1. Хөдөлмөрийн нийлүүлэлт
Лекц 1

2. Хөдөлмөрийн эдийн засаг нь нилээд сайн
цэгцэрсэн, эдийн засаг судлал дотроо байр
сууриа олж төрөлсөн нэгэн хүрээ юм.
• Хөдөлмөрийн зах зээлийг ойлгохдоо
хүмүүний хүчин зүйлийн үнэ хаялцах
нэгдмэл ганц байр суурь гэхээсээ
хөдөлмөрийн зах зээлийг олон
шалгуураар зааглан хуваарилж болдог,
тэдгээрээс нилээд илэрхий нь газар
зүйн байршил, ажил эрхлэлт гэж үзэх нь
илүү зохистой.

3. Хөдөлмөрийн зах зээлийн талаар
шинжилгээ хийхийн тулд эдийн засгийн
төлөөлөл бологч этгээдийн зан үйлийн
эгзэгтэй талуудыг хөдөлмөрийн зах
зээлийн үр дүнгийн нарийн төвөгтэй
байдлаас хийсвэрлэж авч үзэх шаардлага
гардаг.
• Хөдөлмөрийн зах зээлийг ажиллагааг
ойлгохдоо хүний нөөцийн менежер нь
хүний үйл ажиллагааны харилцан
үйлчлэл, нарийн төвөгтэй, орооцолдож
сүлжилдсэн байдлыг хялбаршуулсан
хэрэглүүр болгох онолыг хэрэглэдэг.

4. Хөдөлмөрийн зах зээлийн тухайд ихээхэн
дэлгэрсэн онол бол ажил эрхлэлтийн
зохистой хослолыг тодорхойлогч
хөдөлмөрийн нийлүүлэлт, эрэлтийн
харилцан үйлчлэлийн шинэ сонгодог онол
юм.
• Энэ онол хөдөлмөрийн зах зээлийн
жинхэнэ амьдралын утга санааг ойлгож
таних үндэс суурь болдог. Мөн ажлын
байр судлах, хайх, шалгаруулах,
хүмүүн-капитал судлах зэргээр онолыг
өргөжүүлэх суурь болж өгдөг.

5. Ажил эрхлэлтийг тодорхойлохын тулд
хөдөлмөрийн нийлүүлэлт, эрэлтийн үндсэн дээр
хөдөлмөрийн зах зээлийн үндсэн загварыг
тогтооно.
• Хөдөлмөрийн нийлүүлэлт бол хөдөлмөрийн
эдийн засгийн хамгийн идэвхитэй хүрээ юм.
• Хөдөлмөрийн нийлүүлэлтийн хувьд бодлогын
шинжтэй зүйлс чухал ач холбогдолтойг
харгалзан хүн амзүйн өөрчлөлт болон хөлс
төлөгддөг хөдөлмөрийн зах зээл дээрх хүчин
зүйлүүдийн үр нөлөөг тодорхойлох зэрэг
асуудлуудад анхаарлаа хандуулна.

6. Хувь хүний хөдөлмөр нийлүүлэлтийг 2
түвшинд авч үздэг.
• Микро эдийн засгийн түвшинд (хувь хүн,
айл өрхийн түвшинд)
• Макро эдийн засгийн түвшинд (улс орны
нийт эдийн засгийн түвшинд)

7. Хөдөлмөр нийлүүлэлтийн эдийн засгийн
шинжилгээний хандлага нь хэрэглэгчдийн
хуваарилалтын асуудлыг неоклассик
шийдэлд тулгуурласан микро эдийн
засгийн онолоос эхэлдэг.
• Хувь хүний хөдөлмөр нийлүүлэлтийн
шийдвэр нь ажлын цаг, чөлөөт цаг
хоѐроос сонголт хийх явдал.
• Энд хувь хүн нь өөрийн ханамжийг
максимум болгохыг эрмэлзэнэ.

8. Ханамж нь хувь хүний хөдөлмөр
эрхэлсний үр дүн, түүний сэтгэлд нийцэх
байдлыг илэрхийлнэ.
• Ажил нь ханамжгүй байдлын тоо,
хэмжээг агуулна.
• Цалин нь дээрх ханамжгүй байдлыг
нөхөхөд туслах буюу хувь хүний
хэрэгцээт бүтээгдэхүүн үйлчилгээнд
зориулах орлогыг бүтээх боломж юм.
Энэ нь чөлөөт цагийг хэрэглэх замаар
ханамж авчирдаг.

9. Хүн хөдөлмөр нийлүүлэх сонголтоо
хийхдээ чөлөөт цагаа бас давхар тооцож
байдаг.
• Хөдөлмөр нийлүүлэлт ба чөлөөт цагийн
эрэлт хамт шийдэгддэг учир чөлөөт
цагийн алдагдсан боломжийн зардал нь
ажилаагүйн улмаас авч чадаагүй
цалингийн хэмжээ юм.
• Чөлөөт цаг нь хувь хүний боломжит
ханамжийн функцийн шинжийг
илэрхийлэх бүтээгдэхүүн юм.

10. Ялгаагүйн муруй нь хувь хүнд бий болох
ижил ханамжийн түвшин бүхий орлого ба
ажлын цагийн оновчтой хослолуудыг
илэрхийлнэ.
Ялгаагүйн муруй хичнээн өндөрт байхын
хирээр ханамжийн түвшин төдий их
байна.

11. Хүний хийх ажил, төлөгдөх хөлсний харилцан уялдааг
графикаар илэрхийлбэл
I – ялгаагүйн муруй
R - цалингийн янз бүрийн үнэлгээний налуу
1 цагийн үнэлгээ (0R1)=0A/0H1

12. Хувь хүний хөдөлмөр нийлүүлэлтийн муруйг А, В, С-ийн
тангенсийн цэгээр дайруулан тасархай шугамаар
холбон хөдөлмөр нийлүүлэлтийн функцийг гаргаж авна.
S – хувь хүний хөдөлмөрийн нийлүүлэлтийн муруй. Энэ нь
эргэж нугарах ба их хэмжээний урамшуулал, ажил хийх
сонирхолыг өсгөх асуудлыг илэрхийлнэ. Хүний орлого өсөхөд
тэд бас чөлөөт цаг ба
бараа, үйлчилгээ
хэрэглэх эрэлт өсдөг.
Үүнийг орлогын нөлөө
гэдэг
Цалингийн үнэлгээ
R1-R2 руу өсөхөд хүн
их цагаар ажиллахыг
хүснэ. Энэ үед чөлөөт
цагаа ажлын цагаар
орлуулна. Үүнийг
орлуулалтын нөлөө
гэдэг

13. Орлуулалтын нөлөө нь илүү их ажиллах
хандлагад хүргэж байхад орлогын нөлөө
нь илүү их чөлөөт цагийг эрхэмлэх
хандлагад хүргэдэг.
• Дээрх 2 нөлөө нь нийлүүлэлтийн муруйн
бүх уртад зэрэг илэрнэ.
• Цалингийн үнэлгээний аль хэсэгт ямар
нөлөө зонхилж байгаагаас хамаарч
муруйн хэлбэр тодорхойлогдоно.

14. Бодит цалин W, хөдөлмөрийн бус бодит
орлого b байх тохиолдолд ажлын цаг Н нь
H=f(w,b) болно.
• Цалингийн үнэлгээний өөрчлөлтийг
харгалзан хөдөлмөр нийлүүлэлтэд
нөлөөлөх орлуулалтын ба орлогын
нөлөөг илэрхийлэхэд Слуцкийн
тэгшитгэлийг хэрэглэж болно.
∂H/∂w=(∂H/∂w)+H*(∂H/∂b)

15. ∂H/∂w - орлуулалтын нөлөө. Энэ нь
цалингийн өсөлт, чөлөөт цагийн боломжит
зардлыг өсгөхөд эерэг болно. Ингэхлээр
чөлөөт цагийн эрэлтийг багасган, хөдөлмөр
нийлүүлэлт Н-ийг нэмэгдүүлнэ.
• (∂H/∂w)+H*(∂H/∂b) – цалинг өсгөх
орлогын нөлөө. Энэ нь сөрөг утгатай
байж болно. Учир нь цалингийн үнэлгээ
нь илүү цаг ажиллахгүйгээр орлогыг
нэмэгдүүлдэгт оршино.
• Энэ нь хэрэв b өсвөл Н-ийг бууруулах
хандлагатай байдаг.

16. Нийт цалингийн нөлөө (∂H/∂w) нь орлуулалтын
ба орлогын нөлөөний тэнцлээс шууд хамаарна.
Нийгмийн халамж, нийгмийн даатгалын
тэтгэлэг ба хөдөлмөр нийлүүлэлтийн
шинжилгээ нь хөдөлмөрийн бус орлого b-ийн
нөлөөг авч үзэхэд голлон ашиглагдана.
Хөдөлмөрийн бус орлого бол:
• Эрүүл мэндийг хамгаалах
• Хөдөлмөрийн эдийн засгийн ирээдүйн төлөв
• Ажилгүйдлийн тэтгэлэг
• Нийгмийн халамжийн тэтгэлэгээс хамаарч өсч
болно.

17. Хөдөлмөрийн бус орлогыг шинжлэх нь
хөдөлмөр нийлүүлэлтийн үр дүнг оновчтой
өөрчлөх боломжийг олгодог.
Цалингийн үнэлгээний доод хэмжээ
R0 байхад өдөрт Н0 цагийн хөдөлмөр
нийлүүлнэ.
Хөдөлмөрийн бус орлого b-г
хэрэгжүүлэх үед А нь бидний
шинжилгээг үргэлжлүүлэх чухал цэг
болно.

18. Хөдөлмөрийн зах зээл ба хөдөлмөр нийлүүлэх
ажиллагаанд оролцох эсэх тухай шийдвэр нь цалингийн
үнэлгээ R ба улсаас олгох тэтгэлэгээс бий болох орлого
b хоѐрын харилцан уялдаанаас хамаарна.
Өнцгийн шийдлээс Зах зээлд цалингийн үнэлгээ R1 байхад нийлүүлж буй
хариу өгөх цэг хөдөлмөрийн хэмжээ нь ажиллагчийн хувьд ажилласан Н1 цаг,
тодорхойлогдоно. ажилаагүй 0 цаг хоёр ялгаагүй байх тул тодорхой бус байна.
R1-ээс дээшхи цалингийн аливаа
үнэлгээний үед хөдөлмөрийн эерэг
тоо хэмжээ Н1-ээс дэвж
нийлүүлэгдэнэ. R1-b налуугийн
үнэмлэхүй утга нь
ялгаагүй муруй I1-тэй
тангес үүсгэх А цэг
дээр хүний нөөц цалин
болно.
Цалингийн үнэлгээ R1 –ээс доош орсон үед хөдөлмөр нийлүүлэлт
0 рүү унана.

19. Аль ч зах зээлд нөөц цалин нь тухайн хүн
ажиллаагүй нөхцөлд байж болох цалинтай
тэнцүү, эсвэл түүнээс доогуур байна.
Зах зээлийн цалингийн үнэлгээ нь байж
болох цалингаас давсан үед л
хөдөлмөрлөхөд зориулсан цагийн эерэг тоо
хэмжээ хангагдана.
Хөдөлмөр нь байж
болох нөөц цалин WR-
ийн саадыг давж
гарсан үед л
нийлүүлэгдэнэ.
Үйл ажиллагаанд зарцуулдаг нөхөн сэргээгдэх
ёстой тогтмол зардал гэж байдаг болохоор
мөнгө ба зарцуулсан цагтай адилаар
хөдөлмөрийн хамгийн бага тоо хэмжээг
нийлүүлэх (hmin) шаардлагатай

20. • Энэхүү шинжилгээ нь улсын тэтгэлэгийн
идэвхижүүлэн хөдөлгөгч бус нөлөөг оюун
сэтгэхүйн үүднээс бас баталдаг.
• Учир нь хөдөлмөрийн бус ийм орлого бол
доод түвшний цалингаар хөдөлмөрөө
нийлүүлэхэд ханамж нь
• зохистой дээд хэмжээндээ хүрэх
хүмүүсийн эрмэлзлийг бууруулна.
• Хэрэв улсын тэтгэлэг нь бодит цалинтай
тодорхой харьцаатайгаар өсөх ѐстой гэвэл
хувь хүмүүсийн авч болох нөөц цалин нь
хөдөлмөр нийлүүлэх магадлалыг багасгаж
болох юм.

21. • Татвар тогтоолт хөдөлмөр
нийлүүлэлтэд нөлөөлөх явдлыг
судалснаар ялангуяа орлогоос авах
татварыг юунаас эхлэх, татвараас
чөлөөлөх зүйл хэр зэрэг их байгааг
тодорхойлох, орлогын татварын
түвшинг өөрчилсөний нөлөөг тогтоох
асуудлыг шийдвэрлэхэд дөхөм болдог.

22. Орлогын татвар оноолтыг графикаар
дүрсэлбэл:
Орлогын татвар оноох нь цалингийн үнэлгээний
R2 – мөрдөж буй цалингийн үнэлгээ шугамын налууг багасгаж 0R2 - 0(R2-t) – рүү
t – орлогын татварын түвшин аваачна.
F0 – татвараас чөлөөлөгдсөн тэтгэмж
Тэр нь татвараас чөлөөлөгдсөн тэтгэмж F0
байгаа учраас шулуун бус, нугаралт үүсгэнэ.
Орлуулалт, орлогын нөлөө тэнцвэрт
байдалд хүрвэл ажлын орлогод
татвар оноох нь хөдөлмөр нийлүүлэлт
Н2 байдалдаа хэвээр үлдэнэ
Энэхүү татварын дараах
орлогын өөрчлөлт нь
Орлуулалтын нөлөө нь чөлөөт орлогын болон
цагийн үнэ цэнийг эрс орлуулалтын нөлөөг
бууруулан ажилтнаас авах хоѐуланг бий болгоно.
татвараар нөхцөлдөн
хөдөлмөр нийлүүлэлтийг
бууруулах хандлагад оруулна
Төлөөлөл болгож авсан манай
ажилчин ажлын Н2 цагаас үлэмж
бага мэдлийн орлоготой үлдэх
тул хөдөлмөр нийлүүлэлтийг
ихэсгэж орлогын нөлөө үүсч
байна.

23. • Хэрэв орлуулалтын нөлөө орлогын
нөлөөнөөс давж байвал орлогын
татварын өсөлт хөдөлмөр
нийлүүлэлтийг бууруулна. Харин
орлуулалтын нөлөө орлогын нөлөөнөөс
дутмаг байвал орлогын татварын өсөлт
хөдөлмөр нийлүүлэлтийг ихэсгэнэ.
• Татвараас чөлөөлөгдсөн тэтгэмж их
байх хэрээр хөдөлмөр илүү их
нийлүүлэгдэх эсэх нь бас эргэлзээтэй.

24. Татвараас чөлөөлөгдсөн тэтгэмж f0-f1 рүү өсөх
нь дээд талын ялгаагүйн муруйн өнцгийн
шийдэлд үр нөлөөгөө үзүүлбэл илүү их
хөдөлмөр (H2tf1) нийлүүлэгдэх болно

25. Орлогын татварын бууралтыг авч үзвэл:
0R2 – татваргүй үеийн цалингийн үнэлгээ
F0 – татвараас чөлөөлөгдсөн тэтгэмж , мөн
орлогын татварын анхдагч түвшин
Татварын бууралт нь татварын дараах
цалингийн үнэлгээний функц 0(R2-t0)
–оос 0(R2-t1) рүү очсон налуугийн
өсөлтөөр харагдана.

26. Орлогын татварын түвшин t0-оос t1-рүү буурах
нь хөдөлмөр нийлүүлэлтийг багасгадаг орлогын
нөлөө ба ажилласан цагийн тоо хэмжээг
нэмэгдүүлэхэд хүргэдэг орлуулалтын нөлөөг
өдөөж өгдөг.
• Шууд татварыг багасгасны тодорхой нөлөө
дахиад л орлогын ба орлуулалтын нөлөөний
тэнцвэрээс хамаарна.
• Орлогод шууд татвар оноох нь ажиллах
түлхэцгүй болохыг харуулна.
• Татварын хувь хэмжээг дараалан бууруулж
хөдөлмөр нийлүүлэлтийг өсгөх явдал ч гарна.

27. Орлуулалтын нөлөө шууд татвараас болж
зонхилж байна гэж үзэх нөхцөлд хөдөлмөрийг
эдийн засагт нийлүүлэх явдлыг нэмэгдүүлэх
эрмэлзэлтэй засгийн газрын хувьд бхаримтлах
бодлого бол:
• Хөдөлмөрийн бус орлогыг багасган
ажилгүйдлийн тэтгэлэгийн бодит үнэ
цэнийг боломжийн хэрээр бууруулах
• Татвараас чөлөөлөгдсөн татгэмжийн
бодит үнэ цэнийг өсгөх
• Орлогын татварын хувь хэмжээг
багасгах зэрэг болно.

28. Өрхийн аж ахуйн хөдөлмөр нийлүүлэлт
• Энэхүү шинжилгээнд өрхийн аж ахуй нь
хөдөлмөрийн насны 2 хүнээс бүрдэж
байна гэж үзье. Өрхийн аж ахуйн
ханамж нь хэрэглээний бараа
үйлчилгээний Х цогцолборыг эрэгтэйн
(LM), эмэгтэйн (LF) чөлөөт цагтай хослох
явдал юм. Үүнийг:
U=f(X, LM, LF) гэж томъѐолно.

29. Энэхүү неоклассик хандлага нь хамтын
нэг бүхэл ханамжийн функцийг хамгийн
их болгох арга замыг эрэлхийлсэн өрхийн
аж ахуйд орлогын ерөнхий хэмжээнд
хязгаарлагдах байдал бий болно.
• Леюлтодын 1968 онд гаргасан өөр нэг
томъѐоллоор бол өрхийн гишүүн бүр
бие даасан ханамжийн функцтэй байх
боловч өрхийн өөр нэг гишүүний
ажилласан цагийг авах зэргээр өрхийн
орлогын дотор л үйлчилдэг байна.

30. Хэрэглээний ханамжийг хамгийн их болгохоор
эрэлхийлэхдээ неоклассик маягийн өрхийн аж
ахуй хэрэглээний багц Х-ийг худалдан авах ба
чөлөөт цагаа эдлэхэд шаардагдах орлогын
түвшингөөр хязгаарлагдана.
WM*HM + WF*HF + b = PXX
• WM – нөхрийн цалингийн үнэлгээ
• HM – нөхрийн ажлын цаг
• WF - гэргийн цалингийн үнэлгээ
• HF - гэргийн нь ажлын цаг
• b – хөдөлмөрийн бус орлого
• PX - бараа үйлчилгээний үнэ
• X - бараа үйлчилгээний хэрэглээ

31. Орлогын хязгаарлалт
0, А, В, С цэгүүдийг холбосон шугам – орлогын хязгаарлалт
С цэг нь гэргийн
ажлын цагийн
дээд хэмжээ
В цэг нь нөхрийн
ажлын цагийн
дээд хэмжээ Шугамын нугарал босоо
тэнхлэгээс урьдчилан
тодорхойлогдсон зайд үүсч
АВС шулууны нугарал нь байгаа нь эрэгтэйн ажиллах
нөхрийн цалингийн идэвхи эмэгтэйн ажиллах
үнэлгээ эхнэрийн хэмжээнд нөлөөлдөг,
цалингийнхаас илүү гэхдээ урвуу хамаарал
байгааг илэрхийлнэ. буцаж үүсдэггүйг
илэрхийлнэ.
Энэ нь хүйсийн далд
ялгаварлал байгааг харуулж
байна.

32. Орлогын хязгаарлалтад өрхийн аж ахуйн ялгаагүйн
муруйг оруулж үзъе.
Эрэгтэй эмэгтэй хоёул
бүрэн цагаар
ажиллана.
Энд эрэгтэй нь Н1
цагаар ажиллаж
байна
Шинжилгээний энэ шатанд
хэд хэдэн сонголт гарч
байна.
Энд эрэгтэй нь Н2 цаг , Оновчтой шийдэл нь өрхийн
эмэгтэй нь Н3-Н2 ялгаагүйн муруйн зураг дахь
хугацаанд бүрэн бус
цагаар ажиллана байрлалаас хамаарна.

33. Дээрх зурагт харуулсан нөхцөл байдлыг авч
үзвэл эрэгтэйн цалингийн үнэлгээний өсөлт
эмэгтэйнхтэй харьцуулахад өрхийн
хөдөлмөрийн нийлүүлэлтэд илүү нөлөөтэй
байна. Энэ нь тухайн хөдөлмөрийн зах зээлд
эмэгтэйчүүдийн бүрэн бус цагийн ажил эрхлэлт
зонхилж байгааг нотолж байна.

34. Доорх зурагт эрэгтэйн цалингийн үнэлгээний өсөлт АВС
шугам АB’C’ рүү шилжиж орлогын хязгаарлалт дээшээ
өргөгдөх байдалд тусгагдаж байна.
Эрэгтэйн цалингийн үнэлгээний өсөлт
эмэгтэйнхтэй жишихэд Н3-Н5 гэсэн
хэмжээгээр эмэгтэйн хөдөлмөр
нийлүүлэлтийг бууруулахад нөлөөлжээ
Цалингийн үнэлгээний хуучин хослолын
(ABC) үед эрэгтэй, эмэгтэй хоѐул бүрэн
цагаар ажиллаж чадна. Учир нь зохист
байдал дутмаг байлаа ч гэсэн ялгаагүйн
муруй дээр С цэг нь В цэгээс дээгүүр
оршино.
Цалингийн харьцангуй үнэлгээний
өөрчлөлтийг буюу АB’C’ –рүү очих
шилжилтийг дагаад эрэмбэ нь хадгалагдана.
Одоо B’ цэг C’-ийн байгаа ялгаагүйн
муруйгаас дээгүүр байрлана. Ингэхлээр
эмэгтэйн ажил эрхлэлт зогсонги болж, өрхийн
хөдөлмөр нийлүүлэлт 0Н4-өөс 0Н2 болж
багасна.

35. Төсвийн хязгаарлалт үргэлжлэхээ больж
В ба С хоѐрхон цэгт эмэгтэйчүүдийн
хувьд буурч байна.
• Энэ нь С цэгт илүүдэл ажил эрхлэлт
үүсэх, В цэгт хагас ажил эрхлэлтэд
анхнаас үр нөлөөгөө үзүүлсэн.
• Хэрэв эрэгтэйн цалингийн үнэлгээ
эмэгтэйнхтэй жишихэд өсч байвал
ажиллах хүчинд эмэгтэйн оролцох
зэргэмжийг бууруулна.

36. Өрхийн хөдөлмөр нийлүүлэлтийн асуудал нь
гэрлэсэн эмэгтэйн тухайд хэрэглэгдэх цаг
хугацааны хуваарилалтын загвар юм.
• Өрхийн цаг нь:
T=HD+HP+L
• T – өрхийн цаг
• HD – гэрээр хийх ажил
• HP – зах зээлийн төлбөртэй ажил
• L – Чөлөөт цаг

37. Өрх гэрийн доторх үүрэг, хариуцлагын
тэгш бус хуваарилалт өрхийн цагийн
бүтэцээс харагдаж байна
• Өөрөөр хэлбэл зөвхөн эхнэрийн цаг л
төлбөртэй ажил (НР), гэрээр хийх ажил
(HD) гэж хуваагдаж байна. Энэ нь
гэрээр хийх ажлын үнэ цэнэ нь эхнэрийн
зах зээлд гүйцэтгэх ажлын далд хөлс
мэт тодорхойлогдож байна.

38. • Хэрэв ажил хийх эрмэлзэл буурахад
цалингийн үнэлгээ унавал, бүрэн бус
цагаар ажилласны хөлсний үнэлгээ
ерөнхийдөө бүрэн цагаар
ажилласныхаас доогуур байдгийг
бодолцвол гэрлэсэн эмэгтэй гэрээр хийх
ажлаа нэмэгдүүлбэл түүний далд цалин
буурахыг тааварлахад төвөггүй болно.

39. Далд цалин, өрхийн гэртээ хийх ажлын
харилцан уялдааг графикаар үзүүлбэл:
MW нь гэртээ ажил эрхэлсний
Өрхийн хувьд гэртээ гүйцэтгэх ирээдүйтэй
боломжит зардалыг илэрхийлнэ.
ажлаас үндэслээд эхнэрийн хийвэл зохих
зүйл бол дхлд цалин зах зээлийн Эхнэрийн цаг нь гэртээ ажиллах
цалингаас их үед л сая утга төгөлдөр цаг hd-ийн өргөжсөн хэмжээ
болно. SW=MW гэсэн түвшин рүү ахина.
Эхнэрийн зах зээлийн цалин MW1-
рүү ахиж нэмэгдсэн бол гэртээ хийх
ажилд зориулах цагийн тоо hd1
болж багасах ба зах зээлийн
төлбөрт ажилд зориулах хөдөлмөр
нийлүүлэлт өснө.
Бага насны хүүхэдтэй байх нь хүүхэд
хүмүүжүүлэх явдлыг оролцуулаад гэрт
хийх ажлын үнэ цэнийг нэмэгдүүлнэ. Энэ үед эхнэрийн гэртээ
Энэ нь далд цалингийн функцийг SW1- зориулах цагийг hd2-т
рүү шилжүүлнэ. аваачиж өсгөнө.

40. Өрхийн цагийн хуваарилалтын загвар нь өрхийн
гишүүдийн ажиллах хүчний оролцоо болон хэд
хэдэн хүчин зүйлээс шалтгаалдаг болохыг
харуулна.
• Үүнд: цалин, гэрээр хийх ажлын үнэлгээ, өрхийн
доторх хөдөлмөрийн хуваарь, хүүхэдтэй эсэх,
тэдний нас, хүйс зэрэг болно.
• Хэрэв эмэгтэйн цалингийн үнэлгээ эрэгтэйд олгох
түвшнээс доогуур, бас өрхийн доторх
хөдөлмөрийн хуваарь жигд бус, гэрт хийх ажлын
зонхилох хэсгийг эхнэр нь хариуцдаг бол уг
загвараар үзвэл ажиллах хүчинд эхнэрийн
оролцох оролцоо нөхрийнхөөс доогуур байх
болно.

41. Мөн ганц бие эмэгтэйтэй харьцуулахад
гэрлэсэн эмэгтэйн ажиллах хүчний
оролцоо доогуур байх ба хүүхэдгүй
эмэгтэй нь эх хүнийг бодвол оролцооны
түвшин өндөртэй байдаг байна.
• Хүүхэд хүмүүжүүлэх үүрэг хариуцлага,
түүний наснаас хамааран ялгаатай
байдгийг бодолцвол гэр бүлтэй, эгчмэд
насны эхчүүд хөдөлмөр илүүтэй эрхлэх
боломжтой байдаг.

42. Хөдөлмөрийн нийт нийлүүлэлт
• Íèéò ýäèéí çàñãèéí ò¿âøèíä õºäºëìºð
íèéë¿¿ëýëòèéã àâч ¿çýõäýý
íèéë¿¿ëýëòèéí õóâü õóâèéí øèéäëèéí
íèéëáýð ìýòýýð èæèëòãýí õºäºëìºð
íèéë¿¿ëýëòèéã àâч ¿çäýã. Èíãýõëýýð
öàëèíãèéí ¿íýëãýý á¿õýíä õóâü õ¿íèé
õºäºëìºð íèéë¿¿ëýëòèéí ìóðóé ýåðýã,
ñºðºã öóâààí äýýð áàéðëàõ õºäºëìºð
íèéë¿¿ëýëòèéí øèéäëèéí õîëèìîã
èëýðч áîëíî.

43. Õýðýâ áîäèò öàëèíãèéí ºñºëò õºäºëìºð
íèéë¿¿ëýëòèéí ôóíêöèéí ñºðºã òýìäýãò
ìóæèéí äàãóó õºäëºõ àæèë÷äûí
íèéë¿¿ëýëò ÿìàð íýã áàéäëààð áóóðñíûã
íºõºõººð àæèëëàõ õ¿÷èíä øèíýýð
îðîëöîã÷äûã õ¿ðýëöýýòýé òàòàæ áàéâàë
õºäºëìºðèéí íèéт íèéë¿¿ëýëòèéí ôóíê
íü ýåðýã íàëóó áàéõ áîëíî.

44. End show
.