Presentatie "Openheid met Beleid" op 4 juni 2009 op het seminar "Open Source software, een volwassen alternatief".

1. seminar “Open Source software,
een volwassen alternatief”
Delft, 4 juni 2009
Fabrice Mous
programmabureau NOiV

3. 3

5. NOiV
5

6. Programma
● Begrippen en context
● Actieplan Nederland Open in Verbinding (NOiV)
● Voordelen en valkuilen van
open source software
● Vragen

8. Johannes Kepler

10. Begrippen

11. # 1

17. Interoperabiliteit (EIF)
“
Interoperability means the ability of information and
communication technology (ICT) systems and of the
business processes they support to exchange data
and to enable the sharing of information and
”
knowledge
European Communities. (2004). European Interoperability Framework
http://europa.eu.int/idabc/en/document/3761

18. Interoperabiliteit (NOiV)
“ Het Kabinet spreekt van interoperabiliteit als het
vermogen van (informatie)systemen om op
elektronische wijze gegevens en informatie te
”
kunnen uitwisselen binnen en tussen organisaties.
Actieplan 'Nederland Open in Verbinding', 2007
Nederland Open in Verbinding, Een actieplan voor het gebruik van Open Standaarden en Open
Source Software bij de (semi-)publieke sector, 2007

19. Wetgevende interoperabiliteit
Interoperabiliteit
Interoperabiliteit
stelt eisen aan
Organisatorische interoperabiliteit
faciliteert
Semantische interoperabiliteit
Technische interoperabiliteit

20. http://www.jpl.nasa.gov/missions/missiondetails.cfm?mission=MCO

21. $125 miljoen

22. € 96,5 miljoen

23. # 2

25. 1.Free Redistribution
2.Source Code
3.Derived Works
4.Integrity of The Author's Source Code
5.No Discrimination Against Persons or Groups
6.No Discrimination Against Fields of Endeavor
7.Distribution of License
8.License Must Not Be Specific to a Product
9.License Must Not Restrict Other Software
10.License Must Be Technology-Neutral
http://www.opensource.org/docs/definition.php

26. OSS @ Nederlandse overheid (1)
“Open source software is software die een
door het Open Source Initiative (OSI)
goedgekeurde licentie heeft en daarmee
”
voldoet aan twee kenmerken ...
Nederland Open in Verbinding, Een actieplan voor het gebruik van Open Standaarden en Open Source Software bij de
(semi-)publieke sector, 2007

27. 7
http://www.flickr.com/photos/puntodevista/109622901/in/set-72057594053812968/

28. OSS @ Nederlandse overheid (2)
(1) Vrije en eenvoudige toegang tot broncode
(2) Licentiemodel regelt gebruik en
intellectueel eigendom
→ geen restricties op inzage en gebruik
→ vrije vermenigvuldiging, aanpassing en
verspreiding
Nederland Open in Verbinding, Een actieplan voor het gebruik van Open Standaarden en Open Source Software bij de
(semi-)publieke sector, 2007

29. U mag de software
1.gebruiken
2.inzien
3.aanpassen
4.vermenigvuldigen
5.verspreiden

31. # 3

34. ✔ gepubliceerd en vrijelijk beschikbaar (nominale bijdrage)
✔ vastgesteld op basis van een open beslissingsprocedure
en belegd bij een non-profit organisatie
✔ intellectueel eigendom royalty-free beschikbaar gesteld
✔ vrij hergebruik
Nederland Open in Verbinding, Een actieplan voor het gebruik van Open Standaarden en Open
Source Software bij de (semi-)publieke sector, 2007

37. “
The name is not the thing named
Gottlob Frege (1848-1925)
”

38. Definities, definities ...
definities

39. Interoperabiliteit
European Interoperability Framework
http://europa.eu.int/idabc/en/document/3761
Open soure software
Open Source Definition
http://www.opensource.org/docs/definition.php
Website NOiV
http://www.noiv.nl/wat_is_open_source_software
Open standaarden
European Interoperability Framework
http://europa.eu.int/idabc/en/document/3761
website NOiV
http://www.noiv.nl/wat_zijn_open_standaarden

40. http://www.noiv.nl/noiv/

41. Context

43. Open source software
@ Tweede Kamer
● 1999 – Ursie Lambrechts (D66)
● kamervragen open source software
● Europees perspectief > concurrentiepositie

45. Onderzoek
● zomer 2002
● kabinet Kok II
● onderzoek welke wijze bevordering OS en OSS
● resultaat: programma OSOSS (2003)

47. Motie Vendrik
● november 2002
● kabinet Balkenende I
● unaniem aangenomen door Tweede Kamer
● Nederland koploper!

48. MOTIE VAN HET LID VENDRIK C.S.
Voorgesteld 20 november 2002
De Kamer,
gehoord de beraadslaging,constaterende, dat software een cruciale rol
speelt in de kennissamenleving; voorts constaterende, dat de
aanbodzijde van de softwaremarkt op dit moment sterk geconcentreerd
is en het veranderen van leverancier vaak hoge overstapkosten met
zich brengt; van mening, dat dit de mededinging beperkt en de
samenleving niet optimaal profiteert van de mogelijkheden die software
biedt; verzoekt de regering zich maximaal in te zetten om hier
verbetering in aan te brengen;
verzoekt voorts de regering ervoor te zorgen dat in 2006 alle door de
publieke sector gebruikte software aan open standaarden voldoet;
verzoekt voorts de regering actief de verspreiding en ontwikkeling van
software met een open broncode (open source software) in de publieke
sector te stimuleren en hiervoor concrete en ambitieuze doelstellingen
te formuleren, en gaat over tot de orde van de dag,
Vendrik
Stuger, Netelenbos, Gerkens, Giskes, Jense, Van Dijke, Hessels
Tweede Kamer, Vergaderjaar 2002/2003, 28600 XIII, nr 30.
●

49. MOTIE VAN HET LID VENDRIK C.S.
Voorgesteld 20 november 2002
De Kamer,
gehoord de beraadslaging,constaterende, dat software een cruciale rol
speelt in de kennissamenleving; voorts constaterende, dat de
aanbodzijde van de softwaremarkt op dit moment sterk geconcentreerd
is en het veranderen van leverancier vaak hoge overstapkosten met
zich brengt; van mening, dat dit de mededinging beperkt en de
samenleving niet optimaal profiteert van de mogelijkheden die software
biedt; verzoekt de regering zich maximaal in te zetten om hier
verbetering in aan te brengen;
verzoekt voorts de regering ervoor te zorgen dat in 2006 alle door de
publieke sector gebruikte software aan open standaarden voldoet
verzoekt voorts de regering actief de verspreiding en ontwikkeling van
software met een open broncode (open source software) in de publieke
sector te stimuleren en hiervoor concrete en ambitieuze doelstellingen
te formuleren, en gaat over tot de orde van de dag,
Vendrik
Stuger, Netelenbos, Gerkens, Giskes, Jense, Van Dijke, Hessels
Tweede Kamer, Vergaderjaar 2002/2003, 28600 XIII, nr 30.
●

50. MOTIE VAN HET LID VENDRIK C.S.
Voorgesteld 20 november 2002
De Kamer,
gehoord de beraadslaging,constaterende, dat software een cruciale rol
speelt in de kennissamenleving; voorts constaterende, dat de
aanbodzijde van de softwaremarkt op dit moment sterk geconcentreerd
is en het veranderen van leverancier vaak hoge overstapkosten met
zich brengt; van mening, dat dit de mededinging beperkt en de
samenleving niet optimaal profiteert van de mogelijkheden die software
biedt; verzoekt de regering zich maximaal in te zetten om hier
verbetering in aan te brengen;
verzoekt voorts de regering ervoor te zorgen dat
in 2006 alle
door de publieke sector gebruikte
software aan open standaarden voldoet
verzoekt voorts de regering actief de verspreiding en ontwikkeling van
software met een open broncode (open source software) in de publieke
sector te stimuleren en hiervoor concrete en ambitieuze doelstellingen
te formuleren, en gaat over tot de orde van de dag,
Vendrik
Tweede Kamer, Vergaderjaar 2002/2003, 28600 XIII, nr 30.
Stuger, Netelenbos, Gerkens, Giskes, Jense, Van Dijke, Hessels

52. Verantwoording beleid
oktober 2006 schriftelijke beantwoording
minister EZ
maart 2007 algemeen overleg Tweede Kamer
staatssecretaris EZ

53. Toezegging Kabinet
“ Voor Prinsjesdag krijgt de Kamer een
uitgebreide brief met een analyse en
”
stappenplan

54. Vendrik
“ Een fors tandje bij ...
”

56. 17-09-2007
(1 dag voor Prinsjesdag)

57. Actieplan
“Nederland Open in
Verbinding”

58. http://www.noiv.nl/noiv/

59. Analyse

61. ... op meerdere niveau's

62. Doelstellingen

64. interoperabiliteit gelijk speelveld
innovatie vendor-lockin

65. Van plan naar uitvoering
Open standaarden actielijn 1-6
Open source software actielijn 7-9
Flankerende acties actielijn 10-17

67. Van plan naar uitvoering
Open standaarden actielijn 1-6
Open source software actielijn 7-9
Flankerende acties actielijn 10-17
Toegevoegde acties meldpunt gesloten standaarden
open servicebrigade

69. Beleidsaccenten
➔ toepassing open standaarden
‘comply-or-explain’
➔ implementatiestrategieën aanbesteding,
inkoop en gebruik
➔ invoering Open Document Format

70. Beleidsaccent #1
Toepassing open standaarden

71. Basislijst Open Standaarden
+
Principe 'Comply or Explain'

72. Basislijst
open standaarden

73. Basislijst Open Standaarden
● Doel is interoperabiliteit!
● open standaarden in verschillende
toepassingsgebieden
● Voordracht Forum Standaardisatie ism werkveld en
vaststelling basislijst door College Standaardisatie
● Openbare procedure aanmelding standaarden en
uitbreiding lijst 2 keer per jaar
basislijst open standaarden @ http://www.forumstandaardisatie.nl/lijst-open-standaarden/
http://www.forumstandaardisatie.nl/fileadmin/OVOS/OS_Leidraad_beoordeling_standaarden.pdf

74. Toepassingsgebieden
open standaarden
(1) berichtuitwisseling tussen instanties
(2) archivering van elektronische bestanden en documenten
(3) GEO-informatie infrastructuren
(4) overheidswebsites en toegankelijkheid
(5) IT-beveiliging
(6) uitwisseling van reviseerbare documenten
zie www.forumstandaardisatie.nl

76. Comply
or
Explain

77. “ ... voor brede toepassing van open standaarden wordt
het 'comply-or-explain and commit'quot; principe
ingevoerd bij opdrachten van Rijksdiensten vanaf
april 2008 en vanaf december 2008 voor de overige
”
overheden en instellingen.
Nederland Open in Verbinding, Een actieplan voor het gebruik van Open Standaarden en Open
Source Software bij de (semi-)publieke sector, 2007

78. Over CorE
● Actieplan NOiV
● Nationaal Uitvoeringsprogramma NUP
● Uitvoeringsagenda regiegroep e-overheid,
● Besluit staatssecretaris quot;Instructie voor het Rijkquot;
http://www.forumstandaardisatie.nl/fileadmin/OVOS/Instructie_rijksdienst_bij_aanschaf_ICT.pdf

79. Kortom ...
Gebruik open standaarden verplicht
bij ICT-opdrachten!!

81. Naleving
● High Trust
● Politieke en publieke verantwoordelijkheid
● Geen wettelijke verankering maar op termijn wel mogelijk

82. Beleidsaccent #2
implementatiestrategieën aanbesteding,
inkoop en gebruik

83. Implementatiestrategie
is ...
... een dialoog op bestuurlijk niveau
... een dialoog op operationeel niveau
... een dialoog op politiek niveau

84. Implementatiestrategie
is ...
... een dialoog op bestuurlijk niveau
→ strategiedocument
... een dialoog op operationeel niveau
→ inkoopstrategie open source software
→ kennis (juridische) werking open
standaarden bij softwareverwerving
→ personeelsbeleid

85. Beleidsaccent #3
Invoering Open Document Format

86. http://www.flickr.com/photos/puntodevista/109622901/in/set-72057594053812968/

87. Dubbele verplichting
● Ondersteuningsverplichting ODF
● Verplichting gebruik open standaarden
basislijst

88. Ondersteuningsverplichting
“Rijksdiensten ondersteunen vanaf april 2008, naast de
huidige bestandsformaten, ODF voor lezen, schrijven
en uitwisselen van documenten. Mede overheden en
overige instellingen volgen zo snel mogelijk, doch
uiterlijk december 2008.”
Nederland Open in Verbinding, Een actieplan voor het gebruik van Open Standaarden en Open
Source Software bij de (semi-)publieke sector, 2007

89. Verplichting gebruik
open standaarden basislijst
ODF - Open Document Format ISO 26300
Toepassingsgebeid is de uitwisseling van
reviseerbare documenten

90. Binnen ICT-opdrachten ....
... is ODF een verplichte open standaard
voor bewerkbare tekstdocumenten

91. Beleid samengevat
... open source software als voorkeur
... open standaarden als norm

95. Voordelen
en
valkuilen

96. Voordelen

97. Flexibel
leverancierskeuze
oplossingskeuze
inkoopfunctie

98. schaalbaar
technisch
juridisch
organisatorisch
financieel

99. leveranciers
keuze
afscheid nemen
kennis maken

100. kwaliteit
meer controle broncode
meer dienstverleners
community

101. goedkoper
meer aanbieders
directe beschikbaarheid
tactische verwerving

102. open standaarden
enabler/drager van
open standaarden

103. community
ervaringen, ideeën en suggesties
meedenken en meebouwen
partnerschappen

104. Valkuilen

105. vendor-lockin

106. beperkte
kennis
http://flickr.com/photos/gaetanlee/421949167/

107. (niet zo)
open communities

108. volwassenheid

109. businesscase

110. Re:trospect
✗ Begrippen
✗ (Poltieke) context
✗ Actieplan Nederland Open in Verbinding
✗ Voordelen en valkuilen
open source software

111. Johannes Kepler

112. Waarom
Johannes Kepler?
(1571–1630)

113. Wetenschapper aan het
begin van de renaissance
van de wetenschap
✔ Ontworstelen aan de
dogma's van de Kerk
✔ Door de boekdrukkunst
eenvoudig verspreiden van
ideeën
✔ Voortbouwen op ideeën van
voorgangers (translatio,
imitatio, aemulatio)

114. Wetenschapper aan het open source software als
begin van de renaissance software renaissance
van de wetenschap
✔ Ontworstelen aan de ✔ Door oss model afbreken
dogma's van de Kerk van het primaat van de
closed source leveranciers
✔ Door de boekdrukkunst ✔ Internet als het 'enabling'
eenvoudig verspreiden van communicatiemiddel
ideeën
✔ Voortbouwen op ideeën van ✔ Door vrij gebruik maken van
voorgangers (translatio, open source softwarecode
imitatio, aemulatio) continue evolutionaire
verbetering van software

115. Vragen?

116. Fabrice.Mous@noiv.nl
www.linkedin.com/in/fabricemous
twitter.com/fabricemous

117. Meer informatie
Programmabureau NOiV
http://www.noiv.nl
Bureau Forum Standaardisatie
http://www.forumstandaardisatie.nl

118. “
Liberty without learning is always in peril
”
learning without liberty is always in vain
John F. Kennedy (1917-1963)

119. seminar “Open Source software,
een volwassen alternatief”
Delft, 4 juni 2009
Fabrice Mous
programmabureau NOiV