МУИС-ийн Хууль зүйн сургуульд "Хуульчийн ёс зүй" хичээл судалж буй 4-р курсын оюутнуудад заасан хичээл. 2017.11.13

1. Хуульчийн
нийтэд тустай /пробоно/
мэргэжлийн үйл ажиллагаа
МУИС-ийн Хууль зүйн сургуулийн оюутнуудад
Л.ГАЛБААТАР
Хуульч, судлаач
2017.11.13

2. Агуулга
• Үндсэн ойлголт
• Олон улсын чиг
хандлага
• Монгол Улс дахь
төлөв
Хэлбэр
• Асуулт
• Хариулт
• Хэлэлцүүлэг

4. Хуульчийн
ажил ашиг
олоход
чиглэнэ
Хуульчийн ажилд
ашиг орлого
хамаагүй

5. болно.
болохгүй.
Хууль зүйн үйлчилгээг хариу төлбөртэй,
бас төлбөргүй үзүүлж ...

6. Хуульчийн мэргэжлийн үйл
ажиллагаанд ...
• .... хувь нь хариу төлбөртэй/төлбөргүй
байна.
• 7 хоногт ... цагийг нийтэд тустай
зарцуулна.
• ... төрөл, хэлбэрийн нийтэд тустай
ажил хамаарна.

7. Олон улсын чиг хандлага
• ОУ-ын хуульчдын холбоо, 1947
• 80 мянга хуульч, 190 хуульчдын холбоо,
160 орны хуулийн нийгэмлэг
• ОУ-ын Хуульчдын холбооны хуульчийн
нийтэд тустай мэргэжлийн үйл
ажиллагааны тунхаглал, 2008
• Удиртгал, 10 зүйл
IBA Pro Bono Declaration as of 16
October 2008

8. Олон улсын чиг хандлага
• Шударга бус байдлын хохирогч буюу эрх, үүргээ хэрэгжүүлж чадахгүй
байгаа хүмүүс, олон нийт, байгууллагад зөвлөгөө өгөх буюу тэдгээрийг
төлөөлөх;
• Шударга ёсны төлөөх байгууллага, бүлгийг дэмжих буюу тийм
байгууллага, бүлгийг бий болгох, дэмжих үйл ажиллагаа;
• Хуульчдын холбоо болон нийтийн ашиг сонирхлыг хангахын төлөө үйл
ажиллагаа явуулдаг бөгөөд үр ашигтай зөвлөгөө авч чадахгүй буюу
төлөөлүүлж чадахгүй байгаа иргэний, соёлын, боловсролын болон
бусад төрлийн олон нийтийн байгууллагад мэргэжлийн үйл
ажиллагаагаар туслах;
• Хууль тогтоомжийн төсөл боловсруулах, шүүх хуралдааныг ажиглах,
сонгуулийн мониторинг хийхэд оролцох зэргээр олон нийтийн итгэлийг
алдах эрсдэлтэй байж болохуйц хууль тогтоох, шүүх эрх мэдлийн болон
сонгуулийн тогтолцооны үйл ажиллагаанд туслах;
• Эрх зүйн сургалт явуулах болон төслийн удирдлага, мэдээллийн эх
үүсвэр солилцох үйл ажиллагаанд манлайлах, зөвлөх хэлбэрээр тийм
үйл ажиллагааг дэмжих;
• Эрх зүйт ёсыг хадгалахад чиглэсэн ижил төстэй бусад үйл ажиллагаа.

9. № Шалгуур
Хуульчийн нийтэд тустай
мэргэжлийн үйл ажиллагаа
1 Зорилтот бүлэг хүмүүс
олон
нийт
байгууллага
2
Үйл ажиллагааны
илрэх хэлбэр
зөвлөх,
төлөөлөх
дэмжих туслах
3
Хэрэг, маргааны
чиглэл
эрүүгийн
хэрэг
иргэний
хэрэг
захиргааны
хэрэг
Хуульчийн нийтэд тустай мэргэжлийн үйл ажиллагааны
төрөл, хэлбэр

10. Зарим улс дахь хуульчийн нийтэд тустай мэргэжлийн үйл
ажиллагаа эрхлэх боломж, нөхцөлийн тойм
№ Тив, бүс нутаг Улс
1
Европ
Австри
2 ХБНГУ
3 ОХУ
4 Африк Өмнөд Африк
5
Америк
Аргентин
6 Бразил
7
Ази-Номхон
далай
Австрали
8 БНХАУ
9 Хонг Конг
10 Энэтхэг
11 Япон
12 Ойрхи
Дорнод
Израиль
13 АНЭУ

11. Пробоно үйл
ажиллагаа
явуулах нөхцөл
Улсын нэр
Заавал
ӨАБНУ, БНХАУ, Хонг
Конг
Сайн дурын
үндсэн дээр
Япон, Энэтхэг
Австри, ХБНГУ, ОХУ,
Аргентин, Бразил,
Австрали, Израиль,
АНЭУ

12. Хуульчдын
холбоо
пробоно үйл
ажиллагаа
хийхэд
оролцдог буюу
тусгайлан
анхаардаг эсэх
Хариулт Улсын нэр
Тийм
БНХАУ, Япон,
Австри, ХБНГУ,
Өмнөд Африк,
Аргентин, Хонг
Конг, Израиль,
Үгүй
АНЭУ, Энэтхэг,
Австрали,
Бразил, ОХУ

13. Гадаадын
хуульчийн
пробоно үйл
ажиллагааг
хязгаарладаг
эсэх
Хариулт Улсын нэр
Тийм
БНХАУ, Япон,
Энэтхэг
Үгүй
Австри, ХБНГУ,
ОХУ, Өмнөд
Африк, Аргентин,
Бразил,
Австрали, Хонг
Конг, Израиль,
АНЭУ

14. Thomson Reuters Foundation. TrustLaw
Index of Pro Bono 2016
•75 улс 64500 гаруй хуульч
•2.5 саяас багагүй цаг
•Нэг жилд 39.2 цаг
•134 хуулийн фирм

15. 41.7 ЦАГ
/жижиг
хуулийн
фирмүүд/
35.1 ЦАГ
/томоохон
хуулийн
фирмүүд/
27.7 ЦАГ
/дунд
түвшний
хуулийн
фирмүүд/

16. 89%
74%
73%
53%
48%
48%
11%
Хуульчийн нийтэд тустай мэргэжлийн үйл
ажиллагааны зорилтот бүлэг /хувиар/
бүртгэгдсэн буяны / ашгийн бус
байгууллага
нийгмийн байгууллага
шаардлагатай хувь хүн
нийгмийн шударга ёс
нийтийн ашиг сонирхлын нэхэмжлэл
төрийн байгууллагууд

17. 65%
85%
60%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
ХНТМҮА-ны бодлого ХНТМҮА-ны
Зохицуулагч
ХНТМҮА-ны Хороо
Хуульчийн нийтэд тустай мэргэжлийн үйл
ажиллагааны бүтэц

18. Хуульчид нийтэд тустай мэргэжлийн үйл
ажиллагаа эрхлэхэд нөлөөлөх хүчин зүйлс
1/ хуульчдыг үнэлэхэд нийтэд тустай
мэргэжлийн үйл ажиллагаа эрхэлсэн байдлыг
• ... харгалздаг – 40.2 цаг
• ... харгалздаггүй – 20.7 цаг
2/ нийтэд тустай мэргэжлийн үйл ажиллагаа
эрхэлсэн хуульчдыг ...
• урамшуулдаг – 39.3 цаг
• урамшуулдаггүй – 28.5 цаг
3/ зорилтот бүлэгт чиглэсэн нийтэд тустай
мэргэжлийн үйл ажиллагаа
• зорилтот бүлэг – 64.7 цаг
• зорилтот бүлэггүй – 28.7 цаг

19. Монгол Улсын эрх зүйн зохицуулалт
Хуульчийн эрх
зүйн байдлын
тухай хууль
3.1.6, 5.3,
45.1.11, 45.3
Холбооны
ерөнхийлөгч
Хуульчийн нийтэд
тустай
мэргэжлийн үйл
ажиллагаа эрхлэх
хороо 223/5500
Хуульчдын
холбооны Тамгын
газар
Хуульчийн нийтэд
тустай мэргэжлийн
үйл ажиллагааны
журам /2013.12.14
№19/
Монголын
Хуульчдын
холбооны 2017
оны үйл
ажиллагааны
ерөнхий
төлөвлөгөө
Бодлогын
баримт бичгийн
төсөл, 2016
Facebook.com - Хуульчийн нийтэд тустай мэргэжлийн
үйл ажиллагаа эрхлэх хороо

21. Хуульчийн нийтэд тустай үйл
ажиллагаанд баримтлах зарчим
1. Хуульчдын сайн дурын оролцоонд тулгуурлах;
2. Нийтийн эрх, хууль ёсны ашиг сонирхлыг
хамгаалахад чиглэгдэх;
3. Хариу төлбөргүй байх;
4. Хуульчийн нийтэд тустай мэргэжлийн үйл
ажиллагааг бусад ажил үүргээсээ
ялгаварлалгүй байдлаар хэрэгжүүлэх;
5. Хуульчийн мэргэжлийн нэр хүндийг эрхэмлэх;
6. Өмгөөллийн нөхөрлөл, хуульчдын оролцоотой
олон нийтийн байгууллага нь хуульчийн
нийтэд тустай үйл ажиллагааны талаар
баримтлах дагалдах бодлого, дүрэмтэй байх.

22. Хуульчийн нийтэд тустай үйл
ажиллагааны ангилал
1. Стратегийн өмгөөлөл, хууль зүйн
туслалцаа
2. Иргэдийн эрх зүйн ухамсар, соёлыг
төлөвшүүлэх, хөгжүүлэх зорилгоор олон
нийт болон нийгмийн эмзэг хэсэгт хууль
тогтоомжийг бүхий л хэлбэрээр
сурталчлан таниулах үйл ажиллагаа.
3. Гэмт хэрэг, эрх зүйн зөрчлөөс урьдчилан
сэргийлэх зорилгоор хэрэгжүүлж буй
аливаа үйл ажиллагаа

23. Хуульчийн нийтэд тустай мэргэжлийн үйл
ажиллагааны жишээ

24. Хуульчийн нийтэд тустай мэргэжлийн үйл
ажиллагааны жишээ

25. Хуульчийн нийтэд тустай мэргэжлийн үйл
ажиллагааны жишээ

26. Хуульчийн нийтэд тустай мэргэжлийн үйл
ажиллагааны жишээ

27. Хуульчийн нийтэд тустай мэргэжлийн үйл
ажиллагаанд оюутан өөрийгөө хэрхэн бэлдэх вэ?
• Хууль зүйн клиник
сургалтад хамрагдах
• Хуульчийн мэргэжлийн
ёс зүйг хэвшүүлэх
• Нийгмийн мэдрэмжийг
хөгжүүлэх
• Сайн дурын ажилд
оролцох
• Мэдлэг, ур чадвартай
байх.