1.
KANDUNGAN HALAMAN
1.0 PENGENALAN PROGRAM KESIHATAN MULUT 3
2.0 MATLAMAT DAN KONSEP PROGRAM KESIHATAN MULUT 3
3.0 JENIS – JENIS GIGI 5
4.0 JENIS PENYAKIT MULUT 6
4.1 Ulser dalam mulut. 7
4.2 Bengkak dalam mulut. 7
4.3 Kanser mulut. 7
5.0 KEPENTINGAN PENJAGAAN GIGI, PENYAKIT GIGI DAN RAWATAN. 8
5.1 Kepentingan gigi primer (gigi susu) 8
5.2 Punca utama radang pulpa 8
5.3 Rawatan sakit gigi. 10
6.0 PROGRAM GOSOK GIGI PERDANA 11
6.1 Pengenalan 11
6.2 Objektif program. 11
6.3 Sasaran 11
6.4 Tarikh , hari , masa dan tempat program. 12
6.5 Ahli jawatankuasa 12
6.6 Tentatif program 13
7.0 AMALAN PENJAGAAN KESIHATAN PERGIGIAN YANG BAIK. 14
7.1 Penjagaaan kebersihan gigi yang baik. 14
7.2 Makan secara sihat. 14
7.3 Pemeriksaan pergigian secara berkala. 14
8.0 KESIMPULAN 15
BIBLIOGRAFI 16

2.
2
1.0 PENGENALAN PROGRAM KESIHATAN MULUT
Kesihatan mulut adalah berkaitan dengan penjagaan gigi dan mulut yang sangat penting.
Program kesihatan mulut ini seharusnya dibuat bagi memberikan kesedaran kepada murid-murid
di sekolah betapa pentingnya penjagaan mulut dan gigi. Program ini mendedahkan kepada murid-
murid mengenai penjagaan gigi yang lebih baik dan bukan hanya dengan memberus gigi dua atau
tiga kali sehari malahan banyak lagi perkara yang perlu dititikberatkan sebagai langkah penjagaan
gigi.
Program sedemikian bukan sahaja mengenai penjagaan gigi tetapi juga merangkumi
kesihatan mulut yang tanpa disedari boleh membawa gejala penyakit mulut yang kronik. Hal ini
kerana, masyarakat sekarang terdedah dengan makanan yang mengandungi kandungan kimia yang
tinggi dan tanpa kita sedari penjagaan gigi tidak terurus boleh mendatangkan masalah sakit gigi
atau di bahagian mulut yang berpanjangan. Dengan adanya kempen seperti ini di setiap sekolah,
kanak-kanak akan lebih peka dengan memulakan penjagaan gigi sejak kecil.
Rawatan pergigian biasanya dibuat setahun sekali di sekolah. Perkhidmatan pergigian
sekolah ini telah diperkenalkan pada tahun 1985. Penjagaan Kesihatan pergigian yang
komprehensif dan sistematik ini diberikan untuk memastikan agar murid-murid sekolah
mempunyai kesihatan mulut yang baik apabila mereka tamat zaman persekolahan. Jururawat
pergigian akan merawat dan memeriksa murid-murid tersebut di bawah penyeliaan dan
pengawasan doktor pergigian. Manakala rawatan pergigian ini dilaksanakan secara percuma tanpa
dikenakan sebarang bayaran kepada murid-murid.
2.0 MATLAMAT DAN KONSEP PROGRAM KESIHATAN MULUT
Program ini mula diperkenalkan pada tahun 1985. Rawatan pergigian biasanya dibuat
setahun sekali di sekolah. Perkhidmatan pergigian sekolah ini telah diperkenalkan pada tahun
1985. Penjagaan kesihatan pergigian yang komprehensif dan sistematik ini diberikan untuk
memastikan agar murid-murid sekolah mempunyai kesihatan mulut yang baik apabila mereka
tamat zaman persekolahan.

3.
3
Jururawat pergigian akan merawat dan memeriksa murid-murid tersebut di bawah
penyeliaan dan pengawasan doktor pergigian. Manakala rawatan pergigian ini dilaksanakan secara
percuma tanpa dikenakan sebarang bayaran kepada murid-murid. Perkhidmatan ini dijalankan
dengan tiga cara iaitu Klinik Pergigian Sekolah, Pasukan Pergigian Bergerak dan Klinik Pergigian
Bergerak. Klinik-klinik pergigian sekolah ini terletak dalam bilik khas di sekolah-sekolah rendah
dan menengah tajaan kerajaan yang terpilih. Kebanyakan sekolah yang mempunyai perkhidmatan
ini adalah sekolah yang berada di kawasan bandar dan sekolah-sekolah khas.
Oleh itu, ini memudahkan bagi murid-murid yang menghadapi masalah gigi atau ingin
mencabut gigi mereka. Perkhidmatan ini sekali gus dapat mengurangkan masalah kerosakan gigi
dalam kalangan murid-murid sekolah lebih-lebih lagi kanak-kanak sekolah rendah. Selain itu,
perkhidmatan pergigian juga dijalankan melalui Pasukan Pergigian Bergerak. Pasukan ini
memberikan perkhidmatan kesihatan pergigian kepada murid-murid sekolah termasuk yang
tinggal di kawasan pedalaman. Biasanya mereka akan datang setahun sekali. Klinik pergigian
sementara akan diadakan di tempat yang sesuai di sekolah dengan menggunakan peralatan mudah
alih. Kemudian setiap rekod kesihatan ini akan disimpan oleh guru kelas atau guru kesihatan setiap
sekolah. Oleh itu, murid-murid di luar bandar juga tidak terkecuali daripada menjaga gigi dan
mulut mereka.
Klinik Pergigian Bergerak pula memberikan perkhidmatan kepada murid-murid di sekolah
yang mempunyai ruang terhad dengan membawa satu van atau lori yang telah diubahsuai dan
dilengkapi alat-alat mudah alih untuk menjalankan pemeriksaan gigi. Klinik bergerak ini
memudahkan sekolah yang kecil dan memiliki bilik yang terhad memberi perkhidmatan pergigian.
Oleh itu, melalui tiga cara perkhidmatan pergigian ini disampaikan menunjukkan tidak ada sekolah
yang tidak diberikan rawatan pergigian dan tidak ada alasan untuk kanak-kanak memiliki gigi yang
cantik dan bersih ketika mencecah usia dewasa kelak.

4.
4
3.0 JENIS – JENIS GIGI
Tanpa adanya gigi, manusia akan menghadapi kesukaran untuk mengunyah makanan yang
dimakannya. Tugas gigi termasuk dalam sistem pencernaan. Manusia memiliki empat jenis gigi
yang mempunyai tugas masing-masing iaitu :
1. Gigi seri
( Gigi kacip)
Gigi seri adalah gigi yang memiliki satu akar yang
berfungsi untuk memotong dan mengerat makanan atau
benda lain. Cirinya berbentuk pipih dan tajam untuk
menghiris makanan.
2. Gigi taring Gigi taring adalah gigi yang memiliki satu akar dan
memiliki fungsi untuk mengoyak makanan atau benda
lain. Hujungnya yang runcing untuk menghiris makanan.
3. Gigi pra-molar
(geraham depan)
Gigi graham kecil adalah gigi yang mempunyai dua akar
yang berguna / berfungsi untuk menggilas dan
mengunyah makanan atau benda lainnya. Bentuknya
berlekuk-lekuk berfungsi untuk mengiris dan
melembutkan makanan.
4. Gigi molar
(geraham belakang)
Gigi geraham adalah gigi yang memiliki tiga akar yang
memiliki fungsi untuk melumat dan mengunyah makanan
atau benda-benda lainnya. Bentuknya berlekuk-lekuk
berguna untuk melembutkan makanan.
Jadual 1 : Jenis Gigi

5.
5
4.0 JENIS PENYAKIT MULUT
Antara penyakit mulut yang biasa menyerang kanak-kanak ialah :
Karies gigi (gigi belubang) Periodontal (gusi) Maloklusi (gigi tak teratur)
 Hasil tindak balas
antara plak dan gula
menghasilkan toksin
dan retakkan
permukaan luar
gigi(enamel)
 Gigi berlubang dan
karies gigi bermula
Karies Gigi
 Melibatkan gusi dan tisu
yang menyokong gigi
 Berpunca dari toksin
yang dihasilkan oleh
bakteria
 Gusi kelihatan merah
bengkak dan mudah
berdarah
Penyakit Gusi
 Satu keadaan susunan
gigi yg tidak teratur
 Contoh
 Gigi jongang
 Gigi berlapis
 Akibat tabiat buruk
seperti hisap jari dan
puting
 Keturunan dan hilang
gigi terlalu awal
Gigi Tak Teratur
Jadual 2 : Penyakit mulut kanak-kanak

6.
6
Antara penyakit lain yang menyerang mulut manusia jika tidak dijaga dengan baik ialah :
4.1 Ulser dalam mulut.
Sebahagian besar rakyat Malaysia mengalami ulser.
Ulser boleh dibahagikan kepada tiga iaitu:-
4.1.1 Ulser minor.
4.1.2 Ulser major
4.1.3 Ulser herpetiform
4.2 Bengkak dalam mulut.
Keadaan ini merupakan perubahan luar biasa yang
bertangkai atau tidak bertangkai.
4.2.1 Granuloma piogen
4.2.2 Granuloma periferi
4.2.3 Polip fibro-epitelium
4.2.4 Hiperplasiadentur
4.3 Kanser mulut.
Penyakit mulut yang meliputi bibir, lantai mulut,
bahagian dalam pipi, lidah dan gusi. Ia mengganggu
fungsi seseorang untuk makan, bercakap, bernafas,
menelan dan menanggung kesakitan. Lebih 90% kes
kanser mulut melibatkan lapisan luar mukosa mulut.

7.
7
5.0 KEPENTINGAN PENJAGAAN GIGI, PENYAKIT GIGI DAN RAWATAN.
5.1 Kepentingan gigi primer (gigi susu)
Aspek yang terpenting bagi penjagaan gigi dan gusi ialah kebersihan mulut yang baik sama
ada di rumah mahu pun ketika di sekolah. Kebanyakan gigi hilang/tercabut disebabkan penyakit
gusi dan masalah ini boleh diatasi dengan penjagaan di rumah yang sempurna dan temujanji
berkala dengan doktor gigi. Seperti mana gigi kekal sepatutnya bertahan sepanjang hayat, gigi susu
juga sepatutnya tahan sehingga gigi kekal mula tumbuh. Gigi susu kanak-kanak digunakan untuk
mengunyah makanan dengan sempurna, bercakap dengan jelas dan memupuk rasa harga diri yang
baik. Ia juga menyediakan ruang di dalam rahang untuk gigi kekal tumbuh. Ini dapat mengelakkan
gigi kekal tumbuh senget atau bertindih. Adalah penting untuk melindungi anak anda dari
kerosakan/pereputan gigi susu yang menyakitkan.Sakit gigi boleh bermula dengan tiba-tiba atau
secara beransur-ansur, juga sakit sepanjang masa atau cuma sakit akibat stimulasi. Sebab utama
sakit gigi terjadi adalah apabila pulpa (lapisan gigi paling dalam di mana terdapatnya tisu lembut
yang terdiri daripada salur darah dan saraf yang sensitif) meradang.
5.2 Punca utama radang pulpa adalah:
1. Karies gigi.
Karies gigi yang dibiarkan untuk tempoh panjang sehingga mencapai tahap kronik adalah
sebab utama anda sakit gigi. Pada mulanya, karies cuma ada pada permukaan enamel (lapisan
paling luar). Jika dibiarkan, ia akan mula merebak ke lapisan dentin (lapisan kedua, antara enamel
dan pulpa). Karies pada dentin boleh menyebabkan rasa ngilu atau sakit ketika anda mengambil
minuman sejuk. Tanpa rawatan yang sepatutnya, karies akan merebak ke pulpa. Apabila karies
tiba di pulpa, kuman mula memainkan peranannya; melakukan kemusnahan berganda. Pulpa yang
terkesan teruk akibat karies ini akan mati, lalu kuman karies akan mengembara melalui saluran
akar dan menyebabkan terjadinya abses (pembentukan nanah). Abses boleh menyebabkan
kebengkakan dan sakit berdenyut-denyut yang berterusan sehinggalah rawatan yang sesuai
diberikan.

8.
8
2. Gigi retak (cracked tooth).
Retakan pada gigi muncul dengan jalur retak yang halus yang kadang-kadang tidak
kelihatan pada mata kasar. Jika doktor anda mengesyaki gigi anda sakit kerana retak, terdapat
beberapa ujian yang boleh dilakukan untuk mengesahkan keadaan ini.
3. Tampalan lama yang telah longgar, pecah atau tercabut.
Setelah beberapa tahun, tampalan lama pada gigi mungkin akan mengalami sedikit
kerosakan. Ia mungkin pecah sedikit di bahagian tepi, longgar atau tercabut. Semua keadaan ini
boleh menyebabkan ‘kebocoran’ yang boleh membuka jalan kepada kuman untuk masuk ke dalam
gigi dan menyebabkan jangkitan atau karies.
4. Gusi mengecut (receding gum).
Akibat penyakit gusi kronik, gusi boleh mengecut dan mendedahkan bahagian akar gigi.
Bahagian akar gigi lebih sensitif kepada haba berbanding bahagian korona, jadi gigi mungkin akan
terasa ngilu setiap kali anda cuba menikmati minuman berais. Terdedahnya akar gigi juga
bermakna akar cenderung kepada pembentukan karies yang seterusnya boleh menyebabkan
kesakitan.. Selain itu, terdapat beberapa kondisi yang boleh menyebabkan sakit menyerupai sakit
gigi walaupun gigi berkenaan sihat dan tiada radang pulpa, iaitu:
5. Abses pada gusi (periodontal and gingival abscess).
Pengumpulan nanah pada gusi disebabkan oleh jangkitan kuman akibat trauma atau
penyakit gusi kronik. Oleh kerana bengkak sering didapati berdekatan dengan gigi, kesakitan yang
dialami boleh disalah tafsir sebagai sakit gigi.
6. Ulser pada gusi berdekatan gigi.
Sakit ketika gigi hendak keluar, contohnya gigi bongsu. Ketika gigi bongsu keluar, gusi di
sekelilingnya boleh dijangkiti kuman dan membengkak sekiranya kebersihan tidak dijaga dengan
teliti. . Sakit gigi bongsu juga kadang-kadang boleh merebak sehingga ke rahang dan telinga.

9.
9
7. Sinusitis atau resdung.
Oleh kerana akar gigi atas selalunya terletak berdekatan sinus (terutamanya maxillary
sinus) dan saraf pada bahagian muka saling berkaitan antara satu sama lain, sinusitis boleh
menyebabkan anda rasa sakit pada gigi terutamanya gigi atas di bahagian belakang.
8. Sakit pada sendi rahang (temporomandibular joint).
Temporomandibular joint (TMJ) adalah sendi yang menghubungkan rahang bawah anda
kepada tengkorak. Sekiranya TMJ mengalami trauma atau sebarang sindrom, sakit yang dirasai
boleh mirip seperti sakit gigi.
5.3 Rawatan sakit gigi.
Jenis rawatan untuk sakit gigi
bergantung kepada penyebab sakit tersebut.
Oleh yang demikian, doktor gigi anda akan
memeriksa dan melakukan ujian seperti x-
ray untuk mengesahkan punca kesakitan
dan mencadangkan rawatan yang sesuai
seperti tampalan, rawatan salur akar (root
canal treatment) atau cabutan. Penggunaan
ubat tahan sakit hanyalah penyelesaian
sementara. Punca sakit gigi itu sendiri haus
ditangani dan dihapuskan dengan rawatan
spesifik yang akan diterangkan dengan
lebih lanjut oleh doktor gigi anda..Rawatan
terbaik untuk sakit gigi adalah pencegahan.
Kebanyakan punca yang telah dihuraikan
secara ringkas di atas boleh dielakkan dengan menjaga kebersihan mulut anda dengan baik dan
lengkap setiap hari. Memberus gigi, flos, mengurangkan makanan dan minuman bergula serta
berhenti merokok adalah cara terbaik untuk mencegah sakit gigi. Semuanya bermula daripada
anda, dan sekarang masih tidak terlalu lewat untuk mengambil langkah pertama.

10.
10
6.0 PROGRAM GOSOK GIGI PERDANA
6.1 Pengenalan
Program ini merupakan suatu program kesihatan yang memfokuskan kepada kesihatan
pergigian murid-murid melalui pendedahan terhadap pencegahan kerosakan gigi dan demonstrasi
kaedah menggosok gigi dengan betul yang akan disampaikan oleh jururawat pergigian dari Klinik
Pergigian Batu Arang yang telah dijemput khas oleh pihak sekolah.Program ini bertujuan untuk
memberi kesedaran kepada murid tentang peri pentingnya penjagaan kesihatan gigi bagi setiap
individu. Melalui tayangan video dan ceramah yang disampaikan, murid akan mendapat input
berguna dan membina pengetahuan baru tentang kepentingan penjagaan kesihatan gigi.
Selain itu, program ini juga dapat membantu murid-murid untuk membina gaya hidup yang
sihat berkaitan dengan cara penjagaan gigi yang betul. Murid-murid dapat mengamalkan tabiat
amalan hidup sihat dan menjaga kesihatan gigi mereka dengan baik. Murid-murid boleh membina
semangat kerjasama sesama mereka dan saling membantu rakan-rakan untuk menggosok gigi
dengan cara yang betul sewaktu demonstrasi menggosok gigi berlangsung.Di samping itu,
program ini juga dapat memberi pengalaman yang baru kepada guru-guru pelatih tentang cara
untuk mengendalikan sesuatu program serta memberikan pendedahan awal kepada guru pelatih
tentang suasana di sekolah.
6.2 Objektif program.
Program ini mensasarkan beberapa objektif yang ingin dicapai:
 Memberi pendedahan tentang cara penjagaan gigi yang betul kepada murid.
 Memberi kesedaran kepada murid tentang kepentingan penjagaan gigi dalam kehidupan
seharian.
 Membantu murid membina gaya hidup yang sihat.
 Melahirkan generasi yang sihat dan cerdas.
6.3 Sasaran
Semua murid Sekolah Kebangsaan Desa Amanpuri Persiaran Perdana , Selangor.

11.
11
6.4 Tarikh , hari , masa dan tempat program.
Tarikh : 5 Mei 2014
Hari : Selasa
Masa : 9.00 pagi – 1.00 tengahari
Tempat : Dewan Gemilang Sekolah Kebangsaan Desa Amanpuri Persiaran
Perdana ,Selangor.
6.5 Ahli jawatankuasa
6.5.1 JAWATANKUASA INDUK PROGRAM GOSOK GIGI PERDANA
PENGERUSI
EN AZMAN BIN MOHD.ARIS (GB)
TIMBALAN PENGERUSI
PN HOO SIAW HUA (PK HEM)
NAIB PENGERUSI (I)
EN DZULKEFLI B HASHIM
PENYELARAS
EN MOHD GHAZALI BIN HAJI ANUAR
SETIAUSAHA (I)
AINNATUL AMIRAH BT YAAKUB
NAIB PENGERUSI (II)
PN SITI KHADIJAH BT YAAKOB (PK KO)
URUSETIA
SEMUA GURU
BENDAHARI
ABDUL FATAH BIN SHAARI
SETIAUSAHA (II)
NOR SUHADA BT KAMARUDIN

12.
12
6.6 Tentatif program
SESI 1
Tahap 1 ( Tahun 1, 2, 3 )
MASA AKTIVITI
8.45 – 9.00
9.00 – 9.30
9.15 – 9.45
9.45 – 10.15
10.15 – 11.00
Murid bergerak ke Dewan Gemilang
Ceramah Kesihatan Pergigian
Pameran kesihatan Pergigian
Tayangan video
Demonstrasi cara menggosok gigi
SESI 2
Tahap 2 ( Tahun 4, 5, 6 )
MASA AKTIVITI
11.00 – 11.15
11.15 - 11.45
11.45 – 12.15
12.15 - 12.45
12.45 - 1.00
Murid bergerak ke Dewan Gemilang
Ceramah Kesihatan Pergigian
Pameran kesihatan Pergigian
Tayangan video
Demonstrasi cara menggosok gigi

13.
13
7.0 AMALAN PENJAGAAN KESIHATAN PERGIGIAN YANG BAIK.
Penjagaan kesihatan pergigian penting untuk mencegah kerosakan gigi dan penyakit gusi
di kalangan kanak-kanak. Kesihatan pergigian yang baik membolehkan mereka mengunyah
makanan dengan selesa dan bertutur dengan jelas. Amalan penjagaan kesihatan pergigian yang
baik merangkumi 3 langkah pencegahan utama seperti berikut:
7.1 Penjagaaan kebersihan gigi yang baik.
Berus gigi sehingga bersih setiap hari terutama selepas makan dan
sebelum tidur malam. Guna ubat gigi berfluorida untuk kanak-kanak
semasa memberus gigi. Picitkan ubat gigi sebesar biji kacang soya sahaja
untuk anak yang berumur 2 tahun ke atas. Selia atau bantu anak anda
memberus gigi sehingga mereka berumur 6 hingga 8 tahun. Berkumur-
kumur dengan segera selepas makan atau minum jika tidak berkesempatan
memberus gigi. Jangan berkongsi berus gigi.Tukar berus gigi jika bulu
berusnya mula kembang.
7.2 Makan secara sihat.
Makan makanan yang seimbang. Lebihkan buah-buahan dan sayur-
sayuran segar. Elakkan menambah gula ke dalam minuman kanak-
kanak. Sekiranya menggunakan botol susu, pastikan minuman tersebut
tidak mengandungi gula. Jangan sekali-kali mencelup puting botol susu
ke dalam gula atau manisan.Elakkan minum minuman berkarbonat dan
jus buah-buahan bergula kerana kandungan gulanya tinggi.
7.3 Pemeriksaan pergigian secara berkala.
Bawalah anak anda berjumpa doktor pergigian atau jururawat
untuk pemeriksaan seawal usia untuk membiasakan mereka dengan
suasana klinik pergigian.Dapatkan pemeriksaan pergigian sekurang-
kurangnya sekali setahun tetapi bagi mereka yang berisiko tinggi
mendapat kerosakan gigi ( karies gigi ), pemeriksaan lebih kerap
mungkin diperlukan.Segera dapatkan nasihat dan pemeriksaan dari
doktor pergigian jika berlaku kecederaan gigi atau mengalami masalah pergigian.

14.
14
8.0 KESIMPULAN
Perkhidmatan yang disediakan di sekolah adalah penjagaan pergigian asas termasuk
pendidikan kesihatan pergigian, pemeriksaan tampalan, penskaleran dan penggilapan gigi. Jika
rawatan yang kompleks diperlukan, murid-murid sekolah tersebut akan dirujuk kepada pegawai
pergigian atau pakar pergigian. Di samping itu, semua murid sekolah rendah dan menengah tajaan
kerajaan yang diberi keizinan oleh ibu bapa atau penjaga layak menerima rawatan. Di samping itu,
Program Gosok Gigi Perdana yang dijalankan oleh pihak sekolah adalah untuk menggalakkan
murid-murid faham dan tahu kaedah penjagaan gigi dan mulut dengan betul.
Matlamat program ini adalah berkongsi maklumat kepada murid-murid sekolah dan guru-
guru tentang cara dan kaedah dalam penjagaan gigi dan mulut. Program ini juga selaras dengan
objektif Pertubuhan Kesihatan Sedunia bagi membantu mengurangkan masalah gigi di kalangan
kanak-kanak. Masalah yang sering berlaku adalah masalah kaviti yang menjadi masalah kesihatan
mulut yang paling utama di dunia.
Program ini mengajar mereka prinsip asas penjagaan gigi. Oleh itu murid-murid dan guru-
guru dapat menyedari kepentingan kebersihan mulut yang baik.. Sasaran program adalah murid-
murid sekolah, di samping memberikan risalah interaktif untuk dibawa pulang oleh murid-murid
berkenaan. Oleh itu, program ini dapat disampaikan terus ke rumah bagi memudahkan mereka
mengamalkan cara penjagaan gigi dengan betul.
Hasil program ini memberi kesan yang positif kepada murid-murid sekolah. Penjagaan gigi
tersebut memang baik dan memberikan faedah kepada murid-murid sekolah. Murid-murid sekolah
akan belajar untuk menjaga gigi amereka terutama apabila mengetahui manfaatnya untuk jangka
panjang. Program ini juga menjdi sumber pengetahuan untuk ibu bapa termasuk ibu bapa muda
yang mahu mengajar anak mereka memberus gigi dengan betul. Akhir sekali, program ini memberi
implikasi dalam keyakinan kanak-kanak. Mereka akan yakin untuk bergaul dengan rakan mereka
apabila mereka mempunyai gigi yang cantik dan senyuman yang ceria.

15.
15
BIBLIOGRAFI
Rujukan buku :
Abdul Latif Ahmad(2002). Pke3104 Pengenalan Program Kesihatan Sekolah. IPG Kampus Tun
Hussein Onn Batu Pahat Johor
Dr. Abd Rahim Bin Mohd Shariff & Nik Mohd Zaki Bin Nik Mohamed. Modul Program
Kesihatan Sekolah. Pusat Pendidikan Luar. Universiti Pendidikan Sultan Idris.
Mohd Izham Mohd Ibrahim.(1998). Mendekati Promosi Kesihatan. Shah Alam. Dewan Kosmik
Green L. W., Krueter M. W. (2005). Health Program Planning: An Educational and Ecological
Approach. 4th edition. New York: McGraw-Hill
Pusat Perkembangan Kurikulum, Kementerian Pendidikan Malaysia, (1999). Sukatan Pelajaran
Rendah dan Menengah Pendidikan Kesihatan Pusat Perkembangan Kurikulum,
Kementerian Pendidikan Malaysia.
Modul Asas Promosi Kesihatan (2011). Kementerian Kesihatan Malaysia. Putrajaya
Rujukan internet :
Abs Survi . 2013. Pemeriksaan dan Rawatan Pergigian. Telah dimuat turun pada 18 April 2015
dari http://smkbtkokurikulum.blogspot.com/2013/07/pelajar-mendapat-kemudahan-rawatan-
gigi.html
Alyssa Faizureen 2013. Nota ringkas Pendidikan Kesihatan Sekolah. Telah dimuat turun pada 19
April 2015 dari http://nota-notapismppj.blogspot.com/2013/05/nota-ringkas-pendidikan-
kesihatan.html
Cauchy Murtopo 2013. 10 Penyebab Sakit Gigi. Telah dimuat turun pada 20 April 2015 dari
https://cauchymurtopo.wordpress.com/2013/03/25/10-penyebab-sakit-gigi/
Dr. Che Noor Aini bt. Che Omar 2012. Perkhidmatan Pergigian Sekolah. Telah dimuat turun
pada 16 April 2015 dari
http://www.myhealth.gov.my/index.php/my/pergigian/umum/perkhidmatan-pergigian-sekolah