1. આચામય -ળાસ્ત્રીજી શ્રી ડો. હશતેળબાઈ મળલંતબાઈ જોળી
(લેદાંતાચામય,બાગલતાચામય- સુદ્ધ્દ્વેત વલળાયદ અને જ્મોવત વલળાયદ-)
૪/ ગીતા નગય “શ્રદ્ધા “ ગોંડર યોડ, જકાત નાકા ાછ ,ી એન્ડ ટી કોરોની ાવે - યાજકોટ ૩૬૦૦૦૪
Mobile No: 98242-14757--- Email Id: hitraj29@iitbombay.org
ડુંગી રવણ =તાભવવક બોજન
હશન્દુસ્તાન ભાં અનેક વંપ્રદામો છે અને તભાભ વંપ્રદામ નું આગવું ભશત્લ છે જેભ કે ભ્મયુગભાં કૃષ્ણબક્તતનો ઘણો
જ પ્રચાય અને પ્રવાય બાયતલયભાં થમો. ુષ્ષ્ટભાગયની વાથે અન્મ ઘણાં વંપ્રદામો સ્થાવત થમાં જેભણે કૃષ્ણ
બક્તતને વલવલધ રૂે પ્રબાવલત કયી. શ્રી ભશાપ્રભુજીનાં વભકારીન ચૈતન્મ ભશાપ્રભુ (ગૌડીમ વંપ્રદામ), શ્રી હશત
શહયલંળજી (યાધાલલ્રબ વંપ્રદામ), શહયલંળજી (વખી વંપ્રદામ), ગદાધય બટ્ટ, સ ૂયદાવ ભદનભોશન બગલાન શ્રી
સ્લાભીનાયામણ લગેયેએ ોતોતાના વંપ્રદામોની સ્થાના કયી. આ વલવલધ વંપ્રદામોની વાથે આ યુગભાં વલવલધ
બાલોનો ણ ઉદમભાન કયતાં અનેક વંતો થમાં. આ વભકારીન વંતોભાં એક ભીયાફાઈ ણ શતાં જેભની દાંત્મ-
ભાધુમય બાલયુતત ભમાયહદક બક્તત અવત પ્રચલરત થઈ, આભ ભ્મકારીન યુગભાં દયેક વંતો એક એક બાલને રઈને
બાયતલયભાં બક્તતસ ૂયજનાં હકયણોભાં પેરાવમાં, યંતુ આ ફધાં જ વંપ્રદામોભાં ભાગય ફતાલનાયો કેલ
શ્રીલલ્રબનો એક ુષ્ષ્ટભાગય જ એલો શતો જેણે વલવલધ બાલોને એક જ ભાગયભાં વભાવમાં શોમ અને આ ફધાં જ
બાલોનું ઘણું જ ભશત્લ વલવલધ બતતો વાયા પ્રગટ કયુું શોમ. ભ્મકારીન યુગભાં બાલ વવલામ ુષ્ષ્ટભાગયની એ
વલળેતા ણ શતી કે શ્રી લલ્રબ વવલામના ફધાં જ વંતો એ ગૃશસ્થાશ્રભનો ત્માગ કયીને બક્તતભાગયભાં ોતાના
કદભ મૂક્ાં શતાં ત્માયે કેલ શ્રી લલ્રબ જ શતાં જેભણે ગૃશસ્થાશ્રભભાં યશીને બક્તતભાગયને નલી યાશ ફતાલી
શાર ભાં કેટરાક વંપ્રદામોભાં જોલા ભે છે કે અનેક રોકો રવણ અને ડુંગીનો બોજનભાં લયાળ કયતા નથી.
જૈન વભાજ. લૈષ્ણલ વંપ્રદામ, સ્લાભીનાયામણ વંપ્રદામ , ઇસ્કોન વંપ્રદામ આ જગ્માએ ભોટા બાગે એવું જોલા ભે
છે કે તેઓ રવણ અને ડુંગીનો બોજનભાં લયાળ નથી કયતા. આખયે શું કાયણ છે રવણ અને ડુંગીને લર્જજૉત
ગણલાભાં આલે છે? તેનો જભલાભાં ઉમોગ નથી કયાતો? વંન્માવી ણ બોજનભાં તેને લર્જજૉત ગણે છે. લાસ્તલભાં
રવણ અને ડુંગી કોઈ ળાવત કે ધભયની વલરુદ્ધ નથી. તેભની તાવીય કે ગુણોના કાયણે તેનો ત્માગ કયલાભાં આલે
છે. રવણ અને ડુંગીને ગયભી લાી તાવીય શોમ છે. તે ળયીયભાં ગયભી ેદા કયે છે . આ ભાટે તેને તાભવવક ણ
કશેલાભાં આલે અને તેને બોજનની શ્રેણીભાં મુકલાભાં આલે છે . ફંને ોતાની ગયભીના સ્લરુભાં જોલા ભે છે.
ળયીયને ગયભી આે છે જેનાથી વમક્તત કાભ લાવનાભાં લધાયો થામ છે અને તેનું ભન અ્માત્ભભાંથી બટકી જામ
છે. અ્માત્ભભાં ભનને એકાગ્ર કયલા ભાટે બક્તત અને લાવનાને દૂય કયલાભાં આલે છે. રવણ અને ડુંગીનો
લૈષ્ણલ વભાજ અને જૈન વભાજ લર્જજૉત કયે છે . તેનાથી ળયીયની તાભવવક પ્રવૃવિને લધાયો ભે છે.
શલે આજના વાંપ્રત વભમભાં ભેં અંગત અલરોકન કયુું છે કે કશેલાતા ભોટા ભોટા રોકો કે નાના નાના રોકો ના
ઘયે જમાયે રગ્ન પ્રવંગ શોમ કે અન્મ પ્રવંગે જભણલાય શોમ ત્માયે પેળન ની પા ભાં આલા ભશાળમો , બણેર
ગણેર રોકો તેભના જૈન, લૈષ્ણલ વભત્રો ને રગબગ વાલ ભૂરી જ જામ છે , પ્રવંગ ઉય ૬૦૦ ની થાી શોમ ણ
એક ણ લસ્તુ જૈન કે ડુંગી રવણ લગય ની નાં જ શોમ , હયણાભે ફધા ભાં ડુંગી રવણ શોલાથી ભેં ઘણા
રોકો ને અભાનીત થતા અને જમ્મા લગય યત જતા જોમેરા છે
2. ભેં અંગત ભાયા અનેક બગલદીમ અને વતવંગી લૈષ્ણલ વભત્રો, કે વભગ્ર જૈન હયલાય ને વલરા ભોઢે યત પયતા
જોમા છે . શલે પ્રશ્ન એ થામ છે કે જમાયે આભંત્રણ આી ફોરાલો છો ત્માયે જે તે હયલાય વાથે આને ફહુ
ઘવનષ્ઠ અને રાંફો ગશેયો અંગત ાહયલાહયક વંફંધ છે અને આ વાયી યીતે જાણો છો કે વાભે લાો હયલાય જૈ ન
છે કે લૈષ્ણલ છે. ત્માયે આલી ઘોય ઉેક્ષા ળા ભાટે ? શુબ પ્રવંગો એ વલરા ભોઢે યત પયતા જમ્મા લગય ના
વત્વંગી, જૈન કે લૈષ્ણલ બગલદીમ જીલ બરે શવતા ભોઢે જમ્મા લગય યત પયે યંતુ આલા કેવ ભાં તેભના
અંતય ભાં એક વમથા તો યશી જ જામ છે કે જમ્મા લગય જવું ડ્ું , ખેય આતો લાત થઈ ભાયા વનયીક્ષણ ની ણ,
ભને દુ ;ખ ત્માં થામ છે કે યુલાન દીકયા કે દીકયી ની ંજાફી થાી યાખલાની જીદ ભાં આના જ કશેલાત વભાજ
ના હયલાય જનો કેટરા વલત્ર સુક્ષ્ભજીલ કે જે ખયેખય બગલદીમ અને વત્વંગી છે તેભને વલરા ભોઢે ાછં પયવું
ડ્ું એનો કોઈ હદલવ વલચાય કમો છે ખયો ? જમ્મા લગય શુબ પ્રવંગે ાછા જલા ની ઘટના ને ભાયા લંદનીમ
નાનીફા ફહુ જ અશુકન ગણતા
ડુંગી રવણ ની લાત નીકી છે જણાલતા આનંદ થળે કે તો બ્રમ્શ લૈલાત્ુયયણ ભાં અ્મામ ૫૨ લય ૨૮ ભાં
દળાયવમા મુજફ જમાયે દેલ અને દૈત્મ વાથે ભી અને વમુદ્ર ભંથન કયતા શતા ત્માયે અમૃત કુંબ ભી આલેર શલે
આ કુંબ ભાં થી અમૃત વલશ્વ ભોહશની સ્લરૂે શ્રીનાયામણ વલષ્ણુ ોતા ના સ્લ શસ્તે દેલો ને ાન કયાલતા શતા,
ત્માયે યાહુ - કેતુ નાભના દૈત્મ રૂ ફદરી ંગત ભાં ફેવી ગમા અને જ્માં શોઠે અમૃત રાગ્યું ત્માં સ ૂમય અને ચંદ્ર એ
વલશ્વ ભોહશની ને જાણ કયી કે આ દૈત્મ છે આ તફક્કે સુદળયન ના પ્રશાય થી તેભનું ભસ્તક લધી નાખલાભાં આવયું ,
યંતુ અમૃત તેભના ભોઢા ભાં જઈ ચડ્ું શતી તેથી તેલો અભય થઈ ગમા અને કામેરા યાહુ ના ભસ્તક ભાં થી
જમાયે રોશી લશેતું શતું ત્માયે તેભનું ધડ રૂે યશેલું અડધું ળાયીય એટરે કે કેતુ ફોરતું શતું કે દેખ રહ્શુન દેખ
,આભ રશસુન એટરે કે અભ્રંળ થઈ અને રવણ જમાયે કેતુ ના મુખ ભાં થી રોશી લશે છે ત્માયે યાહુ સ્લમભ
કેટરે કે તેનું કામેલું ભસ્તક ફોરે છે
!! “प्लांडू उष्ण उ्ी मलव्नेष्ट, तीक्ष्णकां द मवप् – भुख गांधक कृ मभग्न नीच बोज्म,फहुत्ऩत्र ‘’!!
વંસ્કૃત વભજલલા લાા વભજી ળકળે કે આ ફધા જ નાભ આની ડુંગી ફેન નાં છે , શલે આગ જાણીએ તો
પ્રભુ ફોરે છે કે અમૃત તેના ળયીય ભાં થી રોશી ફની ને જભીન ઉય લશેલું છે તેથી તેભાં ગુણ તો અમૃત ના જ
યેશળે, યંતુ એક દૈત્મ ના મુખ ભાં થી પ્રગટ થઈ છે એટરે આજ થી ભાયા લૈષ્ણલ જનો તેનો વદંતય ત્માગ કયળે
એટરે ત્માય થી લૈષ્ણલ વંપ્રદામ ભાં ડુંગી રવણ ખલાતા નથી છી તે સ્લાભીનાયામણ વંપ્રદામ શોમ કે ઇસ્કોન
શોમ કે ુષ્ટી ભાગીમ શોમ, કે ભાધલાચામય /યાભાનુજાચામય શોમ અને તેભાં લયામેર કંદમૂ ળબ્દ થી જૈનો એ
ણ ત્માગ કયેર છે
આજકાર ઘણાંમંગસ્ટવય કે પ્રોપેળનલ્વ કશેતા શોમ છે કે અભે ડુંગી કે રવણ ખાતા નથી, ખાવ કયીને કાભના વભમે કે
ઘયની ફશાય શોઇએ ત્માયે. અરફિ એ ફધા જૈન કે લૈષ્ણલ શોલાના ધાવભિક કાયણોવય ડુંગી-રવણ નથી ખાતા એવું નથી,
યંતુ ડુંગી અને રવણની તીવ્ર લાવથી તેઓ ફચલા ભાગે છે
3. આ રેખ વાયા ભાયી તભાભ વભાજ ને નમ્ર વલનંતી છે પ્રવંગ ના જભણલાય ભાં કભ વે કભ જૈન ખાણું જરૂય યાખે
અને આના વાયે શુબ પ્રવંગે ધાયેર લૈષ્ણલ ભૂખ ેટે ાછા ના જામ , ફાકી ભાયા જેલા ચુસ્ત ભયજાદી તો
ચાંદરો/બેટ કયી અને આળીલાયદ આી અને યલાના થામ જામ યંતુ ફધા એલા નથી શોતા
એક લાત તો અલશ્મ માદ યાખલા જેલી છે કે કોઈ ણ વંપ્રદામ ના જાતકેજો આ્માર્જત્ભક જીલનભાં પ્રગવત કયલી
શોમ તો તેના ભાટે નીચેના ાંચ વનમભોનું દ્રઢ ણે ારન કયલા જણાવયું છે :
ભાંવાશાય.અખાદ્ય નો ત્માગ કયલો (ઈંડા, રવણ, ડુંગી, ભળરૂભ ઇત્માહદ ણ ત્મજલા) -વાર્જત્લક જીલન
વમલબચાય ન કયલો (યસ્ત્રી ગભન/ ય ુરુ ગભન ક્ાયેમ નહશ -)ચહયત્ર વનભાયણ
જુગાય ન યભલો (રોટયી, ળેય ળટો, ભપત નું ભેલલાની તીવ્ર ઈચ્છા ઇત્માહદ ણ લજ્મય) -વમમ વનમંત્રણ
નળો ન કયલો (ફીમય, કોઇ ણ પ્રકાયનો આલ્કોશોર, વોાયી, તભાકુ, વવગાયેટ ડીકી વલગેયે)-સ્લાસ્્મ
ઘય ની સ્ત્રી ભહશરા/ગૃહશણી ચાશે ત્ની ુત્રલધુ ભાતા કે વાસુ શોમ તો તેનું વન્ભાન જાલવું- રક્ષ્ભીજી
palandu lasunam sigrum alambum grjanam palam
bhunkte yo vai naro brahman vratam candrayanam caret"
(Padma Purana, Brahma Khanda 19.10, spoken by Suta Gosvami)
O sages, one who eats garlic, onions, sigrum (a kind of plant), turnips, bottle
gourd and meat, that person should observe a candrayana fast.
One should not eat egg plant, banana leaves, sunflower leaves and asmantaka
leaves, onions,
"palandulasunadini jagddhva candrayanam caret
sraddhe devanpitrnprarcya khadanmamsah na dosabhak"
By eating garlic and onion one becomes sinful and as atonement one should
perform Candrayana. (Garuda Purana 1.96.72)
Onion, stool-thriving pigs, Selu, garlic, Goplyusa (milk of a cow before the lapse
of ten days from calving), Tanduliya (a grain growing in faecal rubbish) and
mushrooms— all these are to be avoided. (Skanda Purana 40.9)
The householder taking the rite shall avoid heavy indigestible pulses like
Nispava, Masurika etc., stale food, defiled food, brinjals, gourds, cocoa-nuts,
garlic, onion, intoxicating beverages and all kinds of meat.
(Siva Purana 7.10-12)