Phát triển con người phần 3

1. CHÛÚNG 3
Nhûäng thaách thûác àöëi vúái sûå nghiïåp phaát triïín
con ngûúâi cuãa Viïåt Nam trong thúâi kyâ múái
Cöng cuöå c àöí i múá i roä raâ n g àaä nêng cao böë i caã n h phaá t triïí n caã trong vaâ ngoaâ i
àúâ i söë n g cho phêì n lúá n ngûúâ i dên Viïå t nûúá c àaä vaâ àang coá nhûä n g thay àöí i
Nam. Tuy nhiïn, buúá c vaâ o àêì u thiïn niïn sêu sùæ c .
kó múá i , Viïå t Nam vêî n coâ n laâ möå t nûúá c rêë t Trûúá c hïë t , Viïå t Nam àaä coá möå t voá c
ngheâ o àang trong quaá trònh chuyïí n àöí i daá n g múá i vúá i tiïì m lûå c àaä lúá n maå n h hún so
sang nïì n kinh tïë thõ trûúâ n g theo àõnh vúá i àêì u thêå p niïn 1990. GDP nùm 2000
hûúá n g xaä höå i chuã nghôa. Nhiïì u tiïì m nùng cuã a Viïå t Nam lúá n gêë p àöi GDP nùm 1990.
phaá t triïí n to lúá n vêî n coâ n chûa àûúå c khai Thu nhêå p cuä n g nhû kim ngaå c h xuêë t
thaá c vaâ phaá t huy àêì y àuã . Nhiïå m vuå xoaá khêí u bònh quên àêì u ngûúâ i tùng lïn àaá n g
àoá i giaã m ngheâ o seä khoá khùn hún ngay caã kïí . Chêë t lûúå n g haâ n g hoaá , dõch vuå vaâ tñnh
khi kinh tïë tiïë p tuå c tùng trûúã n g nhanh úã nùng àöå n g kinh doanh àaä coá bûúá c chuyïí n
mûá c ñt nhêë t 7% nùm. Sûå chïnh lïå c h vïì àöí i maå n h meä , thñch ûá n g hún vúá i nïì n kinh
phaá t triïí n giûä a caá c vuâ n g vaâ phên hoá a tïë thõ trûúâ n g. Viïå t Nam cuä n g àaä thoaá t
giaâ u ngheâ o seä trúã nïn gay gùæ t hún. Thaá c h khoã i tònh traå n g cêë m vêå n kinh tïë , quan hïå
thûá c vïì phaá t triïí n con ngûúâ i vêî n coâ n hïë t thûúng maå i vaâ àêì u tû quöë c tïë múã röå n g.
sûá c lúá n lao vúá i nhûä n g nhiïå m vuå hïë t sûá c Viïå t Nam àaä gia nhêå p ASEAN vaâ tham
múá i meã trong nhûä n g nùm túá i nhû àaä nïu gia AFTA (1995), trúã thaâ n h thaâ n h viïn
lïn trong Nghõ quyïë t Àaå i höå i lêì n thûá IX cuã a APEC (1998), kyá kïë t Hiïå p àõnh
thûúng maå i vúá i Myä (2000) vaâ àang nöî lûå c
Àaã n g Cöå n g saã n Viïå t Nam. Chûúng naâ y
seä phên tñch nhûä n g thaá c h thûá c àoá trong àïí gia nhêå p WTO.
So vúá i thúâ i kyâ bùæ t àêì u àöí i múá i àiïì u
caá c lônh vûå c tiïë p tuå c xoá a àoá i giaã m ngheâ o ,
quan troå n g vaâ coá yá nghôa nhêë t taå i thúâ i
taå o ra vaâ baã o àaã m cöng ùn viïå c laâ m cho
àiïí m hiïå n nay laâ úã sûå khaá c biïå t vïì chêë t
haâ n g triïå u ngûúâ i lao àöå n g, nêng cao chêë t
lûúå n g cuã a trònh àöå xuêë t phaá t . Thïí chïë cuã a
lûúå n g tùng trûúã n g, phaá t huy caá c lúå i thïë
nïì n kinh tïë kïë hoaå c h hoaá têå p trung ‘ quan
phaá t triïí n sùé n coá , xêy dûå n g vaâ tùng
liïu, bao cêë p ’ àang àûúå c thay thïë dêì n vïì
cûúâ n g caá c nùng lûå c caå n h tranh múá i , chuã
nguyïn tùæ c bùç n g thïí chïë cuã a nïì n kinh tïë
àöå n g höå i nhêå p kinh tïë quöë c tïë thaâ n h
thõ trûúâ n g àõnh hûúá n g xaä höå i chuã nghôa.
cöng, nhanh choá n g caã i thiïå n àúâ i söë n g vêå t
Tñnh chêë t tûå cêë p - tûå tuá c vaâ kheá p kñn cuã a
chêë t vaâ tinh thêì n cuã a moå i ngûúâ i dên vaâ
nïì n kinh tïë àûúå c thay thïë bùç n g xu hûúá n g
baã o vïå möi trûúâ n g .
múã cûã a vaâ chuã àöå n g höå i nhêå p quöë c tïë .
Viïå c thoaá t khoã i nïì n kinh tïë quot;thiïë u huå t quot;,
3.1. BÖËI CAÃNH PHAÁT TRIÏÍN VAÂ MUÅC TIÏU
múã röå n g caá c cú höå i vaâ khaã nùng tiïë p cêå n
VIÏÅT
PHAÁT TRIÏÍN CUÃA NAM TRONG GIAI
vaâ lûå a choå n cú höå i thöng qua caá c möë i
ÀOAÅN MÚÁI
quan hïå giûä a nhaâ nûúá c , thõ trûúâ n g, doanh
Taå i thúâ i àiïí m chuyïí n giao thïë kyã , mùå c nghiïå p , dên cû vaâ caá c töí chûá c xaä höå i àaä
duâ nïì n kinh tïë vaâ xaä höå i Viïå t Nam vêî n trúã thaâ n h àöå n g lûå c thuá c àêí y sûå phaá t triïí n
thïí hiïå n àêå m neá t hai àùå c trûng cú baã n con ngûúâ i úã Viïå t Nam trong 15 nùm àöí i
laâ chuyïí n àöí i vaâ àang phaá t triïí n , song múá i vûâ a qua.
NHÛÄNG THAÁCH THÛÁC ÀÖËI VÚÁI SÛÅ NGHIÏÅP PHAÁT TRIÏÍN CON NGÛÚÂI CUÃA VIÏÅT NAM TRONG THÚÂI KYÂ MÚÁI 53

2. Mùå c duâ sûå thay àöí i vïì thïë vaâ lûå c phaá t trong viïå c lûå a choå n vaâ thûå c thi caá c
triïí n àaä àùå t nûúá c ta lïn möå t mùå t bùç n g chñnh saá c h.
xuêë t phaá t múá i cao hún àaá n g kïí so vúá i nùm n Tûúng quan sûá c maå n h trïn thïë giúá i
1986, nöå i taå i vêî n chûá a àûå n g nhiïì u àiïí m àang thay àöí i : Àoá laâ sûå gia tùng sûá c
yïë u keá m , haå n chïë, nhêë t laâ so vúá i yïu cêì u maå n h cuã a Myä sau möå t thêå p kyã tùng
phaá t triïí n vaâ trong böë i caã n h so saá n h quöë c trûúã n g, sûå nöí i lïn cuã a Trung Quöë c
tïë hiïå n nay cuä n g nhû trong tûúng lai gêì n . vúá i nhûä n g nöî lûå c caã i caá c h sêu röå n g
Cho àïë n nay, nûúá c ta vêî n chûa thoaá t khoã i vaâ vai troâ nöí i roä trong nïì n kinh tïë
tònh traå n g keá m phaá t triïí n vaâ coâ n nùç m thïë giúá i . Trong khi àoá Nga vaâ Nhêå t
trong nhoá m caá c nûúá c ngheâ o nhêë t thïë giúá i . Baã n nöî lûå c tòm laå i võ thïë cuã a mònh vaâ
Têy Êu cuã n g cöë vaâ phaá t triïí n sûå liïn
Quaá trònh àõnh hònh thïí chïë cuã a nïì n kinh
kïë t bïn trong. Caá c nûúá c Àöng AÁ
tïë thõ trûúâ n g vaâ tûúng thñch vúá i höå i nhêå p
àang dêì n phuå c höì i sau khuã n g
quöë c tïë coâ n chûa hoaâ n têë t . Chuá n g ta vêî n
hoaã n g, caã i caá c h vaâ thûå c hiïå n chiïë n
coâ n àang trong quaá trònh chuyïí n àöí i ,
lûúå c phaá t triïí n bïì n vûä n g, hiïå u quaã .
mùå c duâ vúá i caá c àiïì u kiïå n vaâ phûúng thûá c
ÊËn Àöå àang tröî i dêå y nhû möå t cûúâ n g
thûå c hiïå n khaá c nhiïì u so vúá i thúâ i kyâ nhûä n g
nùm 1990. Hún nûä a , mûá c àöå vaâ nùng lûå c quöë c haâ n g àêì u vïì cöng nghïå thöng
tiïë p cêå n vaâ hêë p thuå thûå c tïë cöng nghïå vaâ tin, caá c nûúá c ngheâ o (G77) cöë gùæ n g
tri thûá c chung cuã a nhên loaå i coâ n haå n chïë khùè n g àõnh vai troâ cuã a mònh. Nhòn
vaâ thêë p so vúá i nhiïì u nûúá c trïn thïë giúá i vaâ chung möå t sûå àan xen giûä a húå p taá c
trong khu vûå c . Àêy chñnh laâ nhûä n g nhiïì u hún vaâ caå n h tranh gay gùæ t hún
nguyïn nhên sêu xa dêî n àïë n tñnh chûa àang diïî n ra trong quan hïå giûä a caá c
vûä n g chùæ c trong phaá t triïí n kinh tïë - xaä nûúá c trïn thïë giúá i .
höå i vaâ phaá t triïí n con ngûúâ i cuã a Viïå t Nam, n Quaá trònh saá p nhêå p vaâ thön tñnh cuã a
laâ m trêì m troå n g thïm nhûä n g thaá c h thûá c caá c cöng ty xuyïn quöë c gia - diïî n ra
maå n h meä vaâ taå o ra sûá c maå n h chi
to lúá n maâ Viïå t Nam phaã i àöë i mùå t àïí thûå c
phöë i múá i trïn toaâ n cêì u .
hiïå n caá c muå c tiïu phaá t triïí n cuã a mònh
n Caá c vêë n àïì toaâ n cêì u nhû dên söë , möi
trong böë i caã n h quöë c tïë múá i .
Nhûä n g yïë u töë toaâ n cêì u chuã yïë u coá aã n h trûúâ n g, an ninh taâ i chñnh vaâ an ninh
hûúã n g quyïë t àõnh àïë n sûå phaá t triïí n cuã a lûúng thûå c , bïå n h têå t , naå n khuã n g böë ,
thïë giúá i vaâ cuã a Viïå t Nam khi bûúá c vaâ o thïë cuä n g trúã nïn gay gùæ t hún bao giúâ hïë t .
kyã XXI coá thïí kïí àïë n laâ :
Nhu cêì u phöë i húå p quaã n lyá phaá t triïí n
Xu hûúá n g toaâ n cêì u hoaá kinh tïë àûúå c toaâ n cêì u tùng lïn, àoâ i hoã i phaã i coá sûå thay
n
àêí y maå n h. Xu hûúá n g toaâ n cêì u hoaá àöí i phaå m vi, chûá c nùng vaâ cêë u truá c cuã a
cuã a doâ n g cöng nghïå - kyä thuêå t , caá c thïí chïë toaâ n cêì u nhû Liïn húå p quöë c
thöng tin vaâ doâ n g vöë n seä aã n h hûúã n g (UN), Ngên haâ n g Thïë giúá i (WB), Quyä
àïë n caá c quöë c gia nhû laâ nhûä n g lûå c Tiïì n tïå quöë c tïë (IMF), Töí chûá c Thûúng
lûúå n g coá khaã nùng chi phöë i lúá n vaâ maå i thïë giúá i (WTO), vv.
ngaâ y caâ n g khoá kiïí m soaá t hún. Trong giai àoaå n àöí i múá i trûúá c àêy,
n Quaá trònh khu vûå c hoaá àûúå c àêí y nhiïì u yïë u töë quöë c tïë kïí trïn coâ n chûa coá ,
maå n h vaâ taá c àöå n g cuã a quaá trònh naâ y hoùå c nïë u coá thò chuá n g cuä n g chûa coá taá c
ngaâ y caâ n g lúá n , caâ n g trûå c tiïë p àïë n sûå àöå n g maå n h do mûá c àöå múã cûã a vaâ höå i
lûå a choå n cuã a Viïå t Nam trong caá c nhêå p kinh tïë quöë c tïë cuã a Viïå t Nam coâ n
vêë n àïì phaá t triïí n . Viïå c thûå c hiïå n caá c haå n chïë . Nhûng hiïå n nay, nhûä n g yïë u töë
cam kïë t vaâ àöë i thoaå i trong khuön àoá àaä chi phöë i ngay tûâ àêì u sûå lûå a choå n
khöí caá c thoaã thuêå n AFTA, APEC, chiïë n lûúå c vaâ tiïë n trònh phaá t triïí n thûå c tïë
caá c diïî n àaâ n khu vûå c vaâ liïn khu vûå c cuã a Viïå t Nam. Xuêë t hiïå n haâ n g loaå t cú höå i
coá nhûä n g aã n h hûúã n g nhêë t àõnh múá i to lúá n maâ nïë u nùæ m bùæ t vaâ têå n duå n g
BAÁO CAÁO PHAÁT TRIÏÍN CON NGÛÚÂI VIÏÅT NAM 2001
54

3. Thûá nhêë t , àoá laâ quyïë t têm phaá t huy
àûúå c chuá n g, möå t quöë c gia coá thïí taå o ra sûå n
nhaã y voå t trong quaá trònh phaá t triïí n . töë i àa sûá c maå n h töí n g húå p cuã a toaâ n
dên töå c tiïë p tuå c àöí i múá i , chuã àöå n g
Thûå c tiïî n caá c nûúá c Àöng AÁ trong nhûä n g
nùm 1960-1980 hay Trung Quöë c 20 nùm höå i nhêå p , àêí y maå n h cöng nghiïå p
hoaá , hiïå n àaå i hoaá àêë t nûúá c nhùç m
laå i àêy laâ cú súã àïí hònh thaâ n h niïì m tin
rùç n g nïë u möå t nûúá c ài sau lûå a choå n àûúå c thoaá t khoã i nguy cú tuå t hêå u vaâ coá thïí
saá n h vai vúá i khu vûå c vaâ thïë giúá i ;
muå c tiïu vaâ chiïë n lûúå c têå n duå n g àûúå c caá c
n Thûá hai, àoá laâ nhûä n g àiïì u kiïå n quöë c
lúå i thïë maâ thúâ i àaå i àaä taå o ra, thò nûúá c àoá
tïë cho pheá p vaâ taå o khaã nùng cho
hoaâ n toaâ n coá thïí phaá t triïí n nhanh.
nhûä n g nûúá c ài sau coá thïí tranh thuã
Nhûng biïë n cú höå i thaâ n h kïë t quaã hiïå n
sûá c maå n h cuã a thúâ i àaå i àïí ruá t ngùæ n
thûå c laâ möå t quaá trònh coá àiïì u kiïå n :
quot;Toaâ n cêì u hoaá àem laå i nhûä n g cú höå i to quaá trònh cöng nghiïå p hoaá theo
hûúá n g hiïå n àaå i . Khaã nùng naâ y àaä
lúá n cho tiïë n böå cuã a con ngûúâ i - nhûng chó
vúá i àiïì u kiïå n coá sûå quaã n lyá töë t húnquot; àûúå c kiïí m nghiïå m bùç n g chñnh thûå c
tiïî n Àöí i múá i cuã a Viïå t Nam trong
(UNDP, 1999).
thêå p niïn 1990 vaâ thaâ n h tñch phaá t
Quyïë t têm cuã a Àaã n g, Nhaâ nûúá c vaâ
triïí n àêì y êë n tûúå n g cuã a nhiïì u nûúá c
nhên dên ta hiïå n nay laâ xêy dûå n g möå t xaä
Àöng AÁ trong nhûä n g thêå p kyã qua;
höå i dên giaâ u , nûúá c maå n h, dên chuã , cöng
n Thûá ba, àoá laâ viïå c Viïå t Nam hoaâ n
bùç n g vaâ vùn minh. Trong xaä höå i àoá , sûå
toaâ n coá thïí lûå a choå n möå t chiïë n lûúå c
phaá t triïí n lêë y con ngûúâ i laâ m trung têm
tùng trûúã n g nhanh, hiïå u quaã vaâ bïì n
àûúå c xem xeá t tûâ caã hai phña muå c àñch vaâ
vûä n g sau möå t quaä n g thúâ i gian nhêë t
phûúng tiïå n . Viïå t Nam àaä àïì ra muå c tiïu
àõnh, àaå t àûúå c trònh àöå cöng nghïå -
chiïë n lûúå c töí n g quaá t laâ :
kyä thuêå t cao hún so vúá i caá c nûúá c coá
Àûa nûúá c ta ra khoã i tònh traå n g keá m cuâ n g mûá c thu nhêå p àêì u ngûúâ i , nïë u
phaá t triïí n ; nêng cao roä rïå t àúâ i söë n g taå o dûå n g àûúå c hïå thöë n g giaá o duå c vaâ
vêå t chêë t , vùn hoaá , tinh thêì n cuã a nhên àaâ o taå o , khoa hoå c vaâ cöng nghïå tiïn
dên, taå o nïì n taã n g àïí àïë n nùm 2020 tiïë n , hiïå n àaå i laâ m nïì n taã n g vaâ sûã
nûúá c ta cú baã n trúã thaâ n h möå t nûúá c duå n g töë t nguöì n lûå c con ngûúâ i . Kinh
cöng nghiïå p theo hûúá n g hiïå n àaå i . nghiïå m ÊËn Àöå vïì phaá t triïí n cöng
Nguöì n lûå c con ngûúâ i , nùng lûå c khoa nghïå thöng tin, nhêë t laâ xuêë t khêí u
hoå c vaâ cöng nghïå , kïë t cêë u haå têì n g, phêì n mïì m trong thêå p niïn 1990 laâ
tiïì m lûå c kinh tïë , quöë c phoâ n g, an ninh baâ i hoå c quñ giaá cho Viïå t Nam tham
àûúå c tùng cûúâ n g; thïí chïë kinh tïë thõ khaã o ;
trûúâ n g àõnh hûúá n g xaä höå i chuã nghôa n Thûá tû, àoá laâ caá c h thûá c phaá t triïí n
àûúå c hònh thaâ n h vïì cú baã n ; võ thïë cuã a maâ Viïå t Nam àaä tûâ n g theo àuöí i möå t
caá c h coá hiïå u quaã laâ : àùå c biïå t quan
nûúá c ta trïn trûúâ n g quöë c tïë àûúå c
têm àïë n khña caå n h töí chûá c àúâ i söë n g
nêng cao.
xaä höå i dûå a trïn sûå gùæ n kïë t Nhaâ nûúá c ,
Viïå t Nam cuä n g àùå t ra nhûä n g muå c tiïu
nhên dên vaâ caá c töí chûá c xaä höå i , cöå n g
cuå thïí nhû phaá t triïí n kinh tïë bïì n vûä n g vúá i
àöì n g àïí taå o ra möå t xaä höå i vùn minh,
nhõp àöå tùng trûúã n g cao, àûa GDP nùm
laâ n h maå n h, cao hún mûá c maâ nïì n
2010 lïn ñt nhêë t gêë p àöi nùm 2000, nêng
kinh tïë coá thïí baã o àaã m .
lïn àaá n g kïí chó söë phaá t triïí n con ngûúâ i
(HDI) cuã a nûúá c ta, thûå c hiïå n caá c muå c tiïu Tuy nhiïn, dïî nhêå n thêë y rùç n g àïí àaå t
vïì xoá a àoá i giaã m ngheâ o , giaã i quyïë t viïå c túá i muå c tiïu töí n g quaá t laâ thoaá t khoã i tònh
laâ m , baã o vïå möi trûúâ n g, nêng cao chêë t traå n g tuå t hêå u phaá t triïí n trong khuön
lûúå n g cuöå c söë n g cuã a moå i ngûúâ i dên. caã n h toaâ n cêì u hoaá vaâ höå i nhêå p kinh tïë
Chuá n g ta coá cú súã àïí baã o àaã m viïå c quöë c tïë , Viïå t Nam phaã i giaã i quyïë t haâ n g
thûå c hiïå n àûúå c caá c muå c tiïu àoá . loaå t muå c tiïu cuå thïí vaâ àïì u mang tñnh cêë p
NHÛÄNG THAÁCH THÛÁC ÀÖËI VÚÁI SÛÅ NGHIÏÅP PHAÁT TRIÏÍN CON NGÛÚÂI CUÃA VIÏÅT NAM TRONG THÚÂI KYÂ MÚÁI 55

4. phaá t triïí n ûu tiïn cuã a Viïå t Nam trong 10
HÖÅ P 3.1
nùm túá i nhû sau:
Vò muåc tiïu “dên giaâu, nûúác maånh, xaä höåi cöng bùçng, dên chuã
vaâ vùn minh” Möå t laâ thoaá t khoã i àoá i ngheâ o . Àêy laâ
n
Thaá n g Tû nùm 2001, Àaå i höå i Àaã n g toaâ n quöë c lêì n thûá IX àaä thöng qua “Chiïë n àiïì u kiïå n nïì n taã n g àïí àaå t àûúå c tùng
lûúå c phaá t triïí n kinh tïë xaä höå i 10 nùm 2001-2010”. Chiïë n lûúå c àaä àûa ra möå t
trûúã n g nhanh bïì n vûä n g, cuä n g laâ yïë u
têì m nhòn roä raâ n g vúá i muå c tiïu “dên giaâ u , nûúá c maå n h, xaä höå i cöng bùç n g, dên
töë quan troå n g nhêë t àïí mang laå i cho
chuã vaâ vùn minh”. Muå c tiïu töí n g quaá t cuã a Chiïë n luúå c laâ
àöng àaã o nhên dên, nhêë t laâ nöng
dên cú höå i caã i thiïå n àúâ i söë n g vaâ phaá t
“Àûa nûúá c ta ra khoã i tònh traå n g keá m phaá t triïí n ; nêng cao roä rïå t àúâ i söë n g
triïí n . Àêy tiïë p tuå c laâ muå c tiïu PTCN
vêåt chêët, vùn hoaá, tinh thêìn cuãa nhên dên, taåo nïìn taãng àïí àïën nùm 2020
ûu tiïn haâ n g àêì u cuã a Viïå t Nam;
nûúá c ta cú baã n trúã thaâ n h möå t nûúá c cöng nghiïå p theo hûúá n g hiïå n àaå i
n Hai laâ taå o viïå c laâ m , tùng thu nhêå p
Chiïën luúåc cuäng àûa ra nhûäng muåc tiïu cuå thïí sau àêy cho àïën nùm 2010 cho ngûúâ i lao àöå n g. Tñnh ûu tiïn cuã a
Tùng GDP nùm 2010 lïn ñt nhêë t gêë p àöi nùm 2000 muå c tiïu naâ y bùæ t nguöì n tûâ möë i quan
n
Tùng tyã lïå tiïët kiïåm trong nûúác lïn 30% GDP hïå quot;keá p quot;: nguöì n nhên lûå c döì i daâ o laâ
n
Xuêë t khêí u coá mûá c tùng trûúã n g gêë p àöi so vúá i mûá c tùng trûúã n g GDP,
n
möå t lúå i thïë phaá t triïí n quan troå n g
Nêng lïn àaá n g kïí chó söë phaá t triïí n con ngûúâ i (HDI) cuã a nûúá c ta.
n
cuã a Viïå t Nam, nhûng kyä nùng thiïë u ,
Tiïëp tuåc xoaá àoái giaãm ngheâo,
n
tyã lïå thêë t nghiïå p vaâ thiïë u viïå c laâ m
Thûåc hiïån phöí cêåp phöí thöng trung hoåc cú súã,
n
cao laå i laâ aá p lûå c phaá t triïí n cùng
Giaã m tyã lïå treã em suy dinh dûúä n g xuöë n g 20%.
n
thùè n g nhêë t , caã vïì kinh tïë lêî n xaä höå i ;
n Ba laâ nêng cao dên trñ vaâ nùng lûå c
baá c h. Nhûng àïí quaá trònh phaá t triïí n diïî n phaá t triïí n . Muå c tiïu naâ y bùæ t nguöì n
ra vúá i hiïå u quaã cao nhêë t , nhiïå m vuå àûúå c
trûå c tiïë p tûâ yïu cêì u nhanh choá n g
lûå a choå n phaã i phuâ húå p vúá i khaã nùng thûå c thoaá t khoã i nguy cú tuå t hêå u phaá t
tïë . Trong àiïì u kiïå n möå t nïì n kinh tïë àang triïí n - möå t nhiïå m vuå quan troå n g
chuyïí n àöí i vaâ àang phaá t triïí n cuã a Viïå t nhêë t vaâ nhiïì u thaá c h thûá c nhêë t maâ
Nam, vêë n àïì àùå t ra laâ trong hïå muå c tiïu Viïå t Nam àang phaã i àöë i mùå t . Noá
röå n g lúá n vaâ cêë p baá c h, phaã i xaá c àõnh àuá n g khöng chó gùæ n liïì n vúá i viïå c caã i caá c h
vaâ roä caá c muå c tiïu ûu tiïn cuâ n g vúá i löå cùn baã n hïå thöë n g giaá o duå c - àaâ o taå o ,
trònh vaâ bûúá c ài phuâ húå p . Àêy laâ thaá c h maâ coâ n liïn quan àïë n viïå c nêng cao
thûá c àêì u tiïn àöë i vúá i baã n lônh vaâ trñ tuïå nùng lûå c thïí chïë vaâ nùng lûå c quaã n lyá
Viïå t Nam trïn con àûúâ n g phaá t triïí n cuã a phaá t triïí n àêë t nûúá c trong böë i caã n h
giai àoaå n túá i . toaâ n cêì u hoaá vaâ kinh tïë tri thûá c .
Trong voâng 10 nùm túái, Vêë n àïì àùå t ra hiïå n nay àöë i vúá i Viïå t n Böë n laâ baã o vïå möi trûúâ n g. Tuy vêë n
àoái ngheâo vêîn laâ möåt Nam laâ phaã i xaá c àõnh roä caá c muå c tiïu ûu àïì möi trûúâ n g úã Viïå t Nam hiïå n nay
tiïn, löå trònh, bûúá c ài phuâ húå p àïí quaá
trong nhûäng thaách thûác coá thïí chûa nghiïm troå n g so vúá i úã
trònh phaá t triïí n diïî n ra vúá i hiïå u quaã cao nhiïì u nûúá c , song yá nghôa cuã a noá cêì n
lúán vïì phaát triïín cuãa
nhêë t . Viïå c xaá c àõnh caá c muå c tiïu ûu tiïn àûúå c nhòn nhêå n àêì y àuã àöë i vúá i sûå
nûúác ta vïì PTCN cuã a Viïå t Nam cho giai àoaå n phaá t triïí n bïì n vûä n g vïì daâ i haå n . Suy
2001-2010 dûå a trïn nhûä n g àùå c àiïí m chuã thoaá i möi trûúâ n g khöng chó gêy taá c
yïë u vaâ yïu cêì u phaá t triïí n hiïå n nay cuã a haå i àïë n quaá trònh tùng trûúã n g vaâ caã i
Viïå t Nam. Àoá laâ Viïå t Nam coâ n laâ möå t thiïå n sûå giaâ u coá vêå t chêë t , maâ trûå c
nûúá c ngheâ o , thiïë u viïå c laâ m , àang chuyïí n tiïë p hún, laâ m giaã m chêë t lûúå n g söë n g
àöí i thïí chïë kinh tïë vaâ laå i cêì n àaå t àûúå c sûå cuã a con ngûúâ i úã nhûä n g khña caå n h
phaá t triïí n nhanh, bïì n vûä n g, dêì n thñch thiïë t yïë u nhêë t . Moå i sûå chêå m trïî hiïå n
ûá n g coá hiïå u quaã vúá i quaá trònh höå i nhêå p vaâ taå i trong viïå c ngùn chùå n sûå suy thoaá i
cuöå c caá c h maå n g khoa hoå c vaâ cöng nghïå möi trûúâ n g àïì u coá thïí chûá a àûå n g
hiïå n nay. nhûä n g hêå u quaã khoá lûúâ n g àöë i vúá i
Theo lêå p luêå n àoá , trïn quan àiïí m toaâ n cöng cuöå c phaá t triïí n kinh tïë vaâ àúâ i
thïí vïì PTCN, coá thïí àõnh ra 4 muå c tiïu söë n g con ngûúâ i .
BAÁO CAÁO PHAÁT TRIÏÍN CON NGÛÚÂI VIÏÅT NAM 2001
56

5. 3.2. NHÛÄNG THAÁCH THÛÁC ÀÖËI VÚÁI PHAÁT cöng cuöå c phaá t triïí n kinh tïë - xaä höå i vaâ xoá a
TRIÏÍN CON NGÛÚÂI CUÃA VIÏÅT NAM TRONG boã àoá i ngheâ o .
GIAI ÀOAÅN TÚÁI
Vêîn chûa hïët àoái ngheâo, chïnh lïåch
giaâu ngheâo coá xu hûúáng gia tùng
3.2.1. XOAÁ ÀOÁI GIAÃ M NGHEÂ O V A Â ÀAÃM BAÃ O
CÖNG BÙÇ N G X A Ä HÖÅ I
Mùå c duâ àaä coá nhûä n g thaâ n h tûå u xoá a àoá i
giaã m ngheâ o àêì y êë n tûúå n g trong nhûä n g
Trong voâ n g 10 nùm túá i , àoá i ngheâ o vêî n laâ
nùm 1990, Viïå t Nam vêî n àang laâ möå t
möå t trong nhûä n g thaá c h thûá c lúá n vïì phaá t
Trong khi tònh traång àoái
trong nhûä n g nûúá c ngheâ o nhêë t trïn thïë
triïí n àöë i vúá i Viïå t Nam. Àaã n g vaâ Nhaâ nûúá c
ngheâo vêîn coân laâ möåt
coi viïå c xoaá boã cùn baã n tònh traå n g àoá i giúá i vúá i mûá c thu nhêå p bònh quên àêì u
ngheâ o theo tiïu chuêí n quöë c gia vaâ o nùm ngûúâ i laâ khoaã n g 400 USD nùm 2000. thaách thûác àöëi vúái Viïåt
2010 nhû möå t trong nhûä n g muå c tiïu Trïn 76% dên söë söë n g úã caá c vuâ n g nöng
Nam, thò vêën àïì chïnh
chñnh cuã a chiïë n lûúå c phaá t triïí n kinh tïë - thön coá thu nhêå p bònh quên àêì u ngûúâ i
lïåch giaâu ngheâo úã Viïåt
xaä höå i trong giai àoaå n 2001-2010. dûúá i 200 USD; 30 trong söë 61 tónh thaâ n h
Nam laåi àang coá chiïìu
Tñnh cêë p thiïë t cuã a cöng cuöå c xoá a àoá i vúá i 32 triïå u dên coá mûá c thu nhêå p bònh
giaã m ngheâ o caâ n g àûúå c thïí hiïå n sêu sùæ c hûúáng gia tùng
quên thêë p hún 200 USD/nùm. Nùm 1998
búã i leä : i) Viïå t Nam vêî n laâ möå t trong mûá c thu nhêå p bònh quên àêì u ngûúâ i tñnh
nhûä n g nûúá c ngheâ o nhêë t trïn thïë giúá i , theo sûá c mua tûúng àûúng ( PPP) chó
chïnh lïå c h giaâ u ngheâ o laå i àang coá chiïì u bùç n g 1/12 mûá c bònh quên thïë giúá i vaâ
hûúá n g gia tùng. Àùå c biïå t coá leä thúâ i kyâ xoaá àûá n g thûá 134 trong töí n g söë 174 quöë c gia
àoá i giaã m ngheâ o tûúng àöë i dïî daâ n g àaä qua. àûúå c xïë p haå n g (UNDP, 2000).
Viïå c thûå c hiïå n caá c muå c tiïu xoaá àoá i giaã m Trong khi tònh traå n g àoá i ngheâ o vêî n
ngheâ o trong thúâ i gian túá i seä khoá khùn hún coâ n laâ möå t thaá c h thûá c àöë i vúá i Viïå t Nam,
ngay caã khi nïì n kinh tïë coá thïí duy trò
thò vêë n àïì chïnh lïå c h giaâ u ngheâ o úã Viïå t
àûúå c mûá c tùng trûúã n g tûúng àöë i cao (6-7
Nam, tuy chûa lúá n so vúá i caá c nûúá c trïn
%/nùm). ii) Rêë t nhiïì u nguyïn nhên àoá i
thïë giúá i vaâ khu vûå c (xem Baã n g 3.1), song
ngheâ o chûa àûúå c khùæ c phuå c möå t caá c h
laå i àang coá chiïì u hûúá n g gia tùng trïn
triïå t àïí , bïì n vûä n g, nguy cú taá i ngheâ o coâ n
phaå m vi caã nûúá c , giûä a thaâ n h thõ vaâ nöng
lúá n ; vaâ iii) Nhiïå m vuå “tiïë n kõp” caá c nûúá c
thön, cuä n g nhû giûä a caá c tónh, àõa phûúng
phaá t triïí n hún laâ àêì y thaá c h thûá c ngay khi
trong caã nûúá c . Àêy laâ möå t thaá c h thûá c múá i
tònh traå n g àoá i ngheâ o dêì n àûúå c khùæ c
cho quaá trònh phaá t triïí n bïì n vûä n g, mang
phuå c ; mûá c tuå t hêå u vïì thu nhêå p àang gêy
tñnh nhên vùn úã Viïå t Nam. Kinh nghiïå m
ra nguy cú “chïnh lïå c h vïì kïë t cêë u haå
phaá t triïí n quöë c tïë chó ra rùç n g tònh traå n g
têì n g” haå n chïë viïå c giaã i quyïë t thaâ n h cöng
BAÃ N G 3.1
Chïnh lïåch giaâu ngheâo úã Viïåt Nam vaâ möåt söë nûúác choån loåc
Tïn nûúác Nùm àiïìu tra Hïå söë Gini (%)
Malaisia 1997 (*) 49,2
Thaái Lan 1998 41,1
Philippin 1997 46,2
Trung Quöëc 1998 (*) 40,3
Inàönïsia 1999 31,7
Viïåt Nam 1999 (*) 40,7
Laâo 1997 37,0
ÊËn Àöå 1997 37,8
Ghi chuá : Hïå söë Gini laâ chó söë ào lûúâng mûác chïnh lïåch vïì thu nhêåp hoùåc tiïu duâng giûäa caác nhoám dên cû (Xem phêìn giaãi thñch chi tiïët trong Phuå luåc).
Hïå söë Gini àûúåc tñnh theo söë liïåu thu nhêåp. Caác trûúâng húåp coân laåi tñnh theo söë liïåu tiïu duâng.
Nguöìn : UNDP (2001), TCTK, 1999.
NHÛÄNG THAÁCH THÛÁC ÀÖËI VÚÁI SÛÅ NGHIÏÅP PHAÁT TRIÏÍN CON NGÛÚÂI CUÃA VIÏÅT NAM TRONG THÚÂI KYÂ MÚÁI 57

6. chïnh lïå c h, bêë t bònh àùè n g coá aã n h hûúã n g Tònh traå n g gia tùng chïnh lïå c h giaâ u
tiïu cûå c àïë n quaá trònh phaá t triïí n noá i ngheâ o trïn àêy àûúå c thïí hiïå n roá neá t hún
qua phên tñch sûå biïë n àöå n g cuã a hïå söë
chung, phûúng haå i àïë n sûå gùæ n kïë t xaä höå i ,
Gini, möå t chó söë phaã n aá n h mûá c àöå bêë t
gêy ra nhûä n g töí n phñ khöng àaá n g coá caã vïì
bònh àùè n g giûä a caá c têì n ng lúá p dên cû vïì
mùå t kinh tïë vaâ xaä höå i .
thu nhêå p àûúå c ûúá c tñnh cho toaâ n böå 61
Nïë u nhû trong nùm 1994, thu nhêå p
tónh thaâ n h vaâ 8 vuâ n g trong caá c nùm 1995,
bònh quên àêì u ngûúâ i cuã a 20% dên cû
giaâ u nhêë t cuã a tónh giaâ u nhêë t gêë p 25 lêì n 1996 vaâ 1999 dûå a trïn söë liïå u Àiïì u tra cuã a
thu nhêå p bònh quên àêì u ngûúâ i cuã a 20% Töí n g cuå c Thöë n g kï (TCTK) trong Khaã o
dên cû ngheâ o nhêë t cuã a tónh ngheâ o nhêë t saá t Mûá c söë n g Dên cû caá c nùm. Theo ûúá c
tñnh sú böå , thò chó söë Gini vïì thu nhêå p trïn
thò con söë naâ y àaä lïn túá i 34 vaâ o nùm 1996
phaå m vi caã nûúá c lïn tùng tûâ 35.6 nùm
vaâ 50 lêì n nùm 1999. Àùå c biïå t sûå chïnh
1995 40,7 nùm 1999. Vïì cú baã n , kïë t quaã
lïå c h giaâ u ngheâ o trong nöå i böå caá c tónh
tñnh toaá n naâ y khöng khaá c nhiïì u so vúá i kïë t
cuä n g àaä gia tùng. Mûá c chïnh lïå c h vïì thu
quaã cuã a TCTK, àùå c biïå t vïì àöå n g thaá i
nhêå p giûä a 20% giaâ u nhêë t vaâ 20% ngheâ o
thay àöí i cuã a chó söë naâ y úã caá c vuâ n g vaâ
nhêë t cuã a têë t caã caá c tónh àïì u tùng trong
trong caã nûúá c , tuy vïì söë tuyïå t àöë i , ûúá c
thúâ i gian tûâ nùm 1994 àïë n 1996 vaâ caâ n g
tñnh sûã duå n g trong Baá o caá o naâ y coá phêì n
trúã nïn sêu sùæ c hún trong nùm 1999.
cao hún. Möå t àiïì u àaá n g chuá yá laâ mûá c
Trong àoá mûá c chïnh lïå c h tuyïå t àöë i cao
chïnh lïå c h vïì thu nhêå p nhû trïn cuã a nûúá c
nhêë t laâ caá c thaâ n h phöë lúá n nhû Haâ Nöå i ,
ta àaä rêë t gêì n vúá i mûá c chïnh lïå c h cuã a
thaâ n h phöë Höì Chñ Minh, caá c tónh Têy
Trung Quöë c (hiïå n nay laâ 40.3), trong khi
Nguyïn vaâ Àöì n g bùç n g söng Cûã u Long1.
thu nhêå p bònh quên àêì u ngûúâ i theo sûá c
Möå t àiïì u àaá n g chuá yá laâ ngay trong nhoá m
caá c tónh thaâ n h xïë p theo chó söë HDI, thò mua tûúng àûúng cuã a ta (1867 USD) chó
bùç n g khoaã n g möå t nûã a cuã a Trung Quöë c
mûá c chïnh lïå c h giaâ u ngheâ o laâ khaá tûúng
(3617 USD). Mûá c chïnh lïå c h vïì thu nhêå p
ûá n g cho caã ba nùm; tuy nhiïn mûá c chïnh
naâ y cuä n g cao hún so vúá i àaá n h giaá mûá c
lïå c h naâ y àïì u àaä gia tùng möå t caá c h àaá n g
chïnh lïå c h vïì tiïu duâ n g do Ngên haâ n g
kïí cho têë t caã caá c nhoá m (Baã n g 3.2).
BAÃ N G 3.2
Chïnh lïåch thu nhêåp giûäa nhoám 20% giaâu nhêët vaâ 20% ngheâo nhêët
Chïnh lïåch vïì thu nhêåp giûäanhoám 20%
Xïëp Tónh/ Thaânh phöë giaâu nhêët vaâ nhoám 20% ngheâo nhêët
haångHDI 1994 1996 1999
1 Baâ Rõa - Vuäng Taâu 6,6 7,8 10,5
2 Haâ Nöåi 6,8 8,3 9,1
3 Thaânh phöë Höì Chñ Minh 6,8 7,5 11,0
4 Àaâ Nùéng 5,1 5,9 8,0
5 Haãi Phoâng 5,2 6,3 7,5
6 Bònh Dûúng 4,3 4,6 8,5
Nhoám HDI cao 5,4 6,2 8,3
Nhoám HDI trung bònh 5,4 6,1 7,1
Nhoám HDI thêëp 5,4 6,3 6,9
56 Laâo Cai 4,8 5,2 6,5
57 Sún La 4,8 6,0 6,6
58 Gia Lai 7,7 9,7 10,4
59 Kon Tum 5,6 6,8 6,9
60 Haâ Giang 3,9 4,5 6,0
61 Lai Chêu 6,1 6,8 7,0
Nguöìn: TCTK vaâ tñneo toaán cuãa nhoám.
BAÁO CAÁO PHAÁT TRIÏÍN CON NGÛÚÂI VIÏÅT NAM 2001
58

7. Thïë giúá i vaâ TCTK àûa ra dûå a vaâ o söë liïå u
tûâ Kïë t quaã Àiïì u tra mûá c söë n g 1997-1998
trûúá c àêy, (NHTG,1999).
Mùå c duâ coá thïí coâ n coá nhûä n g vêë n àïì vïì
söë liïå u vaâ phûúng phaá p ûúá c tñnh, coá thïí
àûa ra möå t söë nhêå n xeá t sau àêy vïì tònh
hònh phên hoaá giaâ u ngheâ o úã nûúá c ta trong
thúâ i gian qua.
1- Trong thúâ i kyâ 1995-1999 mûá c àöå
chïnh lïå c h vïì thu nhêå p àaä tùng lïn àaá n g
kïë trïn phaå m vi caã nûúá c . Nïë u tñnh vïì mûá c
phêì n trùm thay àöí i cuã a hïå söë Gini thò coá
trïn möå t nûã a ( 31/61) tónh thaâ n h coá hïå söë
Gini àaä tùng lïn ñt nhêë t 10%. Chó coá 9
trong söë 61 tónh thaâ n h coá hïå söë naâ y giaã m ,
nhûng ngay caã trûúâ n g húå p nhû vêå y thò
nhiïì u tónh trong söë àoá àaä coá mûá c àöå
chïnh lïå c h giaâ u ngheâ o cao hún mûá c trung
bònh cuã a caã nûúá c (Hònh 3.1).
quaá nhanh choá n g cuã a mûá c àöå chïnh lïå c h
2- Àöì n g bùç n g söng Höì n g, àöì n g bùç n g
giaâ u ngheâ o trïn phaå m vi röå n g, mang tñnh
söng Cûã u Long vaâ miïì n Àöng Nam Böå laâ
phöí biïë n trïn vaâ coá nhûä n g chñnh saá c h phuâ
nhûä n g núi têå p trung nhiïì u tónh coá mûá c àöå
húå p . Coá thïí caá c nguyïn nhên àoá laâ töë c àöå
chïnh lïå c h giaâ u ngheâ o gia tùng àaá n g kïí .
phaá t triïí n vaâ quaá trònh àö thõ hoaá diïî n ra
Têy Nguyïn laâ vuâ n g duy nhêë t coá mûá c àöå
nhanh choá n g úã caá c vuâ n g àö thõ, nhûä n g
chïnh lïå c h giaâ u ngheâ o giaã m nhûng vïì
diïî n biïë n bêë t lúå i vïì caá n h keá o giaá caã cho
mûá c tuyïå t àöë i , sûå chïnh lïå c h naâ y vöë n àaä úã
nöng nghiïå p , ruã i ro do thiïn tai, nhûä n g
mûá c cao úã caá c tónh naâ y ngay tûâ nùm 1994
khaá c biïå t trong khaã nùng tiïë p cêå n àïë n cú
(Baãng 3.3).
höå i viïå c laâ m dêî n àïë n sûå khaá c biïå t vïì khaã
3- Cêì n coá thúâ i gian vaâ söë liïå u àïí laâ m roä
nùng chuyïí n dõch cú cêë u lao àöå n g, viïå c
nguyïn nhên dêî n àïë n tònh hònh thay àöí i
BAÃ N G 3.3
Hïå söë Gini dûåa trïn thu nhêåp cuãa caác vuâng trong caã nûúác trong caác nùm 1995,1999
Caác vuâng 1995 1999
Àöìng bùçng söng Höìng 33,0 41,3
Àöng Bùæc 32,5 38,0
Têy Bùæc 36,1 39,4
Bùæc Trung Böå 34,4 37,8
Duyïn Haãi Nam Trung Böå 34,5 38,5
Têy Nguyïn 45,6 43,4
Àöng Nam Böå 36,9 44,6
Àöìng bùçng söng Cûãu Long 38,3 42,0
Caã nûúác 35,6 40,7
Caác tónh coá thu nhêåp cao vaâ chó söë HDI cao* 36,6 43,6
Caác tónh coá thu nhêåp thêëp nhûng chó söë HDI cao 33,1 40,6
Caác tónh coá thu nhêåp cao vaâ chó söë HDI thêëp 38,6 41,5
Caác tónh coá thu nhêåp thêëp vaâ chó söë HDI thêëp 34,3 37,3
Nguöìn: TCTK, 2000 vaâ tñnh toaán cuãa nhoám.
* Xem phên loaåi caách tñnh trong phêìn chuá thñch.
NHÛÄNG THAÁCH THÛÁC ÀÖËI VÚÁI SÛÅ NGHIÏÅP PHAÁT TRIÏÍN CON NGÛÚÂI CUÃA VIÏÅT NAM TRONG THÚÂI KYÂ MÚÁI 59

8. laâ m , saã n xuêë t . Kïë t quaã nghiïn cûá u sú böå tiïì m êí n möå t möë i quan hïå mang tñnh döì n
cho thêë y khöng nhêë t thiïë t phaã i coá sûå tñch, khöng thïí hiïå n möå t caá c h trûå c tiïë p
àaá n h àöí i giûä a muå c tiïu phaá t triïí n vúá i töë c nhûng coá thïí seä àûúå c dêì n dêì n thïí hiïå n
àöå nhanh vúá i viïå c gia tùng mûá c àöå bêë t cuâ n g vúá i sûå ài lïn cuã a nïì n kinh tïë , nïë u
bònh àùè n g. Hònh 3.2 cho thêë y , giuä a mûá c khöng coá nhûä n g biïå n phaá p ûá n g phoá thñch
àöå bêë t bònh àùè n g vúá i töë c àöå tùng trûúã n g húå p . Kïë t quaã sú böå cuä n g cho thêë y úã caá c
kinh tïë khöng coá möë i liïn hïå roä rïå t .
tónh coá chó söë HDI cao ngûúâ i ngheâ o coá
Thaâ n h quaã tùng trûúã n g úã hêì u hïë t caá c tónh
nhiïì u cú höå i àïí hûúã n g thuå möå t caá c h toaâ n
àaä àïë n àûúå c vúá i àaå i böå phêå n dên cû, song
diïå n , àêì y àuã hún nhûä n g thaâ n h quaã tùng
thu nhêå p cuã a ngûúâ i ngheâ o tùng chêå m hún
trûúã n g vaâ àiïì u àoá coá thïí giaã m nheå mûá c
so vúá i mûá c tùng thu nhêå p chung (Höå p
chïnh lïå c h giaâ u ngheâ o . Caá c tónh Nam
3.2). Do vêå y nguy cú tùng khoaã n g caá c h
Àõnh, Thaá i Bònh laâ nhûä n g vñ duå töë t vïì
giaâ u ngheâ o laâ hiïå n thûå c . Khoaã n g caá c h
trûúâ n g húå p naâ y , coâ n caá c tónh nhû Gia Lai,
chïnh lïå c h giaâ u ngheâ o úã caá c tónh coá töë c àöå
Cêì n Thú, Àöì n g Thaá p laâ nhûä n g trûúâ n g
tùng trûúã n g cao coá veã nhû cao hún song
húå p maâ phaá t triïí n con ngûúâ i thêë p coá thïí
sûå khaá c biïå t àoá laâ khöng àaá n g kïí vaâ khaá
múâ nhaå t . Nhiïì u tónh coá mûá c tùng trûúã n g laâ m cho bêë t bònh àùè n g gia tùng.
tûúng àöë i cao nhû Quaã n g Ngaä i , Bïë n Tre, Möå t trong nhûä n g nguyïn nhên chñnh
Phuá Yïn nhûng mûá c gia tùng chïnh lïå c h taå o ra sûå chïnh lïå c h vïì thu nhêå p laâ khaã
giaâ u ngheâ o vêî n duy trò àûúå c úã mûá c thêë p . nùng tiïë p cêå n nhûä n g cú höå i phaá t triïí n vaâ
Ngûúå c laå i , úã möå t söë tónh nhû Khaá n h Hoaâ , taå o thu nhêå p khöng giöë n g nhau. Trong
Tùng trûúãng noái chung laâ Àöì n g Thaá p , Thaá i Nguyïn, mûá c àöå bêë t khi, coá leä sûå phên böë cuã a caã i tûúng àöë i
töët cho ngûúâi ngheâo, bònh àùè n g àaä gia tùng mùå c duâ töë c àöå tùng
àöì n g àïì u úã caá c vuâ n g nöng thön àaä laâ m
song seä coân töët hún nïëu trûúã n g vêî n úã mûá c khiïm töë n .
cho sûå chïnh lïå c h vïì thu nhêå p búá t cùng
4. Tuy nhiïn vïì lêu daâ i , khoaã n g caá c h
tùng trûúãng mang àêåm thùè n g thò úã caá c vuâ n g tùng trûúã n g nhanh,
chïnh lïå c h giaâ u ngheâ o vêî n coá xu hûúá n g
tñnh nhên vùn do cú höå i tiïë p cêå n vúá i caá c thaâ n h quaã tùng
gia tùng vúá i mûá c thu nhêå p bònh quên àêì u
trûúã n g khöng giöë n g nhau, cuä n g nhû möå t
ngûúâ i . Kïë t luêå n naâ y khöng hïì mêu thuêî n
phêì n aã n h hûúã n g cuã a caá c doâ n g di dên, sûå
vúá i nhêå n xeá t úã phêì n trïn maâ chó gúå i yá
chïnh lïå c h giaâ u ngheâ o coá xu hûúá n g gia
thïm rùç n g, giûä a mûá c àöå bêë t bònh àùè n g vïì
tùng. Vêë n àïì àùå t ra laâ phaã i coá caá c h tiïë p
thu nhêå p vaâ tùng trûúã n g kinh tïë coá thïí
cêå n phuâ húå p vaâ caá c h xûã lyá thoaã àaá n g möë i
quan hïå giûä a tùng trûúã n g kinh tïë vaâ
chïnh lïå c h giaâ u ngheâ o .
Nhû chó ra trong Höå p 3.2, tùng trûúã n g
noá i chung laâ töë t cho ngûúâ i ngheâ o , song seä
coâ n töë t hún nïë u tùng trûúã n g mang àêå m
tñnh nhên vùn. Möå t hïå thöë n g thuïë vaâ
phên phöë i laå i coá hûä u hiïå u , phuâ húå p , àuá n g
àöë i tûúå n g, kïë t húå p vúá i maå n g lûúá i an sinh
xaä höå i vaâ sûå tham gia àoá n g goá p cuã a cöå n g
àöì n g, caá c töí chûá c xaä höå i trong viïå c chùm
lo, giuá p àúä caá c àöë i tûúå n g dïî bõ töí n
thûúng, seä coá thïí giaã m nheå àûúå c tònh
traå n g chïnh lïå c h giaâ u ngheâ o maâ khöng
laâ m búá t ài àöå n g lûå c tùng trûúã n g chung.
Baã o hiïí m xaä höå i àaä coá bûúá c phaá t triïí n
nhêë t àõnh trong nhûä n g nùm laå i àêy, song
àaå i àa söë ngûúâ i dên, àùå c biïå t laâ nöng dên
BAÁO CAÁO PHAÁT TRIÏÍN CON NGÛÚÂI VIÏÅT NAM 2001
60

9. HÖÅ P 3.2
Tùng trûúãng laâ töët cho ngûúâi ngheâo, nhûng seä coân töët hún nïëu tùng trûúãng mang àêåm tñnh nhên vùn
Tùng trûúã n g coá töë t cho ngûúâ i ngheâ o khöng? Àêy laâ möå t chuã àïì chñnh saá c h thuá c àêí y tùng trûúã n g cuä n g chñnh laâ möå t chñnh saá c h
àûúå c baâ n caä i rêë t noá n g boã n g, nhêë t laâ trong nhûä n g cuöå c thaã o vò ngûúâi ngheâo. Thûã nghiïåm naây àaä àûúåc lùåp laåi vaâ múã röång ra
luêå n múá i vïì thay àöí i trong tû duy phaá t triïí n . Möå t baâ i viïë t gêì n cho Viïåt Nam giai àoaån 1994-1996. Vaâ kïët quaã hïët sûác thuá võ.
àêy cuãa David Dollar (2000) khùèng àõnh giaã thiïët laâ ngûúâi Mùå c duâ tùng trûúã n g nhòn chung àem laå i lúå i ñch cho têë t caã , caã
ngheâ o coá thïí thu lúå i hoaâ n toaâ n tûâ tùng trûúã n g. Giaã thiïë t naâ y ngûúâi giaâu vaâ ngûúâi ngheâo, song ngûúâi giaâu àûúåc hûúãng lúåi
àûúå c thûã nghiïå m bùç n g möå t kyä thuêå t àún giaã n : so saá n h tyã lïå nhiïì u hún. Tònh traå n g naâ y thêå m chñ coâ n trêì m troå n g hún úã
tùng thu nhêå p cuã a nhoá m 1/5 ngheâ o nhêë t vúá i tyã lïå tùng thu nhêå p nhûä n g tónh tùng trûúã n g nhanh. Do àoá , khöng coá gò ngaå c nhiïn
trung bònh. Kïë t quaã cho thêë y rùç n g gêì n nhû coá tyã lïå möå t -möå t khi thu nhêå p tùng thò bêë t bònh àùè n g cuä n g gia tùng. Tuy nhiïn,
giûäa hai chó söë naây úã hêìu hïët caác nûúác vaâ nhû vêåy: i) ngûúâi lúå i ñch cuã a tùng trûúã n g toã ra àûúå c chia seã àöì n g àïì u hún úã
ngheâ o gêì n nhû àaä hoaâ n toaâ n hûúã n g lúå i àûúå c tûâ tùng trûúã n g vïì nhûä n g tónh coá HDI cao hún. Hïå quaã úã àêy thêå t àún giaã n vaâ roä
thu nhêå p ; vaâ ii) tònh traå n g bêë t bònh àùè n g khöng gia tùng khi raâ n g: tùng trûúã n g laâ töë t cho ngûúâ i ngheâ o , nhûng khi coá thïm
thu nhêå p tùng. Kïë t luêå n naâ y àún giaã n , nhûng sêu sùæ c : möå t tñnh nhên vùn, noá coâ n töë t hún nûä a .
Mûác tùng thu nhêåp bònh quên Mûác tùng thu nhêåp bònh quên
cho ngûúâi ngheâo cho ngûúâi giaâu
Töëc àöå tùng thu nhêåp bònh quên 75,6% 115,0%
Mûác chïnh lïåch so saánh
- àöëi vúái caác tónh coá HDI cao +1,1% - 0,6%
- àöëi vúái caác tónh coá HDI thêëp - 0,8% +1,5%
- àöëi vúái caác tónh tùng trûúãng nhanh - 1,2% +0,4%
Nguöìn: Tñnh toaán cuãa nhoám nghiïn cûáu trïn cú súã söë liïåu cuãa 61 tónh thaânh phöë tûâ nùm 1994 àïën 1996 cuãa Töíng cuåc Thöëng kï.
vaâ nhûä n g ngûúâ i laâ m viïå c trong khu vûå c ngûúâ i . Àêy cuä n g laâ nhûä n g tónh coá chó söë
phaá t triïí n con ngûúâ i cao nhêë t . Tuy nhiïn,
phi chñnh thûá c , vêî n chûa coá baã o hiïí m xaä
quan hïå giûä a thu nhêå p vaâ phaá t triïí n con
höå i , vaâ coâ n ñt àûúå c hûúã n g lúå i tûâ caá c khoaã n
ngûúâ i khöng phaã i laâ hoaâ n toaâ n chùå t cheä .
trúå cêë p xaä höå i .
Caá c tónh Lai Chêu, Haâ Giang, Kon Tum,
Chïnh lïåch vïì phaát triïín con ngûúâi Sún La, Laâ o Cai vaâ Bùæ c Caå n coá thûá haå n g
thêë p vïì caã hai chó tiïu, nhûng Gia Lai vaâ
Sûå phaá t triïí n khöng àöì n g àïì u giûä a caá c
Cao Bùç n g coá chó söë phaá t triïí n con ngûúâ i
vuâ n g khöng chó thïí hiïå n úã sûå chïnh lïå c h thêë p hún so vúá i àiïì u kiïå n thu nhêå p cho
vïì thu nhêå p vaâ tùng trûúã n g kinh tïë . Phaá t
pheá p . Chïnh lïå c h giûä a xïë p haå n g vïì thu
triïí n con ngûúâ i àûúå c hiïí u theo nghôa
nhêå p vúá i xïë p haå n g vïì chó söë phaá t triïí n con
röå n g vaâ ào lûúâ n g qua chó söë phaá t triïí n ngûúâ i laâ rêë t lúá n vúá i 24 tónh. Nam Àõnh,
con ngûúâ i cuä n g thïí hiïå n sûå chïnh lïå c h sêu
Haâ Tônh, Ninh Bònh laâ nhûä n g tónh coá xïë p
sùæ c àoá , àùå c biïå t laâ giûä a caá c vuâ n g trong caã haå n g HDI cao mùå c duâ xïë p haå n g vïì thu
nûúá c . Caá c baã n àöì 3.1-3.4 thïí hiïå n caá c chó
nhêå p laå i rêë t thêë p . Ngûúå c laå i , An Giang,
söë phaá t triïí n con ngûúâ i cuã a caá c tónh. Baã n
Tuyïn Quang, Bùæ c Giang vaâ Phuá Yïn laâ
àöì 3.1 phaã n aá n h sûå chïnh lïå c h giûä a caá c nhûä n g tónh maâ úã àoá àiïì u kiïå n töë t vïì thu
vuâ n g vïì thu nhêå p . Ngoaâ i Baâ Rõa -Vuä n g
nhêå p chûa àûúå c têå n duå n g àïí thuá c àêí y caá c
Taâ u laâ tónh theo thöë n g kï coá thu nhêå p thaâ n h quaã vïì phaá t triïí n con ngûúâ i .
bònh quên àêì u ngûúâ i cao nhêë t do caá c Caá c baã n àöì vïì thu nhêå p vaâ chó söë phaá t
nguöì n thu tûâ khai thaá c dêì u moã , caá c tónh triïí n con ngûúâ i chó ra rùç n g, coá möå t sûå
vaâ thaâ n h phöë Höì Chñ Minh, Haâ Nöå i , Bònh chïnh lïå c h àaá n g kïí vïì phaá t triïí n con
Dûúng, Àöì n g Nai, Haã i Phoâ n g àûá n g úã võ ngûúâ i giûä a caá c àõa phûúng trong caã nûúá c
trñ àêì u baã n g vïì thu nhêå p bònh quên àêì u maâ caá c chó söë phaá t triïí n kinh tïë xaä höå i
NHÛÄNG THAÁCH THÛÁC ÀÖËI VÚÁI SÛÅ NGHIÏÅP PHAÁT TRIÏÍN CON NGÛÚÂI CUÃA VIÏÅT NAM TRONG THÚÂI KYÂ MÚÁI 61

10. BAÃN ÀÖÌ 3.1
Thu nhêåp bònh quên àêìu ngûúâi cuãa 61 tónh thaânh
BAÁO CAÁO PHAÁT TRIÏÍN CON NGÛÚÂI VIÏÅT NAM 2001
62

11. BAÃN ÀÖÌ 3.2
Chó söë phaát triïín con ngûúâi (HDI) cuãa 61 tónh thaânh
NHÛÄNG THAÁCH THÛÁC ÀÖËI VÚÁI SÛÅ NGHIÏÅP PHAÁT TRIÏÍN CON NGÛÚÂI CUÃA VIÏÅT NAM TRONG THÚÂI KYÂ MÚÁI 63

12. BAÃN ÀÖÌ 3.3
Chó söë ngheâo khöí töíng húåp (HPI) cuãa 61 tónh thaânh
BAÁO CAÁO PHAÁT TRIÏÍN CON NGÛÚÂI VIÏÅT NAM 2001
64

13. BAÃN ÀÖÌ 3.4
Chó söë phaát triïín giúái (GDI) cuãa 61 tónh thaânh
NHÛÄNG THAÁCH THÛÁC ÀÖËI VÚÁI SÛÅ NGHIÏÅP PHAÁT TRIÏÍN CON NGÛÚÂI CUÃA VIÏÅT NAM TRONG THÚÂI KYÂ MÚÁI 65

14. töí n g húå p khöng thïí hiïå n àûúå c . Àöng cêå n vaâ biïå n phaá p chñnh saá c h àùå c thuâ . Vêë n
Nam Böå vaâ Àöì n g bùç n g söng Höì n g laâ àïì àoá i ngheâ o coá leä khöng gay gùæ t , mùå c duâ
nhûä n g vuâ n g phaá t triïí n hún caá c núi khaá c coá nhûä n g neá t riïng, trong khi àoá caá c vêë n
nhû caá c tónh miïì n nuá i phña Bùæ c vaâ Têy àïì nhû möi trûúâ n g, di dên, tïå naå n xaä höå i ,
Nguyïn. Chó söë phaá t triïí n con ngûúâ i cuã a hïå thöë n g an sinh xaä höå i , lao àöå n g laå i laâ
möå t söë tónh àaä àaå t àûúå c mûá c cuã a caá c nûúá c nhûä n g àiïí m noá n g. ÚÃ möå t thaá i cûå c khaá c laâ
nhû Hunggari vaâ Extönia, trong khi àoá caá c tónh àoá i ngheâ o toaâ n diïå n , trònh àöå
nhiïì u tónh múá i chó úã mûá c nhû caá c nûúá c phaá t triïí n coâ n rêë t thêë p keá m . Àoá laâ caá c
Laâ o , Nïpan hay Butan. Thïm vaâ o àoá sûå tónh nhû Lai Chêu, Kon Tum, Laâ o Cai,
khöng àöì n g nhêë t giûä a phaá t triïí n kinh tïë nhûä n g núi àa söë ngûúâ i dên söë n g úã caá c
(thïí hiïå n qua chó söë thu nhêå p ) vúá i phaá t vuâ n g sêu, vuâ n g xa, dûå a chuã yïë u vaâ o nöng
triïí n con ngûúâ i (thïí hiïå n qua chó söë HDI) nghiïå p , thêå m chi nhiïì u núi coâ n àang
àùå t ra nhiïì u vêë n àïì vïì chñnh saá c h àaá n g trong tònh traå n g saã n xuêë t tûå cung tûå cêë p .
quan têm. Thaá c h thûá c vïì phaá t triïí n con ngûúâ i úã
Hònh 3.3 xïë p 61 tónh vaâ o 4 nhoá m tuyâ nhûä n g àõa phûúng naâ y laâ cûå c kyâ to lúá n vaâ
theo thûá bêå c xïë p haå n g cuã a caá c tónh naâ y nùå n g nïì . Möë i quan têm vïì phaá t triïí n úã
theo caã hai tiïu thûá c : phaá t triïí n con ngûúâ i àêy thêå t àa daå n g, coá rêë t nhiïì u viïå c cêì n
vaâ phaá t triïí n kinh tïë . Caá c tónh trong giaã i quyïë t trong caá c lônh vûå c giaá o duå c cú
nhoá m thûá nhêë t , dêî n àêì u laâ Haâ Nöå i vaâ súã , xoaá naå n muâ chûä , chùm soá c sûá c khoeã
thaâ n h phöë Höì Chñ Minh laâ caá c tónh coá thûá ban àêì u vaâ vïå sinh, xêy dûå n g cú súã haå
bêå c cao caã vïì phaá t triïí n kinh tïë vaâ phaá t têì n g, thûå c hiïå n àõnh canh àõnh cû vaâ àa
triïí n con ngûúâ i . ÚÃ nhûä n g tónh naâ y , thu daå n g hoaá saã n xuêë t . Trong nhûä n g nùm
nhêå p bònh quên àêì u ngûúâ i àaå t mûá c cao, qua, nhaâ nûúá c ta àaä coá rêë t nhiïì u nöî lûå c höî
caá c chó tiïu phaá t triïí n xaä höå i noá i chung trúå caá c tónh àùå c biïå t khoá khùn naâ y trong
àïì u töë t . Nhûä n g vêë n àïì maâ caá c tónh naâ y viïå c khùæ c phuå c àoá i ngheâ o vaâ laå c hêå u .
phaã i xûã lyá roä raâ n g laâ mang nhûä n g sùæ c thaá i Chûúng II àaä trònh baâ y kïë t quaã cuã a
riïng vaâ àoâ i hoã i phaã i coá phûúng phaá p tiïë p nhûä n g hoaå t àöå n g àoá song coâ n coá rêë t nhiïì u
viïå c phaã i laâ m . Coá leä caá c àõa phûúng naâ y
cêì n caã möå t möi trûúâ n g thöng thoaá n g lêî n
caá c chñnh saá c h höî trúå cuå thïí coá àöë i tûúå n g
vaâ muå c tiïu roä raâ n g. Hai nhoá m caá c tónh
coâ n laå i laâ hai trûúâ n g húå p àùå c biïå t khi giûä a
phaá t triïí n kinh tïë vaâ phaá t triïí n con ngûúâ i
coâ n coá nhûä n g khoaã n g caá c h nhêë t àõnh. Sûå
khaá c biïå t naâ y cêì n àûúå c khaã o cûá u coá hïå
thöë n g hún àïí tòm hiïí u roä nguyïn nhên
khi naâ o vaâ vò sao nhûä n g thaâ n h quaã phaá t
triïí n kinh tïë coá thïí hoùå c chêå m àûúå c
chuyïí n hoaá thaâ n h nhûä n g thaâ n h tûå u phaá t
triïí n con ngûúâ i . Nhûä n g nghiïn cûá u naâ y seä
rêë t coá ñch trong viïå c àïì xuêë t caá c giaã i phaá p
chñnh saá c h phuâ húå p , kõp thúâ i àêí y maå n h
quaá trònh phaá t triïí n . Coá thïí thêë y caá c tónh
úã nhoá m thûá nhêë t têå p trung úã nhûä n g tónh
phña Nam, àùå c biïå t laâ úã Àöì n g bùç n g söng
Cûã u Long, núi coá thu nhêå p tûúng àöë i cao,
song nhûä n g kïë t quaã vïì kinh tïë chûa taå o ra
àûúå c möå t caá c h xûá n g àaá n g nhûä n g tiïë n böå
vïì mùå t xaä höå i vaâ phaá t triïí n con ngûúâ i . ÚÃ
àêy, mùå c duâ nöng nghiïå p vêî n chiïë m tyã
BAÁO CAÁO PHAÁT TRIÏÍN CON NGÛÚÂI VIÏÅT NAM 2001
66

15. troå n g lúá n trong thu nhêå p , nhûng àoá laå i laâ vaâ cung cêë p dõch vuå xaä höå i cú baã n úã
thïë maå n h trong saã n xuêë t vaâ xuêë t khêí u mûá c khaá cuâ n g vúá i möå t lûå c lûúå n g lao
cuã a caá c tónh naâ y . Thêë t nghiïå p vaâ thiïë u àöå n g tûúng àöë i laâ n h nghïì , caá c tónh naâ y
viïå c laâ m úã mûá c vûâ a phaã i vaâ töë c àöå tùng vêî n laâ nhûä n g núi ngheâ o khoá nhêë t trong
trûúã n g kinh tïë àûúå c duy trò úã mûá c cao caã nûúá c . ÚÃ àêy, thiïë u viïå c laâ m àaå t mûá c
trong nhiïì u nùm. Tuy vêå y , caá c vêë n àïì cao, nhiïì u ngûúâ i dên phaã i di dúâ i àïë n
àaã m baã o nûúá c saå c h vaâ vïå sinh, trònh àöå caá c àõa phûúng khaá c àïí tòm kiïë m cöng
giaá o duå c vaâ lao àöå n g coá tay nghïì , khaã ùn viïå c laâ m . Coá thïí nïu ra nhiïì u
nùng phoâ n g chöë n g thiïn tai vaâ àöë i phoá vúá i nguyïn nhên laâ m cho bûá c tranh phaá t
nhûä n g biïë n àöå n g cuã a thõ trûúâ n g thïë giúá i triïí n kinh tïë taå i caá c àõa phûúng naâ y
coâ n coá rêë t nhiïì u khoá khùn laâ m haå n chïë khöng àûúå c saá n g suã a nhû caá c núi khaá c ,
àïë n tònh hònh phaá t triïí n chung vaâ tñnh trong àoá phaã i kïí àïë n caá c bêë t cêå p trong
bïì n vûä n g cuã a caá c thaâ n h quaã xoá a àoá i giaã m
möi trûúâ n g kinh doanh. Vò vêå y , hûúá n g
ngheâ o noá i riïng. Coá nhiïì u nguyïn nhên,
ûu tiïn trong chiïë n lûúå c phaá t triïí n cuã a
kïí caã nhûä n g nguyïn nhên vïì lõch sûã vaâ
caá c àõa phûúng naâ y coá thïí cêì n àûúå c
àõa lyá giaã i thñch tònh traå n g vaâ caá c h thûá c
nhùç m vaâ o viïå c xêy dûå n g möå t möi
phaá t triïí n hiïå n nay cuã a caá c àõa phûúng
trûúâ n g kinh doanh thöng thoaá n g, caã i
trïn, song vêë n àïì chñnh saá c h cuä n g coá vai
thiïå n khaã nùng tiïë p cêå n caá c nguöì n lûå c ,
troâ khöng nhoã . Coá thïí nhûä n g nöî lûå c höî
tùng cûúâ n g cung cêë p thöng tin, khuyïë n
trúå cöng taá c phoâ n g chöë n g thiïn tai, taå o
khñch, höî trúå caá c hoaå t àöå n g phi nöng
dûå n g nhûä n g cú chïë phuâ húå p cho viïå c
nghiïå p àaá p ûá n g nhu cêì u caá c thõ trûúâ n g
quaã n lyá ruã i ro, cung cêë p thöng tin, trúå
caã trong vaâ ngoaâ i nûúá c .
giuá p caá c àöë i tûúå n g dïî bõ töí n thûúng cêì n
àûúå c àêí y maå n h hún nûä a .
Chïnh lïåch phaát triïín dûúái goác àöå giúái
Cuöë i cuâ n g laâ nhoá m caá c tónh úã àoá
ngûúâ i ta coá thïí thêë y àiïì u dûúâ n g nhû laâ Vêë n àïì chïnh lïå c h vïì cú höå i vaâ thûå c
“nghõch lyá cuã a sûå phaá t triïí n ”. Àoá laâ caá c traå n g phaá t triïí n coâ n àûúå c thïí hiïå n úã tònh
tónh têå p trung úã Àöì n g bùç n g Bùæ c böå vaâ traå n g bêë t bònh àùè n g vïì giúá i . Àiïì u naâ y coá
miïì n Trung, núi coá nhûä n g chó söë xaä höå i thïí àûúå c phaã n aá n h möå t phêì n thöng qua
úã mûá c cao song tònh hònh phaá t triïí n chó söë GDI, möå t chó söë phaã n aá n h nhûä n g
kinh tïë laå i khöng mêë y gò laâ khaã quan. thaâ n h tûå u phaá t triïí n con ngûúâ i coá tñnh
Mùå c duâ trònh àöå dên trñ, giaá o duå c àïë n nhûä n g chïnh lïå c h vïì giúá i . Baã n àöì 3.4
tûúng àöë i cao, caá c cú súã haå têì n g xaä höå i thïí hiïå n sûå khaá c biïå t giûä a caá c tónh vïì chó
BAÃ N G 3.4
Chïnh lïåch vïì phaát triïín dûúái goác àöå giúái
Lao àöång coá Phaát triïín con
Vuâng tay nghïì Viïåc laâm Giaáo duåc Tuöíi thoå ngûúâi noái chung
Àöìng bùçng söng Höìng 1,07 1,20 1,08 0,96 1,03
Àöng Bùæc 1,04 1,25 1,11 0,96 1,08
Têy Bùæc 1,03 1,23 1,33 0,99 1,12
Bùæc Trung Böå 1,05 1,26 1,10 0,95 1,05
Duyïn Haãi Nam Trung Böå 1,08 1,23 1,08 0,98 1,07
Têy Nguyïn 1,07 1,22 1,17 1,01 1,12
Àöng Nam Böå 1,06 1,28 1,06 0,97 1,02
Àöìng bùçng söng Cûãu Long 1,03 1,14 1,07 0,97 1,04
Toaân quöëc 1,05 1,22 1,10 0,97 1,06
Nguöìn: Söë liïåu cuãa TCTK vaâ tñnh toaán cuãa nhoám.
NHÛÄNG THAÁCH THÛÁC ÀÖËI VÚÁI SÛÅ NGHIÏÅP PHAÁT TRIÏÍN CON NGÛÚÂI CUÃA VIÏÅT NAM TRONG THÚÂI KYÂ MÚÁI 67

16. söë GDI naâ y . Baã n g 3.4 cho thêë y roä neá t hún khöng nhoã , àùå c biïå t laâ tònh traå n g di dên.
sûå chïnh lïå c h vïì phaá t triïí n dûúá i goá c àöå Tònh hònh di dên nhû vêå y àaä mang laå i
nhûä n g lúå i ñch nhêë t àõnh vïì kinh tïë xaä höå i ,
giúá i . Trong söë 5 chó tiïu àûa ra xem xeá t
nhûng cuä n g àùå t ra khöng ñt nhûä n g vêë n
giûä a nam giúá i vaâ phuå nûä vïì caá c mùå t giaá o
àïì cêì n giaã i quyïë t liïn quan àïë n möi
duå c , tuöí i thoå trung bònh, viïå c laâ m , trònh
trûúâ n g, caá c vêë n àïì xaä höå i vaâ àö thõ hoaá
àöå tay nghïì vaâ chó tiïu phaá t triïí n töí n g
(Nguyïî n Àònh Cûã , 2000). Hiïå n nay chûa
húå p , phuå nûä àïì u thua keá m nam giúá i , trûâ
thêë y coá nhûä n g biïå n phaá p roä neá t , coá hiïå u
chó tiïu vïì tuöí i thoå trung bònh. Nhû vêå y
quaã àïí giaã i quyïë t vêë n àïì naâ y . Sûå quan
söë liïå u thöë n g kï cuã a caá c tónh caâ n g khùè n g
têm hún cuã a Nhaâ nûúá c àïë n phaá t triïí n
àõnh möå t lêì n nûä a laâ phuå nûä thiïå t thoâ i hún
nöng nghiïå p vaâ nöng thön coá thïí laâ m
nam giúá i trong viïå c tiïë p cêå n cú höå i giaá o
giaã m nheå sûå phaá t triïí n khöng àïì u giûä a
duå c , khoá khùn trong viïå c nêng cao tay
thaâ n h thõ vaâ nöng thön. Tuy nhiïn, vêî n
nghïì , laâ m viïå c nhiïì u hún vaâ phaã i àaã m
coâ n quaá súá m àïí coá thïí coá nhûä n g àaá n h giaá
àûúng nhûä n g cöng viïå c giaã n àún hún.
xaá c àaá n g, khaá c h quan vïì chûúng trònh
Thïm vaâ o àoá , sûå tham gia cuã a phuå nûä
naâ y . Caá c giaã i phaá p phaá t triïí n caá c ngaâ n h
vaâ o caá c võ trñ laä n h àaå o úã caã caá c doanh
nghïì phi nöng nghiïå p , taå o àaâ phaá t triïí n
nghiïå p vaâ töí chûá c khaá c coâ n rêë t nhiïì u haå n
taå i chöî chûa phaá t huy taá c duå n g àaá n g kïí .
chïë , àùå c biïå t laâ úã caá c tónh miïì n nuá i . Sûå
Viïå c khuyïë n khñch phaá t triïí n kinh tïë
chïnh lïå c h vïì phaá t triïí n dûúá i goá c àöå giúá i
trang traå i coá thïí seä múã ra möå t cú höå i phaá t
úã caá c tónh miïì n nuá i phña Bùæ c vaâ Têy
triïí n múá i , ruá t ngùæ n khoaã n g caá c h phaá t
Nguyïn coá mûá c àöå cao hún, tuy nhiïn,
triïí n cho möå t söë vuâ n g.
xeá t möå t caá c h töí n g thïí , mûá c àöå chïnh lïå c h
Tuy vêå y vêî n coâ n nhûä n g raâ n g buöå c
trong tûâ n g vuâ n g àoá n g vai troâ quan troå n g
àaá n g kïí vïì àêë t àai, nguöì n vöë n , thõ
hún laâ sûå chïnh lïå c h giûä a caá c vuâ n g.
trûúâ n g... àang haå n chïë hònh thûá c kinh tïë
Vêë n àïì chïnh lïå c h vïì giúá i àaä àûúå c
naâ y phaá t huy àêì y àuã thïë maå n h cuã a mònh.
nhêå n thûá c nghiïm tuá c . Chñnh phuã àaä àûa
Bûá c tranh vïì “hiïå u ûá n g lan toaã ” àïë n caá c
ra chûúng trònh Haâ n h àöå n g Quöë c gia vò
vuâ n g phuå cêå n nhúâ ûu tiïn phaá t triïí n möå t
sûå tiïë n böå cuã a phuå nûä trong giai àoaå n söë ngaâ n h cuã a khu vûå c DNNN vaâ caá c vuâ n g
2001-2005. Caá c muå c tiïu chñnh cuã a kinh tïë troå n g àiïí m chûa thêå t roä raâ n g;
chûúng trònh naâ y àûúå c toá m tùæ t trong thêå m chñ nïë u hiïå u quaã àêì u tû keá m thò
Höå p 3.3. tònh traå n g phaá t triïí n khöng àöì n g àïì u coá
Tònh hònh phaá t triïí n khöng àïì u giûä a thïí coâ n trúã nïn nghiïm troå n g hún. Trong
caá c vuâ n g coá thïí gêy ra nhûä n g phñ töí n khi àoá , caá c h thûá c phaá t triïí n doå c theo caá c
truå c löå coá thïí cêì n àûúå c lûu têm hún nûä a .
HÖÅ P 3.3
Nhûäng nguyïn nhên àoái ngheâo coân
Nhûäng muåc tiïu chñnh cuãa Chûúng trònh Haânh àöång vò sûå tiïën böå cuãa
chûa àûúåc khùæc phuåc.
phuå nûä ( 2001-2005)
Coá rêë t nhiïì u nguyïn nhên dêî n àïë n
Thûå c hiïå n quyïì n bònh àùè n g cuã a phuå nûä trong lônh vûå c lao àöå n g vaâ viïå c laâ m
n
tònh traå n g ngheâ o àoá i . Song nhûä n g nguyïn
nhùç m nêng cao võ trñ vaâ àúâ i söë n g cuã a phuå nûä
nhên chñnh laâ :
Àaã m baã o viïå c thûå c hiïå n caá c quyïì n bònh àùè n g cuã a phuå nûä trong lônh vûå c
n
(i) Cú súã haå têì n g vêå t chêë t yïë u keá m ;
giaá o duå c , taå o àiïì u kiïå n cho phuå nûä nêng cao trònh àöå moå i mùå t cuã a mònh.
(ii) Khaã nùng tiïë p cêå n caá c nguöì n vöë n
Caãi thiïån sûác khoeã cho phuå nûä , tùng cûúâng söë lûúång vaâ nêng cao chêët
n
lûúå n g dõch vuå chùm soá c sûá c khoeã , kïë hoaå c h hoaá gia àònh cho phuå nûä saã n xuêë t , àêë t àai, cöng nghïå coâ n
Àïì cao vai troâ , võ thïë vaâ sûå tham gia cuã a phuå nûä trong caá c cöng taá c laä n h haå n chïë ; vaâ
n
àaå o , ra quyïë t àõnh thöng qua viïå c àûa vêë n àïì giúá i trong chñnh saá c h caá n böå .
(iii) Ruã i ro vïì thiïn tai ài liïì n vúá i tònh
Àaãm baão viïåc thûåc hiïån quyïìn lúåi cuãa phuå nûä vaâ taåo àiïìu kiïån cho chõ em
n
traå n g phaá t triïí n thêë p keá m , sûå
tham gia vaâo caác hoaåt àöång kinh tïë, xaä höåi
thiïë u vùæ n g caá c cú chïë thñch ûá n g,
Nêng cao nùng lûå c vaâ àiïì u haâ n h coá hiïå u quaã hïå thöë n g quöë c gia vò sûå tiïë n böå
n
dûå phoâ n g àïí giaã m thiïí u caá c ruã i
cuã a phuå nûä .
ro àoá .
BAÁO CAÁO PHAÁT TRIÏÍN CON NGÛÚÂI VIÏÅT NAM 2001
68