Wykład prof. dr hab. Ireneusza Ziemińskiego zaprezentowany na konferencji "Prawne i bioetyczne aspekty końca życia" VI edycji Podlaskiej Szkoły Medycyny Paliatywnej zorganizowanej przez Fundację PHO. (http://www.hospicjum.podlasie.pl/blog/konferencja-vi-edycji-podlaskiej-szkoy-medycyny-paliatywnej/) * Prosimy uszanować prawa autorskie i dobre obyczaje w nauce przy wykorzystaniu informacji zawartych w prezentacji.

1. O sensie i bezsensie umierania
Obrazy wspierania umierających

2. Uwagi wstępne
• Abstrakcje filozofów a konkretność
umierania
• Założenia teoretyczne jako podstawa
opieki nad umierającymi
• Obrazy literackie opieki nad umierającymi
• Wzorce i antywzorce opieki nad
umierającymi

3. Przykłady zachowania
umierających
• Poczucie krzywdy i samotności
• Gniew i złość (na los i otoczenie)
• Zazdrość o życie
• Zamknięcie w sobie i milczenie
• Pogodzenie z losem
• Wdzięczność wobec opiekunów

4. Radca Behrens (Czarodziejska
góra)
• Naturalizm – śmierć jako kres istnienia
• Bolesność agonii
• Konieczność łagodzenia bólu i skracania i
agonii
• Czarna legenda: „kończ szybko, nie
stawiaj się”
• Ocena pozytywna: fachowość pomocy i
mówienie prawdy

5. Gierasim (Śmierć Iwana Iljicza)
• Naturalizm – śmierć jako nieuchronny kres
życia
• Doświadczenie – obserwacja wielu
umierających
• Prawda i szczerość wobec umierającego
• Cierpliwość i znoszenie złych emocji
umierającego
• Wdzięczność Iwana Iljicza

6. Kitty Szczerbacka (Anna
Karenina)
• Naturalność śmierci
• Umieranie jako moralne wyzwanie dla
żyjących
• Opieka fizyczna i duchowa
• Ulga umierającego
• Kobieta a mężczyzna wobec umierania

7. Marynia (Rodzina Połanieckich)
• Marynia a Stach wobec śmierci Litki
• Nieustanna opieka nad umierającą i jej
matką
• Milcząca obecność
• Całkowita dyspozycyjność
• Usunięcie się w cień (bycie dla
umierającej)

8. Lewin (Anna Karenina)
• Naturalizm i nihilizm
• Absurd śmierci i cierpienia
• Rozpacz w obliczu umierającego brata
• Bunt wobec Boga i przyrody
• Niezdolność do niesienia pomocy i
rozmowy z umierającym
• Ucieczka przed cudzą agonią

9. Christian Buddenbrook
(Buddenbrookowie)
• Rozpacz w obliczu śmierci
• Niezdolność spojrzenia na śmierć z
perspektywy umierającego
• Egoizm i poczucie osierocenia
• „Opiekun” w centrum wydarzeń
• Ucieczka

10. Forsyte’owie (Saga rodu
Forsyte’ów)
• Pasja życia
• Wypieranie świadomości śmierci
• Troska o życie i spełnianie nakazów
lekarzy
• Chory a umierający
• Ucieczka przed śmiercią i samotność
umierających

11. Hans Castorp (Czarodziejska
góra)
• Skrywanie śmierci w pensjonacie
• Prawda o śmierci
• Przełamanie samotności umierających
(wizyty i kwiaty)
• Naiwność
• Wizytujący w centrum wydarzeń i jego
duma

12. Jagna (Chłopi)
• Umieranie Boryny
• Brak opieki nad mężem
• Gniew na męża za złamane życie i chęć
zabicia Jagny
• Pogarda i życzenie śmierci („obyś wreszcie
zdechł”)

13. Wzorzec opiekuna:
profesjonalizm i miłość
• Behrens
• Gierasim
• Kitty
• Marynia

14. Antywzorzec opiekuna: egoizm i
wrogość wobec umierającego
• Castorp
• Lewin
• Christian Buddenbrook
• Forsyte’owie
• Jagna

15. Przykład z życia: Arek
• Silny (a nawet z pozoru brutalny)
mężczyzna
• Rockman przerażający swoim wyglądem
• Zdecydowanie w działaniu wobec
pacjentów
• Poczucie bezpieczeństwa i sympatia
• Zadowolenie z pracy

16. Przykład z życia: Adam
• Absolutna obowiązkowość
• Dokładność
• Lęk przed skrzywdzeniem
• Reakcja na każdy jęk
• Burzenie harmonogramu prac
• Porzucenie pracy

17. Zapomniani opiekunowie
• Sens hospicjum: bycie dla umierających
• Misja opiekunów
• Konieczność opieki nad opiekunami
• Praktyczna pomoc a pomoc zawodowa
• Urlop czy kolejne warsztaty?
• Rozrywka czy rekolekcje?

18. Przykład Arka
• Etat w szpitalu
• Popołudnia na próbach kapeli
• Weekendy na koncertach
• Dwa światy
• Ucieczka czy pełnia życia?