ingurune 5. mailarako egokitzapena

1. Laguntza gela
1
Harreman funtzioa
Zentzumenak
Gure harreman-funtzioa
5
ORGANO
ERREZEPTOREAK
NERBIO-
SISTEMA
EFEKTOREAK
Harreman-funtzioa betetzeko hauek ditugu:
Estimuluak jaso
eta seinaleak bidaltzen
dizkiote nerbio-
sistemari.
 ZENTZUMEN
ORGANOAK
o Begiak
o Belarriak
o Sudurreko Pituitarioa
o Dastamen papilak
o Larruazala
Seinaleak prosezatu
eta aginduak ematen
dizkie efektoreei.
Aginduak hartu eta
erantzuna ematen
dute.
 NEURONAK
 Nerbio-sistema
ZENTRALA:
o Entzefaloa
o Hezur-muina
 Nerbio-sistema
PERIFERIKOA:
o Nerbioak
 MUSKULUAK
 HEZURRAK

2. Laguntza gela
2
Zentzumenen organoak
Zentzumenen organoak begiak, belarriak, azala, sudurreko pituitarioa eta
dastamen papilak dira.
ZENTZUMENen
ORGANOAK
IKUSMENAren
organoak
BEGIAK
ENTZUMEN eta
OREKAren
organoak
BELARRIAK
UKIMENAren
organoa
LARRUAZALA
USAIMENAren
organoa
Sudurreko
PITUITARIOA
DASTAMENAren
organoak
DASTAMEN-
PAPILAK
BEGIAK
Irisa
Begi-ninia
Kristalinoa
Erretina
Ikusmen-nerbioa
1
2
Begiek argia
jasotzen dute.
Argia
begi-ninitik
kristalinora
heltzen da.
3
4
Erretinak enfokatu eta irudia sortzen da.
Erretinak seinaleak sortu eta
nerbio-sistemara bidaltzen ditu
ikusmen-nerbioan zehar.

3. Laguntza gela
3
BELARRIAK
Entzunbidea
Tinpanoa
Hezurtxo-katea
Koklea
Nerbio
bestibularra
Entzumen
nerbioa
Kanal
erdizirkularrak
1
Belarriek bibrazioak
jasotzen dute.
2
Bibrazioak entzunbidetik
heltzen dira tinpanora.
3
4 Kokleak seinaleak sortu eta
nerbio-sistemara bidaltzen ditu
entzumen-nerbioan zehar.
Tinpanoak eta hezurtxo-kateak
kokleara bidaltzen dituzte
bibrazioak.
1 2Kanal erdizirkularrek
gure posizioa eta mugimenduak
detektatzen dituzte.
Seinaleak bidaltzen dituzte
nerbio-sistemara
nerbio bestibularraren bidez.

4. Laguntza gela
4
LARRUAZALA
Ukimen- errezeptoreak
1 2 Seinaleak sortu eta
nerbio-sistemara bidaltzen dituzte
zenbait nerbioren bidez.
Ukimen-errezeptoreek
beroa eta gauzekiko kontaktua
detektatzen dute.
Sudurreko PITUITARIOA
Pituitarioa Usaimen-nerbioa
1 2
Pituitarioak airean dauden
substantziak jasotzen ditu.
Seinaleak sortu eta bidaltzen ditu
usaimen nerbioaren bidez.
1 2
DASTAMEN PAPILAK
Sudurra
Mihia
Dastamen papilak
Seinaleak sortu eta bidaltzen ditu
dastamen nerbioaren bidez.
Dastamen papilek ahoan sartzen
diren substantziak jasotzen ditu.

5. Laguntza gela
5
Nerbio sistema
Nolakoa da nerbio-sistema
Gure nerbio-sistema neurona-sare bat da.
NERBIO -SISTEMA
Nerbio-sistema
ZENTRALA
ENTZEFALOA
BIZKARREZUR-
MUINA
Nerbio-sistema
PERIFERIKOA
NERBIOAK
Entzefaloa
Bizkarrezur-muina Nerbioak
Nerbio-sistema ZENTRALA
Garezurrak babesten du. 3 atal ditu: garuna, zerebeloa eta enbor entzefalikoa.
Enbor entzefalikoa
Zerebeloa
Garuna
Bizkarrezurrak babesten du.
Seinaleak eramaten ditu
entzefaloraino zein entzefalotik.
Bizkarrezur-muina
Nerbioak
Zentzumenen organoak eta
nerbio-sistema zentrala lotzen dituzte.
Nerbio-sistema PERIFERIKOA
Nerbioak osatzen dute.

6. Laguntza gela
6
Organo efektoreak
Zer egiten dute efektoreek
Gero, efektoreek erantzuna ematen dute.
Nerbio-sistema zentralak bidalitako aginduak
nerbioetatik zehar joaten dira efektoreetaraino.
Efektore batzuk
substantziak sortuz ematen dute erantzuna.
Beste batzuk
mugimenduak eginez erantzuten dute.
Adibidez, gibela, pankreasa... Hezurrak eta muskuluak

7. Laguntza gela
7
Muskuluak
Eskeletoari lotuta daude TENDOIen bidez.
Tendoia
Nerbioaren seinalea jasotzen dutenean
uzkurtu egiten dira eta
hezurrak mugiarazten dituzte.
Ez daude hezurrekin lotuta.
Uzkurtzen direnean
organoa mugiarazten dute.

8. Laguntza gela
8
Eskeletoa
Eskeletoa hezurrak eta artikulazioak osatzen dute.
Eskeletoaren
FUNTZIOAK
Gorputzari
eustea
Organoak
babestea
Muskuluei
eustea
FINKOAK ERDIMUGIKORRAK MUGIKORRAK
Ez diete hezurrei
mugitzen uzten.
Beraiek osatutako
hezurrei uzten diete
mugitzen.
Mugikortasun handia
uzten dute.
Garezurra
Ornoak
Belauna