1. K.K.T.C.
TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI
Orman Dairesi Müdürlüğü
GİRİŞ:
1- Kıbrısın Coğrafi Konumu:
Kıbrıs Akdeniz’in Doğusunda Türkiye’nin 65 Km. Güneyinde, Suriye’nin 100 Km.
Batısında yer alır. 34 – 40 Kuzey enlemleri ile 32 20 – 34 35 Doğu boylamları arasında
yer almaktadır. Sicilya ve Sardunyadan sonra Akdeniz’in 3. büyük adasıdır. Kıyıdan,
kıyıya en büyük uzaklıklar Doğu – Batı doğrultusunda 206 Km. Kuzey – Güney
doğrultusunda 121 Km.dir. Toplam alan 9521 Km2 dir. Adanın kuzeyinde yer alan
K.K.T.C’nin alanı 3322 Km.2 olup küçük bir ülkedir.
2- Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin Jeolojik Yapısı:
Kıbrıs adası Akdeniz’in kuzey ve güneyindeki kalkanların sıkıştırması
sonucunda meydana gelmiştir. Kıbrısın jeolojisini belirleyen Trodos Volkanik
kütlesi en az 3 püskürtme sonucunda oluşmuştur. Bu püskürtmelerin bir kısmı
paleozoik zamanda bir kısmı da kretase veya sonrasında meydana gelmiştir.
Kuzeyden itilerek, sürüklenen tortul kütleler (Lapta tebeşirleri ve otoktan flishler)
yine kretase ve miosen sonlarında volkanik kütlelerin üzerine oturmuşlardır. Bu
sürüklenmeler sonucu Beşparmaklar arkaya (Güneye doğru yaslanmışlardır Bunun
sonucu olarak Güneyli flish serisi kıvrık bir hal almıştır.
Kıbrıs oluşum tarihi boyunca gerek östatik hareketler gerekse dikey tektonik
hareketler neticesinde en az 3 defa su altına batmış ve çıkmıştır. Bu batmalar ve
çıkmalar sonucunda önce kretase yaşlı Lapta tebeşirleri, daha sonra miosen yaşlı
flishler ve en son olarak da pliosen yaşlı kilmarn, kumtaşı serileri oluşmuştur.
Miosende Alpin orejeresi esnasında kuzeyden sürüklenerek gelen Beşparmak
dağları zirveleri siyah dolomitik kireç taşları olan bu kireç taşları breşleşme
gösterirler. Yer yerde mermere altere olmuşlardır. Dolmatik kalkere göre daha genç
olan (Kretase yaşlı) tebeşir ve şeyller normal sıralamaya göre üstte olması gerekirken
tektonik hareketlerden dolayı genellikle kalkerin altında veya yan yana
görülebilmektedirler. Yine tektonik hareketler neticesinde araya bir takım Bazalt
Gabro ve trakit gibi volkanik akıntılar karışmıştır.
3- Yüzey Şekilleri:
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin Kuzey Kıyıları boyunca yüksekliği 1020
metreyi bulan Beşparmak Dağları uzanır. Bu dağlar ile Güney Kıbrısta’ki Trodos
dağları arasında batıdan doğuya denize kadar uzanan Mesarya ovası yer alır.
Devamlı yüzey akışı alan akarsu yoktur.
1

2. 4- İklim:
Yazları sıcak ve kurak, kışları ılık ve yağışlı tipik Akdeniz iklimidir.
Yıllık Ortalama Yağış :402 mm
Ortalama Sıcaklık :19 C
En Yüksek Sıcaklık :44.3 C
En Düşük Sıcaklık :- 7.0 C
Ortalama Nispi Nem : % 65
5- Bitki Örtüsü:
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetinde doğal bitki örtüsü Akdeniz Bitki örtüsü olan maki
türleridir.
2002 yılında yenilenen Orman Amenajman Planlarına göre 332260.9 hektar alan
K.K.T.C. toplam arazisinin %19.6sına tekabül eden 65426 hektarı ormanlık
alandır. K.K.T.C’de mevcut ormanların %95.6’sı Devlet Mülkiyetinde olup,
Devlet tarafından işletilmektedir.
Orman Rejimine Giren Alanın Orman Formlarına Dağılışı ve Dağılışın K.K.T.C.
Alanlarına Ormanı:
Orman Formu Alanı Orman Rejimine K.K.T.C Alanına
Giren Alan Oranı %
Ormanı %
İyi Koru
(0.1 ve daha 25711.7 39.3 7.7
Yukarı Kapalılıkta)
Bozuk Koru
(0.1den düşük 39714.3 60.7 11.9
Kapalılıkta)
TOPLAM 65426 100.0 19.6
Bu durumda mevcut orman alanının 25711.7 hektarı verimli orman alanı (%39.3) , 39714.3
hektarı (%60.7) bozuk orman alanıdır. Toplam dikili ağaç serveti 606329 m3 tür. Plan
döneminde tasarlanan yıllık artım 19380 m3 tür. Planların öngördüğü yıllık eta yaklaşık
1000 m3 tür.
2

3. K.K.T.C. Ormanlık Sahasının Ağaç Türlerine Göre Dağılışı:
Ağaç Türü Alanı Tüm Orman K.K.T.C
Alanına Ormanı Alanına Orman
% %
Kızılçam (Çz) 30613.00 46.79 9.21
Fıstıkçamı (Cf) 338.20 0.52 0.10
Halep çamı (Ch) 85.70 0.13 0.03
Servi (Sr) 1626.40 2.49 0.49
Okaliptüs(Ok.) 348.20 0.53 0.10
Kıbrıs akasyası(Kb) 348.70 0.59 0.12
Ardıç (Ar) 9533.20 14.57 2.87
İbreliler Arası
Karışık 15407.90 23.55 4.64
Yapraklılar Arası
Karışık 4204.40 6.43 1.27
İbreli Yapraklı
Karışık 2884.30 4.41 0.87
TOPLAM 65426.00 100.00 19.69
2- AĞAÇLANDIRMANIN DÜNÜ VE BUGÜNÜ:
Kıbrısta ilk planlı ormancılık çalışmaları 1873 yılında Osmanlı İdaresi tarafından
görevlendirilen Fransız Ormancısı Montrichard tarafından başlatılmıştır. Ancak kayıtlardan
anlaşıldığı kadarı ile Montrichard tarafından hazırlanan rapor çok az dikkate alınmıştır. 1875
yılında Fransız Orman Servisi üyesi tanınmış bir ormancı olan MADON Osmanlı yönetimi
tarafından Türkiye Ormanlarının gerçek durumunu ortaya çıkarması için görevlendirilmiş
ve Türkiyedeki çalışmalarını tamamladıktan sonra ayni yönde çalışma yapması için Kıbrısa
gönderilmiştir. Bu arada Kıbrısta yönetim değişikliği olmuş MADON da 1880yılında İngiliz
Sömürge yönetimince Orman Dairesi Müdürlüğüne atanmıştır. 1882 yılında adadan ayrılan
Madon geride iki rapor ve plantasyonlarını brakmıştır. Oldukça ayrıntılı kaleme alınan
raporları (Kıbrıs Adasının Ağaçlandırılması (1880) ve Kıbrıs Ormanlarının Korunması (1881)
sonradan birleştirerek 1930 yılında “Forest Conservancy ın The Island of Cybrus“ adu altında
Kıbrıs sömürge yönetimince yayınlanmıştır. Büyük oranda geçerliliğini bugünde koruyan bu
rapor uzun yıllar Kıbrıs ormancılığına hizmet etmiştir. MADON, Kıbrısta ilk ağaçlandırma
çalışmalarını başlatan isimdir. Halepçamı, Fıstıkçamı ve Okalüptüs türleri ile bazı
Avusturalya kökenli türlerin tohumlarını Kıbrısa getirerek ağaçlandırmalarda kullanmıştır.
Lefkoşa Surlar altı ve yönetim binalarının ağaçlanırılması (1881) Salamis Ağaçlandırmaları
(1881) Magosa Ağaçlandırmaları (1882) Madon tarafından başlatıldı.
1879 – 1960 DÖNEMİ AĞAÇLANDIRMA ÇALIŞMALARI:
3

4. P.G MADON’un 15 Ağustos 1880 de tamamladığı “The replantingof the Island of Cybrus”
adlı raporun da bugünkü K.K.T.C. sınırları içerisinde kalan alanlarda 57700 hektar
ağaçlandırılabilecek alan not etmişti. Bunlar;
1- Şehir Çevresi Ağaçlandırmaları: 1012.5 Ha.
2- Mesarya ovasında (Güzelyurt Körfezi – Magosa Körfezi arası) Tarım dışı araziler ve
bataklıkların ağaçlandırılmaı 5052.5 Ha.
3- Beşparmak Dağları – Karpaz Yarım adası ağaçlandırmaları 50062 Ha. Olmak üzere
yaklaşık 60 000 hektar sahadır ki bugün Kuzeyde orman olarak sınıflandırılan
arazilerden az düşük bu rakamdır.
Madon ilk iş olarak Lefkoşa ve Larnakada küçük fidanlıklar kurmuş ve bu fidanlıklar da
okalüptüs fidanları yetiştirmiştir. İlk Okalüptüs fidanlarını Lefkoşada mevcut 4 giriş –
çıkış kapısına diktiği kabul edilmektedir. Bunlardan iki tanesi Girne Kapısında olup Anıt
Ağaç kategorisindedirler dikim tarihi 1879 olarak etiketlenmiştir. MADON okalüptüsleri
şehir çevresi ağaçlandırılması (Sağlık Koşullarının düzeltilmesi) ve doğal ormanlardan
uzakta köylerde koruluk tesis çalışmalarında öngördü ve 1881 de Lefkoşa Surlar altı
ağaçlandırmaları ile yönetim binalarının çevresinde kullanımı başlattı. Ayni tarihte
Salamiste pahalı bir sulama sistemi kurarak Fıstık çamı ekimleri gerçekleştirdi. Bu
ekimlerin büyük bir kısmı başarısız oldu. Ancak başarılı olanlar sonradan yapılana
ağaçlandırmalara tohum tedarik etti. 1882 de Magosada bugünkü İtinatının Güneyinde
Servi ve Halepçamı ağırlıklı meşçrenin ilk tohumlarını ektirdi ve çevresini az sayıda
okalüptüslerle çevreledi. Ayni şekilde Larnaka Tuz Gölünde değişik okalüptüs türleri ile
plantasyon tesisine girişti. MADON orjini plantasyonların esası Halepçamı + Servi
ekim(veya dikimleri) ile bunlar arasına eser sayıda Fıstıkçamı dikimleri (ekim) ve
plantasyon çevresini okalüptüslerle çevrelemesi esasına dayanır. Magosadaki plantasyon
(anlaşıldığı kadarı ile başına bir kaza gelmiştir çünkü en yaşlı bireyler 90 yaşında
(Halepçamları) gözükmektedir) 20. yüzyıl başlarında yenilenerek bugüne ayni yapıda
gelmiştir.
İkinci dalga ağaçlandırmaları bir hukukçu ve mühendis olan Bovil’in Müdürlüğü
sırasında, Orman istasyonları hizmete girdikten sonra 1892 yılında başlandı. Değirmenlik
ormanında flish serisi üzerine Kızılçam ekimleri yapıldı. Ancak sonuç başarısız oldu.
Bunun üzerine Çiçek saksılarında yetiştirilen Kıbrıs akasyası dikimlerde kullanıldı.
Valya’da küçük bir alanda (16.2 Ha.) diri örtüsü kaldırılarak Kıbrıs akasyası dikimleri
yapıldı. Ayrıca Fıstık çamı, sakız ağacı, harup, zeytin ekimleri yapıldı. Salamis’te
MADON’un plantasyonlarına 1898 yılında yeniden dönüldü.
Fıstıkçamı, Halepçamı, Servi dikimleri yapıldı. Kıbrıs akasyasının dikimlerine 1902’de
başlandı. Ilk 3 yıl akasya dikimleri başarısızlıkla sonuçlandı sonrasında sorun giderilerek
daha önce ibreli ekim/dikim yapılan ve başarısız olan alanlar Kıbrıs akasyası ile
ağaçlandırıldı.
Yol ağaçlandırmalarına 20. yüzyılın başında başlandı. Lefkoşa- Magosa güzergahındaki
Demiryoluna kıbrıs akasyası – okalüptüs ve demir ağacından oluşan 45 000 adet fidan
dikildi. Bunların nüveleri lefkoşa – Magosa anayolu üzerinde ve Lefkoşa – magosa eski
istasyonlar çevresi ile yol güzergahında görülmektedir. Kantara ormanı ağaçlandırma
planı bu dönemde Bovill tarafından hazırlandı. 1945 yılına gelene kadar başlıca çalışma
yapılan alanlar Magosa’da Freshwaterlake
4

5. (1926 -27) Salamis Değirmenlik Ormanı Valyadır. (Güneydeki çalışmalar buraya alınmadı)
Ancak en büyük çalışmaların Lefkoşa’nın Güneyinde bugünün Atalasa Orman Parkı
olarak ayrılan sahada yapıldığı bilinmektedir.
Büyük ölçekli ağaçlandırma çalışmalarına II. Dünya Savaşından sonrabaşlanmıştır. Uzun
süren savaş yılları boyunca Ormanlarda mütefiklerin Afrika cephesi için yoğun süreli ağaç
kesimleri yapılmış neticede savaş sonrasında odun açığı hat safaya ulaşmıştır. Odun
açığının kısmen de olsa kapatılabilmesi için için okalüptüs ve akasya plantasyonları için
kampanya başlatılmıştır. Teknolojinin gelişimi ile ilk makineli çalışmalara Kantara
ormanında başlanmıştır. Dozerle yapılan bu çalışmalar “Katastrip“ olarak anılmakta ve
teras içerisine meyil içe dönük olarak verilmekteydi. Açılan bu teraslara genellikle tohum
ekimleri yapılmıştır. Ancak saksıda yetiştirilen fidanlarda kullanılmıştı. Olimpus – stavri
sırt yolu boyunca bu dönemde yapılan çalışmaların bakiyeleri izlenmektedir. Ayni şekilde
Ağıllar – Çınarlı arasında yapılan çalışmalar da günümüze kadar gelmiştir. (Bunların bir
kısmı 1960’ların başında yapılmıştır) Kantara ormanında bu dönemden günümüze gelen
ağaçlandırma çalışmaları toplamı 600 hektardır. (Kantara Kalesinin Doğusunda bulunan
alan bugün Cangıl ormana dönüşmüştür. Bu dönemde gerçekletirilen en büyük çalışma
Akdeniz kumulunda 800 hektar sahada gerçekleştirilen Kıbrıs Akasyası ve Fıstıkçamı
dikimleridir. Salamsi ağaçlandırmaları bu dönemde büyütülerek 374 hektara çıkarılmıştır.
Salamis’te Akasya, Fıstıkçamı, Servi ve Halepçamı dışında bu dönemde okalüptüs türleri.
Lycium kalitris gibi türler de dikilmiştir. Köy Yakıt sahaları ve okalüptüs korulukları da
çoğunluk bu dönemde tesis edilmiştir. Köy yakıt sahaları o dönemde ormandan uzak olan
köylerin yakıt ihtiyacını karşılamak için tesis edilmiş olup, bu sahaların tesisisinde hızlı
büyüyen orman ağaç türleri kullanılmıştır. Tesis edilen sahanın konumuna göre arazi ya
sabanla sürülmüş, veya gradoni açılmıştır Genelde akasya, harup ve servi tohum ekimi
şeklinde okalüptüs ise dikim yapılarak sahaya getirilmişti. Bugün kuzeyde kalan köy yakıt
sahalarının alanı toplam 851.5 hektar olup, büyük oranda tahrip olmuşlardır. Okalüptüs
plantasyonları ise 172 hektardır.(Mesarya)
1960 – 1974 Dönemi;
Bu dönemde Türk Toplumu Ormancılık faaliyetlerinden tamamen yalıtılmış bu tür
faaliyetleri 1963’ten sonra Lefkoşa’da bugünkü Mahkemeler yanında Fuat Tüccaroğlu
başkanlığında bir büro ve üç teknik elemandan ibaretti. Ayni yerde çok küçük bir fidanlık
da hizmet vermiştir.
İngiliz Döneminde organizasyonu yapılan Orman Dairesini devralan Rum Yönetiminin bu
dönemde Kuzeydeki başlıca faaliyetleri Alevkaya ve Kantara Ormanlarında küçük çaplı
bazı ağaçlandırma çalışmaları( Çınarlı Yöresi)
Tepebaşı – Akdeniz Ormanında bazı küçük ağaçlandırmalardır. Endüstriyel plantasyon
olarak adlandırdıkları Değirmenlik ormanındaki okalüptüs tesis çalışmaları ve Salamiste
bazı küçük gençleşme çalışmalarıdır.
Değirmenlik Ormanında (Güngör) 1972 yılında tesis çalışmalarına başlanan 1973 yılında
çalışmaları tamamlanan 602 dönüm (Yaklaşık 81 hektar) büyüklüğündeki endüstriyel
plantasyon olarak alınan çalışma değerlendirmeye değer. Bu havzada 1972-1973 yıllarında
dozerle catastrips Teras açılarak ve riperleme yapılarak Eucalyptus sargenti,
E.occidentalis, E.astringens, E.brockwayi, Servi ve Fıstıkçamı dikimleri yapılmıştır.
Dikimler 1972 ve 1973 yılında yapılmıştır. 1972 – 1973 yağış sezonu Kıbrıs ölçeğinde o
dönemde Kıbrıs’ın en kurak sezonu olmuş ve bu kuraklıktan tüm sektörler etkilenerek
büyük bir ekonomik değer kaybına yol açmıştır. Bu nedenle olacak ki bu sahaya bakım ve
5

6. sulama yapılmıştır. Çok fakir yamaçlara yapılan servi dikimleri ve fıstıkçamı dikimleri
bugüne ulaşmıştır. Ancak gelişimleri organik madde noksanlığı ve catastrip teras yöntemi
nedeni ile zayıftır. Okalüptüsler çoğunluk kil oranı yüksek yamaç ve oluklara
yapıldığından bazı türlerin gelişmeleri tatminkardır. Bugün itibarı ile ile normal gelişim
gösteren tür E.sargentidir. Yöreye iyi adapte olmuştur. E. Occidentalisler ağaççık
formunda kalmıştır. Fakir toprakların ağacı olan E.brockwayi, yamaçlar da tutunmayı
başarmıştır. E.astringens kil ovalarda normal gelişim göstermiştir. O dönemde bu türler ve
diğer deneme amaçlı dikilen türlerle gerçekleştirilen çalışmalar flish serisi üzerinde yapılan
ve yapılacak olan çalışmalara ışık tutacak niteliktedir.
1960’lı yılların başında Çınarlı yöresinde bazı ağaçlandırma çalışmalarının yapıldığı (ki bu
çalışmalar günümüze gelmiştir) ve bu çalışmalara bağlı olarak yöreden keçilerin satın
alındığı kayıtlardan anlaşılmaktadır.
1974’DEN BUGÜNE;
1974 yılına gelindiğinde savaştan sonra kurulan Orman Dairesinin devraldığı 5000 hektar
yanık orman sahası mevcuttu. Bunların büyük çoğunluğu Kantara yöresi ile Girne Ciklos
– Milos mevvkilleri ile Selvili Tepe civarındaki yanık sahalardır. Bu nedenle bu sahaların
temizlenip, ağaçlandırılmaları ivedilik arz etmekteydi İlk ağaçlandırmalara Darboğaz
bölgesinde 1974 yılında başlandı ve takip eden yıllarda öteki yörelerde devam edildi.
1974 yılında Girne – Darboğazda başlayan ağaçlandırma çalışmaları ilerideki yıllarda
genişleyerek dört bölge şeklinde devam etmiş ve 1983 yılına kadar toplam 2352 hektar
yangın sahası ağaçlandırılmıştır. Bu sahaların ağaçlandırılması için Alevkaya ve
Kantara’da 1975 yılında Güzelyurt ve Lefkoşa Fidanlıklarına ilave olarak iki yeni fidanlık
kurulmuştur. Kantara Fidanlığı 1989’da Alevkaya Fidanlığı ise 1994’te kapatılmıştır.
Başlangıçta yapılan ağaçlandırma çalışmaları bir arayış dönemine tekabül etmekte olup,
çukur dikimi gradoni, hendekli gradoni, paçes gibi yöntemler denenmiş hatta Kantara
yöresinde çıplak köklü fidanlar denenmişti. 1978 yılına kadar yapılan bu çalışmaların
büyük bir bölümü başarısız olmuş, 1978 den sonra UNHCR’den tedarik edilen D.6:D
Dozerleri devreye sokulması ve dikimlerin tamamen tüplü yapılmaya başlanması ile başarı
oranı yakalanmış, seki teras çalışmaları da katastrips tipi terastan catasloup tipi terasa
çevrilmiştir. Yapılan ilk çalışmaların finansmanını UNHCR tarafından karşılanmıştır.
Finans darlığı nedeniyle 1982 yılında durma noktasına gelen ağaçlandırma çalışmalarına
hız kazandırmak ve planlama yapmak için Türkiye’den Orman genel Müdürlüğü
Ağaçlandırma ve Silvikültür grup müdür yardımcısı Osman Öztürk tarafından 4 seri için
(Güzelyurt, Alevkaya, Girne, Kantara) ağaçlandırma planı hazırlanmıştır.
Hazırlanan bu planlara göre Dairemiz makineli toprak işleme ve tüplü fidan kullanarak
dikim çalışmalarını yeni bir raya oturtmuştur. Plan gereği çoğunluk Beşparmak
Dağlarında(Kantara ve Girne Yöresi) olmak üzere 1760.2 hektar sahada ağaçlandırma
yapılmıştır. Bu dönemde yılda 300 hektar düzeyinde ağaçlandırma yapılmıştır. Halbuki
hazırlanan Ağaçlandırma planı yılda 700 hektar sahada ağaçlandırma öngörülmekteydi.
Ormancılık Master Plan Projesi K.K.T.C Tarım ve Orman Bakanlığı ile T.C.Orman Genel
Müdürlüğü Arasında Yardım ve İşbirliği Sözleşmesi uyarınca 1989 yılında “K.K.T.C
Ormancılık Master Plan Projesi“ hazırlanmıştır. Ormancılık Master Planı Nisan 1989 da
Orman genel Müdürlüğü Araştırma Planlama Koordinasyon Dairesi Başkanlığı
6

7. tarafından hazırlanmıştır. Projenin fidanlık bazındaki çalışmaları 1988 yılında başlatılmış
ayrı olarak oluşturulan Proje liderliğine Aralık 1988 de üç orman mühendisinin
görevlendirilmesi ile birim bazında çalışmalara başlanmıştı. 1993 yılının Aralık ayına
kadar devam eden I. Master Plan Projesini yürütmek için T.C.orman genel
Müdürlüğünden Orman Mühendisi Tanzer Çalışkan atanmış ve görevini beş yıl boyunca
proje lideri olarak yürütmüştür. Bu dönemde Güzelyurt Orman Fidanlığı 12 hektara
çıkarılarak yılda 5 milyon tüplü fidan üretebilecek kapasiteye çıkarılmış oldu. İlk arazi
hazırlığı çalışmalarına Kasım 1989 da Yedidalga sırtlarında başlanmıştır. Çalışmalar
oldukça yoğun bir tempoda ve yüksek iş hacmi ile beş yıl sürdü. Projenin sona erdiği 1993
yılı sonuna kadar ağaçlandırılan alan 5156.04 hektarı bulmuştur. Ayni dönemde
Dairemizin gerçekleştirdiği ağaçlandırma çalışmaları 1333.9 hektar olmuştur. Çalışmalara
1994-1995 te ara dönem olarak adlandırılan dönemde de devam edilmiş ve 1996 yılında
II.Master Planın yürürlüğe konması ile çalışmalar yeniden ivme kazanmıştır. 1994 – 95
Dönemi Mesarya Ovası ağaçlandırmalarının başladığı yıllar olmuştur. Bu arada 1995 yılı
Haziran ayında meydana gelen Girne – Beşparmak yangınında yanan orman alanlarının
ağaçlandırılması için ayrı bir fon oluşturulmuş ve bu fon kullanılarak yanık sahada 1998
yılına kadar çalışılmıştır. 1996 yılından itibaren ise
II. Master Plan Projesine devam edilmiş ve bu proje 2000 yılında sona ererek revizesi
yapılmış ve halen Master Planın III. Dilimine devam edilmektedir.
1974 ten günümüze kadar yapılan toplam ağaçlandırmalar 21641.7 hektardır. Dikilen
toplam fidan sayısı ise 27 235 740 adettir. (bkn tablo) Ağaçlandırma çalışmalarının
dönemsel ayrımı ise aşağıda verilmektedir.
1974 – 1982 yılları arasında kısmen makineli yapılan çalışmalar 2352.0 Ha.
1983 – 1989 yılları arasında makineli yapılan çalışmalar 1760.2 Ha.
Master Planın Yürürlüğe konması ile 1996 yılına kadar gerçekleşen
Çalışmalar 7158.94 Ha.
Beşparmak yanık sahasında yapılan çalışmalar 2366.0 Ha
II.Master Planından günümüze kadar süren çalışmalar 8004.56 Ha.
TOPLAM 21641.7 Ha.
7

8. 1974 – 2004 Dönemi Ağaçlandırma Çalışmaları:
Yıl Ağaçlandırma Tamamlama Dikilen Satılan Ücretsiz
Hektar Hektar Fidan Fidan Dağıtılan
Adet Adet Adet
1974 54 - B.Y B.Y B.Y
1975 320 - 176271 10991 12758
1976 751 - 556755 B.Y 21644
1977 302 220 350705 13968 94211
1978 250 337 490200 26004 98772
1979 460 126 143879 25143 25143
1980 142 12 171893 28369 56506
1981 51 5 75118 29155 82624
1982 22 4 73438 38688 14626
1983 135 14 171903 36235 148592
1984 278.1 50 181784 28781 79562
1985 279 59 253990 36015 127009
1986 300.1 13.7 235658 37923 146543
1987 315.5 4 201668 30851 65000
1988 225.5 24.3 226132 45087 111338
1989 227 5 293014 38301 131159
1990 1023 - 1298623 56903 28848
1991 1662 970 2395430 60430 179679
1992 1308.7 380 1969075 53023 113352
1993 1266.7 140 1844232 68545 252765
1994 790 1 865646 62774 194433
1995 514.1 13.4 558101 92466 57289
1995 97 2366 Beşparmak 2518416 -
Yanık saha
1996 386 63 492259 93875 166353
1997 795 45 693243 94459 240274
1998 1291 308 1830425 79210 221040
1999 1710 166 2152818 98353 329206
2000 1116 550 1799945 100224 702871
2001 880 339 1365861 89019 313250
2002 841 600 1750343 86621 239160
2003 811 136 1086635 87550 230607
2004 769 103 1012272 - -
Toplam 21641.7 4688.4 27235740 1819745 4484014
8

9. 1974- 2004 yılları arasında Orman Dairesinin gerçekleştirdiği toplam ağaçlandırma miktarı
20061.7 hektardır. Dikilen fidan sayısı ise 27235740 adettir. Bu rakam yaklaşık yüzyıl
içerisinde gerçekleştirilen ağaçlandırmalardan kat, kat fazla bir rakam ifade etmektedir.
Ağaçlandırılan alanlar yaklaşık 4000 hektar yeşil kuşak Mesarya ağaçlandırmaları
kategorisine girmektedir.
Bu çalışmalar ayrı bir tablo olarak ekte sunulmaktadır.
Yeşil Kuşak ve Mesarya Ağaçlandırmaları:
Yöresi Tesis Yılı Hektar Dikilen Fidan Türü
Adedi
Kilistepe 1990-92 428 500 000 Kızılçam, Akasya, Halepçamı
Türkeli 2001-02 100 107 400 K.akasyası, Halepçamı,
Okalüptüs
Gönyeli Göleti 1992 15 29 900 Kızılçam, Fıstıkçamı
Servi, Kalitris
Yakındoğu Üni. 1991 24 37 300 Kızılçam, Servi, Akasya
Halepçamı
Atatürk Or. 1980-1988 260 100 000 Kızılçam, Servi, Akasya
Gençlik Or. 1985-1991 35 60 000 Kızılçam, Servi, Fıstıkçamı
Akasya
Lefkoşa 1998-2001 1276 1 442 800 Kızılçam, Halepçamı, Servi
Yeşil Kuşak Parkinsonya, akasya spp.,
Okal.spp
Aslanköy 1987-1999 64 94 000 Halepçamı, Kızılçam, Servi,
akasya Ok.spp. Ilgın
Ercan 1988-1996 20 20 000 halepçamı, Servi, Kızılçam,
Akasya, Okalüptüs
Ulukışla 2000-2001 157 21 900 Kızılçam, servi, Halepçamı
Akasya
Çömlekçi 1995-2003 40 40 000 Kızılçam, Servi, Akasya,
Halepçamı
Meriç 1998-2002 11 14 500 Kızılçam, Halepçamı, Akasya
Paşaköy 2001-2002 90 102 000 Kızılçam, servi, Akasya,
Halepçamı
Dilekkaya 2001-2002 160 189 000 Kızılçam, Fıstıkçamı, Servi
Halepçamı, akasya spp.
Okal.spp.
Akıncılar 2002-2003 60 85 000 Kızılçam, servi, Akasya,
Halepçamı
Kırklar 2002 60 90 000 Servi, Kızılçam, Halepçamı,
Akasya
Yiğitler-
Erdemli 2002-2003 509 615 000 Kızılçam, Servi, Akasya
Halepçamı, az fıstıkçamı
Kurudere 1995-99 50 53 000 Halepçamı, Servi, Kızılçam
Akasya spp. Oaklüptüs, Ilgın
Serdarlı 1995 16 20 000 Kızılçam, halepçamı, akasya
Servi
9

10. Akova 1995-96 25 25 000 Halepçamı, Kızılçam, Servi
Akasya
İnömü 1995-96 16 20 000 Halepçamı, Kızılçam, Akasya
Tatlısu
Göleti 1993-94 20 20 000 Halepçamı, Kızılçam, Akasya,
Parkinsonya
Toplam:4068
Bu rakam Madon’un 188o’de öngördüğü toplam Mesarya ağaçlandırmalarına yakın bir
değerdir ki Madon’un öngördüğü çoğu alanlar Larnaka yöresindeki tepelik alanlar olduğu
düşünülürse, Kuzey’de yapılması gereken fazla çalışma yapıldığı görülebilecektir.
Mesarya’da daha ağaçladırılacak alanlar mevcut olup, mülkiyet ve sosyal sorunlar nedeniyle
bu yöredeki çalışmalar arkaya alınmıştır.
SONUÇ:
124 yıl önce Madon’un kaleme aldığı Ormancılık Raporunda Kıbrıs ağaçlandırma amaçları
şöyle açıklanmaktaydı.
1- Ormanları yeniden ağaçlandırmak iklim rejimini düzenlemek.
2- Su üretimi sağlamak, su çevrimini düzenlemek.
3- Su baskınları ve kum istilalarına karşı hazırlıklı olmak
4- Sıtma bölgelerinde sağlık sorunlarını iyileştirmek
5- Ormanların verimliliğini arıtarak işletmesini başlatmak.
Madon’un Lefkoşa Surlar altında ilk fidanları diktirmesinden 1960 yılına kadar olan 80
yıllık sürede ağaçlandırılacak plantasyon olarak veya orman olarak devreden alanlar
aşağıda verilmektedir.
Kumul Ağaçlandırmaları :
Akdeniz Kumul Sahası 800 hektar Kıbrıs akasyası + Fıstıkçamı
Salamis Kumul Sahası 372 Hektar Fıstıkçamı +Halepçamı + Kıbrıs akasyası + Lycyum
Okalüptüs
Plantsyonlar :
Tatlısu Gölü :60 Ha.
Okalüptüs Plantasyonları :172 Ha. +
Köy Yakıt Sahaları :851.5 Ha.
Ormanda yapılan ve devreden ağaçlandırmalar
Kantara Ormanında yapılan çalışmalar :521 ha.
Valya Ormanında Yapılan Çalışmalar :16.2 Ha.
Değirmenlik Ormanında Yapılan Çalışmalar :163 Ha.
TOPLAM : 2 957.7 Ha.
Bu dönemde özellikle 2. Dünya savaşından sonra ormanlarda etkin koruma tedbiri alınarak
süreç içerisinde ormanların kendilerini yavaş da olsa yenileyebildikleri, bazı alanlarda ise
tohum takviyesi yapılarak gençliklerin getirildiği bilinmektedir.
10

11. Ancak Kıbrıs’ta Orman Gelişimi sürekli çatışmalar ve yangınlar sonucu devamlı olarak
kesintiye uğratılmaktadır.
Bugünde yangınlar tehdit unsuru olmaya devam etmektedir. Bu nedenle sürdürülebilir
ormancılık çalışmaları için Ağaçlandırma gelecekte de devam edecek bir uğraş olarak
kalacaktır.
Bugün hala daha ormanlarımızın büyük bir kısmı bozuk vasıflı olmaya devam ederken,
bunların verimliliğin artırılması ve orman içi boşluklarda ormanların dışındaki çıplak
alanların ağaçlandırılması sorun olmaya decam etmektedir. Sadece 27 000 hektar üzerinde
çaıplak ve kayalık alan ağaçlandırma beklemektedir.
Dairemiz beş yılda bir yenilenen ormancılık Master Plan aracılığı ilebu alanları ağaçlandırma
proğramına dahil ederek hedefe adım, adım ilerlemektedir.
Son söz olarak Dairemiz son otuz yılda içerisinde yaşadığımız coğrafyada 21641.7 hektar
sahada ağaçlandırma çalışmaları başarı ile gerçekleştirmekten onur duymakta haklıdır.
Çünkü bu rakamlar gerçekten kıvanç duyulacak rakamlardır. Çevre ülkelerle kıyaslandığında
hiçte küçümsenmeyecek bir rakam olmadığı görülecektir.
11

12. DÜNDEN – BUGÜNE
AĞAÇLANDIRMA
1879 - 2004
12