Esperanto: el Eŭropa lulilo al disvastiĝo tra la tuta mondo

1. Esperanto el Eŭropa lulilo al disvastiĝo tra la tuta mondo Federico Gobbo, F.Gobbo@uva.nl 21 Dec 2022, Sophia Linguistic Institute for International Communication 1

2. Speciala katedrulo pri Interlingvistiko kaj Esperanto, 2014 2

3. Invito al Japanio en la La Revuo Orienta, 2021 3

4. Anonco de mia gastprelego en aŭtumno 2022 4

5. Kio estas Esperanto?

6. Esperanto estas planlingvo, produkto de interlingvistiko A new science is developing, Interlinguistics – that branch of the science of language which deals with the structure and basic ideas of all languages with the view to the establishing of a norm for interlanguages, i.e. aux- iliary languages destined for oral and written use between people who cannot make themselves understood by means of their mother tongues. Otto Jespersen (1931) 5

7. Planlingvoj komenciĝas skribe anstataŭ buŝe Source: Gobbo 2008 6

8. Ne ĉiuj planlingvoj estas helpcelaj (Gobbo 1998/2017) komunikade esprimade publiea sekrete <malplena> Esperanto Latino sine Flexione Ido Basic English Novial Volapük (19th c.) Interlingua Interslavic Lojban Lincos “Logikaj” lingvoj Internaciaj Helplingvoj Dothraki Klingon Neo-Tolkienian (21st c.) Volapük (20th c.) Na’vi Holivudaj lingvoj Tolkien’s (20th c.) Bâl-A I-Balan Toki Pona Europanto Gatlòik Araı̀k Montesoraj sekretaj lingvoj

9. Historie gravaj helpcelaj planlingvoj • Volapük (1879) projekto de Johann Martin Schleyer; • Esperanto (1887) projekto de Ludwik Lejzer Zamenhof; • Latino sine Flexione (1903) projekto de Giuseppe Peano; • Ido (1908) projekto de Louis de Beaufront kaj Louis Couturat; • Occidental (1922) projekto de Edgard de Wahl, renomita Interlingue; • Novial (1928) projekto de Otto Jespersen; • Basic English (1930) projekto de Charles K. Ogden; • Interlingua (1951) produktita de IALA, baze aparte de la projekto de Alexander Gode. 8

10. Kiel funkcias Esperanto?

11. Esperanto estas kontaktolingvo

12. La geamikoj salutas nin Fonto: kursosaluton.org/, 27-9-2022

13. Kelkaj eblaj priskriboj de la foto La geamikoj salutas vin afable verbo artikolo subjekto objekto adverbo • La geamikoj salutas la klason. • La geamikoj salutas vin per * mano + . • La geamikoj salutas vin per * mano sur * la aerŝipo ++ . • La aŭtoro desegnas la geamikojn sur * la papero + . 11

14. Unu regulo por nomoj kaj adjektivoj en Esperanto en la nederlanda en la angla granda elefanto een grote olifant a big elephant malgranda elefanto een kleine olifant a small elephant rapida ĉevalo een snel paard a fast horse malrapidaj ĉevaloj langzame paarden slow horses © 2015 Huffington Post 12

15. La povo de la sufiksoj en Esperanto en la nederlanda en la angla ĉevalo paard horse ĉevalino merrie mare ĉevalido veulen colt ĉevalejo stal stable ĉevalaro een kudde paarden a herd of horses © 2013 Kelly Walkotten, Flickr 13

16. La Eŭropa lulilo de Esperanto

17. La forto de la Zamenhofaj idealoj Source: Gobbo & Gamberoni 2018 14

18. Porinstrua komikso por mezgradaj lernejoj 15

19. Esperanto komenciĝis en cara Ruslando, poste iras okcidenten Fonto: Garvı́a 2015 16

20. Esperanto-komunumo komenciĝas en Francio 17

21. Esperanto en Orienta Azio

22. Historio por Malfermi Estontecon, 2007 18

23. ‘Konstrui Belan Mondon’, Antaŭparolo 19

24. Eltiro el la Antaŭparolo “La Historio por Malfermi la Estontecon estas libro pri la moderna historio de Orientazio, speciale pri ˆ Cinio, Japanio, kaj Koreio. La historio de la 19a kaj 20a jarcentoj estas makulita de invadoj, militoj, subpremo de homaj rajtoj, ktp. Sed la pasinteco de Orientazio ne estis ĉiam malluma. Orientazio havas longan tradicion de interŝanĝo kaj amikeco, kaj troviĝas multaj homoj kiuj klopodis por la hela estonteco, transirante landlimojn. Por malfermi pli pacan kaj pli helan estontecon sur la bela terglobo, ni devas heredi posizitivajn aspektojn de la pasinteco, sed devas tutkore memkritiki la erarojn.” 20

25. ‘Lecionoj el Historio’, Antaŭparolo de la Esperantigo 21

26. Eltiro el la Esperanta Antaŭparolo “42 pacamaj historiistoj de la tri landoj (17 ĉinoj, 13 japanoj, 12 koreoj), nome de la Redaktokomitato de Lernolibro de Komuna Historio de ˆ Cinio, Japanio kaj Koreio, eldonis Historio [...] en 3 lingvoj (la ĉina, japana, korea) en 2005. ˆ Car la libro estas pri komuna historio, ĝi devas esti skribita en neŭtrale komuna lingvo, por ke ĝi estu vera komuna historia lernolibro. [...] Ni esperas, ke ĉi tiu libro montros la praktikan utilecon de Esperanto, kaj ankaŭ kontribuos por malfermi helan estontecon, speciale inter la gejunuloj en Orientazio.” 22

27. Enhavtabelo, Ĉapitroj Enkonduka, 1-2 23

28. Enhavtabelo, Ĉapitroj 3-4 24

29. Enhavtabelo, Fina Ĉapitro 25

30. Eltiro: Militoj Englutis Orientazion (I-2) 26

31. Alia eltiro (IV-2) 27

32. Resumo de Ĉapitro IV kaj Fina Ĉapitro 28

33. Eltiro el la Fina Ĉapitro “Antaŭ ĉio koloniismo kaj invadmilito devas esti introspektataj, kaj la problemoj de kompenso kaj monkompenso por la viktimoj pro tio devas esti solvitaj [...] Oni povas fari likvidadon de la estintaj aferoj surbaze de ĝusta kompreno pri la pasinta historio. Sed lastatempe, male la sinteno senkulpigi tiujn kolonian regadon kaj invadan militon plifortiĝas. Unu el la plej gravaj punktoj estas, ke ni devas havi firman konvinkon, firmigi la pacon de Orientazio, kaj pere de tio, ni kontribuu al la mondpaco. Gravas ne nur registaroj, sed ankaŭ la solidareco kaj klopodo de ne-registaraj organizaȷ̂oj. Eventuale, la konstruo de esperplena estonteco dependas de vi, junaj legantoj, kiuj legas tiun ĉi libron.” 29

34. Serio Oriento-Okcidento, n-ro 2, 1962 30

35. Eltiro el la Enkonduko 31

36. “Oriento estas malpli konata en la Okcidento, ol Okcidento en la Oriento” 32

37. Esperanto en Japanio

38. Unuaj Esperantistoj en Japanio • Japanaj intelektuloj en kontakto kun Eŭropo familiariĝis kun la ideo de internacia neŭtrala lingvo kiam Esperanto luktis kontraŭ Volapuko (rande de la fino de la 19a jarcento) • 1906: fondiĝo de Nippon Esperanto-Kyôkai; aktivismo ne regula en la unuaj jardekoj de 20a c. 33

39. Unuaj Esperantistoj en Japanio • Japanaj intelektuloj en kontakto kun Eŭropo familiariĝis kun la ideo de internacia neŭtrala lingvo kiam Esperanto luktis kontraŭ Volapuko (rande de la fino de la 19a jarcento) • 1906: fondiĝo de Nippon Esperanto-Kyôkai; aktivismo ne regula en la unuaj jardekoj de 20a c. • 1919: fondiĝo de la Japana Esperanto-Instituto, pretiganta korespondajn kursojn kaj propagandaj vojaĝoj, ene de la Imperia Universitato, aparte cele al la necivilizitaj partoj de la lando (nord-okcidente) • 1923: 150 partoprenantoj al la Esperanto-klaso en Ayabe, la centro de la nova religio Oomoto, incluzive de seishi Deguchi Onisaburo. 33

40. Oomoto kaj Esperanto (1923-1933) • Laŭ Oomoto, Zamenhof estas spirito kiu daŭre agadas kiel misiisto de la anĝela regno • Ekde 1925, Oomoto havas oficejon en Parizo; ĝi kolektis 375 homojn el 31 landoj ĝis 1932 34

41. Oomoto kaj Esperanto (1923-1933) • Laŭ Oomoto, Zamenhof estas spirito kiu daŭre agadas kiel misiisto de la anĝela regno • Ekde 1925, Oomoto havas oficejon en Parizo; ĝi kolektis 375 homojn el 31 landoj ĝis 1932 • Ekde 1934, Oomoto estis persekutita en Japanio 34

42. La graveco de Nitobe Inazô (Lins 2006) 35

43. Protreto de Nitobe Inazô (Gobbo 2016) 36

44. Esperanto en Japanio post la dua mondmilito (Lins 2006) 37

45. Porinfana dulingva libro 38

46. Eltiro 39

47. Hanaoka Seisyû no Tuma en Esperanto 40

48. Kiel estas prezentita la romano “La novelo [...] estis eldonita en 1966 kaj estis unu el la plej vendataj libroj siatempe. ˆ Gia eldoniĝo diskonigis tra la lando la nomon de la kuracisto, ĝis tiam konata nur en la medicinista sfero. Oni filmigis la novelon en 1967, kaj multfoje prezentis ĝin kiel dramon, 7 fojojn en televido kaj eĉ pli ol 20 fojojn en teatro. [...] La aŭtorino Ariyosi Sawako (1931-1984) naskiĝis, same kiel la kuracisto Seisyû, en la gubernio Wakayama. En la studentaj tagoj ŝi intencis esti kritikisto pri dramaturgio, sed en 1956 debutis en la beletra mondo per novelo traktanta japanan tradician muzikon. ˆ Si verkis multajn novelojn furore vendatajn, pri variaj temoj: de la historio de Japanio, klasikaj artoj ĝis sociaj problemoj en la moderna Japanio.” 41

49. Ekzemplo de uzo de Glosaroj en Esperanto 42

50. Kiel transkribi personajn kaj lokajn nomojn en Esperanto 43

51. Finaj rimarkoj

52. 2012: Azia Jaro por Esperanto

53. Hieraŭ: Japana Esperanto-Instituto 103-jariĝas

54. Dankon Pro Via Ĝentila Atento! Federico Gobbo (he/him — lui / li(n)) University of Amsterdam # f.gobbo@uva.nl uva.nl/profile/f.gobbo W federicogobbo.name Social media profiles ð linkedin.com/in/federicogobbo/ https://twitter.com/goberiko facebook.com/federico.gobbo Ð instagram.com/la.profesoro _ slideshare.net/goberiko Messanging apps ~ ID Telegram goberiko ª ID WeChat goberiko c b 4.0 Federico Gobbo

Esperanto: el Eŭropa lulilo al disvastiĝo tra la tuta mondo

Vous êtes en train de lire un aperçu.

Consultez-les par la suite

Esperanto: el Eŭropa lulilo al disvastiĝo tra la tuta mondo

Plus De Contenu Connexe

Similaire à Esperanto: el Eŭropa lulilo al disvastiĝo tra la tuta mondo (11)

Plus par Universiteit van Amsterdam (20)

Plus récents (20)