2. EGIPT- DAR NILU We wschodniej Afryce, w Burundi, pada rzęsisty, tropikalny deszcz. Topi śnieg na szczytach masywu górskiego Ruwenzori i przekształca papirusowe bagna u podnóży gór w małe jeziora. Palmy w dolinach uginają się pod naporem wody. Jest marzec, rozpoczęła się wschodnioafrykańska pora deszczowa. Strugi deszczu wraz z wodą z roztopów zbierają się w kałuże. Te z kolei zlewają się w małe strumienie i rzeki, wśród których Kagera uchodzi za największą i jedną z dwóch rzek dających początek Nilowi. Na wysokości Chartumu, stolicy dzisiejszego Sudany, Nil Biały i Błękitny łączą się jedną rzekę. Na swojej drodze ku północy Nil przepływa bezkresne, pozbawione oznak życia, piaszczyste pustynie. Począwszy od źródła Nilu, którym jest rzeka Kagera, do ujścia delty, Nil mierzy 6671km. Jest to najdłuższa rzeka na Ziemi.
3. EGIPT 20 TYSIĘCY LAT TEMU 20 tysięcy lat temu, mniej więcej w środku ostatniego okresu lodowcowego, Egipt i jego główna rzeka przedstawiały sobą zgoła odmienny widok od dzisiejszego. W tamtych czasach, gdy rozległe połacie północnej i środkowej Europy były pokryte potężnymi warstwami lodu, w miejscu dzisiejszej Sahary rozciągał się bujny krajobraz, tętniący życiem niezliczonych grup koczowników i zwierząt. Tam, podobnie jak na Pustyni Arabskiej, rosły wtedy rośliny sawanny, tam też ani człowiek, ani zwierzę nie musieli troszczyć się o zdobywanie pożywienia. Na nizinach tworzyły się duże jeziora. Przed 10 tysiącami lat zlodowacenia zaczęły ustępować. Na powierzchni półkuli północnej klimat stawał się coraz cieplejszy, warstwy lodowca z terenu Europy wycofywały się w kierunku północnym. Temperatury wzrastały również w północnej Afryce. Roślinność usychała, w miejsce kwitnącego krajobrazu wkraczała wroga życiu pustynia.
4. PIERWSI PRZYBYSZE Wzmagająca się susza zmuszała trudniących się rybołóstwem i myślistwem koczowników do przemieszczania się wraz z cofającą się wodą. W ten sposób natura, poprzez zmiany klimatyczne, wywołała małą wędrówkę ludów. Pierwsi Egipcjanie byli jeszcze ludźmi epoki kamiennej. Wszystkie narzędzia, których potrzebowali do polowania wytwarzali z ociosanych z grubsza kamieni. U brzegów Nilu i w jego dolinie Egipcjanie znajdowali wszystkiego, czego potrzebowali do życia. Ponieważ, podobnie jak ludzie, także zwierzęta wędrowały w kierunku cofających się wód, toteż nurt Nilu był pełen ryb i krokodyl, u jego brzegów ptaki zakładały gniazda, pasły się nosorożce, kozy, owce, antylopy. Na polach rosła dzika pszenica i jęczmień. Pierwsi Egipcjanie nie odczuwali zatem potrzeby zmiany trybu życia i pozostali koczownikami.
5. JAK EGIPCJANIE STALI SIĘ OSADNIKAMI? Około 3500r.p.n.e. ludność zamieszkująca dolinę Nilu zasadniczo zmieniła tryb życia. Niektórzy koczownicy dostrzegli bowiem, że mogliby znacznie pomnożyć swoje zbiory, gdyby powiększyli powierzchnię upraw. Urodzajne były jednak tylko te pola, które nawadniał Nil. Tak więc zaczęli sztucznie rozszerzać te powierzchnie kopiąc kanały, budując tamy i śluzy, spiętrzając wody w sztucznych zbiornikach. Ta trudna i mozolna praca opłacała się tylko wtedy, jeśli po zebraniu plonów nie wędrowali dalej, lecz pozostawali na miejscu, wykorzystując zalety sztucznego nawadniania w następnych latach. Koczownicy budowali więc swoje domy z cegieł z osuszanego nilowego mułu. Nomadzi przekształcili się w osadników. Na początku nieoczekiwaną ale istotną konsekwencją takiego postępowania była budowa, w miarę wzrostu plonów, coraz większych systemów nawadniających. W rezultacie zakres prac był tak szeroki, że jedna rodzina nie była w stanie sobie z nimi poradzić. Proszono więc o pomoc możliwie największą liczbę sąsiadów, którzy mogli w efekcie liczyć na lepsze zbiory. W ten sposób coraz liczniejsze rodziny spajały coraz silniejsze więzy. Zaczęły się tworzyć wspólnoty: budowlane i żniwne. Ostatecznie Egipcjanie zaczęli tworzyć pierwsze wsie.
6. PIERWSZE ŚWIĄTYNIE Na wschodzie i na zachodzie rozciągały się dwa ogromne tereny pustynne, oddzielające Egipcjan od sąsiadów. Na południu granicę wyznaczały nieprzyjazne góry, na północy zaś- Morze Śródziemne. Dlatego na początku Egipcjanie nie mieli praktycznie żadnego kontaktu z innymi społecznościami, przez co jeszcze bardziej zacieśniali swoje szeregi, tworząc z wiosek i osiedli większe wspólnoty. W centrum każdej wspólnoty stała świątynia, symbolizując w ten sposób poświęcenie danego regionu jakiemuś bogu. Prawie wszyscy bogowie przybierali postać zwierząt. Świątynie nie były dużymi budowlami, lecz przeważnie chatami, wyplatanymi z papirusu. Każdej wspólnocie przewodził wódz. Około roku 3200p.n.e. niektórzy wodzowie zaczęli podbijać sąsiednie wspólnoty. W ten sposób powstawały stopniowo dwa królestwa, każde pod panowaniem innego króla. Każdy król miał swój własny rząd i dwór. Król Egiptu Górnego nosił koronę białą, jego zwierzęciem herbowym był sęp. Korona Egiptu Dolnego była czerwona i ozdobiona głową grzechotnika.
7. PIERWSZE PAŃSTWO Menes jest pierwszą znaną osobliwością w historii świata. Wiadomo, że po zjednoczeniu Egiptu nie podejmował żadnych prób zawładnięcia nowych terytoriów. Chronił swój kraj przed Beduinami na Synaju, przed Nubijczykami z południa i przed Libijczykami na zachodzie. W ten oto sposób stworzył pierwsze państwo na świecie, które było rządzone centralnie. Menes ułatwił sobie zjednoczenie obu części królestwa zakładając nową stolicę u podstawy delty, na granicy Egiptu Górnego i Dolnego. Nazwał ją Inebn-hedż. System administracyjny Starego Państwa charakteryzowała dwoistość: Dolny i Górny Egipt miały oddzielne urzędy i instytucje. Królowi podlegali kanclerze Górnego i Dolnego Egiptu. Zbieraniem podatków na południu zajmował się ,,Biały Dom”. Wysokość podatków ustalano na podstawie przeprowadzonych już w tamtych czasach co dwa lata spisów ludności i obliczania powierzchni upraw. Centralny aparat administracyjny wspierał się na armii niższych urzędników. Szczególnie ważną funkcję spełniali tu ,,nadzorcy nasypów ziemnych”, odpowiedzialni za stan systemów nawadniających. Menes
8. HIEROGLIFY Hieroglify to pismo obrazkowe, którego znaki przedstawiają konkretne przedmioty, lecz ich znaczenie w kontekście zapisu może być zupełnie inne. Hieroglify wykorzystywano jedynie do zapisów na kamiennych pomnikach, dlatego musiały być ryte dłutem. Pismo stosowane do zapisów na papirusie Egipcjanie wynaleźli później. Było to pismo hieratyczne. Zapisywano je na zwojach papirusu, używając naturalnych piór i czerwonego lub czarnego atramentu. Wynalezienie pisma hieratycznego miało duże znaczenie, gdyż bez niego mocno rozbudowany aparat urzędniczy nie mógłby tak dobrze funkcjonować. Wynalezienie pisma miało także inne skutki: już wcześniej astronomowie egipscy zauważyli, że wylewy Nilu zaczynają się prawie w tym samym dniu, kiedy na nocnym horyzoncie po raz pierwszy pojawia się Syriusz. Liczyli dni między kolejnymi wylewami i w ten sposób ustalili, że rok składa się z 356 dni. Teraz mogli zapisywać kolejne lata i najważniejsze wydarzenia. Tak oto powstał kalendarz.
9. FARAON Nazywanie króla jego imieniem było w starożytnym Egipcie surowo zabronione, ze względu na respekt przed nim i mieszkającym w jego ciele bogiem. Z tego powodu Egipcjanie przyzwyczaili się, że nie wolno mówić o nim, lecz tylko o jego pałacu, czyli pharao. Faraon był więc synonimem władzy dla ówczesnych Egipcjan, tak jak współcześnie jest nim np. Biały Dom lub Kreml, symbolizujące władzę prezydenta USA lub Rosji.
10. PIERWSZA KAMIENNA BUDOWLA W grobowcu nowatorska była nie tylko forma, lecz także materiał budowlany. Do tego momentu wznoszono różnego typu budowle z cegły, jedynie pojedyncze elementy wykonywano z kamienia. Imhotep przerwał tę tradycję i polecił wykonanie całej mastarby wyłącznie z kamienia- była to pierwsza kamienna budowla na świecie. W sumie zlecił on budowę trzech piramid. Jedna powstała w Meidum, dwie inne- tzw. Piramida Łamana i Czerwona w Dahszur. Budowa piramid osiągnęła swoje apogeum za panowania faraona Cheopsa, kiedy to zbudowano jego piramidę w pobliżu Gizy. Długość boków u jej podstawy wynosi 230 metrów, jej pierwotna wysokość wynosiła 146,6 metrów. To największa budowla, jaką wzniósł kiedykolwiek człowiek. Przed piramidą Cheopsa znajduje się sfinks, który jest największą, a jednocześnie najbardziej tajemniczą rzeźbą na Ziemi. Powstał w starym kamieniołomie króla Chefrena. Przedstawia on faraona Chefrena z tułowiem leżącego lwa i kobrą na czole. Piramida Chefrena znajduje się blisko piramidy Cheopsa.
11. MUMIFIKACJA ZMARŁYCH Sztuka mumifikacji stała się w starożytnym Egipcie na wysokim poziomie. Staranność, z jaką mumifikowano ciało zmarłego, zależała przede wszystkim od wysokości kwoty, którą mogli zapłacić jego bliscy. Pierwszą czynnością było usunięcie wszystkich wnętrzności, które mumifikowano osobno i przechowywano w czterech zamkniętych konopach. Następnie ciało zmarłego umieszczano na 50 dni w górze suchej sody oczyszczonej, która wyciągała z ciała całą wilgoć. Teraz zawijano zmarłego w lniane pasy, często o długości 100 metrów. Aby uszczelnić zwój, powlekano go roztworem gumy. Już w piramidzie głowę zmarłego polewano rozwodnionym gipsem i formowano kształty twarzy. Za dodatkową opłatą można było tak spreparowanego nieboszczyka owinąć szerokimi chustami z lnu, które były nasączone delikatnymi olejkami zapachowymi. Pomiędzy poszczególne warstwy zwojów wsuwano amulety, biżuterię ze złota i kamieni szlachetnych, aby odpędzić złe duchy i zapewnić zmarłemu luksus, który towarzyszył mu na ziemi i nie powinien go opuszczać po tamtej stronie życia.
12. MUMIFIKACJA ZWIERZĄT Bogowie lokalni byli pierwotnie przedstawiani w postaci zwierząt. Z biegiem czasu przybierali coraz więcej ludzkich cech i stawali się mieszanką kształtów zwierzęcych i ludzkich. Cześć oddawana zwierzętom, utożsamianym z lokalnymi bóstwami albo wręcz czczonym jak bóstwa, rozpowszechniła się w Okresie Późnym. Kiedy zwierzę takie umierało, mumifikowano je i uroczyście grzebano. Datki na cel pochówku świętego zwierzęcia uchodziły za dobry uczynek.
13. UPADEK PAŃSTWA FARAONÓW Kiedy po śmierci Cezara Marek Antoniusz otrzymał wschodnią część terytorium rzymskiego, a więc i Egipt, Kleopatra odwiedziła nowego imperatora. Oczarowała go swoją urodą tak bardzo, że Antoniusz podążył za nią do Aleksandrii i tam ją poślubił. Ponownie dom Ptolemeuszy zyskał blask i przepych orientalnego domu panującego, tym razem pod panowaniem tej pary królewskiej. Upojony miłością do Kleopatry Marek Antoniusz obdarowywał ją kolejnymi prowincjami, a ona, ufając pewnej starej przepowiedni, jeszcze raz chciała zapanować nad światem. Teraz jednak Rzym z całą swoją militarną potęgą zwrócił się przeciwko tej żądnej władzy kobiecie. Marek Antoniusz został pokonany przez Oktawiana w bitwie morskiej pod Akcjum, zaś Kleopatrę pojmano. Miała uczestniczyć w triumfalnym pochodzie Oktawiana, lecz popełniła samobójstwo. Egipt stał się rzymską prowincją i pełnił funkcję żywiciela stolicy imperium.
14. Źródła z których korzystałam: *tekst: ,,Starożytny Egipt” autorstwa Hansa Reichardta *zdjęcia: www.google.pl grafika Jako temat mojej pracy wybrałam starożytny Egipt, ponieważ od wczesnego dzieciństwa był to okres w historii, który bardzo mnie interesował oraz któremu poświęciłam wiele uwagi.
