1. Διερεύνηση πηγών στρες και επαγγελματικής
εξουθένωσης σε εκπαιδευτικούς δευτεροβάθμιας
εκπαίδευσης
Γρηγόριος Δαβράζος,
Καθηγητής Πληροφορικής

2. Θεωρητικό Πλαίσιο

3. Ορισμοί
Άγχος: αναφέρεται σε μια εσωτερική κατάσταση του ατόμου
Στρες: προκύπτει από την αλληλεπίδραση του ατόμου με το
περιβάλλον

5. Επιπτώσεις της Επαγγελματικής Εξουθένωσης
Ατομικές
στις Διαπροσωπικές σχέσεις
στο Σχολείο ως οργανισμό
Σωματικές,
Ψυχολογικές

6. Ατομικές Επιπτώσεις
Σωματικές: Αϋπνίες, πονοκεφάλους, γαστρεντερικά
προβλήματα, διαταραχές διατροφής, υπερένταση κ.α.
Ψυχολογικές: Άγχος, κατάθλιψη, μειωμένη αυτοεκτίμηση κ.α.
Συμπεριφορικές: Υπερβολική χρήση αλκοόλ, φαρμάκων,
αυξημένες οικογενειακές συγκρούσεις κ.α.

7. Επιπτώσεις στις Διαπροσωπικές Σχέσεις
στην Οικογένεια
στις Κοινωνικές Σχέσεις
στις Επαγγελματικές Σχέσεις
Συγκρούσεις

8. Επιπτώσεις στο Σχολείο ως Οργανισμό
Αύξηση του αριθμού πρόωρης συνταξιοδότησης
η μειωμένης ποιότητα στην διδασκαλία,
 η αύξηση των ημερών απουσίας,
ο μειωμένος ενθουσιασμός και ενδιαφέρον,
 τα αισθήματα δυσαρέσκειας και αποξένωσης,
η συνεχής ενασχόληση με την προοπτική εγκατάλειψης της εργασίας
τους
κ.α.

9. Διεθνείς Στρεσογόνοι Παράγοντες Εκπαιδευτικών
 Κακή συμπεριφορά των μαθητών
 Κακές συνθήκες εργασίας
 Έλλειψη πόρων
 Κακές σχέσεις με τους συναδέλφους
 Υπερφόρτωση με διδακτικά καθήκοντα
 Υπερφόρτωση με εξωδιδακτικά καθήκοντα
 Μειωμένη υποστήριξη από τη διεύθυνση
 Επαγγελματική ανεπάρκεια

10. Μοντέλα Επαγγελματικής Εξουθένωσης
α) Το μοντέλο των τριών διαστάσεων της Maslach (1982)
β) το μοντέλο των Edelwich & Brodsky (1980)
γ) το μοντέλο του Cherniss (1980),
δ) το μοντέλο της Pines (Pines & Aronson, 1988)

11. Μοντέλο Maslach
Συναισθηματική εξουθένωση: χαρακτηρίζεται από έλλειψη ενέργειας και από την
αίσθηση ότι έχουν τελειώσει τα συναισθηματικά αποθέματα του εργαζόμενου
χωρίς να υπάρχουν πηγές ανανέωσης.
Αποπροσωποποίηση: αναφέρεται στην ανάπτυξη ουδέτερων ή και αρνητικών
συναισθημάτων και στην απομάκρυνση του εκπαιδευτικού από τους μαθητές του,
τους οποίους αρχίζει να αντιμετωπίζει υποτιμητικά.
Χαμηλή προσωπική επίτευξη: αναφέρεται στο μειωμένο επιθυμητό και
επιδιωκόμενο αίσθημα ικανοποίησης του εκπαιδευτικού από την εργασία του.

12. Μεθοδολογία Έρευνας

13. Βασικοί Στόχοι Έρευνας
Να διερευνηθούν:
 Οι κυρίαρχοι στρεσογόνοι παράγοντες.
 Να εντοπιστεί τυχόν εμφάνιση του Σ.Ε.Ε. στους εκπαιδευτικούς που απάντησαν
στα ερωτηματολόγια.
 Να διερευνηθεί η σχέση του Σ.Ε.Ε. με παράγοντες όπως το φύλο, η ηλικία, τα
έτη προϋπηρεσίας των εκπαιδευτικών.

14. Ερευνητικά Ερωτήματα
1. Ποιοι είναι οι κυρίαρχοι στρεσογόνοι παράγοντες στη βαθμίδα της
Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης;
2. Ποια είναι η σχέση του Φύλου του εκπαιδευτικού με την εμφάνιση του
Συνδρόμου Επαγγελματικής Εξουθένωσης;
3. Ποια είναι η σχέση της Ηλικίας του εκπαιδευτικού με την εμφάνιση του
Συνδρόμου Επαγγελματικής Εξουθένωσης;
4. Ποια είναι η σχέση του τύπου σχολείου που υπηρετεί ο εκπαιδευτικός με
την εμφάνιση του Συνδρόμου Επαγγελματικής Εξουθένωσης;
5. Ποια είναι η σχέση των ετών υπηρεσίας με την εμφάνιση του Συνδρόμου
Επαγγελματικής Εξουθένωσης;

15. Μεθοδολογία Έρευνας
1. Ερωτηματολόγιο δημογραφικών στοιχείων
2. Ερωτηματολόγιο πηγών συναισθηματικής έντασης των εκπαιδευτικών
(Μουζούρα, 2005): 39 ερωτήματα, 5-βάθμια Likert κλίμακα
3. Ερωτηματολόγιο Μaslach 22 ερωτήματα, 5-βάθμια Likert κλίμακα
Ποσοτική Έρευνα

16. Συλλογή των Δεδομένων

17. Αποτελέσματα Έρευνας

18. Χαρακτηριστικά Δείγματος
Ηλικία: 62,8% μέχρι 40 ετών
Σπουδές:
Πτυχίο ΤΕΙ: 14 εκπαιδευτικοί
Πτυχίο ΑΕΙ: 55
Δεύτερο Πτυχίο: 5
Μεταπτυχιακό: 67
Διδακτορικό: 7
Φύλο:
111 Γυναίκες
37 Άνδρες
Έτη προϋπηρεσίας: 79,7% έως και 15 έτη
Τύπος Σχολείου:
75 Γυμνάσια
43 σε ΓΕ.Λ
30 σε ΕΠΑ.Λ
Ν: 148 εκπαιδευτικοί Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης

19. Κυρίαρχοι Στρεσογόνοι Παράγοντες
1. ο ανεπαρκής μισθός,
2. η έλλειψη ειδικών στα σχολεία (Ψυχολόγοι, Κοινωνικοί
Λειτουργοί)
3. η χαμηλή κοινωνική αναγνώριση του επαγγέλματός τους.

20. το διοικητικό έργο,
η εφημερία,
η εργασία στο σπίτι.
δεν αποτελούν
ιδιαίτερες πηγές στρες
Ενώ …..

21. Συσχετίσεις

22. Ποια είναι η σχέση του Φύλου του εκπαιδευτικού με την
εμφάνιση του Συνδρόμου Επαγγελματικής Εξουθένωσης;
Φύλο - Συναισθηματική Εξουθένωση (t=0.854, p=0.39 >0.05 )
Φύλο - Αποπροσωποποίηση (t=-1,319, p=0.19>0.05)
Φύλο - Προσωπική Επίτευξη ( t=-1.080 p=0.28>0.05)
Δεν παρατηρούνται στατιστικά σημαντικές διαφορές σε καμία από τις
συνιστώσες της επαγγελματικής εξουθένωσης που να εξαρτώνται από
το Φύλο.

23. Ποια είναι η σχέση της Ηλικίας του εκπαιδευτικού με
την εμφάνιση του Συνδρόμου Επαγγελματικής
Εξουθένωσης;
Ηλικία - Συναισθηματική Εξουθένωση (p=0.725>0.05)
Ηλικία - Αποπροσωποποίηση (p=0.056>0.05)
Ηλικία – Προσωπική Επίτευξη (p=0.011<0.05) στατιστικά σημαντικές διαφορές

24. Ποια είναι η σχέση του τύπου σχολείου που
υπηρετεί ο εκπαιδευτικός με την εμφάνιση του
Συνδρόμου Επαγγελματικής Εξουθένωσης;
Τύπος Σχολείου - Συναισθηματική Εξουθένωσης (p= 0.29>0.05)
Τύπος Σχολείου - Αποπροσωποποίηση (p=0.786 >0.05, )
Τύπος Σχολείου- Προσωπική Επίτευξη (p=0.07>0.05)
Δεν παρατηρούνται στατιστικά σημαντικές διαφορές

25. Ποια είναι η σχέση των ετών υπηρεσίας με την
εμφάνιση του Συνδρόμου Επαγγελματικής
Εξουθένωσης;
Έτη Υπηρεσίας - Συναισθηματική Εξουθένωση (p= 0.629>0.05)
Έτη Υπηρεσίας - Αποπροσωποποίησης (p= 0.437>0.05)
Έτη Υπηρεσίας - Προσωπική Επίτευξη (p=0.098>0.05)
Δεν παρατηρούνται στατιστικά σημαντικές διαφορές

26. Επιπλέον Αποτελέσματα
1. Το 30,4% (Ν=45) του δείγματος είναι συναισθηματικά εξουθενωμένο.
2. Το 11,5% (Ν= 17) του δείγματος με αίσθημα υψηλής
αποπροσωποποίησης.
3. Το 53,4% (Ν=79) του δείγματος με αίσθημα χαμηλής προσωπικής
επίτευξης.
4. 6 εκπαιδευτικοί μπορεί να χαρακτηριστούν Επαγγελματικά
Εξουθενωμένοι

27. Περιορισμοί Έρευνας
 Ερωτηματολόγιο
 Επιλογή δείγματος μέσω Facebook
 Χρονική Στιγμή Συλλογής Δεδομένων (Ιούλιος-
Αύγουστος 2013)

28. Συμπεράσματα
1. Υπάρχουν Στρεσογόνοι Παράγοντες στο επάγγελμα του
Εκπαιδευτικού.
2. Το Burnout είναι μια Πραγματικότητα για τον Εκπαιδευτικό.
3. Πιο εστιασμένες έρευνες χρειάζονται!