1. Η ιστορία της λίμνης από την
αρχαιότητα μέχρι σήμερα

2. Η αρχαία πόλη της Στυμφαλίας
• Παραλίμνια αρχαία πόλη η οποία ιδρύθηκε πιθανότατα κατά τα
αρχαϊκά χρό­νια, αλλά μάλλον προϋπήρχε ήδη από την
υστερογεωμετρική εποχή. Η Αρχαία Στυμφαλία του 4ου αι. π.Χ. ήταν
χτισμένη στη βόρεια πλευρά της λίμνης όπου σήμερα βρίσκονται τα
ερείπια της αρχαίας πόλης. Μεγάλο μέρος της είναι μισοβυθισμένο
στη λίμνη. Το τμήμα που ξεπρο­βάλλει και έχει ανασκαφεί στις όχθες
της λίμνης είναι το στάδιο της ύστερης κλασικής­ελληνιστικής
περιόδου, με τις παλαίστρες, το θέατρο κ.λ.π.
• Η πρόσβαση γίνεται μόνο από μονοπάτια, ένα από τα οποία ξεκινά
λίγο μετά τη Μονή Ζαρακά, στον δρόμο προς τους Καλιάνους.
• Οι ανασκαφές έφεραν στο φως απομεινάρια από δημόσια κτίρια της
αρχαίας Αγοράς, θεμέλια παλαίστρας, στοά, βουλή, θόλο, τάφους,
κλεψύδρα ­μία από τις τρεις στον ελλαδικό χώρο­ και βάθρα
αγαλμάτων που μαρτυρούν την αίγλη του παρελθόντος. Οι οικίες ήταν
χτισμένες στα ανατολικά και βόρεια της ακρόπολης, με εντυπωσιακή
ρυμοτομία με φαρδείς δρόμους.

3. Η αρχαία Κρήνη

4. • Η αρχαία οδός προς την ακρόπολη, είναι η βασική αμαξήλατη
οδός που συνέδεε την ακρόπολη με τη πόλη. Στο λόφο
επάνω, βρίσκεται η αρχαία πόλη με την ακρόπολη και τα ίχνη
του ναού της Πολιάδος Αθηνάς και τμήματα του οχυρωματικού
περιβόλου.
• Το τοπίο της αρχαίας Στυμφαλίας είναι μαγευτικό, με
καταβόθρες, σπήλαια, νερά και χείμαρρους να ρέουν άφθονα,
να συγκροτούν μια πραγματικά υδάτινη πολιτεία. Η αίσθηση
πολλαπλασιάζεται όταν κατεβαίνουμε το λόφο και βρίσκεσαι
στο αρχαίο στάδιο, στην αρχαία κρήνη, τα νερά της οποίας
εξακολουθούν ν' αναβλύζουν μέσα από τις αρχαίες κολόνες
αφού ρέει σχεδόν αδιάλειπτα για τα τελευταία 2,500 χρόνια! Τα
καθίσματα του θεάτρου είναι λαξευμένα νότια πλευρά της
ακρόπολης. Η σκηνή του θεάτρου είναι από τα λίγα σωζόμενα
όλης της Πελοποννήσου.

5. Ανασκαφές και ευρήματα
• Η πόλη είχε αρχικά ανασκαφεί την περίοδο 1924­1930 από τον Α. Ορλάνδο. Ο Καναδός
καθηγητής Hector Williams, του University of British Columbia, τα τελευταία χρόνια,
πραγματοποίησε ανασκαφές στην περιοχή. Ο εν λόγω αρχαιολόγος εκτιμά ότι οι κάτοικοι
της πόλης ήταν εξαιρετικοί πολεμιστές και περιζήτητοι μισθοφόροι. Ένα καρχηδονιακό
νόμισμα και ένα αγγείο του 2ου αι. π.Χ. από τη περιοχή της Ιερουσαλήμ, αποτελεί μια
τέτοια ένδειξη. Στο υπέδαφος υπάρχουν τα ερείπια μιας αρχαίας πόλης που ακολου­
θούσε το ιπποδάμειο σύστημα, είχε δηλαδή οικοδομικά τετράγωνα πλάτους 30 μ. και
δρόμους 6 μ., ενώ ένα τείχος, μήκους 2,3 χιλιομέτρων και πλάτους 3 μέτρων την
περιέβαλε.
• Ένα φθαρμένο Ρωμαϊκό δηνάριο του 149 π. Χ. φαίνεται να επιβεβαιώνει την υπόθεση για
καταστροφή της πόλης κατά τη διάρκεια του Αχαϊκού Πολέμου.
• Κατά την ανασκαφή του πύργου τη; Ακρόπολης το πλέον ενδιαφέρον είναι ότι
εντοπίστηκαν εκατοντάδες σιδερένια βέλη και τόξα, και τμήματα καταπέλτη από
πολιορκία του 2ου αι. π.Χ. από τους Ρωμαίους.
• Η ανασκαφή στο ιερό της Αθηνάς ­ ο Παυσανίας δεν το αναφέρει αλλά αντίθετα
μνημονεύει το ιερό της Αρτέμιδος, το οποίο ακόμα δεν έχει ταυτισθεί­ αποκάλυψε
αναθημάτα από χαλκό, ασήμι, επιχρυσωμένα κοσμήματα, αναθηματική κεραμική και
πήλινα ειδώλια. Οι ανασκαφές του ιερού της Αθηνάς, έφεραν στο φως το ναό, το βωμό, τα
βοηθητικά κτίρια και το περίβολο του ιερού. Εδώ βρέθηκαν θραύσματα τριών αγαλμάτων
του 5ου αι. π.Χ. Εξειδικευμένη μελέτη των θραυσμάτων του μαρμάρινου αγάλματος που
ήρθε στο φως το 1995­96 υποδεικνύει ότι ανήκει μάλλον στο άγαλμα παιδιού που βρέθηκε
στο ναό και χρονολογείται στον 4ο αι. π.Χ., παρά στην υστεροαρχαϊκή (τέλος 6ου­αρχές
5ου αι. π.Χ.)Μία Κόρη (ή Κούρος), επίσης βρέθηκε στον ναό. Διατηρεί ίχνη επιχρύσωσης
και δια­φόρων χάλκινων ένθετων εξαρτημάτων όπως και υπολείμματα χρώματος.

6. Οι μάχες όπου έγιναν στην
Στυμφαλία:
• 1 Ιουλίου 1944: Οι Γερμανοί προσπαθώντας να
περιορίσουν το αντάρτικο στην περιοχή της Στυμφαλίας,
καταφθάνουν στο Ψάρι κάνοντας καθοδόν
εκκαθαριστικές επιχειρήσεις. Στο Ψάρι άφησαν μια
διμοιρία από 32 στρατιώτες οι οποίοι περνώντας από το
χωριό – όπως λένε οι παλαιότεροι- συμπεριφέρθηκαν με
απρέπεια στους κατοίκους και στη συνέχεια
στρατοπέδευσαν κοντά στο δρόμο προς το Σιούρι στο
βουνό Μπρέκος, ενώ το υπόλοιπο τάγμα τους,
αναχώρησε για τα υπόλοιπα χωριά της Στυμφαλίας. Ο
Ψαραίος συμβολαιογράφος Γιώργης Οικονομόπουλος,
ειδοποίησε τους αντάρτες της περιοχής και αργά το
βράδυ, οι αντάρτες τους επιτέθηκαν, φόνευσαν 16 απ’
αυτούς και συνέλαβαν τους υπόλοιπους 16 τους οποίους
και εκτέλεσαν την άλλη ημέρα στη γειτονική Σκοτεινή.

7. • 1 – 3 Ιουλίου 1944: Μάχη της Στυμφαλίας. Σύμφωνα με
τα αρχεία του ΕΛΑΣ και το βιβλίο του
Γιώργου Κ.Δερβεντζή «Η μάχη της Στυμφαλίας», στη
μάχη αυτή σκοτώθηκαν 70 Γερμανοί και πιάστηκαν
αιχμάλωτοι 16, ενώ σκοτώθηκαν επίσης 14 άνδρες των
Ταγμάτων Ασφαλείας και αιχμαλωτίστηκαν 12. Οι
Έλληνες αντάρτες της περιοχής στην επική αυτή μάχη
έδωσαν ένα γερό μάθημα στους αμάθητους στις ήττες
ναζί, γεμίζοντας τη λίμνη με Γερμανικά πτώματα και
αποκομίζοντας ως λάφυρα δεκάδες απαραίτητα όπλα,
αναπτερώνοντας έτσι, έστω και πρόσκαιρα το ηθικό των
υπόδουλων Ελλήνων

8. • .
• 6 Ιουλίου 1944: Τα υπολείμματα των Γερμανών από τη μάχη της
Στυμφαλίας έφτασαν στις 4/7/1944 στη Νεμέα και ειδοποίησαν το
αρχηγείο τους στην Κόρινθο. Ευθύς ετοιμάστηκε ένα τάγμα, να
ξεκινήσει με προορισμό το Ψάρι αρχικά και μετά τα υπόλοιπα
ανταρτοχώρια της Στυμφαλίας. Μόνος τους σκοπός η εκδίκηση για
την ντροπή της ήττας, και το χαμό των «Αρείων». Οι Ψαραίοι
βλέπουν από το διάσελο το μηχανοκίνητο τάγμα να πλησιάζει και
επειδή γνωρίζουν τη σημαίνουν Γερμανικά αντίποινα, παίρνουν μαζί
τους ότι μπορούν από τα σπίτια τους και καταφεύγουν στα γύρω
βουνά και ιδιαίτερα στην «πέρα μεριά». Οι Γερμανοί μπαίνουν με
λύσσα στο Ψάρι και κατά ομάδες εφορμούν στα σπίτια του χωριού,
σίγουροι ότι θα βρούν πολλούς κατοίκους για εκτέλεση ως
αντίποινα. Απογοητεύονται γιατί βρίσκουν μόνο πέντε (5) κατοίκους
–τους οποίους και εκτέλεσαν επιτόπου - και στη συνέχεια, ξεσπούν
τη λύσσα τους στα σπίτια. Κατακαίνε όλο το χωριό εκτός από τις
Εκκλησίες της Παναγίας και του Αγιογιώργη και το Δημοτικό Σχολείο
του χωριού. Σε λίγη ώρα ένα τεράστιο σύννεφο καπνού σκέπασε
τον ήλιο του Αλωνάρη…

9. • Οι κάτοικοι του χωριού από το απέναντι βουνό
θρηνούσαν βουβά το βιός τους και ορκίζονταν εκδίκηση
και πάλι…
Το μακάβριο έργο τους συνέχισαν και στα υπόλοιπα
χωριά της Στυμφαλίας, δυστυχώς με περισσότερα
ανθρώπινα θύματα εκεί. Στον απόηχο αυτών των
καταστροφών των χωριών της περιοχής μένει στα αυτιά
μας μέχρι σήμερα η βοή του αντάρτικου τραγουδιού της
εποχής που προσδιορίζει τα χωριά και τις πόλεις που
καταστράφηκαν ολοκληρωτικά τότε: «Ψάρι , Καλλιάνι,
Σκοτεινή και Ντούσια, Λυκούργια, Καλάβρυτα και
Σουδενά…»

10. Fantastic 4
• Συντονιστής: Φατιόνα Μαλγκιόνη
• Μέλη : Νάσος Παπουτσής
• Αλγκέτα Ντότσι
• Μαρία-Κών/να Μηλιώτη

11. Υπεύθυνη καθηγήτρια
• Κορμά Νικολέτα ΠΕ 16