3. Διερευνητική Μάθηση
Πρόκληση της περιέργειας
Προσδιορισμός ερωτήσεων με βάση την υφιστάμενη γνώση
Ενεργή διερεύνηση –Πρόταση προκαταρκτικών εξηγήσεων ή υπόθεσης
Ενεργή διερεύνηση – Σχεδιασμός και υλοποίηση απλής διερεύνησης
Δημιουργία – Συλλογή αποδεικτικών στοιχείων μέσω παρατήρησης
Συζήτηση – Εξήγηση βασισμένη στα αποδεικτικά στοιχεία
Συζήτηση – Θεώρηση άλλων εξηγήσεων
Ανασκόπηση – Έκφραση εξηγήσεων
Ανασκόπηση – Δραστηριότητες και υλικά μεταπαρακολούθησης
4. Πριν την επίσκεψη – 1η Διδακτική φάση: Δραστηριότητες
εκμαίευσης ερωτήσεων – Πρόκληση της περιέργειας
• Εκπαιδευτική διαδρομή
«Η Ιστορία του Ατόμου».
• Το βίντεο:
«Το χρονικό των στοιχειωδών σωματιδίων»
του Χιωτέλη Ιωάννη.
5. Πριν την επίσκεψη – 1η Διδακτική φάση: Δραστηριότητες
εκμαίευσης ερωτήσεων –
Προσδιορισμός ερωτήσεων με βάση την υφιστάμενη γνώση
• Πότε άρχισε ο άνθρωπος να
προβληματίζεται για τους «δομικούς λίθους»
του κόσμου που μας περιβάλλει; (αναφορά
στο βίντεο)
• Τι είναι τα στοιχειώδη σωμάτια; (αναζητήστε
τον ορισμό στο διαδίκτυο ή στη βιβλιοθήκη
του σχολείου)
• Ποιο πιστεύετε ότι είναι το μικρότερο
σωματίδιο του κόσμου που μας περιβάλλει;
• Πως μελετάμε τα υποατομικά σωματίδια;
• Ποιες είναι οι δυνάμεις στη φύση;
• Ποιο φορέα αλληλεπίδρασης (δύναμης)
γνωρίζετε;
• Ποιους επιστήμονες της σύγχρονης φυσικής
γνωρίζετε; (αναζήτηση στο διαδίκτυο ή στη
βιβλιοθήκη του σχολείου)
• Πως η σύγχρονη φυσική έχει βελτιώσει ή
βλάψει τη ζωή μας. (σειρά διαφανειών)
6. Πριν την επίσκεψη – 2η Διδακτική φάση: Ενεργή διερεύνηση –
Πρόταση προκαταρκτικών εξηγήσεων ή υπόθεσης
• Μελετήστε τη σειρά διαφανειών
«Σύγχρονη Φυσική και
καθημερινότητα» και απαντήστε
στο ερώτημα: Πως η σύγχρονη
φυσική έχει βελτιώσει ή βλάψει
τη ζωή μας;
• Δείτε το ακόλουθο βίντεο για τον
τρόπο μελέτης των στοιχειωδών
σωματιδίων.
• Δείτε το ακόλουθο βίντεο και
απαντήστε στα ερωτήματα
σχετικά με τα είδη και τους
φορείς των αλληλεπιδράσεων.
7. Πριν την επίσκεψη – 2η Διδακτική φάση:
Ενεργή διερεύνηση – Σχεδιασμός και υλοποίηση απλής διερεύνησης
• Πως έχει κατασκευαστεί ο επιταχυντής που θα επισκεφθούμε
;
• Πως ανιχνεύει και καταγράφει ο επιταχυντής που θα επισκεφτο
;
• Η εικόνα μιας σύγκρουσης από προσομοίωση.
• Αναζητώντας το σωματίδιο
Higgs (εισαγωγικό στάδιο).
• Αναζητώντας το σωματίδιο
Higgs (για προχωρημένους).
8. Επίσκεψη – 3η Διδακτική φάση:
Δημιουργία – Συλλογή αποδεικτικών στοιχείων μέσω παρατήρησης
• Χωρίζουμε τους μαθητές σε τρεις ομάδες των 6-8 μαθητών.
• Κάθε ομάδα αναζητεί πληροφορίες για την ιστορία των στοιχειωδών σωματιδίων. Ο
χωρισμός γίνεται ως εξής: Χρονικές περίοδοι 1) Αρχαιότητα-1934, 2)1935-1984, 3)
1985-σήμερα.
• Οι ομάδες στη συνέχεια παρουσιάζουν τα σωματίδια που ανακαλύφθηκαν στις
χρονικές περιόδους που μελετήσανε. Γίνεται επίσης, αναφορά στα ερωτήματα που
απαντώνται μετά την ανακάλυψη των σωματιδίων και στα ερωτήματα που
ανακύπτουν. Στο τέλος γίνεται συζήτηση μεταξύ των ομάδων.
• Ο εκπαιδευτικός διορθώνει, θέτει νέους προβληματισμούς και προβάλλει τις πλέον
πρόσφατες ανακαλύψεις. Για περισσότερη εμβάθυνση ο εκπαιδευτικός προτείνει τη
διαδικτυακή εφαρμογή HYPATIA που προσομοιάζει τις συγκρούσεις δεσμών
πρωτονίων στο CERN (πρόταση: δύο ή τρεις μαθητές ανά υπολογιστή)
9. Επίσκεψη – 4η Διδακτική φάση:
Συζήτηση – Εξήγηση βασισμένη στα αποδεικτικά στοιχεία
• Τα στοιχειώδη σωματίδια
και η κοσμολογία.
• Γιατί είναι τόσο σημαντική η
μελέτη των υποατομικών
σωματιδίων;
• Δείτε τη σειρά διαφανειών
ΣΤΟΙΧΕΙΩΔΗ ΣΩΜΑΤΙΑ
που αναφέρετε στη φυσική
σωματιδίων και στη σχέση
της με την κοσμολογία.
• Μελετήστε το
οπτικοακουστικό υλικό που
«πηγάζει» ως
υπερσύνδεσμος από τις
διαφάνειες 15 και 16.
10. Επίσκεψη – 4η Διδακτική φάση:
Συζήτηση – Θεώρηση άλλων εξηγήσεων
• Από το μικρόκοσμο στο
μακρόκοσμο (Βίντεο).
• Πως η φιλοσοφία θέτει τα
βασικά ερωτήματα και πως οι
Φυσικές Επιστήμες αναζητούν
απαντήσεις (βίντεο);
• Πως η επιστήμη και η ζωή
συμβαδίζουν;
• Ποιες απαντήσεις δίνει η
Θεολογία για τα θέματα που
μελετάνε και οι Φυσικές
Επιστήμες;
• Θεωρία ή πείραμα;
11. Μετά την Επίσκεψη – 5η Διδακτική φάση:
Ανασκόπηση – Έκφραση εξηγήσεων
• Τι ορίζουμε ως στοιχειώδη σωμάτια;
• Ποιος είναι ο μικρότερος δομικός λίθος;
• Γιατί είναι σημαντική η μελέτη των
στοιχειωδών σωματιδίων;
• Ποιος επιστήμονας των στοιχειωδών
σωματιδίων σας ενέπνευσε περισσότερο;
• Πως μελετάμε τα στοιχειώδη σωμάτια; Τι
γνωρίζετε για τους επιταχυντές;
• Η σωματιδιακή φυσική σχετίζεται με την
κοσμολογία;
• Ποιες απαντήσεις δίνει η Φυσική για τη
δημιουργία του σύμπαντος;
• Πως σχετίζεται η σωματιδιακή φυσική με
την καθημερινότητα;
• Ποια είναι τα ερωτήματα που περιμένουν
να απαντηθούν στο μέλλον;
12. Μετά την Επίσκεψη – 5η Διδακτική φάση:
Ανασκόπηση – Δραστηριότητες και υλικά μεταπαρακολούθησης
• Τα βίντεο-υπερσύνδεσμοι της
παρουσίασης: «Στοιχειώδη σωμάτια».
• Αναζητώντας το σωματίδιο Higgs
(εισαγωγικό στάδιο).
• Αναζητώντας το σωματίδιο Higgs (για
προχωρημένους).
• Οι διαδραστικές εφαρμογές στο site του
CERN: www.cern.ch.
13. Διατήρηση της επαφής
• johnchiotelis@yahoo.gr
• Δρ. Χιωτέλης Ιωάννης
• Γενικό Λύκειο Πελοπίου
14. Εισαγωγικός τομέας και προκαταρτική φάση
• Μικρή Περιγραφή: «Το χρονικό των στοιχειωδών
σωματιδίων» είναι ένα ταξίδι στο χρόνο, από την στιγμή που
ο Δημόκριτος όρισε το «άτομο» μέχρι τη στιγμή που
διαβάζετε αυτές τις γραμμές.
• Λεξιλόγιο: Στοιχειώδη σωμάτια, επιταχυντές, CERN,
αλληλεπιδράσεις, φορείς αλληλεπιδράσεων.
• Κοινό που απευθύνεται: Σε μαθητές Λυκείου.
• Ηλικία: 16+
• Περιβάλλον: Αίθουσα υπολογιστών, Γενικό Λύκειο.
• Χρονική διάρκεια: Πριν την επίσκεψη –6 ώρες
Επίσκεψη – 6 ώρες
Μετά την επίσκεψη – 3 ώρες
15. Εισαγωγικός τομέας και προκαταρτική φάση
• Τεχνικές απαιτήσεις: Σύνδεση στο διαδίκτυο, Windows
Vista ή νεώτερες εκδόσεις, Office 2003 ή νεώτερες
εκδόσεις.
• Υπόβαθρο συγγραφέα:Πτυχίο Φυσικής.
• Σύνδεση με τη διδακτέα ύλη: Φυσική και Χημεία Α΄
Λυκείου, Φυσική Θετικής και Τεχνολογικής Κατεύθυνσης
Β΄ Λυκείου, Φυσική Γενικής Παιδείας Γ΄ Λυκείου, Φυσική
Θετικής και Τεχνολογικής Κατεύθυνσης Γ΄ Λυκείου και
Χημεία Θετικής Κατεύθυνσης Γ΄ Λυκείου.
• Διδακτικοί στόχοι: Διαθεματικότητα (Φυσική- Ιστορία),
Διεπιστημονικότητα, σύνδεση επιστήμης και
καθημερινότητας, ανακαλυπτική μάθηση,
ομαδοσυνεργατική μάθηση.
• Καθοδήγηση για προετοιμασία: Παροχή
εκπαιδευτικού υλικού, υπερσύνδεσμοι με ιστοσελίδες,
παροχή υλικού από σχολικά και επιστημονικά εγχειρίδια,
σύσταση οπτικοακουστικού υλικού.
Notes de l'éditeur
Περιγράψτε τρόπους και υλικά (πόρους που διατίθενται στην Πύλη OSR, ή άλλους), τα οποία ο δάσκαλος θα παρουσιάσει στους μαθητές στην τάξη για να στρέψει την προσοχή τους στο διδασκόμενο αντικείμενο . Βεβαιωθείτε ότι αυτά είναι εύκολα διαθέσιμα στον ενδιαφερόμενο χρήστη μέσα στην Πύλη OSR (ή αλλού) και δώστε οδηγίες για την εύρεσή τους. Εάν ενδείκνυται, μπορείτε να ενσωματώσετε τα υλικά αυτά σε έναν ενιαίο, πρακτικό πόρο με την κατάλληλη μορφή (π.χ. μια παρουσίαση διαφανειών).
Διατυπώστε τις ερωτήσεις τις οποίες ο δάσκαλος θα παρουσιάσει στους μαθητές, για να προκαλέσει τη σκέψη τους πάνω στο διδασκόμενο αντικείμενο βάσει της υφιστάμενης γνώσης τους . Οι ερωτήσεις αυτές θα πρέπει να είναι διαθέσιμες σε ψηφιακή και εύκολη προς χρήση μορφή. Για παράδειγμα, μπορείτε να τις εντάξετε στα υλικά που περιγράφονται στο προηγούμενο βήμα.
Περιγράψτε τρόπους με τους οποίους ο δάσκαλος μπορεί να ενθαρρύνει τους μαθητές να προτείνουν πιθανές εξηγήσεις σχετικές με τα ερωτήματα που προέκυψαν από την προηγούμενη δραστηριότητα. Ο δάσκαλος καλό θα ήταν να καθοδηγηθεί, ώστε να εντοπίσει πιθανές παρανοήσεις στη σκέψη των μαθητών . Εάν ενδείκνυται, μπορείτε να εντοπίσετε ή να διαθέσετε σχετικό βοηθητικό υλικό στην Πύλη OSR και να δώσετε οδηγίες για την εύρεσή του. Επίσης, μπορείτε να ενσωματώσετε τα υλικά αυτά σε έναν ενιαίο, πρακτικό πόρο με την κατάλληλη μορφή (π.χ. μια παρουσίαση διαφανειών).
Περιγράψτε τρόπους και υλικά (πόρους που διατίθενται στην Πύλη OSR, ή άλλους), που μπορεί να χρησιμοποιήσει ο δάσκαλος για να διευκολύνει τους μαθητές να εστιάσουν την προσοχή τους σε στοιχεία τα οποία μπορούν να χρησιμεύσουν ως πηγή απαντήσεων σε επιστημονικά ερωτήματα. Σε αυτή τη φάση οι μαθητές προετοιμάζονται για την ακόλουθη φάση της συλλογής στοιχείων κατά τη διάρκεια της παρατήρησης. Εντοπίστε ή διαθέστε σχετικό βοηθητικό υλικό στην Πύλη OSR και δώστε οδηγίες για την εύρεσή του. Εάν ενδείκνυται, μπορείτε να καθοδηγήσετε τον εκπαιδευτικό να χρησιμοποιήσει σε αυτή τη φάση πόρους του OSR με χαρακτηριστικά " εκθέματος" (εκθέματα, προσομοιώσεις, πειράματα, κτλ.). Στην περίπτωση αυτή, η δραστηριότητα αυτή καλό θα ήταν να μετακινηθεί στο τμήμα "Επίσκεψη" της εκπαιδευτικής διαδρομής (βλ. παρακάτω). Σημειώνεται ότι η χρήση φυσικής παρατήρησης επικεντρώνεται κυρίως στην επόμενη διδακτική φάση της "Δημιουργίας", στο τμήμα "Επίσκεψη" της εκπαιδευτικής διαδρομής.
Αυτό είναι το κεντρικό στοιχείο της φάσης της "Επίσκεψης", το οποίο μπορεί να υλοποιηθεί είτε μέσα στην τάξη/στο εργαστήριο, χρησιμοποιώντας εξ αποστάσεως μαθησιακούς πόρους που διαθέτουν τα μουσεία/κέντρα διάδοσης της επιστήμης στο διαδίκτυο, είτε κατά τη διάρκεια μιας πραγματικής επίσκεψης που θα περιλαμβάνει τη χρήση ψηφιακών πόρων. Εντοπίστε τον κατάλληλο πόρο στην Πύλη OSR. Εξηγήστε στο δάσκαλο τη χρήση του και δώστε πρόσβαση σε τυχόν διαθέσιμο σχετικό υποστηρικτικό υλικό . Ο επιλεγμένος πόρος (π.χ. μια προσομοίωση, ένα πείραμα, ένα κινούμενο σχέδιο, ένα γράφημα, ή άλλο παρόμοιο έκθεμα) θα πρέπει να προσφέρει στους μαθητές την ευκαιρία να συλλέξουν στοιχεία σχετικά με τις ερωτήσεις που διατυπώθηκαν σε προηγούμενα στάδια, μέσω της άμεσης ή έμμεσης παρατήρησης φαινομένων του φυσικού κόσμου . Δώστε καθοδήγηση στον εκπαιδευτικό, ώστε να οργανώσει και να διαχειριστεί τη δραστηριότητα όσο το δυνατόν πιο αποτελεσματικά και αποδοτικά . Προτείνεται να εισαχθεί στο σημείο αυτό η ομαδική εργασία. Καθοδηγήστε το δάσκαλο να διαιρέσει τους μαθητές σε ομάδες, η κάθε μία από τις οποίες θα διευκολυνθεί από τον εκπαιδευτικό να διατυπώσει και να αξιολογήσει εξηγήσεις σχετικές με τα επιστημονικά ερωτήματα, βάσει των στοιχείων που θα έχει συλλέξει. Εάν ενδείκνυται, εντοπίστε ή διαθέστε σχετικό υποστηρικτικό υλικό στην Πύλη OSR και δώστε οδηγίες για την εύρεσή του.
Καθοδηγήστε τον εκπαιδευτικό να προσφέρει τη σωστή εξήγηση για το ερευνώμενο θέμα. Περιγράψτε τρόπους και υλικά (πόρους της Πύλης OSR, ή άλλους) που μπορεί να χρησιμοποιήσει για το σκοπό αυτό και δώστε οδηγίες για την εύρεσή τους. Εάν ενδείκνυται, μπορείτε να ενσωματώσετε τα υλικά αυτά σε έναν ενιαίο, πρακτικό πόρο με την κατάλληλη μορφή (π.χ. μια παρουσίαση διαφανειών).
Καθοδηγήστε τον εκπαιδευτικό να διευκολύνει τις ομάδες των μαθητών να αξιολογήσουν τις δικές τους εξηγήσεις σε σχέση με άλλες εναλλακτικές εξηγήσεις, ιδιαίτερα εκείνες που δείχνουν επιστημονική κατανόηση . Περιγράψτε τρόπους και υλικά (πόρους της Πύλης OSR, ή άλλους) που μπορεί να χρησιμοποιήσει ο εκπαιδευτικός για το σκοπό αυτό και δώστε οδηγίες για την εύρεσή τους. Εάν ενδείκνυται, μπορείτε να ενσωματώσετε τα υλικά αυτά σε έναν ενιαίο, πρακτικό πόρο με την κατάλληλη μορφή (π.χ. μια παρουσίαση διαφανειών).
Καθοδηγήστε τον εκπαιδευτικό να διευκολύνει κάθε ομάδα μαθητών, ώστε αυτοί να προβούν σε ανασκόπηση των προηγούμενων εμπειριών και να συγγράψουν μια αναφορά με τα ευρήματα της ομάδας, στην οποία θα παρουσιάζουν και θα δικαιολογούν προς τις άλλες ομάδες και το δάσκαλο τις εξηγήσεις που προτείνουν . Διαθέστε ή κατευθύνετε προς υλικό (πόρους της Πύλης OSR, ή άλλους) που μπορεί να χρησιμοποιήσει ο εκπαιδευτικός για να βοηθήσει τους μαθητές να εξοικειωθούν με τον ακαδημαϊκό γραπτό λόγο και να γίνουν αποτελεσματικοί χρήστες του
Περιγράψτε και κατευθύνετε το χρήστη σε επόμενες δραστηριότητες ή υλικά που μπορούν να χρησιμοποιηθούν, για να ολοκληρωθεί η εμπειρία της επίσκεψης. Τέτοια θα μπορούσαν να είναι υλικά αξιολόγησης της μάθησης ή/και υλικά υπενθύμισης (π.χ. κουίζ, παιχνίδια, άλλα «φιλικά» τεστ), ιδέες για περαιτέρω δραστηριότητες, προτάσεις για άλλες σχετικές επισκέψεις, κτλ.
Οδηγίες από το δημιουργό της εκπαιδευτικής διαδρομής σχετικά με τις διευθετήσεις που μπορεί να χρειάζεται να γίνουν, πριν την έναρξη των δραστηριοτήτων που περιγράφονται στα επόμενα τμήματα.