2. Αντί προλόγου
Πότε και πώς ξεκίνησαν οι Ολυμπιακοί αγώνες; Γιατί, ενώ
ξεκίνησαν ως θρησκευτικά δρώμενα, εκδηλώσεις αφιερωμένες στον
Ολύμπιο Δία, έχουν εξελιχθεί σε πολιτικά, πολιτιστικά γεγονότα που
επηρεάζουν το κοινωνικό «γίγνεσθαι»; Πού οφείλονται οι μεγάλες
παγκόσμιες επιδόσεις με το πέρασμα των χρόνων; Ποια ήταν τα
αθλήματα και οι κανονισμοί στην αρχαιότητα και ποια είναι σήμερα; Η
βράβευση και η απόδοση τιμών στους ολυμπιονίκες είναι μερικά από τα
ερωτήματα που απασχόλησαν τους μαθητές στη συγκεκριμένη
ερευνητική εργασία.
Συγκεκριμένα τα θέματα που εξετάστηκαν ήταν:
• Οι Ολυμπιακοί αγώνες ως ιστορικό γεγονός
• Η άσκηση, ο εξοπλισμός των αθλημάτων και η διατροφή των
αθλητών
• Τα αθλήματα και οι κανονισμοί τους
• Οι Ολυμπιακοί αγώνες ως κοινωνικό γεγονός
Η συγκεκριμένη εργασία περιλαμβάνει τρεις συνεντεύξεις για την
ιστορική πορεία των αγώνων, τα αθλήματα και τη διατροφή των αθλητών
και ένα ερωτηματολόγιο για την απήχηση των αγώνων στους νέους
σήμερα.
Στα πλαίσια του μαθήματος οι μαθητές επισκέφτηκαν το
Καυτατζόγλειο Στάδιο και το Ολυμπιακό Μουσείο στη Θεσσαλονίκη.
Παράλληλα με την εργασία εκπονήθηκε ως τέχνημα κολλάζ από
ζωγραφιές των μαθητών με εικόνες που τους εντυπωσίασαν από τα
αθλήματα και τη βράβευση των αθλητών.
2
3. Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΟΛΥΜΠΙΑΚΩΝ ΑΓΩΝΩΝ
Ερευνητική εργασία απο τους μαθητές:
Καρυπίδου Άννα
Καραμήτρου Νικολίνα
Λαζαρίδης Αριστοτέλης
Τσαλμπούρης Γιώργος
Φώτας Αργύρης
3
4. Περιεχόμενα
1.Η απαρχή των Ολυμπιακών Αγώνων και τα πρώτα Ολυμπιακά
αθλήματα …………………………………………σελ. 5-12
2.Αφή της Ολυμπιακής φλόγας-Τελετή έναρξης στη σημερινή εποχή
………………………………………………………σελ. 13,14
3.Επίκληση στον Απόλλωνα ………………………..σελ. 14
4.Βραβεία και τιμές Ολυμπιονικών ………………….σελ.15
5.Ιερή Εκεχειρία ……………………………………..σελ.15, 16
6.Ο Ολυμπιακός Ύμνος ……………………………..σελ. 17
7.Παραολυμπιακοί Αγώνες ………………………..σελ. 18-20
8. Βιβλιογραφία ……………………………………σελ. 20
4
5. Η ΑΠΑΡΧΗ ΤΩΝ ΟΛΥΜΠΙΑΚΩΝ ΑΓΩΝΩΝ
Η εμφάνιση αθλητικών αγώνων ως θεσμού στην Ολυμπία τον 8° αι. π.Χ.
αποτελεί την αναγέννηση πολλών Μυκηναϊκών εθίμων και συνηθειών
μέσα στη νέα εποχή που ήλθε μετά την πτώση του Μυκηναϊκού κόσμου.
Οι αγώνες έχουν στοιχεία της μυκηναϊκής λατρείας των ηρώων, καθώς
και των επιτάφιων άθλων που διοργάνωσε ο Αχιλλέας, όπως αναφέρει
ο Όμηρος, προς τιμήν του νεκρού φίλου του Πατρόκλου.
Πάνω από όλα, όμως, η Ολυμπιάδα ήταν μια θρησκευτική γιορτή και όχι
απλώς μια σειρά αθλητικών εκδηλώσεων, όπως συμβαίνει σήμερα.
Η παλαιότερη και ισχυρότερη αρχαία παράδοση για την ίδρυση των
Ολυμπιακών Αγώνων αναφέρεται σε κάποιο ποιητικό έργο του 7ου ή
6°oυ αι. π.Χ (μάλλον του Ησιόδου). «Ηοίαι» ή «Γυναικών κατάλογοι»
και θεωρεί ως ιδρυτή των αγώνων τον Φρύγα πρίγκιπα Πέλοπα, ο οποίος
νίκησε σε αρματοδρομία τον βασιλιά της Πίσας Οινόμαο, πήρε την κόρη
του Ιπποδάμεια ως σύζυγο και έγινε βασιλιάς μιας μεγάλης περιοχής
δίνοντας το όνομα του σε όλη την Πελοπόννησο.
Μια άλλη παράδοση που πρωτοεμφανίζεται στον Πίνδαρο στο α' μισό
του 5ου αι. π,Χ. θεωρεί ως ιδρυτή των αγώνων τον μεγάλο Θηβαίο
ήρωα Ηρακλή, μετά τη νικηφόρα εκστρατεία του εναντίον του βασιλιά
της Ήλιδας Αυγεία, ο οποίος είχε αρνηθεί να του καταβάλει αμοιβή για
τον καθαρισμό των στάβλων του.
Η μεν πρώτη άποψη για τον Πέλοπα αποδίδεται στους Πισάτες, τους
παλαιότερους μυκηναίους κατοίκους της περιοχής, η δε δεύτερη για τον
Ηρακλή, στα νέα δωρικά φύλα που κατέκτησαν την Ήλιδα και
εγκατέστησαν στην Ολυμπία το δικό τους θεό, τον Δία, που έγινε ο
μεγάλος θεός του ιερού και των αγώνων.
ΗΡΑΚΛΗΣ
Δύο διαφορετικές παραδόσεις συνδέουν τους Ολυμπιακούς Αγώνες με
τον Ηρακλή. Η πρώτη εκδοχή αναφέρεται στον Πίνδαρο (α'μισό του 5°ου
αι. π.Χ.) και αναγνωρίζει ως ιδρυτή των αγώνων τον Θηβαίο ήρωα, ο
οποίος τους οργάνωσε για πρώτη φορά μετά την επιτυχημένη εκστρατεία
του κατά του Ηλείου βασιλιά Αυγεία. Σκοπός της εκστρατείας ήταν η
τιμωρία του Αυγεία που είχε αρνηθεί να τον ανταμείψει, όπως είχαν
συμφωνήσει για τον καθαρισμό των στάβλων του.
5
6. Στον Ηρακλή αποδίδεται ο καθορισμός των ορίων της ιεράς ΄Αλτεως, η
εισαγωγή της αγριελιάς από τις χώρες των Υπερβορείων και η ίδρυση
των αγώνων δρόμου και των αρματοδρομιών.
Η δεύτερη παράδοση συναντάται στον Παυσανία (2°ος αι. μ.Χ.) και
αποδίδει την εισαγωγή των Ολυμπιακών Αγώνων στον Ιδαίο Ηρακλή
(καταγόμενο από το όρος Ίδη της Κρήτης). Αυτός μαζί με τους αδελφούς
του, τους Δακτύλους καθόρισε με το πέλμα του το μήκος του σταδίου,
οργάνωσε τους πρώτους αγώνες δρόμου, εισήγαγε ως έπαθλο το στεφάνι
αγριελιάς και όρισε τα τέσσερα έτη (όσοι ήταν και οι αδελφοί του) ως
χρόνο διάρκειας της κάθε Ολυμπιάδας.
Το 776 π.Χ., διεξάγονται οι πρώτοι Ολυμπιακοί Αγώνες της
Αρχαιότητας, θεσμός που κράτησε 1170 χρόνια, μεχρι το 393 μ.Χ που
καταργήθηκαν απο τον αυτοκράτορα Θεοδόσιο τον Ι.
Αρχικά,στους Ολυμπιακούς Αγώνες είχαν δικαίωμα συμμετοχής μόνο οι
ελεύθεροι Έλληνες πολίτες. Αργότερα, με την επικράτηση των Ρωμαίων,
απέκτησαν δικαίωμα συμμετοχής όλοι οι πολίτες της Ρωμαικής
Αυτοκρατορίας.Οι Αγώνες διεξάγονταν κάθε 4 χρόνια, στην πρώτη
πανσέληνο μετά το θερινό ηλιοστάσιο.Αρχικά διαρκούσαν μία μέρα
αλλά όσο πλήθαιναν τα αθλήματα μεγάλωνε και η διάρκεια διεξαγωγής
τους, φτάνοντας τις 5 ημέρες.
ΤΑ ΠΡΩΤΑ ΟΛΥΜΠΙΑΚΑ ΑΓΩΝΙΣΜΑΤΑ
Δρόμος
Το παλαιότερο και σημαντικότερο άθλημα των Ολυμπιακών Αγώνων ήταν ο
δρόμος. Ο νικητής του σταδίου δρόμου ήταν εκείνος που έδινε και το όνομά του
στην Ολυμπιάδα. Εφευρέτες του αγωνίσματος θεωρούνται διάφορα μυθικά
πρόσωπα. Ανάμεσά τους ο γνωστός ήρωας Ηρακλής και οι Κουρήτες κ.ά. Στους
αγώνες οι δρομείς έτρεχαν με γυμνά πόδια. Αρχικά φορούσαν και ένα περίζωμα, το
οποίο όμως αργότερα καταργήθηκε. Σύμφωνα με την παράδοση στη 15η Ολυμπιάδα
(720 π.Χ.) ο Όρσιππος από τα Μέγαρα, ενώ έτρεχε άφησε να πέσει το περίζωμα και
συνέχισε να τρέχει γυμνός. Ο Όρσιππος μάλιστα νίκησε σε αυτή την Ολυμπιάδα.
Από τότε και μετά καθιερώθηκε οι αθλητές να αγωνίζονται γυμνοί. Στους
Ολυμπιακούς Αγώνες υπήρχαν τα παρακάτω είδη δρόμων: Το στάδιο: δρόμος
ταχύτητας ενός σταδίου, δηλαδή 600 ποδιών (αντιστοιχεί στο σημερινό δρόμο των
200 μ.). Το μήκος του σταδίου της Ολυμπίας μεταξύ των δύο βαλβίδων είναι 192,28
μ. Ο νικητής του δρόμου αυτού λεγόταν σταδιονίκης. Πρώτος σταδιονίκης στην
Ολυμπία ήταν ο Ηλείος Κόροιβος. Ως τη 13η Ολυμπιάδα (728 π. Χ.) το στάδιο ήταν
6
7. το μοναδικό αγώνισμα στην Ολυμπία.
Ο δίαυλος: επίσης δρόμος ταχύτητας, με διπλή διαδρομή του σταδίου, απόσταση
δηλαδή 1200 ποδιών. Αντιστοιχεί με το σημερινό δρόμο των 400 μ. Ο δίαυλος
εισήχθη στους Ολυμπιακούς Αγώνες στη 14η Ολυμπιάδα (724 π.Χ.).
Ο δόλιχος: (= μακρός). Δρόμος αντοχής 7 έως 24 σταδίων. Τις περισσότερες φορές
η απόσταση ήταν καθορισμένη στα 20 στάδια, δηλαδή 3550-3800 μ. Το αγώνισμα
εισήχθη στην 15η Ολυμπιάδα (720 π.Χ).
Ο οπλίτης: Εισάγεται στους Ολυμπιακούς Αγώνες το 520 π.Χ., δηλαδή στην 65η
Ολυμπιάδα. Πρόκειται για δρόμο ταχύτητας, όπου ο δρομέας έτρεχε φορώντας
χάλκινη αμυντική πανοπλία (κράνος, κνημίδες, ασπίδα). Η διαδρομή του οπλίτη
δρόμου ήταν 2 έως 4 στάδια (συνήθως 2 στάδια, όπως ο δίαυλος).
Ο οπλίτης δρόμος θεωρείται ως επικήδειος αγώνας προς τιμήν κάποιου νεκρού
ήρωα. Εκτός των Ολυμπιακών Αγώνων αναφέρεται και στα Νέμεα, Πύθια, Ίσθμια,
Παναθήναια και σε άλλες γιορτές. Ο Παυσανίας αναφέρει ότι στην Ολυμπία, στο
ναό του Διός φυλάγονταν 25 χάλκινες ασπίδες τις οποίες μοίραζαν στους
οπλιτοδρόμους για την τέλεση των αγώνων.
Το πένταθλο
Αποτελείτο από πέντε αγωνίσματα: το άλμα, το δρόμο, το ακόντιο, το δίσκο και την
πάλη. Από τα αγωνίσματα αυτά τα τρία πρώτα θεωρούντο ελαφρά και τα δύο
τελευταία βαρέα. Η παράδοση αναφέρει ότι πρώτος ο Ιάσων δημιούργησε το
πένταθλο, την ένωση δηλαδή πέντε διαφορετικών αγωνισμάτων προς τιμήν του
φίλου του Παλέα, ο οποίος είχε νικήσει στην πάλη, στους αγώνες που τέλεσαν οι
Αργοναύτες στη Λήμνο, αλλά είχε έλθει δεύτερος σε όλα τα υπόλοιπα αγωνίσματα.
Το άλμα, το ακόντιο και ο δίσκος αποτελούσαν αγωνίσματα μόνο του πεντάθλου,
ενώ ο δρόμος και η πάλη διεξάγονταν και ξεχωριστά με δικό τους έπαθλο. Ο νικητής
του πεντάθλου θεωρείτο και ο πιο σπουδαίος. Μάλιστα ο Αριστοτέλης τον θεωρεί
ως «τον κάλλιστον των Ελλήνων». Ωστόσο άγνωστος παραμένει ο τρόπος
ανακήρυξης του πενταθλητή.
Το άλμα
Για πρώτη φορά το άλμα ως αυτόνομο αγώνισμα αναφέρεται στην Οδύσσεια, στους
αγώνες των Φαιάκων προς τιμήν του Οδυσσέα (Θ 129). Επίσης στη μυθολογία
αναφέρεται στους αγώνες που οργάνωσαν οι Αργοναύτες στη Λήμνο. Στην Ολυμπία
το άλμα αποτελούσε πάντα αγώνισμα του πεντάθλου, το οποίο γινόταν στο στάδιο,
σε ένα τετράπλευρο σκάμμα μήκους 50 ποδιών (16 μ.), γεμάτο με μαλακό χώμα.
Όπως και σήμερα, στη μία πλευρά του σκάμματος υπήρχε ο βατήρ, όπου πατούσαν
οι αθλητές. Μετά το άλμα του αθλητή στο σημείο που ακουμπούσαν τα πόδια του,
τοποθετούσαν το σημείον, για να ξεχωρίζει η επίδοσή του, την οποία μετρούσαν με
ξύλινο κοντάρι, τον κανόνα.
Κατά την εκτέλεση του άλματος οι αθλητές χρησιμοποιούσαν τους αλτήρες, λίθινα ή
μολύβδινα βάρη προκειμένου να εξασφαλίσουν οι άλτες καλύτερη επίδοση. Οι
αλτήρες ήταν διαφόρων τύπων, ανάλογα με το σχήμα τους: ελλειψοειδείς,
7
8. αμφίσφαιροι, αμφιβαρείς, κυρίως όμως μακροί και σφαιροειδείς. Οι αλτήρες που
διασώθηκαν από την αρχαιότητα έχουν βάρος 1610, 1480 ή 2018 ή ακόμη και 4629
γραμμαρίων. Ανάλογα λοιπόν με τη σωματική τους διάπλαση, οι άλτες
χρησιμοποιούσαν και τους κατάλληλους αλτήρες. Ωστόσο φαίνεται ότι οι αλτήρες
που έχουν μεγάλο βάρος, κατά πάσα πιθανότητα ήταν αναθηματικοί. Γνωρίζομε
επίσης ότι κατά την εκτέλεση του άλματος, η χρήση των αλτήρων δεν ήταν
υποχρεωτική. Οι αλτήρες χρησιμοποιούντο από τους αθλητές όχι μόνο στο άλμα,
αλλά και για να γυμνάσουν τα χέρια, τους βραχίονες και τα δάχτυλα, (η λεγόμενη
αλτηροβολία) όπως δείχνουν διάφορες απεικονίσεις σε αγγεία. Το άλμα, το οποίο
ήταν πάντα εις μήκος, πιθανόν να ήταν απλό, διπλό ή και τριπλό. Σύμφωνα με
μαρτυρίες που υπάρχουν, κατά τη διεξαγωγή του άλματος παιζόταν αυλός, και η
μουσική βοηθούσε καλύτερα τον άλτη να αποκτήσει ρυθμό στις κινήσεις του.
Ο δίσκος
Στην Ιλιάδα ο Όμηρος αναφέρει το δίσκο ως αγώνισμα, όταν ο Αχιλλέας
διοργάνωσε αγώνες προς τιμήν του νεκρού φίλου του Πάτροκλου. Επίσης στην
Οδύσσεια (Θ 186) ο Οδυσσέας νικά στο αγώνισμα του δίσκου σε αγώνες που
οργάνωσαν οι Φαίακες προς τιμήν του. Στον Όμηρο ο δίσκος λεγόταν σόλος (βάρος
που το έδεναν με λουρί και το πέταγαν όπως η σημερινή σφύρα). Στους
Ολυμπιακούς Αγώνες ο δίσκος εισήχθη το 632 π.Χ. και αποτελούσε πάντα αγώνισμα
του πεντάθλου. Οι δίσκοι που χρησιμοποιούσαν οι δισκοβόλοι αρχικά ήταν λίθινοι,
αργότερα όμως ήταν από χαλκό, μολύβι ή σίδερο. Όπως και σήμερα ήταν
στρογγυλοί. Οι δίσκοι που διασώθηκαν ως τις μέρες μας, έχουν διάμετρο από 0,17
έως 0,34 μ. και βάρος από 1250 έως 6600 γραμμάρια. Οι μεγαλύτεροι πρέπει να
ήταν αφιερώματα (όπως ο δίσκος του Κορίνθιου Ποπλίου Ασκληπιάδη, που
φυλάσσεται στο Μουσείο της Ολυμπίας, νικητή στη 255η Ολυμπιάδα το 241 μ.Χ., ο
οποίος φέρει εγχάρακτη επιγραφή αφιερωμένη στο Δία). Πάνω στους δίσκους εκτός
από επιγραφές χάραζαν και διάφορες παραστάσεις. Συνήθως απεικόνιζαν αθλητές.
Άλλες φορές πάλι έγραφαν ωδές ή διάφορες συνθήκες, όπως η συνθήκη της ιερής
εκεχειρίας στην Ολυμπία. Όπως φαίνεται σε διάφορες παραστάσεις αγγείων αλλά
και αγαλμάτων (δισκοβόλος του Μύρωνα), ο τρόπος που έριχναν το δίσκο δεν
διέφερε από το σημερινό. Οι επιδόσεις των δισκοβόλων σημειώνονταν με
πασσάλους ή καρφιά, τα σημεία, και έπειτα μετρούσαν το μήκος της ρίψης με
κοντάρι ή με σχοινί. Οι αθλητές χρησιμοποιούσαν τον ίδιο δίσκο στους αγώνες.
Μάλιστα, ο Παυσανίας (VI.19.4) αναφέρει ότι στην Ολυμπία, στο Θησαυρό των
Σικυωνίων φυλάσσονταν τρεις επίσημοι δίσκοι για το αγώνισμα του πεντάθλου.
Το ακόντιο
Αγώνισμα που επίσης αναφέρεται στον Όμηρο και προέρχεται από τον πόλεμο και
το κυνήγι. Δύο ήταν τα είδη του ακοντισμού: ο εκήβολος, δηλαδή βολή του
ακοντίου σε μήκος, και ο στοχαστικός, δηλαδή βολή σε προκαθορισμένο στόχο.
Στην Ολυμπία αγώνισμα του πεντάθλου αποτελούσε ο εκήβολος ακοντισμός.
Το ακόντιο ήταν ένα μακρύ ξύλινο κοντάρι μήκους 1,50-2 μ., με μυτερή την άκρη
8
9. του, χωρίς μεταλλική αιχμή και πιο ελαφρύ από το πολεμικό. Ακόντια με αιχμή
χρησιμοποιούσαν στο στοχαστικό ακοντισμό. Μία λουρίδα από δέρμα, η λεγόμενη
αγκύλη, μήκους 0,40 μ. σχημάτιζε θηλειά στο κέντρο βάρους του ακοντίου. Στη
θηλειά αυτή ο αθλητής περνούσε το δείκτη και το μέσο δάκτυλο του χεριού. Στα
υπόλοιπα η τεχνική ρίψης του ακοντίου δεν διέφερε από τη σημερινή.
Η πάλη
Από τα πιο αγαπημένα αγωνίσματα στην αρχαία Ελλάδα ήταν η πάλη. Ο Όμηρος
στα «άθλα επί Πατρόκλω» μας περιγράφει σκηνές πάλης. Ως εφευρέτης του
αθλήματος αναφέρεται ο Θησέας (στη πάλη του με τον Κερκύονα), αλλά και ο
Ηρακλής (όταν νικά τους γίγαντες Ανταίο, Αχελώο, Τρίτωνα και διάφορα τέρατα).
Εκτός των δύο μυθικών ηρώων, όμως, και θεοί αναφέρονται ως εφευρέτες της
πάλης, όπως ο Ερμής και η κόρη του Παλαίστρα. Στους Ολυμπιακούς Αγώνες η
πάλη εισήχθη ως ανεξάρτητο αγώνισμα στη 18η Ολυμπιάδα (708 π. Χ.), αλλά και ως
αγώνισμα του πεντάθλου. Από την 37η Ολυμπιάδα (632 π.Χ) άρχισαν και οι παίδες
να αγωνίζονται στην πάλη. Υπήρχαν δύο είδη πάλης : η ορθία πάλη ή ορθοπάλη ή
σταδαία πάλη και η αλίνδησις ή κύλισις ή κάτω πάλη. Στην πρώτη αρκούσε ο
παλαιστής να ρίξει κάτω τον αντίπαλό του τρεις φορές (οπότε λεγόταν τριακτήρ).
Στη δεύτερη μετά την πτώση εξακολουθούσε ο αγώνας μέχρι ο ένας εκ των δύο
αντιπάλων να παραδεχτεί την ήττα του, να κάνει δηλαδή την κίνηση του
απαγορεύειν (ύψωνε το ένα ή τα δύο δάχτυλα του ενός χεριού). Ο ορισμός των
αντιπάλων κατά (5 έως 8) ζεύγη γινόταν με κλήρο. Οι αθλητές της πάλης
αγωνίζονταν με το σώμα αλειμμένο με λάδι, γυμνοί μέσα στο σκάμμα. Αρκετές
παραστάσεις σε αγγεία μας δίνουν πολλές λεπτομέρειες για την εκτέλεση του
αθλήματος, που όπως φαίνεται δεν διέφερε πολύ από το σημερινό. Από τις γραπτές
πηγές πληροφορούμαστε τα ονόματα μεγάλων παλαιστών. Από τους πιο
φημισμένους ήταν ο Μίλων ο Κροτωνιάτης, που νίκησε πέντε φορές στην Ολυμπία,
επτά στα Πύθια, εννέα στα Νέμεα και δέκα στα Ίσθμια.
Η πυγμή
Αγώνισμα που επίσης θεωρείται από τα παλαιότερα, γνωστό ήδη στη μινωική αλλά
και τη μυκηναϊκή εποχή. Η πυγμή αναφέρεται στον Όμηρο ως ένα από τα
αγωνίσματα που έγιναν προς τιμήν του Πατρόκλου. Κατά τη μυθολογία την πυγμή
εφεύρε ο Απόλλωνας, αλλά και ο Ηρακλής, ο Θησέας και άλλοι ήρωες. Προστάτης,
ωστόσο, του αγωνίσματος θεωρείτο ο Απόλλωνας. Η πυγμή ως αγώνισμα στην
Ολυμπία εισάγεται στην 23η Ολυμπιάδα (688 π.Χ.), και για τους παίδες στην 41η
(616 π.Χ.). Οι αντίπαλοι αγωνίζονταν έως ότου ο ένας από τους δύο πέσει
αναίσθητος ή παραδεχτεί την ήττα του. Και στη πυγμή, όπως και στην πάλη, τα
ζεύγη των πυκτών καθορίζονταν με κλήρο. Σε παραστάσεις αγγείων που
απεικονίζουν σκηνές πυγμαχίας φαίνεται ότι οι αντίπαλοι στέκονταν αντιμέτωποι με
το αριστερό πόδι μπροστά και λυγισμένο το δεξί. Τα χτυπήματα γίνονταν κυρίως
στο κεφάλι και το πρόσωπο. Δεν υπήρχε χρονικός περιορισμός στη διάρκεια του
αγώνα, και οι αθλητές αγωνίζονταν μέχρις ότου ο ένας από τους δύο αθλητές
9
10. αναγκαστεί να απαγορεύσει, να παραδεχτεί δηλαδή την ήττα του ή να πέσει
αναίσθητος. Οι αθλητές κατά τη διεξαγωγή του αγωνίσματος φορούσαν στα χέρια
τους ιμάντες, οι οποίοι μάλιστα ήταν γνωστοί ήδη στη μυκηναϊκή εποχή. Ο Όμηρος,
μάλιστα, μας δίνει λεπτομερή περιγραφή των ιμάντων που φορούσαν οι πύκτες:
ήταν λουρίδες από λεπτό δέρμα βοδιού, τις οποίες τύλιγαν στα χέρια τους.
Αργότερα, στη πρώτη φάλαγγα των δαχτύλων πρόσθεσαν λουρίδες από σκληρό
δέρμα και στο εσωτερικό έβαζαν μαλλί. Από τον 4ο αι. π.Χ. και ως τα τέλη του 2ου
αι. μ.Χ. οι πύκτες αντί να δένουν τους ιμάντες, φορούσαν ένα είδος γαντιού από
έτοιμους περιτυλιγμένους ιμάντες. Τέλος, στα ρωμαϊκά χρόνια οι πυγμάχοι
χρησιμοποιούσαν ένα πυγμαχικό γάντι ενισχυμένο με σίδερο και μολύβι. Από τους
ονομαστότερους πυγμάχους της αρχαιότητας ήταν ο Διαγόρας ο Ρόδιος, πατέρας της
Καλλιπάτειρας.
Το παγκράτιο
Από τα πιο θεαματικά αγωνίσματα το παγκράτιο ήταν συνδυασμός πυγμής και
πάλης. Η παράδοση αναφέρει ότι πρώτος ο Θησέας συνδύασε πάλη και πυγμή για να
σκοτώσει το Μινώταυρο. Στην Ολυμπία εισάγεται στη 33η Ολυμπιάδα (648 π. Χ.).
Το αγώνισμα διακρινόταν στο άνω ή ορθοστάνδην παγκράτιο (όταν οι αθλητές
αγωνίζονταν όρθιοι) και στο κάτω παγκράτιο (όταν οι αντίπαλοι έπεφταν και
συνέχιζαν κάτω). Στην προπόνηση οι αθλητές χρησιμοποιούσαν συνήθως το
ορθοστάνδην, ενώ στους αγώνες το κάτω παγκράτιο. Οι παγκρατιαστές έπρεπε να
συνδυάζουν ταυτόχρονα τα προσόντα των παλαιστών και των πυγμάχων, ενώ το
αγώνισμα είχε αυστηρούς κανόνες τους οποίους έπρεπε να ακολουθούν. Τα ονόματα
μεγάλων παγκρατιαστών που διασώθηκαν από τις αρχαίες πηγές είναι του Λύγδαμι
του Συρακουσίου (πρώτου Ολυμπιονίκη στο παγκράτιο το 648 π.Χ.), του Ευκλή, του
Σώστρατου του Σικυώνιου και άλλων.
Αρματοδρομίες
Ο πρώτος αγώνας αρματοδρομίας που αναφέρει η παράδοση είναι αυτός μεταξύ του
Πέλοπα και του Οινομάου, βασιλιά της Πίσας, μύθος που συνδέεται άμεσα με την
Ολυμπία. Αρματοδρομίες επίσης αναφέρει και ο Όμηρος, στους αγώνες που
οργάνωσε ο Αχιλλέας προς τιμήν του νεκρού φίλου του Πατρόκλου. Προστάτης του
αγωνίσματος της αρματοδρομίας θεωρείτο ο θεός Ποσειδώνας. Τα αγωνίσματα
αρματοδρομιών στην Ολυμπία ήταν:
Το τέθριππο: το άρμα, ένα μικρό ξύλινο δίτροχο όχημα, συρόταν από τέσσερα
άλογα. Το μήκος της διαδρομής ήταν δώδεκα γύροι του ιπποδρόμου. Το τέθριππο
εισάγεται στην 25η Ολυμπιάδα (680 π. Χ.) και διεξάγεται έως και το 241 μ.Χ.
Η απήνη: εισάγεται στους Ολυμπιακούς αγώνες το 500 π.Χ. στην 70η Ολυμπιάδα
και καταργήθηκε το 444 π.Χ. στην 84η Ολυμπιάδα. Το άρμα έσερναν δύο ημίονοι.
Η συνωρίδα: άρμα που έσερναν δύο άλογα. Εισάγεται στην 93η Ολυμπιάδα (408
π.Χ.). Το τέθριππο πώλων: εισάγεται στην 99η Ολυμπιάδα (348 π.Χ.). Το μήκος της
διαδρομής ήταν οκτώ γύροι του ιπποδρόμου. Η συνωρίδα πώλων: εισάγεται ως
αγώνισμα στην 128η Ολυμπιάδα (268 π.Χ.). Στους ομηρικούς χρόνους ηνίοχος ήταν
10
11. ο ίδιος ο ιδιοκτήτης, αλλά στους ιστορικούς χρόνους οι ηνίοχοι δεν ήταν οι
ιδιοκτήτες των αλόγων. Η νίκη, όμως, ανήκε στους ιδιοκτήτες οι οποίοι μάλιστα
στέφονταν νικητές, ενώ για τον ηνίοχο το βραβείο ήταν μια μάλλινη ταινία που ο
ιππότροφος (ο ιδιοκτήτης δηλαδή του ίππου) του έδενε στο μέτωπο. Για το λόγο
αυτό στην Ολυμπία έχομε ονόματα γυναικών που αναφέρονται ως νικητές στις
αρματοδρομίες (Κυνίσκα), παιδιών ή και πόλεων. Οι ηνίοχοι κατά την εκτέλεση του
αγωνίσματος επεδίωκαν να καταλάβει το άρμα την εσωτερική πλευρά του
ιπποδρόμου, προκειμένου να διανύσουν μικρότερη απόσταση.
Ονομαστοί ηνίοχοι της αρχαιότητας ήταν ο Κάρρωτος (ηνίοχος του βασιλιά
Αρκεσιλάου), ο Φίντις ο Συρακούσιος, ο Νικόμαχος ο Αθηναίος, ο Χρόμιος, ηνίοχος
του Ιέρωνα των Συρακουσών κ.ά.
Τα ιππικά αγωνίσματα
Τα ιππικά αγωνίσματα εισάγονται για πρώτη φορά στην Ολυμπία στην 33η
Ολυμπιάδα το 648 π.Χ. με τις ιπποδρομίες των τελείων κελήτων, το οποίο ήταν
αγώνισμα με αναβάτη σε άλογο που έκανε έξι φορές το γύρο του ιπποδρόμου. Το
469 π.Χ. (71η Ολυμπιάδα) εισάγεται η κάλπη (ιπποδρομίες φοράδων) και το 256
π.Χ. (131η Ολυμπιάδα) η ιπποδρομία των πώλων. Στις ιπποδρομίες ο αναβάτης
ίππευε γυμνός, δίχως εφίππιο και αναβολείς κρατώντας το μαστίγιο και τα ηνία,
όπως απεικονίζεται σε διάφορες παραστάσεις αγγείων. Το εφίππιο πιθανότατα
χρησιμοποιούσαν μόνο οι πολεμιστές. Τέλος, όπως οι ηνίοχοι έτσι και οι αναβάτες
υπηρετούσαν τους ιδιοκτήτες των αλόγων.
ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΤΩΝ ΑΓΩΝΙΣΜΑΤΩΝ ΣΤΟΥΣ ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΥΣ ΑΓΩΝΕΣ
ΟΛΥΜΠ ΧΡΟΝ ΑΘΛΗΜΑ ΣΥΓΧΡΟ
ΙΑΔΑ ΟΣ ΝΗ
ΑΝΤΙΣΤΟ
ΙΧΙΑ
ΑΘΛΗΜΑ
ΤΟΣ
776
1η Δρόμος σταδίου 200 µ.
π.Χ.
724
14η Δίαυλος (2 στάδια) 400 µ.
π.Χ.
720
15η Δόλιχος (7-24 στάδια) 2.000 µ.
π.Χ.
708
18η Πένταθλο και πάλη
π.Χ.
688
23η Πυγμή
π.Χ.
25η 680 Τέθριππο
11
12. π.Χ.
648
33η Παγκράτιο και αγώνας ίππου κέλητος
π.Χ.
632
37η Δρόμος και πάλη παίδων
π.Χ.
628
38η Πένταθλο παίδων (μοναδική φορά)
π.Χ.
616
41η Πυγμή παίδων
π.Χ.
520
65η Οπλίτης δρόμος (2-4 στάδια)
π.Χ.
500 Απήνη (αρματοδρομία) (444 π.Χ)
70η
π.Χ. (84η κατάργηση)
408
93η Συνωρίς ίππων
π.Χ.
396
96η Αγώνας σαλπιγκτών και κηρύκων
π.Χ.
384
99η Τέθριππο πώλων
π.Χ.
268
128η Συνωρίς πώλων
π.Χ.
256
128η Αγώνας πώλου κέλητος
π.Χ.
200
145η Παγκράτιο παίδων
π.Χ.
12
13. ΑΦΗ ΟΛΥΜΠΙΑΚΗΣ ΦΛΟΓΑΣ
Η Ολυμπιακή Φλόγα είναι ένα σύμβολο των Ολυμπιακών Αγώνων. Είναι
αναπαράσταση της κλοπής της φωτιάς του Δία από τον Προμηθέα, και οι
ρίζες της βρίσκονται στην αρχαία Ελλάδα, όπου μια φωτιά κρατούνταν
άσβεστη κατά την διάρκεια των Ολυμπιακών Αγώνων. Η Φλόγα
επανήλθε κατά τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1928, ενώ η
λαμπαδηδρομία εισήχθη κατά τους Θερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες του
Βερολίνου το 1936.
Αφή της Φλόγας Η Αφή της Ολυμπιακής Φλόγας γίνεται στο χώρο της
Αρχαίας Ολυμπίας. Για πρώτη φορά έγινε το 1936 για την Ολυμπιάδα
του Βερολίνου με τη βοήθεια κοίλου κατόπτρου, το οποίο ανήκε στο
Πανεπιστήμιο Αθηνών και είχε κατασκευαστεί στη Γερμανία.
Επιστημονικός υπεύθυνος αυτής της πρώτης αφής ήταν ο καθηγητής
φυσικής Σαλτερής Περιστεράκης.
Σύμφωνα με το τελετουργικό που έχει καθιερωθεί την αφή κάνει η
πρωθιέρεια στο χώρο του ναού της Ήρας (Ηραίου), που βρίσκεται
απέναντι από το ναό του Δία, στο αρχαιολογικό χώρο της Ολυμπίας. Εκεί
η πρωθιέρεια ζητά τη βοήθεια του θεού του ήλιου Απόλλωνα ώστε να
ανάψει η δάδα μία επίκληση:
Μετά την αφή η πρωθιέρεια παραδίδει ανάβει με τη φλόγα τη δάδα του
πρώτου λαμπαδηδρόμου, ενώ παράλληλα φυλάει άσβηστη τη φλόγα σε
όλη τη διάρκεια της ολυμπιακής τετραετίας σε ειδικό χώρο. Ακολουθεί
λαμπαδηδρομία σε πολλές πόλεις της Ελλάδας πριν τελικά παραδοθεί
στους εκπροσώπους της διοργανώτριας χώρας. Η λαμπαδηδρομία
συνεχίζεται και η φλόγα φτάνει στο στάδιο τη βραδιά της τελετής
έναρξης των αγώνων.
Πρωθιέρειες: Οι ιέρειες κατά την εκτέλεση της χορογραφίας της Μαρίας
Χορς κατά την τελετή αφής της Ολυμπιακής Φλόγας το 2004. Στο
τελετουργικό της αφής συμμετέχουν η πρωθιέρεια και οι ιέρειες, οι
οποίες πραγματοποιούν μια λιτή χορογραφία κατά τη διάρκεια της
τελετής. Υπεύθυνη της χορογραφίας ήταν η Μαρία Χορς από το 1964 ως
το 2004. Το 2008 τη διαδέχτηκε η Άρτεμις Ιγνατίου.
Πρωθιέρειες από το 1936 μέχρι σήμερα διετέλεσαν οι εξής:
•Κούλα Πράτσικα: 1936.
•Μαρία Αγγελακοπούλου: 1948.
•Ξανθίππη Πηχεών-Θεολογίτη: 1952.
13
14. •Αλέκα Κατσέλη: 1956, 1960, 1964.
•Μαρία Μοσχολιού: 1968, 1972, 1976, 1980.
•Κατερίνα Διδασκάλου: 1984, 1988.
•Μαρία Παμπούκη: 1992, 1996.
•Θάλεια Προκοπίου: 2000, 2004.
•Μαρία Ναυπλιώτου: 2008.
•Ηρώ Μενεγάκη: 2012.
ΕΠΙΚΛΗΣΗ ΣΤΟΝ ΑΠΟΛΛΩΝΑ
Ιερά σιωπή!
Να ηχήσει όλος ο αιθέρας, η γη, η θάλασσα και οι πνοές των ανέμων.
Όρη και Τέμπη σιγήστε.
Ήχοι και φωνές πουλιών παύσατε.
Γιατί μέλλει να μας συντροφεύσει ο Φοίβος, ο Φωσφόρος Βασιλεύς.
Απόλλωνα, θεέ του ήλιου και της ιδέας του φωτός,
στείλε τις ακτίνες σου και άναψε την ιερή δάδα
για τη φιλοξενη πόλη της ...(όνομα της διοργανώτριας πόλης).
Και συ, ω Δία, χάρισε ειρήνη σ' όλους τους λαούς της Γης
και στεφάνωσε τους νικητές του Ιερού Αγώνα.
14
15. ΤΙΜΕΣ ΟΛΥΜΠΙΩΝΙΚΩΝ
Οι ολυμπιονίκες αντιμετωπίζονταν με δόξα και τιμές από την πατρίδα
τους, χειροκροτούνταν και αποθεώνονταν κατά τη διάρκεια αλλά και
μετά από τους Ολυμπιακούς Αγώνες.
Πολλές φορές τα κράτη αναλάμβαναν τη σίτιση των Ολυμπιονικών
εφ΄'ορου ζωής.
Στην επιστροφή τους, οι Ολυμπιονίκες αντιμετωπίζονταν με τιμές ισάξιες
με ημίθεους και ήρωες και, κατά την είσοδό τους στην πόλη γκρεμιζόταν
ένα μέρος του τοίχους.
Η ΙΕΡΗ ΕΚΕΧΕΙΡΙΑ
Ένας από τους σημαντικότερους θεσμούς των Ολυμπίων ήταν αυτός της
Ιερής Εκεχειρίας, ο οποίος εξασφάλιζε την αναστολή των εχθροπραξιών
μεταξύ των εμπόλεμων για σύντομο χρονικό διάστημα πριν, κατά τη
διάρκεια και μετά το τέλος των αγώνων, ώστε να γίνεται δυνατή η ομαλή
διεξαγωγή τους,συνολικά τρεις μήνες. Η πίστη στο θεσμό διαφαίνεται
και από το ότι ,παρά τους συνεχείς πολέμους στην Αρχαία Ελλάδα, οι
Ολυμπιακοί Αγώνες διεξήχθησαν χωρίς καμία ματαίωση μέχρι την
κατάργησή τους από τον Θεοδόσιο Α’.
15
16. Ειδικοί αξιωματούχοι, οι σπονδοφόροι, περιόδευαν σε ομάδες των τριών,
σε όλες τις ελληνικές πόλεις, για να αναγγείλουν την έναρξη της Ιερής
Εκεχειρίας και την ακριβή ημερομηνία των αγώνων. Οι Ηλείοι
προετοίμαζαν και συντηρούσαν τους χώρους του ιερού και τις αθλητικές
εγκαταστάσεις της Ολυμπίας, οργάνωναν την υποδοχή και στέγαση
εκατοντάδων αθλητών και των συνοδών τους, όπως και των επισήμων
αντιπροσωπειών των ελληνικών πόλεων.
Συνοπτικά οι όροι της εκεχειρίας ήταν οι ακόλουθοι:
•Όλες οι εχθροπραξίες σταματούσαν, ενώ το κράτος των Ηλείων
ανακηρυσσόταν ουδέτερο και προσβάσιμο σε όλους.
•Οι αθλητές και οι επισκέπτες από πόλεις που βρίσκονταν σε
εμπόλεμη κατάσταση μπορούσαν να ταξιδέψουν με ασφάλεια μέσα
από εχθρικές περιοχές.
•Στρατός και όπλα απαγορεύονταν στα εδάφη της Ηλείας.
•Κατά τη διάρκεια της εκεχειρίας αναστελλόταν η εκτέλεση
θανατικής ποινής.
Παράβαση της εκεχειρίας θεωρούνταν ασέβεια προς το Δία.
16
17. Ο ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΣ ΥΜΝΟΣ.
Ο Κωστής Παλαμάς έγραψε τους στίχους και ο Σπύρος Σαμάρας τη
μουσική του Ολυμπιακού Ύμνου, ο οποίος πρωτοακούστηκε στην τελετή
έναρξης των πρώτων Ολυμπιακών αγώνων, το 1896, στο Παναθηναϊκό
σταδιο. Αυτός ο ύμνος αποφασίστηκε το 1958 να καθιερωθεί ως
επίσημος ύμνος των Ολυμπιακών Αγώνων.
Αρχαίο Πνεύμα αθάνατο, αγνέ πατέρα
του ωραίου, του μεγάλου και τ' αληθινού
Κατέβα, φανερώσου κι άστραψε εδώ πέρα
στη δόξα της δικής σου γης και τ' ουρανού
Στο δρόμο και στο πάλεμα και στο λιθάρι
Στων ευγενών αγώνων λάμψε την ορμή
Και με το αμάραντο στεφάνωσε κλωνάρι
και σιδερένιο πλάσε και άξιο το κορμί
Κάμποι, βουνά και θάλασσες φέγγουνε μαζί σου
σαν ένας λευκοπόρφυρος μέγας ναός
Και τρέχει στο ναό εδώ προσκυνητής σου
Και τρέχει στο ναό εδώ προσκυνητής σου
Αρχαίο Πνεύμα αθάνατο, κάθε λαός, κάθε λαός
Αρχαίο Πνεύμα αθάνατο, κάθε λαός
17
18. ΠΑΡΑΟΛΥΜΠΙΑΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ
Οι Παραολυμπιακοί Αγώνες είναι οι ισοδύναμοι Ολυμπιακοί Αγώνες
για τους αθλητές με κινητικές, οπτικές ή διανοητικές αναπηρίες.
Ιστορικό
Οι πρώτοι αγώνες για αθλητές με αναπηρία έγιναν το 1948 στο Στόουκ
Mάντεβιλ στην Αγγλία. Την ημέρα της τελετής έναρξης για τους
Ολυμπιακούς Αγώνες του 1948 στο Λονδίνο, ξεκίνησαν και
θεσμοθετήθηκαν οι αγώνες του Στόουκ Mάντεβιλ και πραγματοποιήθηκε
η πρώτη αθλητική διοργάνωση για αθλητές με αμαξίδιο.
Τέσσερα χρόνια αργότερα, αθλητές από την Ολλανδία συμμετείχαν σε
αυτούς τους αγώνες και έτσι γεννήθηκε το διεθνές κίνημα που είναι
γνωστό πλέον ως Παραολυμπιακό κίνημα.
Οι πρώτοι Αγώνες Ολυμπιακού χαρακτήρα για αθλητές με αναπηρία
οργανώθηκαν το 1960 στην Ρώμη, ύστερα από τους Ολυμπιακούς
Αγώνες στην ίδια πόλη. Θεωρούνται ως οι πρώτοι Παραολυμπιακοί
Αγώνες. Περίπου 400 αθλητές από 23 χώρες συμμετείχαν σε 8
αθλήματα, 6 από τα οποία εξακολουθούν να περιλαμβάνονται στο
αγωνιστικό πρόγραμμα των Παραολυμπιακών Αγώνων (Τοξοβολία,
Κολύμβηση, Ξιφασκία, Καλαθοσφαίριση, Επιτραπέζια Αντισφαίριση,
Στίβος).
Από τότε, οι Παραολυμπιακοί Αγώνες διεξάγονται κάθε 4 χρόνια, πάντα
την ίδια χρονιά με τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Το 1976 στο Τορόντο,
προστέθηκαν και άλλες κατηγορίες αναπηρίας και γεννήθηκε η ιδέα της
συγχώνευσης διαφορετικών κατηγοριών αθλητών με αναπηρία για τη
συμμετοχή τους σε διεθνείς αθλητικές διοργανώσεις. Την ίδια χρονιά
έγιναν και οι πρώτοι Χειμερινοί Παραολυμπιακοί Αγώνες στην Σουηδία.
Οι Παραολυμπιακοί Αγώνες της Σεούλ (1988) ξεχώρισαν και από το
γεγονός ότι οι Ολυμπιακοί και Παραολυμπιακοί Αγώνες φιλοξενήθηκαν
στην ίδια χώρα, στην ίδια πόλη και χρησιμοποιήθηκαν οι ίδιες
εγκαταστάσεις με τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Έκτοτε, οι
Παραολυμπιακοί Αγώνες γίνονται πάντα στην ίδια πόλη με τους
Ολυμπιακούς Αγώνες.
Από το 1960, έχουν διοργανωθεί δώδεκα (12) Θερινοί Παραολυμπιακοί
Αγώνες και εννέα (9) Χειμερινοί. Οι Παραολυμπιακοί Αγώνες έχουν
εξελιχθεί πλέον στο δεύτερο μεγαλύτερο αθλητικό γεγονός μετά τους
Ολυμπιακούς.
18
19. Η συμμετοχή της Ελλάδας
Έλληνες αθλητές συμμετέχουν στους Παραολυμπιακούς Αγώνες από το
1976. Από το 1988, η Ελλάδα συμμετέχει στους Αγώνες με επίσημες
Εθνικές Αποστολές. Όλα αυτά τα χρόνια, οι Έλληνες αθλητές πέτυχαν
καλές επιδόσεις και κέρδισαν πολλά μετάλλια.
Έλληνες αθλητές κέρδισαν τα πρώτα μετάλλια στους Παραολυμπιακούς
Αγώνες της Σεούλ το 1988 κατακτώντας 1 αργυρό και 3 χάλκινα
μετάλλια. Στους Παραολυμπιακούς Αγώνες της Βαρκελώνης το 1992
κέρδισαν 2 αργυρά και ένα χάλκινο μετάλλιο. Ενώ στους Αγώνες της
Ατλάντα το 1996 κέρδισαν 1 χρυσό, 1 αργυρό και 3 χάλκινα μετάλλια
Το 2000, στους Παραολυμπιακούς Αγώνες του Σύδνεϋ, η Ελληνική
ομάδα συμμετείχε με 71 άτομα (42 αθλητές). Οι Έλληνες αθλητές
αγωνίστηκαν στο στίβο, την κολύμβηση, την άρση βαρών, την
καλαθοσφαίριση και το τζούντο. Η Ελληνική ομάδα που συμμετείχε στο
Σύδνεϋ κέρδισε 11 μετάλλια (4 χρυσά, 4 ασημένια, 3 χάλκινα).
Στους Παραολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας, η Ελλάδα συμμετείχε με
την πολυπληθέστερη μέχρι στιγμής Παραολυμπιακής Ομάδα, με 137
αθλητές, η οποία κατέδειξε την ανοδική πορεία του Παραολυμπιακού
κινήματος στην Ελλάδα και κίνησε το ενδιαφέρον της Ελληνικής
Κοινωνίας. Οι Έλληνες αθλητές και οι Ελληνίδες αθλήτριες κατάφεραν
να κατακτήσουν συνολικά 20 μετάλλια (3 χρυσά, 13 αργυρά, 4 χάλκινα).
Εννέα περισσότερα από αυτά που είχαν κερδίσει στους
Παραολυμπιακούς Αγώνες στο Σύδνεϋ. Επίσης σημειώθηκαν συνολικά
58 πλασαρίσματα στις πρώτες οχτώ θέσεις. Οι Αγώνες της Αθήνας
ανέδειξαν τον αθλητισμό των ατόμων με αναπηρία και τον τοποθέτησαν
στη θέση που του αρμόζει στην Παγκόσμια αθλητική οικογένεια και
ιδιαίτερα στην Ελληνική αθλητική οικογένεια.
Οι Παραολυμπιακοί Αγώνες του Πεκίνου ήταν οι πιο επιτυχημένοι
αγώνες για την Ελληνική Ομάδα μέχρι στιγμής. Συμμετέχοντας σε 10
αθλήματα οι 69 αθλητές και αθλήτριες της Ελληνικής Ομάδας
κατάφεραν να κατακτήσουν 24 μετάλλια (5 χρυσά, 9 αργυρά και 10
χάλκινα) ξεπερνώντας κάθε προηγούμενο και κατάφεραν να
καταταχθούν 20οι στη παγκόσμια κατάταξη. 4 χρόνια μετά τους πολύ
επιτυχημένους αγώνες της Αθήνας οι Έλληνες αθλητές και αθλήτριες
έδειξαν την μεγάλη τους κλάση υπογραμμίζοντας την ανάπτυξη του
Παραολυμπιακού Κινήματος στην Ελλάδα.
Η πρώτη συμμετοχή Έλληνα Αθλητή σε Χειμερινούς Παραολυμπιακούς
Αγώνες έγινε το 2002 στο Σάλτ Λεϊκ Σίτι. Οι Παραολυμπιακούς Αγώνες
του Τορίνο το 2006 ήταν οι δεύτεροι Χειμερινοί Παραολυμπιακοί
Αγώνες όπου συμμετείχε Ελληνική Αποστολή. Οι Χειμερινοί
Παραολυμπιακοί Αγώνες του Βανκούβερ αποτελούν τους τρίτους
19
20. Χειμερινούς Αγώνες που θα συμμετάσχει η Ελλάδα με τη συμμετοχή
μάλιστα και της πρώτης αθλήτριας.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
www.ert-archieve.gr
www.wikipedia.gr
www.clickhere.gr
http://dim-karat.ilei.sch.gr/olympia/greek/aparxi.htm
http://dim-karat.ilei.sch.gr/olympia/greek/heracles.htm
http://dim-karat.ilei.sch.gr/olympia/greek/ekexeiria.htm
www.youtube.com
“Ιστορία του Ελληνικού έθνους”
“Ολυμπιακοί αγώνες-Αναφορές-Προσεγγίσεις”
“Ολυμπιακοί αγώνες: Χθες και σήμερα” -Υπουργείο Αιγαίου-ΤΕΚΔ
Ν.Λέσβου.
20
21. Θέμα: Ολυμπιακοί Αγώνες: από το χθες μέχρι σήμερα
(Άσκηση – εξοπλισμός – διατροφή)
Ομάδα : Βογιατζής Ιωάννης, Καραγαλίδου Ζωή, Κυριατζής Δημήτριος,
Τουλίκας Θεοφάνης.
21
23. Εισαγωγή
Το 1896 έγιναν οι πρώτοι σύγχρονοι πλέον ολυμπιακοί αγώνες στην
Αθήνα. Μέσα από αυτή την προσπάθεια συνέχισης όμως καθένας μπορεί
να καταλάβει πως οι αρχαίοι με τους νέους αγώνες έχουν πολλές
διαφορές.
Έτσι λοιπόν οι αρχαίοι ολυμπιακοί αγώνες αντικαταστάθηκαν από τους
σύγχρονους. Τι αντικατέστησε όμως την έννοια των αρχαίων αγώνων;
Με τι αντικαταστάθηκε το συμβολικό έπαθλο του στεφανιού ελιάς; Που
πήγε η εκεχειρία που επηρέαζε όλους τους λαούς; Μήπως οι σύγχρονοι
αγώνες έχουν άλλους σκοπούς από τους παλαιούς; Με ποια σύγχρονα
όργανα αντικαταστάθηκε ο αρχαίος προπονητικός εξοπλισμός ;Σε τι
άκρα έχει φτάσει ο πρωταθλητισμός;
Ερωτήματα σαν και τα παραπάνω θα προσπαθήσουμε να ερευνήσουμε
με τελικό σκοπό πάντα την εύρεση της αλήθειας.
Σκοπός της Έρευνας
Σκοπός της έρευνας αυτής είναι βέβαια η ανάδειξη της σημασίας των
ολυμπιακών αγώνων. Η καταγραφή των διαφορών αλλά και η
ουσιαστική γνώση πάνω σε θέματα άσκησης, εξοπλισμού αλλά και
διατροφής.
Από την άλλη υπάρχουν βέβαια πολλοί περιορισμοί της έρευνας. Όπως
η περιορισμένη διάρκεια και βέβαια οι μηδενικοί πόροι με τους
οποίους αυτή διεξάχθηκε.
23
24. Θεωρητικά Στοιχειά
Αρχαίοι Ολυμπιακοί Αγώνες
Ο αθλητισμός και οι αγώνες ήταν πραγματικός παλμός και πνοή ζωής
για τους αρχαίους Έλληνες. Διέχεαν έντονη δημιουργικότητα που
απλωνόταν σε όλους τους τομείς της κοινωνικής δραστηριότητας. Οι
αγαλματένιοι έφηβοι και οι καλογυμνασμένοι άνδρες, που στέφονταν
νικητές στην Ολυμπία και στους άλλους Πανελλήνιους Αγώνες, ήταν
δημιουργήματα μιας φυσικής μεθόδου ανάπτυξης του ανθρώπου με
στόχο τη διαρκή σωματική, πνευματική και ηθική βελτίωση. Αυτή η
αντίληψη χαρακτήρισε την προϊστορική και την ιστορική εποχή με
θαυμαστή συνέπεια και ακολουθήθηκε με ομοιομορφία από όλες τις
ελληνικές κοινότητες.
Η αγάπη των Ελλήνων για την άθληση και τον ανταγωνισμό
δημιούργησε πολλούς αγώνες, περίχωρους ( τοπικούς ) και
πανελλήνιους. Οι τελευταίοι λέγονταν και κοινοί, γιατί αφορούσαν
όλους τους Έλληνες , στεφανίτες γιατί το έπαθλο ήταν ένα απλό
στεφάνι
και εισελαστικοί ( από το εισελαύνω = εισέρχομαι), γιατί οι νικητές
κατά την επιστροφή τους έμπαιναν στην πόλη τους από ένα τμήμα του
τείχους, που οι συμπολίτες τους γκρέμιζαν συμβολικά, γιατί η πόλη που
είχε τέτοιο παλικάρι δεν χρειάζονταν τείχη.
Η σημαντικότερη και αρχαιότερη πανελλήνια διοργάνωση ήταν οι
Ολυμπιακοί Αγώνες. Οι αθλητές συναγωνίζονταν ακόμη στα Πύθια,
Ίσθμια και τα Νέμεα. Οργανωτικό πρότυπο υπήρξαν οι Ολυμπιάδες
που τελούνταν στα πλαίσια λατρευτικών τελετών κάποιου θεού.
Αναβίωση των Αγώνων
Είναι γνωστό ότι κατά τον 17ο αιώνα γινόταν κάποια γιορτή η οποία
έφερε το όνομα "Ολυμπιακοί αγώνες" στην Αγγλία. Παρόμοιες
εκδηλώσεις ακολούθησαν στους επόμενους αιώνες στην Γαλλία και
Ελλάδα οι οποίες όμως ήταν μικρής έκτασης και σίγουρα όχι διεθνείς. Το
ενδιαφέρον για τους Ολυμπιακούς μεγάλωσε όταν ανακαλύφθηκαν τα
ερείπια της αρχαίας Ολυμπίας από Γερμανούς αρχαιολόγους στα μέσα
του19ου αιώνα.
24
25. Ο Εδεσσαίος λόγιος Μηνάς Μηνωίδης, που τότε δίδασκε την αρχαία
ελληνική γλώσσα σε πανεπιστήμιο του Παρισίου, μετέφρασε και
δημοσίευσε στη γαλλική το "Γυμναστικό" του Φιλόστρατου (1858), και
τη συνόδευσε με κείμενό του, περί της ανάγκης αναβίωσης των
Ολυμπιακών Αγώνων.
Πιέρ ντε Κουμπερτέν
Λίγο αργότερα, ο βαρώνος Πιέρ ντε Κουμπερτέν, ο οποίος ήταν Γενικός
Γραμματέας των γαλλικών αθλητικών σωματείων, προσπαθούσε να
δικαιολογήσει την ήττα των Γάλλων στον Γαλλοπρωσικό πόλεμο (1870-
1871). Πίστευε ότι ο λόγος της ήττας ήταν επειδή οι Γάλλοι δεν είχαν
αρκετή φυσική διαπαιδαγώγηση και ήθελε να την βελτιώσει. Ο
Κουμπερτέν ήθελε επίσης να ενώσει της εθνότητες και να φέρει μαζί την
νεολαία με τον αθλητισμό παρά να γίνονται πόλεμοι. Πίστευε ότι η
αναβίωση των Ολυμπιακών Αγώνων θα πετύχαινε και τους δύο πιο πάνω
σκοπούς του.
Σε ένα συνέδριο στο πανεπιστήμιο της Σορβόνης στο Παρίσι που έγινε
από τις 16 μέχρι τις 23 Ιουνίου, το 1894 παρουσίασε τις ιδεές του σε ένα
διεθνές ακροατήριο. Την τελευταία μέρα του συνεδρίου αποφασίστηκε
να διεξαχθούν οι πρώτοι μοντέρνοι Ολυμπιακοί αγώνες το 1896 στην
Αθήνα, την πόλη και την χώρα που τους γέννησε. Έτσι γεννήθηκε
η Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή (ΔΟΕ) για να διοργανώσει τους Αγώνες
με πρώτο πρόεδρο τον Έλληνα Δημήτριο Βικέλα, γενικό γραμματέα τον
βαρώνο Πιέρ ντε Κουμπερντέν και μέλη προσωπικότητες από διάφορα
κράτη.
25
26. Οι πρώτοι σύγχρονοι Ολυμπιακοί Αγώνες γνώρισαν μεγάλη επιτυχία. Αν
και οι αθλητές που πήραν μέρος δεν ξεπερνούσαν τους 250, ήταν η
μεγαλύτερη αθλητική διοργάνωση που έγινε ποτέ. Οι Έλληνες
αξιωματούχοι και το κοινό ήταν ενθουσιασμένοι και ζήτησαν να έχουν το
μονοπώλιο των αγώνων. Η ΔΟΕ όμως αποφάσισε διαφορετικά και
οι δεύτεροι Ολυμπιακοί Αγώνες έγιναν το 1900 στο Παρίσι (Γαλλία).
26
27. Άσκηση-Εξοπλισμός-Διατροφή
για κάθε είδους αθλητή ανάλογα με το αγώνισμά του.
Ο Δρόμος
Το παλαιότερο και σημαντικότερο άθλημα των Ολυμπιακών Αγώνων
ήταν ο δρόμος. Ο νικητής του σταδίου δρόμου ήταν εκείνος που έδινε
και το όνομά του στην Ολυμπιάδα. Εφευρέτες του αγωνίσματος
θεωρούνται διάφορα μυθικά πρόσωπα. Ανάμεσά τους ο γνωστός
ήρωας Ηρακλής και οι Κουρήτες κ.ά.
Στους αγώνες οι δρομείς έτρεχαν με γυμνά πόδια. Αρχικά φορούσαν και
ένα περίζωμα, το οποίο όμως αργότερα καταργήθηκε. Σύμφωνα με την
παράδοση στη 15η Ολυμπιάδα (720 π.Χ.) ο Όρσιππος από τα Μέγαρα,
ενώ έτρεχε άφησε να πέσει το περίζωμα και συνέχισε να τρέχει γυμνός.
Ο Όρσιππος μάλιστα νίκησε σε αυτή την Ολυμπιάδα. Από τότε και μετά
καθιερώθηκε οι αθλητές να αγωνίζονται γυμνοί. Στους Ολυμπιακούς
Αγώνες υπήρχαν τα παρακάτω είδη δρόμων: Το μήκος του σταδίου της
Ολυμπίας μεταξύ των δύο βαλβίδων είναι 192,28 μ. Ο νικητής του
δρόμου αυτού λεγόταν σταδιονίκης. Πρώτος σταδιονίκης στην Ολυμπία
ήταν ο Ηλείος Κόροιβος. Ως τη13η Ολυμπιάδα (728 π. Χ.) το στάδιο ήταν
το μοναδικό αγώνισμα στην Ολυμπία.
Το στάδιο: δρόμος ταχύτητας ενός σταδίου, δηλαδή 600 ποδιών
(αντιστοιχεί στο σημερινό δρόμο των 200 μ.).
Ο δίαυλος: επίσης δρόμος ταχύτητας, με διπλή διαδρομή του σταδίου,
απόσταση δηλαδή 1200 ποδιών. Αντιστοιχεί με το
σημερινό δρόμο των 400 μ. Ο δίαυλος εισήχθη στους Ολυμπιακούς
Αγώνες στη 14η Ολυμπιάδα (724 π.Χ.).
Ο δόλιχος: (= μακρός). Δρόμος αντοχής 7 έως 24 σταδίων. Τις
περισσότερες φορές η απόσταση ήταν καθορισμένη στα 20 στάδια,
δηλαδή 3550-3800 μ. Το αγώνισμα εισήχθη στην 15η Ολυμπιάδα (720
π.Χ).
27
28. Ο οπλίτης: Εισάγεται στους Ολυμπιακούς Αγώνες το 520 π.Χ., δηλαδή
στην 65η Ολυμπιάδα. Πρόκειται για δρόμο ταχύτητας, όπου ο δρομέας
έτρεχε φορώντας χάλκινη αμυντική πανοπλία (κράνος, κνημίδες,
ασπίδα). Η διαδρομή του οπλίτη δρόμου ήταν 2 έως 4 στάδια (συνήθως
2 στάδια, όπως ο δίαυλος).
Ο οπλίτης δρόμος θεωρείται ως επικήδειος αγώνας προς τιμήν κάποιου
νεκρού ήρωα. Εκτός των Ολυμπιακών Αγώνων αναφέρεται και στα
Νέμεα, Πύθια, Ίσθμια, Παναθήναια και σε άλλες γιορτές. Ο Παυσανίας
αναφέρει ότι στην Ολυμπία, στο ναό του Διός φυλάγονταν 25 χάλκινες
ασπίδες τις οποίες μοίραζαν στους οπλιτοδρόμους για την τέλεση των
αγώνων.
Το πένταθλο
Αλτήρες
Αποτελείτο από πέντε
αγωνίσματα: το άλμα, το
δρόμο, το ακόντιο, το
δίσκο
και την πάλη. Από τα
αγωνίσματα αυτά τα τρία
πρώτα θεωρούντο
ελαφρά
και τα δύο τελευταία
βαρέα.
Η παράδοση αναφέρει
ότι
πρώτος ο Ιάσων
δημιούργησε το
πένταθλο,
την ένωση δηλαδή πέντε
διαφορετικών αγωνισμάτων
προς τιμήν του φίλου του Παλέα, ο οποίος είχε
νικήσει στην πάλη, στους αγώνες που τέλεσαν οι
Αργοναύτες στη Λήμνο, αλλά είχε έλθει δεύτερος
σε όλα τα υπόλοιπα αγωνίσματα. Το άλμα, το
ακόντιο και ο δίσκος αποτελούσαν αγωνίσματα
μόνο του πεντάθλου, ενώ ο δρόμος
και η πάλη διεξάγονταν και ξεχωριστά με δικό τους έπαθλο. Ο
28
29. νικητής του πεντάθλου θεωρείτο και ο πιο σπουδαίος. Μάλιστα ο
Αριστοτέλης τον θεωρεί ως "τον κάλλιστον των Ελλήνων". Ωστόσο
άγνωστος παραμένει ο τρόπος ανακήρυξης του πενταθλητή.
Το άλμα
Για πρώτη φορά το άλμα ως αυτόνομο
αγώνισμα αναφέρεται στην
Οδύσσεια,
στους αγώνες των Φαιάκων προς
τιμήν του Οδυσσέα (Θ 129). Επίσης
στη μυθολογία αναφέρεται στους
αγώνες που οργάνωσαν οι Αργοναύτες
στη Λήμνο. Στην Ολυμπία το άλμα
αποτελούσε πάντα αγώνισμα του
πεντάθλου, το οποίο γινόταν στο
στάδιο, σε
ένα τετράπλευρο σκάμμα μήκους 50 ποδιών (16 μ.), γεμάτο με
μαλακό χώμα. Όπως και σήμερα, στη μία πλευρά του σκάμματος
υπήρχε ο βατήρ, όπου πατούσαν οι αθλητές. Μετά το άλμα του
αθλητή στο σημείο που ακουμπούσαν τα πόδια του,
τοποθετούσαν το σημείον, για να ξεχωρίζει η επίδοσή του, την
οποία μετρούσαν με ξύλινο κοντάρι, τον κανόνα.
Κατά την εκτέλεση του άλματος οι αθλητές χρησιμοποιούσαν τους
αλτήρες, λίθινα ή μολύβδινα βάρη προκειμένου να εξασφαλίσουν
οι άλτες καλύτερη επίδοση. Οι αλτήρες ήταν διαφόρων τύπων,
ανάλογα με το σχήμα τους: ελλειψοειδείς, αμφίσφαιροι,
αμφιβαρείς, κυρίως όμως μακροί και σφαιροειδείς. Οι αλτήρες που
διασώθηκαν από την αρχαιότητα έχουν βάρος 1610, 1480 ή 2018
ή ακόμη και 4629 γραμμαρίων. Ανάλογα λοιπόν με τη σωματική
τους διάπλαση, οι άλτες χρησιμοποιούσαν και τους κατάλληλους
αλτήρες. Ωστόσο φαίνεται ότι οι αλτήρες που έχουν μεγάλο βάρος,
κατά πάσα πιθανότητα ήταν αναθηματικοί. Γνωρίζομε επίσης ότι
κατά την εκτέλεση του άλματος, η χρήση των αλτήρων δεν ήταν
υποχρεωτική. Οι αλτήρες χρησιμοποιούντο από τους αθλητές όχι
μόνο στο άλμα, αλλά και για να γυμνάσουν τα χέρια, τους
βραχίονες και τα δάχτυλα, (η λεγόμενη αλτηροβολία) όπως
29
30. δείχνουν διάφορες απεικονίσεις σε αγγεία. Το άλμα, το οποίο ήταν
πάντα εις μήκος, πιθανόν να ήταν απλό, διπλό ή και τριπλό.
Σύμφωνα με μαρτυρίες που υπάρχουν, κατά τη διεξαγωγή του
άλματος παιζόταν αυλός, και η μουσική βοηθούσε καλύτερα τον
άλτη να αποκτήσει ρυθμό στις κινήσεις του.
Ο δίσκος
Στην Ιλιάδα ο Όμηρος αναφέρει το δίσκο ως
αγώνισμα, όταν ο Αχιλλέας διοργάνωσε αγώνες
προς τιμήν του νεκρού φίλου του Πάτροκλου.
Επίσης στην Οδύσσεια (Θ 186) ο Οδυσσέας νικά
στο αγώνισμα του δίσκου σε αγώνες που
οργάνωσαν οι Φαίακες προς τιμήν του. Στον
Όμηρο ο δίσκος λεγόταν σόλος (βάρος που το
έδεναν με λουρί και το πέταγαν όπως η σημερινή
σφύρα).
Στους Ολυμπιακούς Αγώνες ο δίσκος εισήχθη το 632 π.Χ. και
αποτελούσε πάντα αγώνισμα του πεντάθλου. Οι δίσκοι που
χρησιμοποιούσαν οι δισκοβόλοι αρχικά ήταν λίθινοι, αργότερα
όμως ήταν από χαλκό, μολύβι ή σίδερο. Όπως και σήμερα ήταν
στρογγυλοί. Οι δίσκοι που διασώθηκαν ως τις μέρες μας, έχουν
διάμετρο από 0,17 έως 0,34 μ. και βάρος από 1250 έως 6600
γραμμάρια.
Οι μεγαλύτεροι πρέπει να ήταν αφιερώματα (όπως ο δίσκος του
Κορίνθιου Ποπλίου Ασκληπιάδη, που φυλάσσεται στο Μουσείο
της Ολυμπίας, νικητή στη 255η Ολυμπιάδα το 241 μ.Χ., ο οποίος
φέρει εγχάρακτη επιγραφή αφιερωμένη στο Δία). Πάνω στους
δίσκους εκτός από επιγραφές χάραζαν και διάφορες
παραστάσεις. Συνήθως απεικόνιζαν αθλητές. Άλλες φορές πάλι
έγραφαν ωδές ή διάφορες συνθήκες, όπως η συνθήκη της ιερής
εκεχειρίας στην Ολυμπία.
Το ακόντιο
Αγώνισμα που επίσης αναφέρεται στον
Όμηρο και προέρχεται από τον πόλεμο και
το κυνήγι. Δύο ήταν τα είδη του
ακοντισμού:
ο εκήβολος, δηλαδή βολή του ακοντίου σε
μήκος, και ο στοχαστικός, δηλαδή βολή σε
30
31. προκαθορισμένο στόχο. Στην Ολυμπία
αγώνισμα του πεντάθλου αποτελούσε ο
εκήβολος ακοντισμός.
Το ακόντιο ήταν ένα μακρύ ξύλινο κοντάρι μήκους 1,50-2 μ., με
μυτερή την άκρη του, χωρίς μεταλλική αιχμή και πιο ελαφρύ από
το πολεμικό. Ακόντια με αιχμή χρησιμοποιούσαν στο στοχαστικό
ακοντισμό. Μία λουρίδα από δέρμα, η λεγόμενη αγκύλη, μήκους
0,40 μ. σχημάτιζε θηλειά στο κέντρο βάρους του ακοντίου. Στη
θηλειά αυτή ο αθλητής περνούσε το δείκτη και το μέσο δάκτυλο
του χεριού. Στα υπόλοιπα η τεχνική ρίψης του ακοντίου δεν
διέφερε από τη σημερινή.
Η πάλη
Ως εφευρέτης του αθλήματος
αναφέρεται ο Θησέας (στη
πάλη
του με τον Κερκύονα), αλλά
και
ο Ηρακλής (όταν νικά τους
γίγαντες Ανταίο, Αχελώο,
Τρίτωνα και διάφορα τέρατα).
Εκτός των δύο μυθικών ηρώων,
όμως, και θεοί αναφέρονται ως
εφευρέτες της πάλης, όπως ο Ερμής και η κόρη του Παλαίστρα. Στους
Ολυμπιακούς Αγώνες η πάλη εισήχθη ως ανεξάρτητο αγώνισμα στη 18η
Ολυμπιάδα (708 π. Χ.), αλλά και ως αγώνισμα του πεντάθλου. Από την
37η Ολυμπιάδα (632 π.Χ) άρχισαν και οι παίδες να αγωνίζονται στην
πάλη. Υπήρχαν δύο είδη πάλης: η ορθία πάλη ή ορθοπάλη ή σταδαία
πάλη και η αλίνδησις ή κύλισις ή κάτω πάλη.
31
32. Αναβολικά
Τι είναι το ντόπινγκ;
Η λέξη "ντόπινγκ" προέρχεται από την αγγλική γλώσσα ("doping") και το
ρήμα "to dope" που σημαίνει την χρήση ναρκωτικών και άλλων
παρόμοιων ουσιών. Η λέξη αυτή χρησιμοποιείται από τον κόσμο του
αθλητισμού σαν περιγραφή της χρήσης συγκεκριμένων απαγορευμένων
(από την Διεθνή Ολυμπιακή Επιτροπή) ουσιών και μεθόδων από τους
αθλητές για να αυξήσουν τεχνητά την επίδοση τους.
Με ποιες μεθόδους και με ποιες ουσίες μπορεί ένας αθλητής να αυξήσει
τεχνητά την επίδοση του;
Υπάρχουν πολλές ουσίες και ορμόνες που έχουν στο σώμα μια δράση η
οποία "σπρώχνει" ένα αθλητή σε καλύτερες επιδόσεις ενώ παράλληλα
υπάρχουν και κάποιες μέθοδοι οι οποίες έχουν τέτοια "επιθυμητά"
αποτελέσματα για τον αθλητή.
Ας δούμε πρώτα κάποιες από τις απαγορευμένες ομάδες ουσιών, οι
οποίες επηρεάζουν με διάφορους τρόπους το ανθρώπινο σώμα.
Τέτοιες ομάδες ουσιών είναι οι ομάδες των ναρκωτικών, των
αναβολικών, των διεγερτικών και των διουρητικών
ουσιών.
Ουσίες όπως οι αμφεταμίνες και η εφεδρίνη (που
ανήκουν στην ομάδα των διεγερτικών ουσιών)
έχουν στο σώμα μια δράση παρόμοια με αυτή της
αδρεναλίνης, την οποία παράγει το ίδιο το σώμα
μας. Δρουν δηλαδή στο κεντρικό νευρικό σύστημα
και "ενεργοποιούν" το σώμα σε μεγάλο βαθμό. Σε
μεγάλες ποσότητες όμως, τέτοιες ουσίες
απενεργοποιούν τα συστήματα του σώματος μας που μας προειδοποιούν
όταν είμαστε για παράδειγμα πολύ κουρασμένοι και πρέπει να
σταματήσουμε να τρέχουμε. Ένας αθλητής που παίρνει μεγάλες
ποσότητες τέτοιων ουσιών δεν καταλαβαίνει πλέον πότε φτάνει στα όρια
32
33. του, πράγμα που μπορεί να οδηγήσει σε υπερκόπωση, λιποθυμία ή ακόμη
και τον θάνατο!
Η μορφίνη, η ηρωίνη και η μεθαδόνη είναι οι πιο γνωστές ουσίες από την
κατηγορία των ναρκωτικών. Έχουν δράση απαλυντική ενάντια στον πόνο
αλλά και ηρεμιστική στο σώμα (πράγμα που ασπούμε για ένα
πρωταθλητή του γκολφ ή της τοξοβολίας μπορεί να είναι πολύ χρήσιμο!).
Σε μεγάλες δόσεις μπορούν να οδηγήσουν όμως ακόμη και στο θάνατο!
Οι αναβολικές ουσίες προέρχονται από την ανδρική σεξουαλική ορμόνη
τεστοστερόνη και αυξάνουν την ποσότητα μυών στο σώμα ενώ
παράλληλα μειώνουν την ποσότητα λίπους. Αυτό για τους αθλητές
στίβου είναι προτέρημα, αφού χρειάζονται μεγάλη μυϊκή δύναμη. Επίσης
υπάρχουν και bodybuilders που κάνουν χρήση αναβολικών ουσιών, αφού
έτσι μπορούν με λιγότερο κόπο και πιο γρήγορα να φτιάξουν το κορμί
που θέλουν.
Ειδικά αυτές οι ουσίες έχουν όμως κάπως "παράξενες" και ανεπιθύμητες
επιδράσεις στο σώμα. Οι άνδρες αρχίζουν να παρουσιάζουν γυναικεία
χαρακτηριστικά, όπως για παράδειγμα μαλακούς μαστούς, αφού η
υπερβολική τεστοστερόνη που μαζεύεται στο σώμα τους (η
τεστοστερόνη που παράγει το ίδιο το σώμα συν η τεχνητή τεστοστερόνη
που παίρνουν οι ίδιοι) μετατρέπεται από το σώμα τους στη γυναικεία
ορμόνη οιστρογόνη. Στις γυναίκες συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο. Λόγω
της εισαγωγής τεστοστερόνης στο σώμα, αρχίζουν να παρουσιάζουν
ανδρικά χαρακτηριστικά, όπως είναι για παράδειγμα η αλλαγή της φωνής
και η σμίκρυνση των μαστών.
Οι διουρητικές ουσίες χρησιμοποιούνται κυρίως σε αθλήματα όπου
πρέπει ο αθλητής να έχει ένα συγκεκριμένο βάρος. Τέτοιες ουσίες
μπορούν σε διάστημα ωρών να επιφέρουν απώλεια μεγάλης ποσότητας
νερού που σαν αποτέλεσμα έχει βέβαια και την απώλεια βάρους του
σώματος! Τα διουρητικά είναι όμως πολύ επικίνδυνα! Με το που χάνεται
τόσο γρήγορα τόσο νερό από το σώμα, χάνονται και πολλές θρεπτικές
ουσίες που χρειαζόμαστε. Το σώμα αφυδατώνεται και μπορούν να
πάθουν μεγάλη ζημιά οι νεφροί.
Αυτά όσο αφορά στις απαγορευμένες ουσίες. Ας δούμε τώρα και μια από
τις άλλες μεθόδους που χρησιμοποιούνται από αθλητές για να
καλυτερεύουν την επίδοση τους.
Η πιο γνωστή από αυτές τις μεθόδους είναι το λεγόμενο "ντόπιγκ
αίματος". Μπορεί να σας ακούγεται λίγο παράξενο, αλλά θα δούμε
αμέσως τώρα τι είναι και γιατί ονομάζεται έτσι.
33
34. Για πολλούς αθλητές είναι πολύ σημαντική η αντοχή. Η αντοχή
εξαρτάται από την ποσότητα οξυγόνου που μεταφέρεται στους μυς μας
από το αίμα. Για να αυξηθεί η ποσότητα αυτή, να τι σκέφτηκε ο
άνθρωπος:
Μετά από μια πολύ έντονη προπόνηση, ένας γιατρός παίρνει μια μεγάλη
ποσότητα αίματος από τον αθλητή. Ο λόγος είναι ότι μετά από μια τέτοια
έντονη προπόνηση στο αίμα υπάρχουν περισσότερο ερυθρά αιμοσφαίρια,
τα οποία είναι υπεύθυνα για τη μεταφορά οξυγόνου. Το αίμα αυτό
φυλάσσεται και πριν από ένα αγώνα επανεισάγεται στο σώμα του
αθλητή. Γιατί το κάνουν αυτό; Επειδή έτσι ο αθλητής εκτός από τα
ερυθρά αιμοσφαίρια που είχε εκείνη τη στιγμή στο αίμα του παίρνει και
τα επιπρόσθετα ερυθρά αιμοσφαίρια από το αίμα που του είχαν πάρει
στην προπόνηση. Η ποσότητα ερυθρών αιμοσφαιρίων στο αίμα
αυξάνεται λοιπόν κατά πολύ, έτσι ώστε να υπάρχουν περισσότεροι
"μεταφορείς οξυγόνου", οι μυς να παρέχονται με περισσότερο οξυγόνο
και ο αθλητής να αντέχει πιο πολύ! Έξυπνο, έτσι; Αλλά απαγορευμένο!
Υπάρχουν βέβαια και άλλες μέθοδοι όπως και πολλές άλλες ουσίες που
είναι εντελώς ή εν μέρει απαγορευμένες στον αθλητισμό και γενικά. Πιο
πάνω είδαμε κάποιες από τις πιο γνωστές.
Γιατί κάνουν κάτι τέτοιο οι αθλητές παρόλο που είναι απαγορευμένο
και ακόμη και επικίνδυνο για το ίδιο τους το σώμα;
Η προσπάθεια να γίνει κανείς γρηγορότερος, δυνατότερος, καλύτερος,
υπήρχε στον αθλητισμό από την αρχαιότητα. Μόνο που τότε ακόμη δεν
χρησιμοποιούνταν τα μέσα που υπάρχουν σήμερα αλλά κάπως πιο
"παραδοσιακές" μεθόδους (όπως η λήψη συγκεκριμένων τροφών που
υποτίθεται είχαν ευεργετική δράση στο σώμα, π.χ. η καρδία ενός
λιονταριού!). Το γιατί ο άνθρωπος σήμερα διακινδυνεύει ακόμη και την
ζωή του για να πάρει την επίδοση του στα ύψη και να "προσπεράσει"
τους άλλους είναι άγνωστο αλλά μάλλον πάντα θα υπάρχει.
Αυτό που πρέπει εμείς να προσέξουμε είναι ότι ο λόγος που το ντόπιγκ
είναι απαγορευμένο, δεν είναι τυχαίος. Μπορεί μεν οι διάφορες ουσίες
που υπάρχουν να φέρνουν στην αρχή κάποια "θετικά" αποτελέσματα για
τους αθλητές, αλλά υπάρχει και ένας εξαιρετικά μεγάλος κίνδυνος για
την υγεία τους που δεν πρέπει να υποβαθμίζεται. Επίσης είναι και θέμα
αρχής: Ένας δίκαιος αγώνας μπορεί να υπάρξει μόνο όταν όλοι οι
34
35. αθλητές αγωνίζονται με την επίδοση που οι ίδιοι έχουν και όχι όταν
κάποιοι αγωνίζονται με την επίδοση που τους δίνουν κάποια τεχνητά
μέσα, σωστά;
35
36. Συμπεράσματα
Οι Ολυμπιακοί αγώνες στην αρχαία Ελλάδα ήταν η απόλυτη αθλητική
διοργάνωση. Άντρες από ολόκληρο τον ελλαδικό χώρο
προετοιμάζονταν για χρόνια ολόκληρα προκειμένου να τους επιτραπεί
να συμμετάσχουν σε αυτούς . Ήταν αναγκασμένοι να παλέψουν με τον
μεγαλύτερο αντίπαλο που υπήρχε , για να πετύχουν μία νίκη στους
αγώνες .
Ο μέγας αυτός αντίπαλος δεν ήταν άλλος από τον ίδιο τους τον εαυτό
αφού έπρεπε να αφήσουν πίσω τον εγωισμό τους , τα δε θέλω και να
αντέξουν τα πάνδεινα στις προπονήσεις. Το βραβείο τότε δεν ήταν
υλικό αλλά ηθικό γιατί συνδεόταν με αιώνια δόξα και αθανασία του
ονόματός τους . Σε αντίθεση όμως με το παρελθόν , σήμερα επικρατεί
ηθική κατάπτωση και αλλοτρίωση .
Οι αγώνες είναι άρρηκτα συνδεδεμένοι με τη διαφήμιση, το χρήμα και
τον σκληρό ανταγωνισμό . Πολλοί άντρες και γυναίκες αθλητές
προκειμένου να επιβιώσουν στον ανελέητο κόσμο του θεάματος
καταφεύγουν σε αθέμιτα μέσα όπως είναι τα αναβολικά . Σήμερα ο
αθλητής δεν έχει καθόλου το συναίσθημα ότι δρα στο πλαίσιο άσκησης
μιας θρησκευτικής πίστης ή μιας πολιτικής επιλογής. Αντίθετα, στην
αρχαιότητα, οι αγώνες ήταν παντελώς ενσωματωμένοι στη θρησκεία
και την πολιτική ζωή των πόλεων». Άλλωστε, γι’ αυτόν τον λόγο «οι
αγώνες δεν μετακινούνταν.
Ήταν ριζωμένοι σε τόπους λατρείας από τους οποίους δεν μπορούσαν
να αποσπαστούν. Τόπους αφιερωμένους σε θεότητες: τον Δία στην
Ολυμπία, τον Απόλλωνα στους Δελφούς. Με τους αγώνες τιμώνται οι
θεοί και μεγάλο μέρος των αγώνων συνίσταται σε πράξεις λατρείας:
λιτανείες, θυσίες, δεήσεις.
Όταν οι Έλληνες συγκεντρώνονται στην Ολυμπία, παρίστανται
αξεδιάλυτα σε ένα θέαμα, μια γιορτή, μια αγορά όπου συναντώνται
διαφορετικές πόλεις. Και σε ένα ιερό προσκύνημα». Άρα όταν κάποιοι
μιλούν για “αναβίωση των αρχαίων αγώνων” κάτω από τα σημερινά
πολιτισμικά και τεχνολογικά δεδομένα προφανώς αυταπατούνται
γνωρίζοντας καλύτερα από τον απλό κόσμο -πως ούτε ο τρόπος που
γίνονται οι αγώνες έχουν οτιδήποτε κοινό αλλά ούτε και ο σκοπός που
γίνονται εφάπτεται κάπου με τα κριτήρια που είχαν οι αυθεντικοί
αγώνες. Παρόλα αυτά οι αγώνες αυτοί αποτελούν μία γιορτή
ολόκληρης της ανθρωπότητας και όχι μία συνηθισμένη αθλητική
36
37. διοργάνωση και πάντα θα φέρνει κοντά όλους τους ανθρώπους του
κόσμου ανεξαρτήτως χρώματος και ηλικίας
37
38. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
Ιστοσελίδα της Βικιπαιδείας
Ιστοσελιδα του ιδρύματος μείζονος Ελληνισμού
Ιστοσελιδα Ε.Ο.Ε
Βιβλίο ‘’ ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ 28 ΑΙΩΝΕΣ’’ του Μενέλαου
Χρόνη Ειδικές Εκδόσεις Λαμπρόπουλος
Arnold, P., Οι Ολυμπιακοί Αγώνες. Αθήνα 1896-Σεούλ 1988.
Beck, C. (ed.), Οι Ολυμπιακοί Αγώνες, 776 π.Χ.-1896, Αθήναι
1896.
Γαβριηλίδης, Β., Η Ελλάς κατά τους Ολυμπιακούς Αγώνας του
1896: πανελλήνιον εικονογραφημένον λεύκωμα, Αθήναι 1896.
Γιαλούρης, Ν. (επιμ.), Οι Ολυμπιακοί αγώνες στην Αρχαία
Ελλάδα
Θωμάς Γιαννάκης ,Η Ιστορία του Αθλητισμού
Σκιαδάς Ε., 100 χρόνια νεώτερη ελληνική ολυμπιακή ιστορία.
Επιτροπή Ολυμπιακών Αγώνων 1896-1996, Αθήνα 1996.
Ελλάδα, Αθήνα 1982
Ζαχαρίας Κυριάκου Ολυμπιακοί αγώνες: Η γέννηση, η
αναβίωση, η επιστροφή
«Η αναβίωση των Ολυμπιακών Αγώνων στην Ελλάδα 1797-
1859» Σαμπράς Π.
Εγκυκλοπαίδεια ‘ΚΟΝΤΕΟΥ’ τόμος 5
38
