1. 14 nr. 73
,
Aankondiging van de bijeenkoms Ontwerpen met tapes en folies
op 23 september 2003 bij 3M NL van 15 tot 19.30 uur
f ol ie s tapes
Het zijn niet de meest in het oog springende Is in veel industrieën het gebruik van lijm-
bouwcomponemen, maar de imeresse er voor technieken gewoon, in de bouw komt deze
neemt sterk toe. Vooraanstaande ontwerpers slechts langzaam op gang. Is het het conser-
als Jean Nouvel gebruikten de veelzijdige vatisme van de aannemer? Of is de bouw
functionele en esthetische mogelijkheden van werkelijk niet geschikt voor lijmtechnieken? En
kleurige en holografische folies. De tradi- wat zijn eigenlijk de voordelen van lijmtech-
tionele 'onopvallende' functies als zonwering nieken? Voor ontwerpers geven folies en tapes
en beveiliging van glas worden verbreed nieuwe, nog onbekende, mogelijkheden.
door nieuwe mogelijkheden, als elektriciteits- Booosting brengt op dinsdagmiddag 23
geleiding en geleiding van zonlicht tot diep in september aanstaande een bezoek aan 3M,
gebouwen. marktleider op het gebied van tapes en folies.
L ..J

2. r
02
,
3M gaat altijd prat op haar grote inzet in Research en D evelopment. Z ij zal een beeld schetsen van
de nieuwe ontwikkelingen met tapes en fol ies en deelnemers proefsgewijs laten kennismaken met de
eigenschappen van holografische, zonwerende en veiligheidsfoli es. Maar ook met special istische folies
(zoals EMI, Electromagnetische Interventie), folie als toepassing in borsrwering van gebouwen en de
nieuwste dubbelzijdige 3M-tapes.
15:00 Ontvangst bij 3M Nederland te Zoeterwoude
15:15 Ontwikkelingen in Folies door Jan van Rongen,
Salesmanager 3M NL
15:35 Ontwikkelingen in Tapes door Eric de Ridder, Marketing 3M NL
15:55 Ontwerpen met tapes en folies door Frit:U? van Nieuwamerongen,
Architect Arconiko architecten Rotterdam, bestuurslid Booosting
16:15 Korte pauze
16:30 Testen met tapes en folies
~ Is say Miyake winkel in Tokyo .
17:30 Tegenlezing De etalageruit i s beplakt met
17:45 Discussie ver schillende folies . Voorbij-
18:15 Borrel en buffet gangers moeten daar letterlijk
19:30 Slot
Geïnteresseerd in deelname? Inschrijving via de antwoordkaart of booosting@ooo.nl '
- -- -
---_.~ - ~ -_._. _. -
- . - -- ~--------._---- ~-------"

3. I .••.•.•,••• 0 n t wik k eli n 9 I i)
Over Productontwikkeling ,
Marketing en Passie
Marketing wordt een steeds belangrijker vakgebied, omdat de industrie niet specifiek naar een project
kijkt, maar naar de markt (als een verzameling van projecten) . Omdat het dom ein niet strak is
gedefinieerd, kan het begrip marketing versch illende associaties oproepen. Bovendien worden 'verkoop'
en 'marketing' regelmatig met elkaar velward. Die velwarring is ook wel verklaa rbaa r. De originele
betekenis van het woord marketing is een vervoeging van het werkwoord 'ro market' ('naar de markt
brengen'). Bij 'market' stond de letterlijke markt (vis-, groenre-, veemarkt) voor ogen, waardoor de
betekenis in feite zeer dicht tegen ons werkwoord 'verkopen' aanligt.
Marketinggoeroe Philip Koder geeft in zijn boek 'Marketing management, analyses, planning and
conrro', de volgende definitie: 'de verzameling van menselijke activiteiten die is gericht op het
bevo rderen en tot stand brengen van ruiltransacties'.
'Verkopen' is op zichzelf ook verworden tot een meeromvattende activiteit. H et vak heeft zich
ontwikkeld van een wat opdringerige eenrichtingsverkeerbenadering tot het bereiken van een
wederzijds voordeel. In verkoopbenaderingen staat het probleem van de klant steeds vaker cenrraal .
In die zin wordt ook de verkoper weer een onderdeel van het marketingsysteem. Als het goed werkt
vormt hij zelf één van de belangrijkste anrennes voor input in productontwikkeling.
In de industrie wordt steeds vaker gekozen om productontwikkeling organisarorisch te koppelen aan
marketing. Voorheen bestond de neiging om een verbinding met de productie te maken, de 'techniek
bij techniek' -gedachte. Dat wil overigens niet zeggen dat techniek inmiddels een ondergeschikte rol
speelt. Producto ntwikkeling vraagt om een meer inregrale, multidisciplinaire benadering. Dat klinkt
complex en dat is ook complex. Het zijn ingewikkelde processen, waarbij in technisch opzicht
topprestaties geleverd moeten worden. Marketing draagt vooral bij om het doel van product-
ontwikkeling te bepalen en te bewaken. E n dat vraagt steeds meer van het ontwikkelingsteam.
En hoe zit het dan met de passie, de emotie? Die wordt vaak onderschat. Alle wetenschap ten spijt,
het bedrijf kiest vooral de items waar het zin in heeft. Ook bij projectgebonden productontwikkeling
is ogenschijnlijk de techniek het belangrijkst. De architect neemt het initiatief in zijn drang om een
bepaalde oplossing te bereiken, maar hij heeft andere partijen en vooral de industrie als meedenker
en -werker hard nodig. Wellicht dat in dit domein de marketing in een ander daglicht moet worden
gezien. De markt wordt immers gevormd door het gebouw en de opdrachtgever. Of gaat het over de
marketing van het architectenbureau? Ik denk dat projectgebonden producto ntwikkeling, nog meer
dan in de industrie, voo ral door passie wordt gedreven.
Jos Lichtenberg, directeur A + I Voorzitter Booosting
Op 1 juli jl. is Jos Lichtenberg benoemd tot hoogleraa r Productontwikkeling
aan de TU Eindhoven, facu lteit Bouwkunde. D e leerstoel valt onder de
capaciteitsgtoep Bouwtechnologie en de aanstel ling is voor 24 uur per week.
Van Harte Proficiat!

4. 11
vervolg van pagina 09 en 10, ve rslag van de ni euwjaarsborrel op 9 janu ari 2003 in p roeflo kaa l Hoppe re Schi edam
Gebakken uierboord
van de Lange Baanstraat
(Met dank aan A . C van Vliet, voormalig bewoner van deze Rotterdamse straat)
b e n o di gdh e d e n bereiding
Plm. 60 0 gram ui er boord • Snij de uierboord in plakjes van plm een halve cenrimeter
150 gram ges neden kat enspek • Snij de uien in ringen
2 ui en • Laat de boter heet worden en bak hierin de uierboord ongeveer
4 to m n
ate 2 minuten
2 ta kj es pet erse li e • Bak de plakj es katenspek en de uienringen even mee
Pepe r • Sn ij de tomaten in plakjes, hak de peterselie en laat d it ongeveer
Zou t 2 minuten meebakken
• Breng op smaak met peper en zo ut
• Serveren met mosterd
T ips: naar wens kunr u de uierboord in dikkere plakken snijden. D e fijnste uierboorden komen van
de vaars; een jonge koe d ie :l1og niet, of voor de eerste keer gekalfd heeft.
NAAM
BEDRIJF
POSTCODE WOO NPLAATS
1. 1
TELEFOO N
I
1
E·MAIL
1'·1 Booosting
o komt op dinsdag 23 september naar Ontwerpen m~t tapes en folies, bij 3M NL Postbus 596
te Zoeterwoude van 15:00 tot 19:30 uur met personen. (zie pljg" OJ -02)
2600 AN Delft
o komt op dinsdag 14 oktober naar Autarlcie en Autonomie van 15:00 tot 19:00 uur
met personen. (zie pag. 05-06)
o ontvangt graag informatie over participatie bij Booosting.
.J

5. • ,
r -- -_._- . . ---.---.--.---------..,1
Aankondiging van de bijeenkomst Autarkie en Autonomie
~- - -~--~--~
-
Autarkie en Autonomie:
de (toe)komst van zelfvoorzienende woningen en
zelforganiserende producten
Er is toenemende invloed van de bewoners/woon consumenten op de bewoonde omgeving waarneem-
baar. D e liberalisering va n de wonin gbouw gaat hand in h and m et de liberalisering van
nutsvoorzieningen. Zelfbouwkavels worden steeds meer gevraagd en de bouwmarkten werken
zelf(af)bouw in de hand.
D aarn aast komen nieuwe technologieën binnen bereik van de consumenten, zoals zonnepanelen,
draadloze communicatie en huisautomatisering. ZelfVoorzienende woningen zijn in opkomst. Op een
tijdelijke of permanente locatie, losgekoppeld van de traditionele infrastructuut en daarom
aa ngewezen op duu rzaam gebruik van 'grondstoffen' . Door de verdergaande integratie van
computertechnologie zal er een afnemende invloed van de gebruikers/consumenten waarneembaar zijn
in alledaagse, huishoudelijke producten. Vergelijkbaar is de toenem ende invloed van technologie in
openbare en werkruimtes. Zelforganiserende, autonome producten reageren op hun omgeving en
nemen beslissingen op basis van permanent geactualiseerde kennis.
~ Autarki sc h Hui s
Het autarkisch huis is een innovatief concept voor een nieuwe
woning. H et huis is zelfVoorzienend door gebruik van hedendaagse
milieuteclmieken. Zonder kabels, leidingen en riolering is het vrij van
bestaande infrastructuur en vaste netwerken. Het voorziet in zijn
eigen water, energie en afValwaterzuivering. H et autarkisch huis is
demontabel en verplaatsbaar, waardoor het huis kan staan waar het
wiL Een zelfVoorzienend huis is de sleutel om in zeer lage dichtheid
te kunnen bouwen, en maakt fl exibel- en multifunctioneel ruimtegebruik mogelijk
~Autarki sc h wonen in Nieuw Zeeland
Honderd jaar geleden waren afgelegen boerderij en in N ieuw Zeeland
compleet autarkisch . Tienduize nd jaar geleden waren de
holbewoners dat in feite ook Doel is diezelfde holbewonerautarkie
te bereiken maar dan zonder de oncomfortabele holbewonernadelen.
D aar hebben we technologie bij nodig: een mix van oude ideeën die
een nieuw leven krijgen, zoals de houtkachel, watergebruik en
isolatie met stro balen, en van nieuwe technologie, zoals zonnecellen
en een zo nneboiler. O m de technologie in de hand te houden, is er een klein netwerk met sensoren
en een centraal bedienings- en informatiepaneel in de keuken.
L

6. r Aut o nom e . int e llig e nt e producte n
,
Diverse autonome producten zijn recent op de markt
gekomen. D eze autonome producten functioneren
zel fstandig en behoeven geen menselijke interacties.
Voo rbeelden van dergel ij ke autonome producten
zijn zel fi nitiërende stofzuigers en grasmaa iers. D eze
beslissen zelfstandig wanneer een vloer moet worden
gezogen, dan wel wanneer en welk deel van het gazo n
moet worden gemaaid. Z ij keren terug naar hun oplaad-
station als de batterij leeg raakt. H et is nog onduidelijk in welke mate '-
Q)
consumenten deze zelforgan isatie van producten waarderen. H et beoogde gemak staat op gespannen <"Cl
<"Cl
E
voet m et de eventuele compl exiteit en risico's bij aa nschaf van deze producten. Hoe zwaar weegt het Vl
<"Cl
'-
overdragen van de controle over de producten ten opzichte van het beter kunnen uitvoeren van 0>
Q)
routinematige handelingen? Z ijn deze eerste schreden naar intelligente huishoudelijke producten ook "0
C
Q)
van invloed op de zelforganisatie van het gebouw? '-
'Q)
...,
Ambi e nt i n t ell i gence
Doo r de miniaturisatie van computertechnologie en de integratie in al ledaagse producten, zal de Q)
N
volgende stap genomen worden naar de interactie tussen de producten en hun omgeving om de
'-
Q)
gebruikers te ondersteunen tijdens werk, huishouden, vervoer, ontspann ing etc. In het Philips Design >
o
E
project Ambient Environments & Ambient Intelligence staat de nieuwe rol van verlichting in de ...,
o
"''""
archi tecruur centraal.
De gedachtewisseling die centraal staat tijdens deze middag, is de tegenstrijdigheid van zelfvoorziening
(ecologie, energiebesparing, alternati eve woonvormen) en het gebruik van technologie versus de
synergie va n duurzaamheid en slimme, zelforganiserende instal laties (waardoor autarkie voor grotere
groepen bewoners beschikbaar kan komen).
PRO G RAM MAP ROG RAM MAP ROG RAM M A
15:00 Ontvangst, op een nog nader te bepalen locatie in Nederland
15:15 Introductie door ir Marcel Vroom, industrieel ontwerper
en lid van de Raad van Advies Booosting
15:30 Lucas Verweij (opdrachtgever; domeinhouder Informatie bij Premsda.
Stichting voor Nederlandse vormgeving)
over de rdatie tussen architectuur en duurzaamheid in het Autarkisch Huis
15:50 ir Edwin Nieman (directeur Kamahi Electronics)
over de ontwikkeling en bouw van een zelfvoorzienend woonhuis in Nieuw-Zedand
16:10 drs Serge Rijsdijk (Promovendus TUD Ddft, faculteit Industrieel Ontwerpen)
over de kansen en bedreigingen van autonome, intelligente producten
16: 30 Jos Stuyfzand (Design Director Lighting Philips Design) over Ambient Environments
& Ambient Intelligence, de nieuwe rol van verlichting in de architectuur
17:00 Pauze
17:15 Tegenlezing
17:30 Discussie o.l.v. Marcel Vroom
18:00 Borrel
19:00 Eind
Geïnteresseerd in deelname? Inschrijving via de antwoordkaart of booosting@ooo.nl
L .J

7. • ,
Verslag van de bijeenkomst Mode & Trends op 21 november 2002
bij het DDC-I te Utrecht
.
Productontwikkelen 1S vooruitzien
'Productontwikkelen is vooruitzien' is de indruk die achterblijft
na de 'Mode'-middag op 21 november 2002 in het Dutch Design Cent re
i nUtrecht. In het kader van branchevreemd
is een aantal sprekers uit de modesector
uitgenodigd om aan te geven hoe zij omgaan
met productvernieuwing.
Mi/ou Ket is trendadviseuse en geeft halfjaarlijks boeken uit waarin
zij opkomende trends met collages en materiaalsamples tracht
aangeeft. Door het bezoeken van veel beurzen, het verzamelen van
informatie van onder andere de Duitse mode-, katoen- en wol-
instituten vormen zich beelden van mogelijkheden en trends die zij
in haar boeken weergeeft. Milou werkt daarbij circa 1,5 jaar vooruit ·
voordat deze trends de consumenten bereiken. Zo voorzag ze de
opkomst van textiele architectuur. We kregen van haar prachtig
'" Mi 1 ou Ket
diamateriaal voorgeschoteld van collages en materiaalsamples uit haar
laatste trendboeken. Als voorbeeld van iets wat mogelijk gaat
komen, noemde ze lampen die qua kleurtemperatuur het daglicht
volgen (van wirlicht overdag, naar warmer, geler licht 's avonds), dus
houd daar maar alvast rekening mee.
Mattie Couperus biedt ons interessant inzicht in het ontstaansproces
van een nieuwe kledingcollectie. Zij ontwerpt onder haar eigen naam
damesmode, welke via een eigen winkel in Amsterdam verkocht
wordt. Haar voorbereidingen voor een nieuwe collectie beginnen 1,5
jaar van te voren door het bezoeken van beurzen als 'Premier Vision'
in Parijs en de beurs van Milaan. Middels sfeergroepen creëert zij
stoffen beelden, op basis waarvan ze -op haar gevoel- een volledige
collectie ontwerpt. Hiervan is circa 40% basis, 50% nieuw en 10%
vernieuwend. Na discussie met haar commerciële bedrijfspartners
wordt besloten welke ontwerpen in de winkel terecht komen. 'Van
te voren weet je van je nieuwe collectie nooit zeker wat het goed gaat
doen, leren van 'fouten, is dan ook moeilijk' door 'fouten' te maken
verken je de grenzen en blijf je scherp' aldus Manies aanpak.
'" Mattie Coupe rus
•

8. r
IJ ,
Steven van Vliet, ontwerper voor het kledingmerk Panmo,
marktleider in Nederland op het gebied van herenrouwkleding,
'speelt op de man' in zijn presentatie. Ook hij bezoekt veel
modebeurzen en ontwerpateliers als Gucci, LallVin & Dior. Daar
begint hij met het aanvragen en verzamelen van stoffen. Ook laat hij
soms stoffen volgens eigen ontwerp maken. Hij houdt daarbij heel
specifiek rekening met de marktpositie van Panmo. Hij toont een
tweedimensionale grafiek (mate van luxe versus mate van
vooruitstrevendheid) waarin zijn bedrijf zich bevindt en laat
bovendien zien dat je architecten ook zo kunt positioneren.
Aart-Jan van der Meijden van T respa bewijst dat T respa de afgelopen
jaren een nieuwe manier van trendanalyse heeft ingevoerd, om te
komen tot nieuwe richtingen voor haar ptoducten. Er zijn thema,s
gedefinieerd die steeds worden geactualiseerd en waarbinnen
materiaalcollecties worden opgebouwd. Trespa is zich daarbij bewust
dat voor gevelproducten zeer kortstondige trendaanpassingen niet
interessant zijn. Producten moeten langer mee kunnen gaan.
• Steven van Vl i et
Gerard Zweers van Trespa laat zien hoe naar innovatie gezocht is
bij de nieuwe Meteongevelbekleding. Doelbegrippen waren 'een
levende gevel' van 2 1/ 2-D in plaats van 2-D en 'ruimte laten aan de
ontwerper om iets met het product te doen'. Het resultaat hiervan
werd op de bouwbeurs in 2003 gepresenteerd.
Als tegenlezer stelt André Roelofien, bestuurslid van Booosting en
directeur van industrieel ontwerpbureau Neonis Designers, dat wat
het voorspellen van trends betreft de meeste voorspellingen niet
uitkomen en wat wel uitkomt niet voorspeld is. Kortom, in plaats
van ons met het voorspellen van de toekomst bezig te houden,
kunnen we ons beter bezig houden met het faciliteren van dit
.Aart Jan vd Meijden
verkenningsproces. Daarbij geldt dat een toenemende individualiteit
het voorspellen steeds moeilijker maakt. Meer samenwerking kan een
oplossingsrichting zijn om de onzekerheden te verkleinen.
In de discussie blijkt dat ook in de modesector de risico's die aan het ontwikkelen van nieuwe stoffen
en collecties kleven substantieel zijn en dat we daar zorgvuldig mee om dienen te gaan. Milou Ket geeft
aan dat slechts 20% van de nieuwe ontwikkelde stoffen de commerciële eindstreep bereikt. Steven van
Vliet koopt vooral in op voororder, zo beperkt hij zijn risico,s. Daarmee zijn we dan toch weer met
beide voeten op de grond terug. Want ook in de praktijk van innovatie in de bouwsector geldt dat
enerzijds risico's inherent aan dit vak zijn en anderzijds zoveel mogelijk voorkomen dienen te worden.
Harm Boomsma, bestuurslid Booosting I Boomsma Innovarions
L ..J

9. • ,
Verslag van de nieuwjaarsborrel op 9 januari 2003 in proeflokaal Hoppe
te Schiedam
Going Culinair, over
taartarchitecten en gebouwenbakkers
Onder de naam Going Culinair werd tijdens
deze branchevreemde bijeenkomst de culinaire
wereld vergeleken met de bouwwereld. Een kok
is tenslotte een architect, hij gebruikt echter
andere ingrediënten. Een verschil is dat de kok
zijn creatie zelf maakt in tegenstelling tot de
architect. Ook de ober heeft met zijn presentatie
een grote invloed op de algehele beleving. Wie is
de ober in de bouw? Hoe trendgevoelig en
flexibel zijn de branches? Wat kan echt niet meer
en wat is helemaal hip? Wat betekent een grote naam voor de smaak? Gaat het om het eten/plaatje
of om de inhoud? Zelfs in de duurste restaurants wordt gewerkt met prefab voer. Waar ligt de grens
van versheid, originaliteit en uitbesteed voedsel? Hoe kritisch en behept met vakkennis is de
opdrachtgever? En hoe zit het met de regelgeving; het verbod op rauwmelkse kaas ontneemt vele
culigasten hun genot, zoals de EPN de transparantie kan bederven.
!iNOBISME
FABR I CAGE
Initiatiefneemster Els Zijlstra van Materia, trad op als Pavlov met haar uitleg over de opzet van de
proeverijen. Ze lanceerde vier thema's snobisme, ontwerp, fabricage en samenwerking. Deze dienden
als aanknopingspunt voor de discussie later op de middag over de link tussen bouwen en
gastronomie: Aan de hand van de thema's waren drie tafels met gerechten en een met jenevers (hoe
kan het ook anders in een voormalige jenever-
stokerij) opgesteld. De vier groepen hongerigen
werden echter niet over de ingrediënten
ingelicht. Het was dus blind proeven en ruiken.
En zoeken naar leerpunten. Wijzen van bereiden
(IFD of niet) en presenteren (kleur) en ruimte-
gebruik, voldoening (kwaliteit vs kwantiteit) en
waardering (mooi - lelijk) en roem.
L .J

10. r Zo'n anderhalf uur ging voorbij en de groeps-
,
leiders waren klaar voor hun presenratie. Als leer-
mOment concluderen wij dat het bouwproces
lijkt op het openen van oesters -complex en
zwaar, tenzij de juiste techniek wordt gebruikt-
dat smaak beïnvloed wordt door kenn is en
associatie, en dat een heerlijke bavarois twijfel-
achtig smaakt als het er uitziet als leverworst.
Bijzondere gast en medeorganisator was Joep
Habets, opgeleid als architect en nu werkzaam als
culinair schrijver, o.a. wekelijks in NRC
Handelsblad en de BNA. Wie zou beter de brug
kunnen slaan tussen de werelden die tijdens deze
'-
meeting centraal stonden. Hij las voor uit eigen werk 'De eetbril' , hieronder een deel van het citaat. ....,
<lJ
V)
<lJ
o
'Taartarchitecten en gebouwenbakkers' <lJ
"0
C
, Ooit studeerde ik architectuur en nu ik over gastronomie schrijflevert dat de regelmatig terugkerende <lJ
0.
o
vraag op wat de relatie is tussen beide. Want wat is het beleggen van een pizza anders dan ruimtelijk <lJ
0>
'+-
ordenen? Bestaat niet in beide disciplines een dunne scheidslijn tussen schoolmaken en geplagieerd worden?
<lJ
Gaat het bij de beeldkwaliteit van architectuur niet om dezelfde notie als dat je met de ogen eet? Is een goede N
c
.,..,
doorsnede niet wwel bij een terrine als een gebouw van belang? En zijn Vitruvius opvattingen over de
N
bouwkunst uit de eerste eeuw voor Christus niet zonder problemen van toepassing te verklaren op de ....,
'+-
bakkunst? Bekoorlijkheid, serveerbaarheid en voedzaamheid zijn de gastronomische equivalenten van <lJ
o
'-
venustas, firmitas en utilitas in de architectuur. 0.
Veelzeggender dan de overeenkomsten zijn de verschillen. Zowel architecten als koks zijn geïnteresseerd in 0>
C
de relatie tussen bouwkunst en kookkunst, al weten architecten eigentijdse kookkunst meer te waarderen '-
<lJ
3
dan koks eigentijdse bouwkunst. Maar gaat een kok graag als 'taartarchitect' door het leven, een architect c
o
N
beschouwt het predikaat 'gebouwenbakker' niet als een compliment. Koks zien de vergelijking van
o
U
gastronomie en architectuur als culturele verheffing. Architecten beschouwen de gastronomie in de eerste C
<lJ
....J
plaats als een verruiming van hun werkterrein als universele vormgevers.
'-
Een belangrijk verschil is de appreciatie van het ambacht en de traditie in de kookkunst. Voor goed, degelijk, '"
....,
<lJ
maar niet vernieuwend koken bestaat bij de gastronomische elite waardering. Het is zelfi mogelijk met U
<lJ
'-
traditionele kookkunst drie Michelinsterren te verwerven. Voor waardering van de architectonische elite
moet een architect het ambacht en de traditie overstijgen. Critici, publicisten en architecten zelfhebben C
<lJ
moeite met de kwaliteit van het gewone en het traditionele. Wat goed is, maar niet spectaculair of V)
C
<lJ
vernieuwend krijg.t doorgaans weinig aandacht. Een kok kan best komen aanzetten met een béarnaisesaus ....J
bereid volgens een recept van Escoffier, maar een architect wordt niet geacht het werk van een voorganger '-
C
<lJ
te reproduceren, zelfi al heet die Berlage. , Zie voor het gehele citaat: www.booosting.nl :r:
Toen tijdens de evaluatie bleek dat een van de gerechten gemaakt was van uier(boord), werd menig
tong van walging uitgestoken en evenzoveel neuzen trokken op. Omdat het toch best een bijzonder
gerecht was tot slot een recept van gebakken uierboord uit het Kookboek der Lage Landen van
Leenden van Popering op pagina 04 van deze nieuwsbrief.
Els Zijlstra, Jolanda Steenhouwer
~
L .J

11. ,
Activiteiten
dinsdag 23 september Ontwerpen met tapes en folies (zie pagina 01-02)
dinsdag 14 oktober Autarkie en Autonomie: de (toe)komst van zelfvoorzienende woningen
en zelforganiserende producten (zie pagina 04-05)
dinsdag 13 januari 2004 15 jaar Booosting
in de planning
Creatief met staal en glas; doe-middag bij BRS Staalwerken
Licht
Slim Bouwen
Test Drijvende Weg
·
•••••••••••• • ••••••••••••
bo0 0 5 t In9
Op 3 1 augustus 1988 is Booosting opgericht vanuit een
gecombineerd initiatief van industrie, indusuieel ontwerpers en
architecten. Booosting heeft zich als doel gesteld het proces van
vernieuwing en verbetering in de bouw wezenlijk te versnellen; daarvoor wil zij ideeën en projecten op het gebied
van Onderzoek, Ontwerp en Ontwikkeling initiëren en fàciliteren. Door haar structuur en de stimulerende
en activerende initiatieven die zij ontplooit heeft Booosting een unieke positie binnen de bouw verworven.
Aangeslotenen wordt de gelegenheid geboden om hun eigen bouwwereld te vergroten door ervaringen te delen,
ideeën op te doen en banden aan te gaan met aanpalende d isciplines. • • • • • • • • • • • • • • • • • •
Booosting co lo fo n
~:I.I.I.l:'Illln Delftechpark 22 Postbus 596 2600 AN Delft
telefoon 015 2629033 telefax 0152629034 e-mail booosting@ooo. nl
homepage www.booosting.nl
contactpersoon Jolanda Steenhouwer
bereikbaar ma en di van 9 .00 tot 1700 uur en op wo van 9.00 tot 13.00 uur
redactie Jolanda Steenhouwer
vormgeving Patricia Brouwer Design
druk Drukkerij Hans Tntijen
met dank aan Wietse de Jonge, Hans fVllkhoven, Alexander Klotz,
Marloes Kursten, Nicole Maurer-Lemmens, Wilma Ouwerkerk-Pas
.. voorzitter
secretaris
Jos Lichtenberg
Maarten Willems
A+
TU Eindhoven
penningmeester André Roelofien Neonis Designers
lid Thijs Verburg Verburg Hoogendijk architecten
lid Harm Boomsma Boomsma Innovations
lid NicoNoort Corus Colors
lid Prido v. Nieuwamerongen Arconiko Architecten
....
L .J

12. • ,
_:J.t.i·Wiiit._ participanten I
Nieuwe participant
Atelier PRO cont act persoo n: Hans Ka 7kho ven. partn e r ar chi tec t
atelier .Architectenbureau Atelier PRO (Plan, Ruimte, Ontwikkeling) heeft een
zeer divers opdrachtenpakket. Van stedenbouwkundige opgaven tot
interieurontwerpen. Atelier PRO ziet een opdracht nooit los van de
context, het wordt doorontwikkeld op ruimtelijke vormgeving. Belangrijk
Ke rkh ofl aan lla in de bureaufilosofie is een evenwichtige verhouding tussen 'gewoon mooie
Den H aag gebouwen maken' en experimenteerdrang. Atelier PRO heeft ruim 80
T 070 350 6900 medewerkers en houdt zich af en toe ook bezig met productontwikkeling
F 07 0 35 1 4971 vanuit een verlangen naar architectonische compleetheid. Soms kan een
E in fo@ eli e r PRO. nl bestaand product verbeterd worden ofblijkt een standaard product te duur
at
www . at el ie rPRO . nl te zijn. Ateli er PRO zoekt dan samen met een fabrikant naar nieuwe
toepassingen of modellen. Recente productontwikkeling: serie hekwerken
voor terrassen en galerijen. Bekend recent project: kantoorgebouw Forum in Amsterdam, met een
gecombineerde 2 e huidfaçade en klimaatgevel. Atelier PRO heeft zich begin 2003 aangesloten bij
Booosting. Reden hiertoe is dat zij het als een uirdaging ziet om met collega's ervaringen uit te wisselen
en een netwerk met ontwerpers en fabrikanten op te bouwen waarmee nieuwe producren en
toepassingen in her verschiet liggen .
•
A + Bureau voor
Bouwproduktontwikkeling Mat Afbouw COURAGE
ABT Adviesbureau voor Bouwtechniek MB! EGM Architecten
Aldus bouwinnovatie De Meeuw Oirschot Hubert-Jan Henket Architecten
BDA Groep Octatube Space Structures JMDS
Boomsma Innovations Oskomera MUA. Maurer UnitedArchitects
Corsmit Raadgevend Ingenieursbureau Plastica Pkutt Piode
D3BNC.l. Platinox Special Products RPHS architecten
dgmr raadgevende ingenieurs Polyblock Snelder Vola Petit Architecten
ing. Karel H. Dekker Polynorm Bruynzeel Jan Timmers
dorsserblesgraaf Poly Products Tuns + Horsting Architecten
Façade Consulting & Engineering RC System Verburg Hoogendijk Architecten
GeNie Consult en Partners Reynolds Architectuursystemen Van Waes, Buro voor Architektuur
Leylandi Consultancy Rockwool XX architecten en bouwmanagement
RGD, Directie Ontwerp & Techniek SAB-Profiel I I .e ; , .
Schoonderbeek & Partners Advies Slavenburgs Bouwbedrijven Friso Kramer
H. de Wit Consultancy Somfj Nederland jaap Koning
Ingenieursbureau Zonneveld Trespa International Neonis Ind. Design & Corporate Graphics
Els Zïlstra Ubbink Nederland Robin Hood Produkties
'0" Wagenbouw Accommodaties TNO Industrie
Beamix Wentzei Maral Vroom
BRS Staalwerken ZNS Van Dam Geveltechniek : . . 00:'~i'l1!Zm!J
Bruynzeel Keukens en Kasten Aedes. vereniging van woningcorporaties
, Buitink Zeilmakerij Archipel Ontwerpers Bouwen met Staal
c: Corus Coltm Architectenbureau Boesten-van Vliet Centrum Hout
15 Eaton Holec Laagspanning Het Architecten Consort VMRG
v;
1;',
Hobone Arconiko Architecten • I •
ê Holonite Atelier PRO Hogeschool Brabant
~ Hunter Douglas Atelier Zeinstra, van der Pol Saxion Hogeschool Enschede
Lenco Zonwering Böhtlingk architectenbureau TU Delft, vakgroep Bouwtechnologie
Limburg Kozijnen Jan Brouwer TU Delft. Faculteit Lucht- en
Limburgia Deuren Bullhorst Architecten en Stedenbouwers ruimtevaarttechniek
Limelight CEPEZED TU Eindhoven. foculteit Bouwkunde .J
L

13. • ,
TUE (~
I
~
. '(
.
)
~j!;')'.
-B I
Het 24-u ursproject (24UP) is een jaarlijks terugkerende onrwerpwedsrrijd georganiseerd door de
studievereniging Bouwkunde van de Technische Universiteit Eindhoven (TUle). Teams van vier
studenren streden 24 uur non-stop om de beste ontwerpoplossing voor de opgave die aan het begin
van het project bekend wordt gemaakt. Co rus was hoofdsponsor en Kubus trad op als subsponsor,
de studenren zijn begeleid door Corus, Bouwen met Staal, Kubus en TUle. De opgave van februari
.jJ
2003 bestond uit het ontwerpen van 500 studenreneenheden op de campus van de TUle. QJ
.<::
<0
Hier een impressie van het winnende ontwerp van februari 2003. s:::
<0
>
Levende Gevel. Verruim je blik: van individu tot gemeenschap .jJ
.<::
U
N
Bij het maken van het ontwerp voor de 500 studenreneen heden heeft groep WIJ van Willem LuctlSsen, s:::
<0
<0
Jsabelle Prohn, Joris Hoogstede en Marloes Kursten, een aantal uitgangspunten opgesteld: Vl
.jJ
• de manier van leven van studenten za] in de toekomst niet of nauwelijks veranderen; QJ
.<::
u
• maatschappelijke trend: materialisme en individualisme; V)
• studentenleven = levendig, veranderlijk;
• de mogelijkheid tot zelfregulering: studenten maken het gebouw;
• een gebouw dat zich kenmerkt door een modulaire en li chte bouwwijze.
Het ontwerpconcept valt uiteen lil twee
,.,...
.-,. .
• ~
~
~
-r . delen: een technisch deel, met als kenmerk
de levende gevel en een maatschappelijk
f
111
deel dat Wt uitdrukking komt in de
1..11 versch illende schaaln iveaus waarin de
I.
.!
p c- I,~ studenten contact hebben. Het ontwerp
bestaat ui t een stedenbouwkundig J-
vormig blok dat in het orthogonale grid
/
"1"''''
/{ L
' .J,;i 1
1 (
van de TUle staat. Het is één niveau
.... /' opgetild boven het maaiveld en sluit zo aan
op de infrastructuur van de TUle.
Het geheel is opgebouwd uit een groot
stalen frame met daarin 500 bewegende
studentenkamers.
Ä Schets totaalblok
L .J

14. r
De studentenkamers zijn als zel fs tandige 'dozen' Imodules
opgehangen in het frame en kunnen daar in bewegen.
O m het fram e is een gevel gewikkeld waar de dozen
'doorh een prikken'. D e kopse kant van de studenten-
kamer is o nderdeel van deze gevel. Doordat de kam er
twee meter uit de gevel kan schuiven komt er extra liclu
in de kamer. Op het moment dat de student Wt leven komt en licht in zijn kamer wil, vergroot hij
Q)
daarmee dus ook de achterliggende gemeenschappelijke woonruim te va n de woon groep. >
Q)
'"
'-
Q)
Daarnaast is de nadruk gelegd op het sociale karakter van de bewoners en het gebouw. In het ontwerp
heeft de student de mogelijkheid om op verschillende schaal niveaus (van zijn eigen woongroep van
"
c
Q)
0::
acht studenten rot het hele complex van 500 studenten) met andere bewoners contact te hebben. In
de eige n woongroep grenzen de studentenkam ers direct aan de gemeenschappelijke ruimte om de
mogelijkheid op C OJHact met andere studenten te maximaliseren. De gemeenschappelijke ruimte kan,
zoals eerder beschreven, door de kamers naar buiten te schuiven ook nog eens twee keer zo breed
worden. D eze groepen zijn vervolgens zes verdiepingen gestapeld en grenzen aan een groot atrium.
Hier kan waar weer contact plaatsvinden met andere woongroepen door middel van loopbruggen en
platforms die in het atrium zijn opgehangen.
T enslotte is er het co ntact op co mplex niveau. D aarroe is het maaiveld, dat omringd wordt door de
eenheden, opgeóld. Op die manier vormen de aanwezige elementen (de ontsluitingsweg van het TU/e-
terrein en de Dommel) geen barrière in het co mplex.
H et contact van de studenten met de
universiteit wordt versterkt door het aan-
leggen van een loopbrug vanaf het co mplex
naar het auditorium en een grote, breed
uitwaaierende trap die het kunstmatige
maaiveld verbindt met het maaiveld van het
TUle-terrein.
Bij het ontwerp IS ook heel duidelijk
gekeken ;laar de mogelijkheid om nieuwe
materialen, die tijdens het 24UP gepresen-
teerd werden, roe te passen. Daarom is voor
de modulen gebruik gemaakt van het
Studmeister-principe (snel en industri eel
vervaardigbaar wand/bouwsysteem) en Bi-
Steel voor de constructieve schijven in het
fram e.
? info Wi 77 em Lucassen, Isabe 77 e Pr ohn, Jo ri s
WIJ Hoogstede en Ma r/ oes Kurste n
MarLoes Kursten
L M.P.Kursten@stu _e _t_ u_ _ J
_d _n .t_ e.nl ------------------_________ .J
r

15. _i1.uu...iiil. • nieuws
----------------~
Rheinzink® Graphite Greypro:
.
da's m007 dónker zink
Rheinzink doet voortdurend aan productontwikkeling. Met het nieuw ontwikkelde RHEINZINK®
Graphite Greypro is er nu ook een donkere materiaalkwaIiteit op de markt. De donkergrijze kleur,
de vele vormgevingsvoordelen en de onveranderd goede verwerkingseigenschappen maken het
bijzonder geschikt voor projecten met hoogwaardige dak- of gevelbekleding en complete
hemelwaterafvoersystemen.
Ze l fherstell end oppervl ak
De kleur wordt in een beitsproces gerealiseerd. Doordat het
hier gaat om een oppeivlakteverandering, herstellen
eventuele krassen en kleine beschadigingen van de patina
zichzelf automatisch. Op basis va n een hoger koper-
percentage verkleurt het tijdens het patineringsproces
donker en beschikt het over zeer goede technologische en
mechanische eigenschappen. Het wordt op maximaal 700
mm geproduceerd en is in verschillende standaarddiktes en
ook gefolied leverbaar.
Erkende productiemethode
De productie van het nieuwe materiaal volgens EN 988
voldoet aan de hoge Rheinzink-milieu- en kwaliteitseisen.
Het productieproces, de chemische consistentie, de mecha-
nische en technologische eigenschappen en de tolerantie van
het materiaal worden permanent gecontroleerd. Alle
materiaaleigenschappen worden getoetst aan de Q ualiry
Zinc-criteria van Rheinzink.
'" Sl oterparkbad Amsterdam
Andere innov at i es
• Een regelmatige honingraatstructuur voor de verschillende dak- en gevelsystemen;
• Een universele rvs-buisbeugel voor de hemelwaterafvoersystemen;
• Een aanvulling met Solar-PV op het Quick Step systeemdak en het felssysteem. Kristallijne
siliciumcellen zijn verlijmd op de Quick Step basiselementen. Het felssysteem heeft triple-junction
amorfe silicium zonnecellen, verlijmd op 430 mm brede felsprofielbanen. Voor beide systemen geldt
een volwaardige integratie in het daksysteem. )""C' .
? info
Rheinzink Nederland
Alexander Klotz
T 020-435 2000
E a.klorz@Wentzel.nl

16. •~------------------III----------------------
__ _~uuu~l'iil'_,- ~n_i_e_u_w_s__-,
Meer MUA
~ Charlotte Köhlerprijs 'W
Marc en Nicole Maurer van MVA (MaUl·er Vnited Architects) hebben onlangs de Charlotte
Köhlerprijs voor architectuur gewonnen. Aan de prijs is een bedrag van € 5000 verbonden. Het is
een aanmoedigingsprijs voor jonge Nederlandse kunstenaars. De prijs is genoemd naar een acrrice en
voordrachtskunstenares die in 1977 overleed. Het bureau is continue actief om architectuur met
uiteenlopende disciplines te combineren. V moet dan denken aan vormgeving, beeldende kunst,
technologie.
Van Harte Proficiat!
mobi el restaurant
Voor de Stichting 2003 jaar van de boerderij, ontwierp het duo een mobiel restaurant. De ster wordt
gevormd door vijf uit stalen kokerprofIelen opgebouwde delen. De open wanden zijn voorzien van
een rolsysteem dat bescherming kan bieden tegen wind en regen. Dak en vloer zijn uitgevoerd in
onbehandeld populierenhout.
Een wijds uitzicht op het boerenland met de
geborgen sfeer van een houten schuur. Elke
maand wordt het geheel vervoerd op twee
diepladers om een weekend eetgelegenheid
te bieden aan hongerigen in een andere
provincie.
Zie ook www.jaarvandeboerderij.nl
? info
MVA
Marc en Niole Maurer
T 040 211 6188
._'-- E info@maurer.nl