dhe më sfiduese për reformim të administratës shtëtërorë. Qeveria e Republikës së Kosovës duhet të bëj më shumë në këtë drejtim për krijimin e një administrate profesionale, të depolitizuar dhe në shërbim të qytetarit, që janë 12 Prof.dr.Mirlinda Batalli “Reforma e administratës publike në Kosovë” fq.19 13 Zyra për qeverisje të mirë ,Zyra e Kryeministrit –Doracak– etika dhe transparenca në administratën publike ,
  • 10. Lënda: E drejta administrative 10 një kohësisht edhe treguesit më të mirë të përpjekjeve për të përmbushur obligimet që ka marrë për integrime evropiane. Qeveria e Kosovës ka aprovuar Strategjinë e saj për Reformën e Administratës Publike në mars të vitit 2007, duke synuar përcaktimin e qëllimeve për një periudhë kohore pesë (5) vjeçare. Ky dokument ishte përpiluar nga Grupi i Ekspertëve për Reformën e Administratës Publike (GERAP). Strategjia mbulonte tetë fusha kryesore: Burimet Njerëzore, Strukturën Institucionale, Menaxhimin e Administratës Publike, Komunikimin me Qytetarë, e-Qeverisjen, Menaxhimin e Financave Publike, KundërKorrupsionin, si dhe Politikat dhe Legjislacionin. Për detajizimin e veprimeve që duhej të ndërmerreshin për implementimin e këtij dokumenti strategjik, GERAP përpiloi edhe Planin e Veprimit për Reformën e Administratës Publike (PVRAP) i cili u rishikua në gusht të vitit 2009. Qeveria e Republikës së Kosovës po ndërton një sistem të riorganizuar dhe ngritje të kapaciteteve në institucione për planifikim, zhvillim dhe diskutim të politikave publike në mënyrë transparente, përfshirë edhe politikat për integrim në BE. Është bërë ngritja e cilësisë së shërbimeve administrative që ofrohen nga institucionet e Qeverisë për qytetarët, bizneset dhe për vetveten, duke racionalizuar proceset administrative. Administrata publike duhet të siguroj numrin e mjaftueshëm të punonjësve në vëndet e duhura, pra formulën personi i duhur në vendin e duhur, në mënyrë që të arrihet eficenca dhe efikasiteti në punë. Mirëpo, prapë se prapë për vetë institucionet por, edhe për qytetarët reformat nuk janë të lehta. Për këto reforma nevoitet durim, përkushtim dhe vullnet. Dhe këto komponente mund të ndërtohet duke e pasur të qartë vizionin për vlerat që ngërthejnë në vete shtetet më të zhvilluara. 33..22 AAddmmiinniissttrraattëë ee hhaappuurr ddhhee ttrraannssppaarreennttee Një administratë e hapur dhe transparente është synimi dhe sfida me e madhe e qdo shoqërie që synon vlerat demokratike . Parimi i të qënit i hapur sugjeron që administrata është e gatshme për hetim të jashtëm, ndërsa transparenca sugjeron që, kur egzaminohet nga afër, mund të “shihet përtej” për qëllimin e hetimit dhe mbikqyrjes. Një administratë publike e hapur dhe transparente lejon, nga njëra anë, që çdo njeri i ndikuar nga një veprim administrativ të njohë bazën e këti vendimi, dhe nga ana tjetër lehtëson hetimet e jashtëme të veprimeve administrative nga institucionet mbikqyrëse. Të qënit i hapur dhe transparent janë gjithashtu instrumenta të nevojshëm për shtetin e së drejtës, barazinë para ligjit, dhe përgjegjshmërinë.
  • 11. Lënda: E drejta administrative 11 Si rregull i përgjithshëm, sjellja e administratës publike duhet të jetë transparente dhe e hapur. Çështjet duhet të mbahen sekret ose konfidenciale vetëm në raste të veçanta, si në rastet kur ndikohet me të vërtetë siguria kombëtare ose çështje të ngjashme. Po kështu, të dhënat personale nuk duhet t’i lejohen palëve të treta.Në të vërtetë, vetëm disa çështje specifike ndikojnë në sigurinë kombëtare. Parimi i të qënit i hapur dhe transparenca në administratën publike i shërbejnë dy qëllimeve specifike. Nga njëra anë, ato mbrojnë interesin publik sepse pakësojnë mundësinë e keqadministrimit dhe korrupsionit. Nga ana tjetër, ato janë thelbësore për mbrojtjen e të drejtave individuale sepse furnizojnë arësyet për vendimin administrativ dhe rrjedhimisht ndihmojnë palën e interesuar të ushtrojë të drejtën e dëmshpërblimit nëpërmjet apelit. 33..33 QQeevveerriissjjaa eelleekkttrroonniikkee nnëë KKoossoovvëë ((ee--qqeevveerriissjjaa)) Arritjet e mëdha në fushën e internetit ka ndryshuar në masë shumë të madhe mënyrën e qeverisjes. Këto arritje kanë dhë rezurtate radikalisht të mira sa I përket efikasitetit dhe efiktevitetit. Shërbimet elektronike si një segment modern i risive konsiderohen si një mundësi e ofrimit të informacioneve të qeverisë ndaj qytetarëve 24 orë në ditë. Në fushën e administratës publike qeverisja elektronike (e-qeverisja) është nocion që nënkupton dy kategori të funksionit të saj: përdorimin dhe zbatimin e TI nga ana e administratës dhe qeverisjen përmes TI. Qeverisja elektronike është ofrimi i shërbimeve të institucioneve qeveritare përmes teknologjisë së informacionit dhe komunikimit (si ËAN, internetit, rrjetit mobil) ndaj qytetarëve, bizneseve dhe kategorive të tjera. Progresi më i madh drejt e-qeverisjes përfshin shumëllojshmëri të administrimit duke përfshirë e- demokracinë, emenaxhimin, e-tregtimin, e-drejtësinë, e-arsimin, e-shëndetësinë, etj. E-qeverisja mund të konsiderohet si një nga shtyllat themelore të një administrate efektive, e cila në mënyrë të drejtpërdrejtë inkurajon gjithë performancën e sektorit publik.14 14 Prof.dr.Mirlinda Batalli “Reforma e administratës publike në Kosovë” fq.21
  • 12. Lënda: E drejta administrative 12 KAPITULLI III 44.. PPrroocceessii ii iinntteeggrriimmeevvee eevvrrooppiiaannee Integrimi Evropian në radhë të parë është shansë për përparim të gjithanshëm në të gjitha sferat e jetës shoqërore. Integrimi evropian do të thotë bashkëveprim të unitetit ndërmjet vendeve dhe popujve evropianë. Brenda Bashkimit Evropian, do të thotë se vendet i grumbullojnë resurset e veta dhe bashkarisht marin shumë vendime. Kjo marje e vendimeve të përbashkëta realizohet nëpërmjet bashkëpunimit dhe bashkëveprimit nëpërmjet institucioneve të Bashkimit Evropian. Procesi i integrimit evropian është mbi të gjitha proces politik, si dhe përcakton destinimin e ardhshëm të vendit, si dhe formën e tij për gjeneratat e ardhme. Kështu, gjithë aktorët politikë dhe vendim-marrësit kryesorë duhet të jenë plotësisht të përfshirë në proces për të ndarë barrën dhe përgjegjësinë mbi procesin. Integrimi europian dhe euroatlantik është një proces gjithëdimensional përherë e më i ndërvarur, që përfshin zhvillimin tërësor të shoqërisë demokratike, legjislacionin dhe institucionet, ekonominë e tregut dhe teknologjinë, politikën për sigurimin kombëtar, rajonal e më gjërë dhe strukturat përkatëse, kohezionin social dhe respektimin real të të drejtave të njeriut e të minoriteteve, shërbimin shëndetësor, arsimin, shkencën, kulturën etj. Procesi i integrimit europian kërkon një punë të përbashkët nga të gjitha institucionet qeveritare të një shteti dhe gjithë resurset politike duhet që të aktivizohen në këtë drejtim dhe të shërbejnë drejtpërdrejt në arritjen e këtij objektivi strategjik, që synojnë të gjitha shtetet e kontinentit Evropian. Inetgrimet europiane përfshijnë shumë institucione dhe ndër institucionet më të mëdha janë Bashkimin Evropian, Nato, por për në Republikën kosovës sfidë ende mbetet antarësimi në Organizatën e Kombeve të Bashkuara. Natyrishtë se qëllimi final i çdo shteti të Europës është anëtarësimi në Bashkimin Evropian, si vatër e paqes së qëndrueshme, lirisë dhe mirëqenies ekonomike.
  • 13. Lënda: E drejta administrative 13 4.1 Histori e shkurter e krijimit te Bashkimit Evropian (BE) Idea për formimin e Unionit Evropian nuk ka lindur menjëherë pas mbarimit të Luftës së Dytë Botërore, por pas një numri të madh të iniciativave që kanë rezultuar me formimin e organizatave të ndryshme ndërkombëtare. Mbrojtësit e idesë së një shteti federal evropian, pra të një forme shumë të gjerë bashkimi, filluan të kërkonin mundësi, që të paktënnë disa fusha të caktuara të arrinin një një shkallë më të madhe integrimi, duke shpresuar që në këtë mënyrë të mbërrihet në një zgjerim në rritje të fushave të bashkëpunimit. Guri i themelit për krijimin e Bashkimit Evropian u vendos nga Ministri i Jashtëm Francez, Robert Schuman, në deklaratën e tij të 9 majit të vitit1950, në të cilën ai parashtroi idenë e përpunuar më parë me Jean Monnet për bashkimin e industrive evropiane të qymyrit dhe çelikut. Plani Schuman u bë realitet me nënshkrimin në Paris të Traktatit Themelues të Komunitetit Evropian të Qymyrit dhe Çelikut më 18 prill të vitit 1951. Në nënshkrimin e traktatit merrnin pjesë Gjermania, Franca, Belgjika, Italia, Holanda dhe Luksemburgu. Në fillim të themelimit përbëhej nga një numër i vogël shtetesh. Me rënien e Bashkimit Sovjetik , u bë paraqitja e kërkesave për anëtarësim nga shtete ish- komuniste.15 Traktati i Mastrihtit shënoi një hap të mëtejshëm në rrugën e bashkimit politik të Evropës. Megjithëse ky traktat u nënshkrua më 7 shkurt të vitit 1992, një numër pengesash gjatë procesit të ratifikimit (miratimi nga qytetarët e D animarkës vetëm pas një referendumi të dytë ; procesi gjyqësor në Gjermani për deklarimin antikushtetues të miratimit) bënë që Traktati të mos hynte në fuqi deri më 1 nëntor të vitit 1993. Traktati i Mastrihtit i referohet vetvetes si “një fazë e re në procesin e krijimit të bashkimit akoma më të ngushtë ndërmjet popujve të Evropës”. Traktati përbën hapin e parë në rrugën drejt krijimit të një sistemi kushtetues Evropian, në të cilin do të përfshihen edhe vetë komunitetet. Bashkimi Evropian mori një zhvillim të mëtejshëm me Traktatin e Amsterdamit i cili u nënshkrua me 1 tetor të vitit 1997 dhe hyri në fuqi më 1 maj të vitit1999 pas ratifikimit nga të gjitha shtetet anëtare. Traktati i Amsterdamit ka modifikuar përmbajtjen e Traktatit të Mastrihtit në pesë fusha kryesore : liria, siguria dhe drejtësia, qytetaria e Bashkimit, politika e jashtme, institucionet e BE-së. E tërë politika e BE-së mbështëtet në tri shtylla: në shtyllën e parë dhe mund të themi se në zemër të BE-së qëndron tregu i përbashkët me katër liritë e tij themelore (liria e lëvizjes së personave, mallrave, shërbimeve dhe kapitalit) si dhe rregullat mbi konkurrencën. Në shhtyllën e dytë që përbën jë tjetër sferë tejet e rëndësishme për BE-në është Politika e Jashtme dhe e Sigurisë. Kurse ne shtyllën e tretë është bashkëpunimi në fushat e Drejtësisë dhe të Punëve të Brendshme, bashkëpunimi ndërmjet autoriteteve gjyqësore dhe policore të shteteve anëtare që synon t’u ofrojë qytetarëve evropiane liri, siguri dhe drejtësi, duke parandaluar dhe luftuar bashkërisht krimin, racizmin dhe ksenofobinë. 15 ëikipedia
  • 14. Lënda: E drejta administrative 14 4.2 Sfidat kryesore të administrata publike në vendet në tranzicion Ecuria e administratës publike gjatë periudhës së tranzicionit karakterizohet nga transformime rrënjësore sipas modeleve më të përparuara ndërkombëtare. Këto transformime janë bazuar në një frymë neo-liberale në menaxhimin publik dhe në reformat strukturore. Vendet në tranzicion janë vendet që kalojnë nga një sistem në tjetrin, kryesishtë vendet që kanë kaluar nga sistemi i një ekonomie të dirigjuar në ekonomi të lirë të tregu apo nga vendet socialiste në vendet kapitaliste. Sfidat që përballen këto vende janë të shumta. Shkeljet e ligjit, papunsia, shkalla e lartë e varfërisë, korrupcioni, komunikimi jofunksional etj. jane problemet themelore te qdo vendi ne tranzicion.Udhëheqja e dobët e administratës e vështirson shumë zhvillimin e vendeve në tranzicion, drejt një demokracie stabile dhe një tregu te fortë ekonomik. Transparenca, llogaridhënja dhe efikasiteti poashtu janë disa nga shumë elementet që lënë shumë për të dëshiruar në këto vende. Problemet e tjera në fushën e administratën publike lidhen me nivelin e ulët të pagave, mungesën e planifikimit strategjik , mungesen e informimit të qytetarëve për vendimet e marra dhe mosinformimi i duhur i qytetarëve mbi funksionimin e administratës publike.Decentralizimin dhe vetqeverisja lokale janë sfidat tjera me të cilat pëeballen këto vende dhe që i’u duhet nje kohë për të arritur rezurtate të duhura. Mund të themi se një vend ka kaluar plotesishtë procesin e tranzicionit kur arrinë që me sukses ta përmbyllë kapitullin e integrimeve Euro-Atlantike. Kosova ,Shqipëria dhe disa shtete te Ballkanit po kalojnë endet në fazen e tranzicionit, por që naturisht që nuk janë të gjitha në fazë të njejtë. Disa shtete shtete e kryejne me shpejtë këtë fazë p.sh Sllovenia që ka kaluar e para ketë fazë nga vendet e Ballkani, por natyrisht që edhe shtetet tjera janë në rrugën e duhur për të përfunduar tranzicionin.
  • 15. Lënda: E drejta administrative 15 44..33 PPrroocceessii ii IInntteeggrriimmiitt EEvvrrooppiiaann ii RReeppuubblliikkëëss ssëë KKoossoovvëëss Fillimisht duhet të qartësojme se Integrimi Evropian nuk paraqet vetëm hyrjen në BE, mirpo integrimi është një nocion më i gjerë që përfshine më shumë institucione, por ne në ketë punim do të fukusohemi më shumë në integrimin në Bashkimin Evropian. Për Kosovën, si për cilindo shtet apo entitet në Evropën Jug-Lindore, pyetja nuk është a duhet integrimi në Bashkimin Evropian apo jo, por kur dhe si. Procesi i integrimit në BE është proces kompleks e për atë reformat që duhen aplikuar janë të mundimshme. Puna paralele në shumë fusha dhe vendim-marrja mbi ndryshimet e vështira politike, institucionale dhe ligjore, me pasoja afatgjate në ekonominë dhejetën e përditshme të qytetarëve nuk është detyrë e lehtë. Integrimi në Bashkimin Evropian (BE) është një qëllim thelbësor për Kosovën pavarësisht shpejtësisë dhe vështirësive të cilat mund të hasen gjatë këtij procesi. Jemi vetëm në hapat e parë të rrugës drejt qëllimit përfundimtar, për t’u bërë shoqëri evropiane dhe për t’u bërë anëtar i plotë i familjes së Bashkësisë Evropiane. Infrastruktura institucionale dhe ligjore e Kosovës duhet të zhvillohet në atë mënyrë që më së miri ti shërbej këtij qëllimi. Vizioni për integrimin e Ballkanit perëndimor në familjen e Evropës në mënyrë të veçantë u shpalos në samitin e Zagrebit në muajin nëntor të vitit 2000. Vendet e rajonit gjatë këtij samiti u pajtuan që të fillojnë plotësimin e kushteve të BE-së dhe duke përdorur Procesin e Stabilizim Asocimit (PSA) të përgatitën për anëtarësim në BE (deklarata e samitit të Zagrebit, 2000). Kosova pas Samitit të Selanukut më 2003 është përfshirë në kornizën e Procesit të Stabilizim Asocimit, ndërsa Komisioni Evropian me miratimin e Komunikatës për Kosovën “E ardhmja europiane për Kosovën” e përforcoi përkushtimin e këtij Komisioni për Kosovën. Duke pas parasyshë që Kosova nuk ishte akoma nuk ishte akoma shtet në vitin 2003, lindi nevoja e krijimit të Mekanizmit Përciellës të Stabilizim Asocimit. Pas shpalljes së Pavarësisë, Kosova kishte një sfidë tjetër për hapjen e procesit të negociatave për MSA-në.16 Megjithatë, përBE-në Kosova ende nuk është shtet. Sfidën e bën të vështirë fakti se pesë shtete anëtare të Bashkimit Europian ende nuk e kanë bërë njohjen formale të pavarësisë së Kosovës, gjë që ka krijuar një mosunitet në politikën e zgjerimit të Bashkimit Europian karshi Kosovës. Edhe pse Kosova ende nuk ka marrëdhënie kontraktuale me BE-në, Qeveria e Kosovës është duke punuar nga afër me institucionet e BE-së si dhe aktorët e tjerë relevant në vend në mënyrë që Kosova të përgatitet drejt hyrjes në BashkiminEuropian. Kuptohet, mbetet një rrugë e gjatë derisa Kosova të përmbushë kritere te nevojshme. 16 Marrëveshja e Stabilizim Asocimit
  • 16. Lënda: E drejta administrative 16 Republika e Kosovës ka probleme në shumë fusha, e sidomos në fushën e sundimit të ligjit. Megjithëkëtë, synimi për integrim në BE është i palëkundur dhe mbetet thelbësor. Integrimi i Kosovës në BE konsiderohet të jetë nxitësi kryesor për reforma ligjore dhe transformimin e përgjithshëm social. Detyra më e rëndësishme është ndalimi i korrupcionit, dhe lufta kundër krimit të organizuar, reforma në sistemin gjyqësor, ate administrativ, kapacitetit menaxhues në nivel me standardet e Bashkësisë me synim të implementimit efektiv të Acquis Communautaire17 . Në nivel të përgjithshëm, kjo kërkon një funksionim të mirë dhe stabil të administratës publike të ndërtuar nga një shërbim efektiv dhe të paanshëm, si dhe sistem gjyqësor të pavarur dhe efektiv. Për Kosovën si shtet me aspirata për anëtarësim në BE, është e domosdoshme që të ketë mekanizma koordinues institucional të definuar dhe funksionalë. 44..44 PPrroocceessii ii IInntteeggrriimmiitt EEvvrrooppiiaann ttee SShhqqiippëërriissëë Interesi kryesor kombëtar dhe qëllimi strategjik i Qeverisë së Republikës së Shqipërisë është anëtarësimi në BE. Shqipëria gjatë këtyrë vitevë ka punuar shumë që ky qëllim të arrihet por megjithatë ka ende shume punë për të bërë për plotësim të kritëreve. Kriteret e anëtarësimit kërkojnë – stabilitetin e institucioneve që garanton demokracinë, shtetin e së drejtës dhe zbatimin e parimeve demokratike dhe të drejtat e njeriut, Procesi i Stabilizim-Asociimit për pesë vendet e Evropës Jug-Lindore, përfshi Shqipërinë, ka filluar që gjatë Samitit të Zagrebit të mbajtur në nëntor të vitit 2000. Marrëveshja e Stabilizim-Asociimit ndërmjet Republikës së Shqipërisë nga njëra anë dhe Komunitetit Evropian dhe shteteve anëtare të tij nga ana tjetër u nënshkrua në qershor 2006 dhe hyri në fuqi në prill 2009. Shqipëria paraqiti kërkesën e saj për anëtarësim në Bashkimin Evropian më 28 prill 2009. Pas kërkesës nga Këshilli, Komisioni paraqiti opinionin e tij mbi aplikimin e Shqipërisë në nëntor 2010. Në opinionin e tij, Komisioni vlerësoi se para se negociatat e pranimit të mund të hapen zyrtarisht, Shqipëria ende kishte për të arritur një shkallë të nevojshme të përputhshmërisë me kriteret e anëtarësimit dhe në veçanti për të përmbushur 12 prioritetet kyçe të identifikuara në opinion. Në tetor 2012, Komisioni Evropian rekomandoi që Shqipërisë t’i jepet statusi i kandidatit me kusht plotësimin e masave kyçe në fushat e reformës gjyqësore dhe të administratës publike dhe rishikimin e rregullores së Parlamentit. 18 Komisioni edhe një herë rekomandoi që Shqipërisë t'i jepet statusi i kandidatit në Raportin e Progresit 2013 dhe duke identifikuar 5 prioritetet kyçe për hapjen e negociatave për anëtarësim. Këto prioritete janë: reforma e administratës publike; pavarësia, efikasiteti dhe përgjegjshmëria e 17 Korniza ligjore e Komunitetit Evropian 18 PLANI KOMBETAR PER INTEGRIM EVROPIAN, qershor 2014 fq.13
  • 17. Lënda: E drejta administrative 17 institucioneve gjyqësore; lufta kundër korrupsionit; lufta kundër krimit të organizuar; mbrojtja e të drejtave të njeriut ( përfshi politikat e mos- diskriminimit, komunitetin rom, si dhe zbatimin e të drejtave të pronësisë). Qeveria e Republikës së Shqipërisë është e vetëdijshme se përmbushja e kritereve kryesore politike është e një rëndësie themelore në procesin për t’u bërë anëtar i BE-së, dhe për këtë arsye është e vendosur të bëjë përpjekje shtesë në reformën e saj në administratën publike, politikat anti- korrupsion, luftën kundër krimit të organizuar, mbrojtjen e të drejtave të njeriut, etj Qeveria shqiptare është e angazhuar për një reformë të vërtetë të administratës publike, për trajtimin dhe vlerësimin bazuar në merita, në krijimin e një rrjeti institucional efektiv dhe efiçient për punonjësit e saj, në ofrimin e shërbimeve më të mira për qytetarët. Qeveria shqiptare ndjek objektivin përfundimtar të krijimit të një administrate publike efiçente, të aftë për zbatimin e plotë të angazhimeve dhe detyrimeve që rrjedhin nga zbatimi i Marrëveshjes së Stabilizim-Asociimit. 44..55.. AAccqquuiiss CCoommmmuunnaauuttaaiirree Një nga motivet kryesore për realizimin e reformave në administratën publike në vendet e Europës Lindore dhe Qendrore është hyrja në Bashkimin Europian. Bashkimi Europian është e vetmja organizatë ndërkombëtare që në kuadër të juridiksionit të vet zbaton ligjet që drejtpërdrejt janë të detyrueshme për shtetet anëtare dhe qytetarët e saj. Harmonizimit i legjislaturës me Acquis Communautaire paraqet një nga sfidat kryesore për shtetet kandidate për anëtarësim në BE, duke përfshirë ato që aspirojnë t’i bashkohen BE-së në vitet që po vijnë apo të ashtuquajturat vendet e Ballkanit Perëndimor. Por çka është Acquis Communautaire? Termi Acquis Communautaire, është përdorur për herë të parë në një mendim të Komisionit të BE- së të 1 tetorit 1969, përkitazi me parashtrimin e kërkesës për anëtarësim nga Britania e Madhe, Danimarka, Irlanda dhe Norvegjia. Ky term në mënyrë më të qartë është përdorur në nenin 2 të Traktatit të Bashkimit Evropian, të njohur gjithashtu si Traktati i Mastrihtit. Thënë më thjesht, Acquis communautaire do të thotë rregullat që e formojnë kornizën ligjore funksionale të Komunitetit Evropian. Në fakt, shikuar nga aspekti juridik, procesi i harmonizimit të legjislacionit me Acquis Communautaire nuk paraqet obligim ligjor de jure për Kosovën për sa kohë që ajo nuk është anëtare e BE-së dhe nuk ka marrëdhënie kontraktuale me Bashkimin Evropian. Megjithatë, cikli i tanishëm i miratimit të ligjeve dhe të akteve nënligjore kërkon vërtetimin e përputhshmërisë së tyre me Acquis Communautaire. Harmonizimi i legjislaturës me Acquis communautaire, në mes të tjerash, do të thotë miratimin e normave juridike të Acquis communautaire në legjislaturën e vendit.
  • 18. Lënda: E drejta administrative 18 Miratimi nuk nënkupton procesin mekanik, me fjalë të tjera nuk është një përafrim tekstual i tekstit ligjor, por një përafrim standardesh. Ekzistojnë tri lloje të harmonizimit: a. harmonizim i plotë; b. harmonizimi i pjesshëm; c. harmonizimi nuk aplikohet. Forma e tretë është e vlefshme për çështjet që nuk hyjnë nën juridiksionin e institucioneve të BE-së, ndërsa forma e dytë i përfshinë çështjet që pjesërisht hyjnë nën juridiksionin e institucioneve BE-së. Përpara anëtarësimit tërë struktura e zbatueshmee të drejtës së Komunitetit Europian – Acquis Communautaire duhet të përkthehet në gjuhën e shtetit të ri, e cila përafërsisht i ka 95.500 – 105.000 faqe, në mënyrë që qytetarët të dinë se cilat janë zotimet që ata kanë marrë. Administrata publike e ndonjë shteti që do t'i afrohet Bashkimit duhet të arijë nivelin e besueshmërisë në zbatimin e acquis commumautaire. Ekzistimi i parimeve të përbashkëta relativisht lehtë mund të detektohet në Kushtetutën dhe ligjet e një vendi. Kërkesa acquis communautaire të zbatohet me shkallë të njejtë të besueshmërisë në tërë teritorin e Bashkimit dhe standardet e përbashkëta dhe vlerat e administratës publike, kanë çuar deri në një nivel të bashkimit përkatësisht afrimit mes vendeve anëtare që përshkruhet si hapësirë administrative europiane.19 Ideja për H.A.E. është e marrë nga idetë më të njohura për hapësirën ekonomike Europiane dhe hapësirën sociale Europiane. 19 H.A.E- Hapësira Administrative Europiane
  • 19. Lënda: E drejta administrative 19 PPëërrffuunnddiimm Në këtë punim jam përpjekur të trajtoj veprimtarinë e administratës publike, problemet dhe sfidat në të cilën kalon ajo në procesin e integrimeve evropiane dhe reformat që duhet të ndërrmirren në këtë procës. Adminsitrata publike është sfera në të cilën duhet që çdo qëveri të marrë shumë seriozisht, në mënyrë që qytetarët të kenë shërbime sa më të mira dhe që administrata të pasqyroj vlerat e një shoqërie demokratike. Administrata jonë publike vihet vazhdimisht në provë për të dëshmuar efiçencën, përgjegjshmërinë, dedikimin ndaj publikut, stabilitetin dhe paanshmërinë politike të saj. Përballimi i këtyre sfidave kërkon mbështetjen në parimet bazë të funksionimit të saj, që lidhen me profesionalizmin, meritokracinë, konkurimin dhe transparencën. Veprimtaria e administratës sonë duhet zhvillohet në vëmendjen e veçantë të qeverisë sone, pasi kjo qeveri e ka vetëdijen se një administratë publike efiçiente, e përgjegjshme dhe transparente, është zemra e një qeverisjeje demokratike. Administrata që i’u duhet çdo shoqërie është ajo administratë e cila është e drejtuar në mbrojtjen e interesit të përgjithshëm duke u udhëhequr nga parimi i ligjishmërisë që është një nga parimet kryesore në shtetin e së drejtës. Në këtë punim poashtu jamë munduar të paraqes fazën në të cilën kalon Kosova në procesin e integrimeve evropiane dhe roli i administraës publike në këtë procës. Poashtu jam munduar që të paraqes edhe procesin në të cilin kalon edhe Republika e Shqipërisë në mënyrë që të kriojmë nje imazh se ku ndodhemi ne në këtë proces. Rruga drejtë BE-së është një rrugë e gjatë dhe e mundimshme për qdo vend që aspiron të bëhet pjesë e saj, e sidomos për ato vende që kalojnë në procesin e tranzicionit. Gjatë këtij rrugëtimi duhen reforma të thëlla dhe plotësime të standardeve që i parashtron Bashkësia Ndërkombëtare. Për këto reforma dhe këtë proces në përgjithësi duhet një angazhim i madh i të gjithë faktorët e sidomos i qeverisë që bartë barrën më të madhe. Dhe ne ke këtë punim mund të konkludojmë se kemi shumë punë për të bërë për një të ardhme evropiane.