Stageverslag

1. Friso Jasper
Stageverlag 3e periode
21-01-2009
1

2. Inhoud
Inleiding…………………………………………………………………………………………………………………3
1.
Aanbesteden of werken in een bouwteam…………………………………………………………..4
2.
Wat is een traditioneel samenwerkingsverband?........................... 4
2.1
Wat is een bouwteam?.............................................................. 6
2.2
Verschil bouwteamvergadering en werkvergadering………………………..8
2.3
Koekange…………………………………………………………………………………………………………………….9
3
Korte omschrijving project Koekange…………………………………………….….9
3.1
Detailleren voor het project Koekange………………………………….…………..10
3.2
Artikel Cobouw Koekange………………………………………………………………….. 11
3.3
Details Koekange………………………………………………………………..……………… 12
3.4
Conclusie……………………………………………………………………………………………………………………. 15
4
5 Tot slot………………………………………………………………………………………………………………………..15
Artist Impression Centrumplan Ulft
2

3. 1. Inleiding
Dit is mijn derde en laatste verslag van mijn stageperiode bij FAME Architectuur &
Stedenbouw.
Als eerste ga ik in dit verslag het verschil beschrijven tussen een bouwteamvergadering en
een werkvergadering. Ook leg ik uit hoe een aannemer, architect en opdrachtgever met
elkaar kunnen samenwerken.
In deze laatste periode heb ik mij bezig gehouden met het technisch uitdenken van
bouwkundige details. Dit heb ik gedaan voor een project in Koekange en voor een project in
Nieuwleusen.
Tevens heb ik me in deze periode bezig gehouden met de materiaalkeuze en toe te passen
afbouwtechnieken voor de verschillende woningtypen van project Nieuw Erf Koekange. Later
in dit verslag meer over dit project.
Artist Impression Winkelcentrum Stadsdennen
3

4. 2. Aanbesteden of werken
in een bouwteam.
De opdrachtgever bepaalt vooraf
of hij een project zal gaan
aanbesteden of dat hij zal gaan
werken in een bouwteam.
Aanbesteden gebeurt in een
traditioneel
samenwerkingsverband.
2.1 Wat is een traditioneel
samenwerkingsverband.
In het traditioneel
samenwerkingsverband bestaat
er een scheiding tussen ontwerp en uitvoering. In samenwerking met adviseurs en meestal
een architect ontwikkelt de opdrachtgever een kant en klaar project, waarna aannemers
tijdens een aanbesteding een prijs kunnen indienen. Op basis van de laagste prijs wordt het
werk gegund en uitgevoerd door de aannemer onder toezicht van de opdrachtgever en zijn
adviseurs.
2.1.1 De aanbesteding.
Hierbij wordt met de architect en de adviseurs het betreffende project uitgewerkt tot een
Definitief ontwerp met het daarbij behorende bestek. Daarna wordt onder, voor de
opdrachtgever geschikte en betrouwbare partijen (aannemers), een selectie gemaakt. De
geselecteerde aannemers mogen gelijktijdig een prijs indienen. De envelop met de prijs
wordt door de opdracht gever geopend. De laagst gecalculeerde prijs is de winnaar. Als de
prijs binnen het budget van de opdrachtgever ligt wordt het werk “gegund” en kan het
project gebouwd worden. Er zijn verschillende soorten van aanbestedingen:
Openbare aanbesteding;
Een openbare aanbesteding is een aanbesteding die algemeen bekend wordt gemaakt, waar
alle aannemers zich kan inschrijven. De aannemer met de laagst ingediende prijs is de
winnaar, en wordt het werk aan “gegund”.
Aanbesteding met voorafgaande selectie;
Een aanbesteding met voorafgaande selectie is een aanbesteding die algemeen bekend
wordt gemaakt, waarbij iedereen zich in kan schrijven. Op basis van vooraf aangegeven
kwaliteitseisen worden vervolgens één of meer aannemers uitgenodigd een prijs op te
geven. De aannemer met de laagste prijs wordt het werk “gegund”.
Onderhandse aanbesteding;
In een onderhandse aanbesteding worden ten minste twee en maximaal zes aannemers
uitgenodigd door de opdrachtgever om een prijs in te dienen. De aannemer met de laagste
prijs wordt het werk “gegund”.
4

5. Onderhandse aanbesteding na selectie;
In een onderhandse aanbesteding na selectie wordt er door de opdrachtgever een
uitnodiging opgesteld waarbij er minimaal twee aannemers deel nemen aan de selectie.
Daarna kunnen één of maximaal zes aannemers uitgenodigd worden om een prijs in te
dienen. De laagste prijsaanbieder wordt het werk “gegund”.
2.1.2 Traditionele werkwijze
Hoe wordt de prijs samengesteld.
Nadat het definitief ontwerp is uitgewerkt tot bestekstukken, wordt door de architect of een
adviseur een definitieve raming gemaakt van de kosten voor de realisatie van het project.
Vervolgens wordt door de opdrachtgever de aanbesteding gehouden. Waaruit de aannemer
wordt gekozen.
Hoe wordt het plan opgesteld.
In geval van een traditionele samenwerkingsovereenkomst wordt het Programma van eisen
opgesteld door de opdrachtgever in samenwerking met eventuele adviseurs. De architect
werkt het voorlopig en definitief ontwerp of concept eventueel in samenwerking met de
adviseurs uit.
Hoe gaat de uitvoeringsfase.
In de uitvoeringsfase wordt het project voorbereid (werkvoorbereidingsfase) door de
aannemer. Intussen maakt het ontwerpteam (architect & adviseurs) de werk- en
detailtekeningen met de bijbehorende berekeningen. Het is belangrijk dat deze tijdig aan de
aannemer worden verstrekt zodat het project volgens planning en ontwerp kan worden
gerealiseerd. De architect (directie) heeft een controlerende rol tijdens de realisatie van het
project en houdt toezicht middels een opzichter.
Belangrijkste redenen om voor traditioneel aanbesteden te kiezen;
- Als het werk heel groot is. In het geval van een werk van >€5.000.000,- en europees
aanbesteed moet worden.
- Als er weinig aanbod aan werk is en aannemers “werkhonger” hebben.
- Als er meer aannemers zijn die het werk kwalitatief goed kunnen uitvoeren.
5

6. Artist impression Centrumplan Ulft
2.2 Wat is een bouwteam?
De opdrachtgever stelt een bouwteam samen dat in de initiatief-fase bestaat uit:
Ø De opdrachtgever;
Ø De architect;
Ø aannemer(s).
Ø Eventuele adviseurs;
Ø Eventueel installateurs;
Vervolgens wordt gezamenlijk een plan ontwikkeld dat na akkoord over prijs en kwaliteit
wordt uitgevoerd door de aannemer.
In samenwerking in een bouwteam wordt van alle partijen verwacht dat ze hun kennis en
ervaring inzetten. Ook de aannemer brengt dus zijn uitvoeringskennis in. Hierdoor kan in
het vroegste stadium al gekozen worden voor het beste bouwsysteem, funderingssysteem,
materiaaltoepassing. Belangrijk is ook dat in de schetsfase, voorlopig ontwerpfase al
prijscalculatie kunnen worden gemaakt. Qua tijdsduur duurt de ontwerpfase vaak wat
langer omdat alle partijen tot een goede overeenstemming moeten komen. De
Uitvoeringsfase kan versneld uitgevoerd worden omdat alle partijen hetzelfde doel voor
ogen hebben.
Artist Impression centrumplan Lichtenvoorde
6

7. 2.2.1 Bouwteamwerkwijze
Hoe wordt het plan opgesteld bij een bouwteam?
Het Programma van eisen wordt in het bouwteam in overleg opgesteld. Vervolgens word het
voorlopig en definitief ontwerp of concept uitgewerkt door de architect in samenwerking met
de aannemer en adviseurs. .
Hoe wordt de prijs samengesteld bij een bouwteam?
In de uitwerkingsfase wordt het bouwteam eventueel aangevuld met de uitvoerende
partijen. De bestekstukken worden door de architect in samenwerking met eventuele
adviseurs en de aannemer uitgewerkt. Vervolgens maken een onafhankelijk adviseur en de
aannemer een open begroting. Op basis van deze 2 begrotingen wordt in onderhandeling de
prijs van het werk bepaald.
Hoe gaat de uitvoeringsfase bij een bouwteam?
In de uitvoeringsfase wordt het project voorbereid (werkvoorbereidingsfase) door de
aannemer. Intussen maakt het ontwerpteam (architect, adviseurs en aannemer) de werk-
en detailtekeningen met de bijbehorende berekeningen. Door de globale tekeningen, wordt
door de aannemer minder aanspraak gemaakt op meer- en minderwerk. De aannemer kan
voorstellen doen voor alternatieven waar zijn bedrijf vertrouwd mee is.
Belangrijkste redenen om voor een bouwteam te kiezen;
- Als het een specialistisch bouwwerk is waarvoor een beperkt aantal aannemer beschikbaar
is.
- Als de opdracht gever de bouwer vertrouwd en graag vroegtijdig van zijn kennis gebruik
wil maken.
- Op alle onderdelen van de bouw in vroege voorbereiding al de prijsconsequenties duidelijk
moeten worden.
Wink
elpas sage
Stadsdennen Harderwijk.
2.3 Verschil bouwteamvergadering en werkvergadering
7

8. Bouwteamvergaderingen worden gehouden in de voorbereidingsfase van een project, in de
initiatieffase en tijden de ontwikkelingsfasen VO, DO, en bouwvoorbereiding. De
werkvergaderingen starten bij het begin van de uitvoeringsfase. De uitvoerende partij
(aannemer) is al bekend als er wordt gewerkt in een bouwteam. Als het project is
aanbesteed is hierna pas de uitvoerende partij bekend. In de werkvergaderingen zijn de
belangrijkste personen:
- De projectleider van de opdrachtgever, soms is deze taak aan de architect
opgedragen, soms aan een bouwmanagement bureau.
- De uitvoerder als verantwoordelijke vanuit de aannemer.
- De toezichthouder
- Onderaannemers, bijvoorbeeld de installateur.
Artist immpression Rhoden
Korte omschrijving project Nieuw erf Koekange
In de afgelopen weken bij FAME Architectuur en Stedenbouw, heb ik mij bezig gehouden
met het project in Koekange. Ik ben vooral bezig geweest met het technisch detailleren van
8

9. de verschillende woningtype. Ook ben ik bezig geweest met het maken van de kleuren en
materialen staat.
Koekange is onderdeel van de gemeente De Wolden. De Wolden ligt zo’n drie kilometer ten
zuidoosten van Koekange. De Wolden ligt 5 kilometer van Meppel vandaan. In het zuiden
van Koekange aan de Dorpsstraat, ligt een groot perceel van ongeveer 60 meter breed en
270 meter lang. Helemaal aan het uiteinde van het kavel, wordt het plan nieuw erf
Koekange ontwikkeld. De bedoeling is om een boeren erf na te bootsen, met een groot
herenhuis, daarachter schuurtjes, met een silo en een stalling. Deze uitstraling pas goed bij
het kleine dorpje Koekange. Alle omwonende zijn razend enthousiast over het ontwerp.
Zelfs de pers heeft aandacht voor het plan,op de volgende pagina zie je een artikel van de
Cobouw.
A Herenhuis
B 3 Dorpswoningen
C1 4 Erfwoningen
C2 2 Erfwoningen
D Silowoning
E 2 Stalwoningen
De ontwikkelaar heeft het idee opgevat om
in dorpse sfeer een plan te maken en heeft
FAME Architectuur en Stedenbouw gevraagd
dit idee in een ontwerp uit te werken.
3.2 Detailleren voor het project Nieuw
erf Koekange
In mijn tweede periode van mijn stage heb
ik gewerkt aan een maquette van
Koekange, toen in de ontwerpfase. We zijn
nu 8 weken verder en er worden
bestektekeningen gemaakt voor de
bouwaanvraag. Hier horen natuurlijk
bouwkundige principedetails bij. Deze
details heb ik samen opgezet met de
projecttekenaar. Om een bouwvergunning
te krijgen moet je voldoen aan de normen
9

10. van het bouwbesluit. In het bouwbesluit staat onder andere dat je bij een entreedeur van
een woning niet een hogere opstap of afstap mag hebben dan 20mm. Vandaar dat van elk
woningtype het entree onderdorpeldetail getekend moet worden om te laten zien dat die
opstap niet hoger is dan 20mm. Tevens moet het detail bouwkundig verantwoord zijn. Dit
betekent wind- en waterdicht en met een goede materiaalkeuze en maatvoering. Zo zijn er
meerdere eisen waar je aan moet voldoen volgens het bouwbesluit. Om de bouwvergunning
te verkrijgen moet je aan al deze eisen voldoen. De gemeente toetst tenslotte of je aan het
bouwbesluit hebt voldaan.
Op de volgende pagina’s heb ik mijn gemaakte details toegevoegd. Het eerste detail is het
entreedetail van woningtype A. In dit detail zie je duidelijk dat er geen hoogteverschil in zit,
meer dan 20mm. De stippellijn boven de afwerklaag van de betonvloer, is de toplaag. Hier
komt bijvoorbeeld de vloerbedekking te liggen. Hierdoor wordt het hoogte verschil verlaagd
met ongeveer 15mm. Met deze toplaag kun je ondanks dat je afwerkvloer te laag ligt, toch
nog aan het bouwbesluit voldoen.
Het tweede detail is een maaivelddetail van woningtype B. Omdat er bij woningtype B een
rieten kap wordt toegepast zonder dakgoot, moet er een grindkoffer worden toegepast.
Hierdoor komen er geen plassen langs de gevel, en zakt het water netjes weg in de grond.
Het derde detail van Woningtype D is toegevoegd als vergelijk met woningtype A. In
woningtype D is alléén een ander vloertype toegepast.
Impressie centrumplan Lichtenvoorde
4. Conclusie
Als ik terugkijk op het afgelopen half jaar heb ik mijn stage verloop bij FAME Architectuur en
stedenbouw als zeer prettig ervaren. In de eerste periode heb ik veel aan massastudies
10

11. gewerkt. Ik denk dat dit mijn ruimtelijk inzicht heeft versterkt. In de tweede periode bij
FAME heb ik mij onder andere bezig gehouden met Woonkeur. Woonkeur is zinvol, om in
later stadium de functie van de woning te kunnen veranderen. Maar ook omdat een stukje
extra comfort geeft aan de woning of appartement. In mijn derde en laatste periode bij
FAME heb ik mij bezig gehouden met het technisch uitwerken van bouwkundige details.
Marien de project tekenaar gaf mij opdracht om details te tekenen voor het project in
Nieuwleusen, en later in Koekange. Als ik er technisch niet helemaal uit kwam, gingen we
samen een idee schetsen. Vervolgens kon ik het digitaliseren en uitprinten, waarna er een
uitgebreide feedback volgde. Zo heb ik het technisch uitwerken van bouwkundige details
met verschillende bouwsystemen sterk ontwikkeld. Er wordt hier gevraagd een stap verder
te denken standaard details uit het constructieleer boek.
Er zijn ook mindere momenten geweest in mijn stage periode. Zo miste ik in de tweede
periode een stukje scherpte in mijn werk. Dit kreeg ik te horen van mijn stagebegeleiders.
Na een kort gesprekje hadden ze mij weer helemaal wakker geschud, waar ik blij mee was.
Ik moest opdrachten een aantal keer verbeteren, ze bleven echter vertrouwen in mij
hebben. Bij Morach en Wally kon ik al mijn vragen kwijt. Hierdoor creëerden zij een serieuze
maar toch prettige werksfeer. Ik werd goed begeleid in alle werkzaamheden.
5. Tot slot
Ik heb veel meegemaakt bij FAME Architectuur & Stedenbouw, van dwangmatig ontslag tot
gecrashte servers. Ik heb veel kunnen meeluisteren, waar ik veel van opgestoken heb. Het
zelf uittekenen van details vond ik een zeer verantwoordelijke taak. Door goede feedback
ben ik er goed uitgekomen. Ik denk dat deze opdrachten zeer zinvol zij geweest voor mijn
leerproces. Dit mede in verband met mijn wens om door te stromen naar het HBO.
Graag wil ik alle mensen van FAME Arnhem bedanken voor de prettige stageperiode die ik
bij hen heb kunnen doorlopen.
Friso Jasper
Januari 2009
Klas TB3ab
11