Deze presentatie is gehouden tijdens de GIS Conferentie 2012 op 26 en 27 september in de Doelen, Rotterdam.

1. BGT bij Waterschappen
Praktijkvoorbeelden uit verkennende pilot bij
Wetterskip Fryslân
Jelger Kooistra
MUG Ingenieursbureau
Infra Milieu Geo Archeo- Geo-ICT
Informatie logie

2. Inhoud
 Voorstellen
 Visie op BGT
 Oplossingen
– GIS
– Fotogrammetrie
– 360 graden beeld materiaal
– GIS gericht landmeten
 Ervaringen pilote bij Wetterskip Fryslân

3. MUG Ingenieursbureau
 Gevestigd te Leek en Leeuwarden
 Circa 60 medewerkers
 Vier afdelingen:
Infra
Milieu
Archeologie
Geo-ICT & Geo-Info
 Onderdeel van de Dijkstra-groep

4. Afdeling Geo-ICT & Geo-Info
 Geo-ICT (internet, mobiel) is bereikbaar
 Slimmer landmeten, BGT, BIM, vragen er om
 GIS verlaat werkveld GIS expert
 Geo-ICT seniore kennis
 Advies, Technisch en Organisatorisch
 Overnemen beheer van techniek
 Verzorgen gegevensverwerking
 Combi projecten met Geo, Milieu, Infra en
Archeologie
 Geodesie/inwinning

5. Visie BGT
 BGT = GIS
 BGT = Fotogrammetrie
 De BGT verandert het huidige landmeten
 Bronhouders moet minstens regie en kwaliteitscontrole rol hebben
 BGT = intern samenwerken, interbestuurlijk samenwerken
 Een op IMGEO 2.0 gebaseerde integrale beheerkaart is de basis
voor de BGT
 Centrale Esri geodatabase, slim omgaan met topologie,
standaarden, versioning, webservices ipv versnipperde tooling

6. Leverancier van Leica Mobile Matrix
(leveren toegevoegde waarde, BGT, toepassingen)
Leverancier van Erdas fotogrammetrie producten
(leveren toegevoegde waarde, BAG, BGT, toepassingen)
Leverancier van Horus View en Explore
(360 graden beeld, inspectie)
Business Partner Esri
(domein kennis, BGT oplossingen)

7. BGT vooral IMGEO
veel keuze mogelijkheden
BGT
(afgeleid van
beheerkaart)
Integrale
beheerkaart
BOR
BGT +
toepassing Plus-
IMGEO = beheer- +
3D,
extra benoemde attributen
Eigen attributen :other (of extra aanvullen uit IMxx)

8. BGT vraagt om GIS gerichte
benadering

9. GeoBGT
Attribuut
navigator
Plaatsbe-
palingspunt
navigator
Mobile Matrix
IMGeo 2.0
met GeoTOPO
Geodatabase
extensie
Inter-/Intranet GIS
Mobiel GIS
BOR / LV

10. GeoBGT
Attribuut
navigator
Plaatsbe-
palingspunt
navigator
Mobile Matrix
IMGeo 2.0
met GeoTOPO
Geodatabase
extensie
Inter-/Intranet GIS
Mobiel GIS
BOR / LV

11. GeoBGT
Attribuut
navigator
Plaatsbe-
palingspunt
navigator
Mobile Matrix
IMGeo 2.0
met GeoTOPO
extensie
Geodatabase
Inter-/Intranet GIS
Mobiel GIS
BOR / LV

12. BGT en (Stereo)Fotogrammetrie
 BGT houdt nadrukkelijk rekening met stereo fotogrammetrie in
zowel bouw en beheerfase
 Bij meerdere jaren beelden van zelfde kwaliteit en vluchtplan,
geautomatiseerde mutatiesignalering mogelijk
 7 Pilots: Fotogrammetrie onontkoombaar (maar samen met andere
tools)
 Software, kwaliteit materiaal, investering veel beter te doen dan
verleden

14. GeoBGT
Attribuut
navigator
Plaatsbe-
palingspunt
navigator
Mobile Matrix
IMGeo 2.0
met GeoTOPO
Geodatabase
extensie
Inter-/Intranet GIS
Mobiel GIS
BOR / LV

15. BGT en 360°
 Blik vanaf maaiveld of water
 Snelle techniek, metrisch correcte bestanden,
mutatiesignalering, meten in beelden
 Esri desktop extentie in ontwikkeling (GeoHorus)

16. GeoBGT
Attribuut
navigator
Plaatsbe-
palingspunt
navigator
Mobile Matrix
IMGeo 2.0
met GeoTOPO
Geodatabase
extensie
Inter-/Intranet GIS
Mobiel GIS
BOR / LV

17. Rapportage Pilot bijhouding en beheer van de
BGT, versie 1.0 februari 2012

18. Rapportage Pilot bijhouding en beheer van de
BGT, versie 1.0 februari 2012

19. Rapportage Pilot bijhouding en beheer van de
BGT, versie 1.0 februari 2012

20. Rapportage Pilot bijhouding en beheer van de
BGT, versie 1.0 februari 2012

21. Rapportage Pilot bijhouding en beheer van de
BGT, versie 1.0 februari 2012

22. GeoBGT
Attribuut
navigator
GeoTopo
Plaatsbe-
palingspunt
navigator
Mobile Matrix
met GeoTopo IMGeo 2.0
extensie Geodatabase
Inter-/Intranet GIS
Mobiel GIS
BOR / LV

23. Waarom Pilot bij Wetterskip
 BGT en INSPIRE vragen om vlakgerichte (object)
registratie
 BGT heeft impact op waterschap
 Landelijke pilots teveel gericht op gemeentes en
uitgevoerd achter gesloten deuren bij leveranciers
 Behoefte aan praktische pilot om ervaringen te vertalen
naar een bestuursvoorstel

24. 1 euro per inwoner en 2 euro per hectare ??!!

25. Project in fasen
 Fase 1: Kennisopbouw en kennisoverdracht van de
BGT/IMGeo
 Fase 2: Praktijktest: noodzakelijke inspanning voor
inwinning BGT
 Fase 3: Vertalen van de resultaten uit de praktijktest
 Fase 4: Analyse, conclusies en aanbevelingen

26. praktijktest
 In wisselende samenstelling 2-3 tekenaars ervaring
opdoen met karteren dmv stereofotogrammetrie
 De ervaringen worden bijgehouden in een logboek
 Vooral kartering waterlopen in landelijk gebied
 (opnieuw) veel discussie: over object afbakening

27. Wat is stereo-kartering?
 Stereo-kartering is het intekenen van
bijvoorbeeld gebouwcontouren op
basis van stereo – foto’s
 Stereo-foto’s zijn foto’s van eenzelfde
gebied onder een licht andere hoek
genomen, waardoor hoogte kan
worden berekend
 Om met stereo-foto’s in 3D te kunnen
inwinnen, is minimaal 60%
voorwaartse overlap nodig

28. Stereo kijken

29. Stereo luchtfoto’s
 Minimaal een overlap van 60%

30. 3D kartering met stereo-foto’s
 3 weergave opties:
– met anaglyphen
– 3D monitor (active stereo)
– stereo-mirror (passief stereo)

31. Veel gehoorde misverstanden…
 Stereo-kartering is vreselijk ingewikkeld
 Voor stereo-kartering is een jarenlange
fotogrammetrische opleiding nodig
 Voor stereo-kartering is een zeer specialistische
inwinomgeving nodig
 Ik kan deze omgeving slechts eenmaal per jaar
gebruiken, voor de bijwerking

32. discussie
 Moeten we karteren puur en alleen volgens de BGT?
 Willen we niet altijd waterlijn en insteek
 Is dit altijd goed te bepalen?
– AHN2 kan hierbij goed hulpmiddel zijn

33. Ondersteunend waterdeel
 In definitieve versie IMGeo 2.0:

34. Conclusies stereofotogrammetrie
 Relatief gemakkelijke en snelle manier van karteren
– Waterlopen
– (primaire) keringen
– (meeste) kunstwerken
 Zeer bruikbaar in landelijk gebied
 Validatie nauwkeurig dmv landmeting
– Conclusie: goed

35. BGT en landmeten
 Landmeten blijft nodig (maar BGT ook veel uit
Beeldmateriaal)
 Ook ter validatie karteer werkzaamheden
 Traditioneel punten, lijnen meten en binnen opwerken,
door objectgerichtheid BGT minder gewenst
 Liefst je GIS mee inclusief alle controles
 Ook de administratieve kenmerken bijhouden
 Dus GIS-gericht landmeten

36. GIS-gericht landmeten?
 Landmeters kunnen alle data in het veld beheren.
 Tijdens het meten kan je zien wat je gemeten hebt (en
wat je gemist hebt!)
 Directe objectvorming
 Voor een landmeter is het GIS gedeelte een “stille”
partner.
 Geen uitgebreide GIS kennis vereist
 Geen conversie van data nodig

37. Workflow GIS-gericht landmeten

38. Het oude en het nieuwe meten
Klassieke meten
Voorbereiding Veldwerk Verwerken
Invoeren Inmeten Maken vlakken
Kaarten punten/lijnen
Fouten
oplossen
Toevoegen
Attributen

39. Het oude en het nieuwe meten
Meten met Mobile Matrix
Voorbereiding Veldwerk Verwerken
Invoeren Inmeten Fouten
Kaarten punten/lijnen/vlakken oplossen
Fouten
oplossen
Toevoegen
Attributen

40. Inwinningstechnieken
 Tachymeter (3 sec.)
– Precisie: < 3 cm (X, Y, Z)
 RTK-GPS (basis station)
– Standaardafwijking ±3 cm (X,Y), ± 5 (Z-waarde)
- 06GPS: ±5 cm (X,Y), ± 10 (Z-waarde)
 Stereofotogrammetrie (10 cm resolutie)
– Nauwkeurigheid: ±25 cm (X,Y,Z)

41. Vergelijking inwinnings technieken
 Hoe verhoudt zich de fotogrammetrische inwinning tot
andere conventionele inwinningstechnieken en de
kniklijntool?:
– Terrestrisch (gps/tachymeter)
– Actuele Hoogtekaart Nederland (AHN-2)
– Kniklijntool (mbv AHN-2)
– Grootschalige Basiskaart Nederland (GBKN)

48. Vergelijkging met Fotogrammetrie
Conclusies fotogrammetrie t.o.v:
 a. Terrestrisch (gps/tachymeter)
– De verschillen liggen in de orde van 50 cm afwijking.
 b. Actuele Hoogtekaart Nederland (AHN-2)
– De verschillen liggen in de orde van 25 cm afwijking.
 c. Kniklijntool (mbv AHN-2)
– De verschillen liggen in de orde van 75 cm afwijking.
 d. Grootschalige Basiskaart Nederland (GBKN)
– De verschillen liggen in de orde van 25 cm afwijking.

49. Fase 3: vertalen resultaten uit
praktijktest
 Eerste versie Bedrijfsinformatiemodel WF
– beschrijft de structuur en inhoud van het
topografische basisbestand van het Wetterskip
– zorgt ervoor dat het bestand uniform is qua inhoud en
kwaliteit
 Wetterskip specifiek objectenboek:
– biedt ondersteuning bij het inwinnen van
topografische objecten door middel van
fotovoorbeelden
– geeft het aan welke attributen verplicht dienen te
worden opgenomen

50. ondersteunendWaterdeel,
Type: Oever/slootkant

52. conclusies
 Fotogrammetrie:
– goed bruikbaar, gegevensbeheerders kunnen er goed
mee werken
– goed op te nemen in de technische infrastructuur en
aan te sluiten op de Geo-informatie architectuur van
het Wetterskip
– een toegevoegde waarde voor mutatiesignalering
(vergunningsvrij bouwen, illegale dempingen, illegale
bouw) en beoordeling keurontheffingen,

53. conclusies
 Landmeten:
– De huidige landmeetmethode, apparatuur, software
gaat voor de BGT niet voldoen
– objectgericht en met veldcomputer ondersteund
landmeten is onontkoombaar
• Zie ook Rapportage Pilot bijhouding en beheer van de BGT,
versie 1, februari 2012

54. conclusies
 Ambitie/detail niveau:
– De BGT als basis set is voor intern gebruik te
minimaal (b.v. geen duikers)
– verdiepen tot op IMGEO niveau is noodzakelijk
• IMGEO geeft veel vrijheidsgraden, het goed vastleggen van
deze keuzes, nauwkeurigheden, coderingen in een
objectenboek en een inwinprotocol (bij inhuur, revisie,
uitbesteden) is noodzakelijk)
• Aanzet tot objectenboek is gemaakt

55. conclusies
 Uitbesteden of zelf doen?
– Het converteren van de huidige lijngerichte data naar
objectgerichte data is noodzakelijk en arbeidsintensief
– het uitvoeren van die éénmalige conversie zou gezien
de beschikbare GIS capaciteit uitbesteed moeten
worden
– Het beheer kan in eigen huis plaatsvinden

56. conclusies
 Samenwerking:
– Het verdergaand afstemmen (ten opzicht van de
huidige werkwijze rond de GBKN) met Bronhouders
in Friesland is noodzakelijk en biedt ook kansen
(landmeet werk na revisie combineren)

57. Jelger Kooistra
JFKooistra@mug.nl
06-533 838 58