1. UGALKETA FUNTZINOA
BIZITZAREN ETAPAK
Bizitzaren zehar, pertsona hainbat etapak igaroten doguz.
HAUTZAROA: Jaioten hazi eta, gitxi gorabehera, 12 urtegaz
amaitzen da. Aldi horretan, neskak-mutilak asko hazten dira,
denbora gitxian.
NERABEZAROA: Haurtzaroaren eta helduaroaren arteko
trantsizinoa aroa da. Gitxi gorabehera 12 urtegaz hasi eta 19
urtegaz amaitu.
HELDUAROA: Hiru etapa nagusi dira.
Gaztaroa: 25 urte arteko aldia da, gutxi gorabehera .
Helduaroa: Etaparik luzeena da eta, gitxi gorabehera.
Zahartzaroa: Bizitzako azkenengo etapea da.

2. KARAKTERE SEXUALAK
KARAKTETERE SEXUAL PRIMARIOA: Gizonezkoen eta
emakumeen ugalketa aparatua osotzen daben sexu organo
dira.
KARAKTETERE SEXUAL SEKUNDARIOA: Gure gorputzean
gertatzen diran aldaketa dira, eta gizonezkoen eta
emakumezkoen gorputza kampotik bereizten ahalbidetzen dira.

3. EMAKUMEZKO UGALKETA APARATUA
OBULUTEGIA: Organo txiki bi dira. Organo horretan obulu
izeneko sexu zelula femeninoak sortu egiten dira.
FALOPIAREN TRONPA: Obulutegiak eta umetokia lotzen
dauzan hodi bi dira.
UMETOKIA: Buruz beherako madari formako organo hutsa eta
gihartsua da. Umetokian garatzen da izaki barria.
BAGINEA: Umetokiak kampoaldeagaz lotzen dauzan hodi
gihartsua da.
BULBEA: Emakumezko ugalketa aparatua kanpoaldeagaz
organo bakarra da. Kanpoko azala Ezpain dauka izena.

4. GIZONEZKO UGALKETA APARATUA
TESTIKULUAK: Edo barrabilak arrautza itxurako organo bi
dira. Pubertaroan espermatozoideak dira. Kanpoko azala
Eskroto izeneko da.
HODI DIFERENTEAK: Testikuluak edo uretrea lotzen dabez,
eta gizonezkoen gorputz barruan dagoz.
SEMEN BESIKULUAK: Gorputz barruan dagoz.
ZAKILA: Kanpoko organo gihartsua da, eta barruan uretrea
dago.
URETREA: Gernu eta semen, hau da, semen jariakinen eta
espermatozoideas arteko nahastura, kanporatzen dauza hodiak
da.

5. ERNALTZEA
Ernaltzea emakumezkoen gorputzaren barruan gertatzen da, ia
betiko Falopioren tronpetan, sexu zelula maskulinoa bat, hau da,
espermatozoideak obulu bat alkartzen da. Obulu ernaldua, zigoto
deitutakoa da.
HAURDUNALDIA
Haurdunaldiaren lehenengo hiru hilabetetan, izaki barriari enbrioi
deitzen jako. Lehenengo aste horretan, organoak guztiak guztis
osotuta dago.
Hirugarren hilabetean aurrera, ordura arte enbrioi zanari umeki
deitzen jako. Garai horretan, umekiaren organo guztiak guztiz
osotuta dira, birikiak izan ezik.
Izaki barria garatu daiten, haurdunaldian zehar emakumezkoen
gorputzak garrantzi handiko aldalketak izaten dauz, adibidez:
Umetokian karena eta boltsa amniotikaoa zartzen dira. Karena eta
izaki barria zil hestearen bidez lotuta dagoz, eta behar dauzan
mantenugaiak eta oxigenoa omoten deutso karena umekiari. Boltsa
amniotikoa likidoz beteta dago, eta umekia inguratua dago.
Temperatura aldaketatik babesteko.
Sabelaldea handitu egiten da, karena, boltsa amniotikoa eta umekia,
gero eta handiagoa, barruan gordeteko.
Haurdunaldian amaieran, bularrak esnea ekoizteko prestatzen dira,
umea lehen hilabeteetan amaren esneaz elikatu daiten.

6. ERDITZEA
Boltsa amniotikoa haustea umekia guztiz garatuta dagoanean
gertatzen da. Une hori heldutakoan, likidoa amniotikoa baginan
behera kanpora isurten da eta, horregaz batera, baginea dilatatzen
hasten da, umekiari bertatik urteten izteko.
Umekia amaren gorputzetik kanporatzea ahalbidetzen dabe
umetokiaren eta abdomeneko muskuluen uzkurderenak. Umekia
kanpoan danean, zil hestea ebagiten da: umeari zil izeneko orbana
geratzen jako mozte horren ondorioz
Erditzearen: azkeneko fasea zil hestea, karenea eta boltsa amniotiko
kanporatzean da.
EGILEA: IBAI GABANTXO