1. Παρασκευή 24 Οκτώβρη
Παγκόσμια ημέρα κατά της
παχυσαρκίας

2. Παχυσαρκία
• ΜΙΑ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΕΠΙΔΗΜΙΑ
• ΜΙΑ ΠΟΛΥΠΑΡΑΓΟΝΤΙΚΗ ΝΟΣΟΣ
• ΑΙΤΙΑ-ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ
• ΨΥΧΟΚΟΙΝΩΝΙΚΟΙ ΚΑΙ ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΙ
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ ΣΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ
ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ

3. Τί είναι η παχυσαρκία;
Είναι η συσσώρευση λίπους στο ανθρώπινο
σώμα πέραν της ποσότητας που είναι
απαραίτητη για την αρμονική του λειτουργία.
Όταν το ποσοστό λίπους αυξάνεται πέραν του
κανονικού προκαλεί μεταβολικές διαταραχές και
αυξημένη θνητότητα και νοσηρότητα .

4. Τα δεδομένα της παχυσαρκίας Παγκοσμίως
και στην Ελλάδα.
Η παχυσαρκία έχει αναγνωρισθεί παγκοσμίως
ως μία από τις πιο επικίνδυνες και σοβαρές
ασθένειες του 21ου αιώνα , η οποία έχει πλέον
αποκτήσει διαστάσεις επιδημίας , καθώς ένας
στους δύο Ευρωπαίους είναι υπέρβαρος ,
ενώ σχεδόν ένας στους τρείς είναι
παχύσαρκος .
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας
(ΠΟΥ) , παγκοσμίως 1,6 δισεκατομμύρια
άνθρωποι άνω των 15 ετών είναι υπέρβαροι

5. και τουλάχιστον 400 εκατομμύρια είναι
παχύσαρκοι , ενώ ιδιαίτερα ανησυχητικό
είναι το γεγονός ότι τουλάχιστον 20
εκατομμύρια παιδιά εκτιμάται ότι είναι
υπέρβαρα.
Η παχυσαρκία χαρακτηρίσθηκε το 1948
ως χρόνια νόσος από τον Π.Ο.Υ , ο
οποίος όρισε την 24η Οκτωβρίου ως
Παγκόσμια Ημέρα κατά της
Παχυσαρκίας .

6. Δυστυχώς η παχυσαρκία πλήττει άμεσα και τη
χώρα μας .
Σύμφωνα με την Πανελλήνια επιδημιολογική
μελέτη που έγινε από την Ελληνική Ιατρική
Εταιρεία Παχυσαρκίας το 22,5 % ( 18,2%
των γυναικών και 16% των ανδρών )
είναι παχύσαρκοι και 35,2% ( 30% των
γυναικών και 40% των ανδρών ) είναι
υπέρβαροι .
Επιπλέον η Ελλάδα θεωρείται από τις
χώρες της Ευρώπης με τα υψηλότερα
ποσοστά παιδικής παχυσαρκίας .

9. Πώς γίνεται η εκτίμηση της παχυσαρκίας ;
Ένας απλός τρόπος εκτίμησης της
παχυσαρκίας είναι ο Δείκτης Μάζας Σώματος
(ΔΜΣ) που εκφράζει το πηλίκο του
σωματικού βάρους σε κιλά(kg) προς το
τετράγωνο του ύψους σε μέτρα ( m² ).
Ένα άτομο ελλειποβαρές με ΔΜΣ < 18,5 ,
φυσιολογικό με ΔΜΣ 18,5 – 25 , υπέρβαρο με
ΔΜΣ 25-30 και παχύσαρκο με ΔΜΣ > 30
( 30-35 στάδιο Ι , 35-40 στάδιο ιι , > 40 στάδιο
ιιι) .
ΔΜΣ = βάρος σε κιλά / ύψος στο
τετράγωνο

11. Για την ακριβή εκτίμηση του ΔΜΣ πρέπει να
λαμβάνονται υπ’ όψιν και άλλοι παράγοντες
όπως το φύλο και η ηλικία.
Μπορεί λοιπόν ο ΔΜΣ να είναι αριθμητικά
ίδιος σε άνδρες και γυναίκες ή σε άτομα
διαφορετικής ηλικίας αλλά να μην
αντιπροσωπεύει το ίδιο ποσοστό λίπους.
Όμως δεν είναι σημαντική μόνο η ποσότητα
του λίπους στο σώμα , αλλά και η κατανομή
του . Για το λόγο αυτό οι γιατροί
χρησιμοποιούν έναν ακόμα δείκτη , την
περίμετρο της μέσης ,

12. Που δείχνει εάν είναι αυξημένο το κοιλιακό
λίπος . Όταν η περίμετρος της μέσης είναι
πάνω από 88 εκατοστά στις γυναίκες και
πάνω από 102 στους άνδρες , ο κίνδυνος
να αναπτυχθούν νοσήματα όπως υπέρταση ,
Λιπιδαιμία και σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2
είναι αυξημένος ( αυτά τα νοσήματα με τη
συνύπαρξη της κοιλιακής παχυσαρκίας
αποτελούν το ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ.

14. Η παχυσαρκία αποτελεί μία πολυπαραγοντική
νόσο , δηλαδή είναι αποτέλεσμα
περιβαλλοντικών , συμπεριφορικών ,
ορμονικών και γενετικών παραγόντων ή
συνδυασμού αυτών .

15. Περιβαλλοντικά αίτια.
Ο αγχώδης και ενίοτε ασταθής σύγχρονος
τρόπος ζωής , έχει οδηγήσει την πλειοψηφία
του πληθυσμού σε ένα ασταθές ωράριο
διατροφής , μακριά από το οικογενειακό
τραπέζι και το σωστά μαγειρεμένο φαγητό .
Παράλληλα, η μείωση της φυσικής
δραστηριότητας, είναι θεμελιώδης παράγοντας
εξάπλωσης της παχυσαρκίας .
Συναισθηματικοί λόγοι.
Σημαντική παράμετρος που πρέπει να
συνυπολογίζεται είναι η καταφυγή στο

16. φαγητό ατόμων με συναισθηματικές διαταραχές,
όπως άγχος , επαγγελματική ή
συναισθηματική απογοήτευση , με αποτέλεσμα
έναν φαύλο κύκλο .
Ορμονικά αίτια.
Τα συνήθη ενδοκρινικά αίτια που ευθύνονται
για παχυσαρκία είναι:
. Οι διαταραχές της λειτουργίας του θυρεοειδή
αδένα.
.Οι διαταραχές των επινεφριδίων.
.Το σύνδρομο των πολυκυστικών ωοθηκών.
Η Κληρονομικότητα .

17. Ψυχοκοινωνικοί και βιολογικοί συντελεστές.
Κάθε δευτερόλεπτο συμβαίνουν στον εγκέφαλο
χιλιάδες αντιδράσεις και έτσι επικοινωνούν τα
κύτταρα μεταξύ τους. Ο εγκέφαλος στέλνει
μηνύματα στα διάφορα κύτταρα με τους
ταχυδρόμους του , που είναι οι
νευρομεταβιβαστές . Οι νευρομεταβιβαστές
αυτοί ασκούν μία σημαντική επίδραση στη
διάθεσή μας , στην όρεξη μας , αλλά και στο τι
θα φάμε, πόσο θα φάμε αλλά και τι
σύσταση θα έχει η τροφή μας.

18. Θα αναφέρουμε μόνο τρείς από τους
σπουδαιότερους νευρομεταβιβαστές που είναι :
. Η σεροτονίνη
.Οι ενδορφίνες
.Η ντοπαμίνη

19. Επιπτώσεις της παχυσαρκίας :
Όσο ο ΔΜΣ αυξάνεται , αυξάνεται πάρα πολύ
και η πιθανότητα να εμφανιστούν κάποια
νοσήματα . Οι παχύσαρκοι έχουν αυξημένες
πιθανότητες να εμφανίσουν εγκεφαλικό
επεισόδιο ή υπέρταση , να ανεβάσουν
χοληστερίνη και τριγλυκερίδια , αλλά και να
αναπτύξουν καρδιακές παθήσεις , ορμονικές
διαταραχές, διαβήτη τύπου 2 και
οστεοαρθρίτιδα.

20. Κάθε παραπανίσιο κιλό βάρους έχει διπλάσια
επιβάρυνση στα γόνατα και τετραπλάσια στη
μέση .
Σύμφωνα με πρόσφατες μελέτες , αρκετοί
γιατροί συσχετίζουν την παχυσαρκία και με
τον καρκίνο του προστάτη , του παχέος
εντέρου , του μαστού και του ενδομητρίου
στις γυναίκες .
Η άπνοια του ύπνου σχετίζεται και αυτή με
την παχυσαρκία .

22. ΠΑΙΔΙΚΗ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ
Η παιδική παχυσαρκία τις τελευταίες δεκαετίες
παίρνει διαστάσεις επιδημίας όχι μόνο στις
αναπτυγμένες χώρες , αλλά και σε πολλές
αναπτυσσόμενες χώρες .
Ειδικά στην Ελλάδα τα ποσοστά της παιδικής
παχυσαρκίας είναι τα υψηλότερα στην
Ευρώπη .

23. Παράγοντες που ευνοούν την παιδική παχυσαρκία :
Εκτός από τους κοινωνικοοικονομικούς παράγοντες
άλλοι είναι :
Η παχυσαρκία των γονέων
Το βάρος της γέννησης
Ο θηλασμός
Η μειωμένη φυσική δραστηριότητα
Οι διαιτολογικές συνήθειες
Ψυχολογικοί παράγοντες

24. Βασικές αρχές σωστής διατροφής για τα
παιδιά:
. Η διατροφή των παιδιών πρέπει να καλύπτει
τις ενεργειακές τους ανάγκες.
.Τα παιδιά χρειάζεται να τρώνε τρόφιμα από
όλες τις ομάδες τροφίμων.
. Το πρωινό πρέπει να αποτελεί το πιο
σημαντικό γεύμα της ημέρας και δεν πρέπει
να παραλείπεται όπως συμβαίνει σε πολλά
παιδιά στην Ελλάδα.
. Τα κύρια γεύματα καθώς και τα ενδιάμεσα
πρέπει να είναι χαμηλής περιεκτικότητας σε
λίπη.

25. . Τα παιδιά πρέπει να ενθαρρύνονται να
καταναλώνουν πολλά λαχανικά και φρούτα
και να αποφεύγουν τα έτοιμα φαγητά και
γλυκά με πολλά λιπαρά.
. Σε κάθε περίπτωση , η σωστή διατροφή δεν
πρέπει να είναι εξαναγκασμός αλλά επιλογή
του παιδιού.

26. Τα παιδιά με υπερβολικό βάρος πρέπει να
κάνουν δίαιτα ;
. Σε σοβαρές περιπτώσεις παχυσαρκίας
προτείνονται υποθερμιδικές δίαιτες που
οδηγούν σε απώλεια βάρους όχι μεγαλύτερη
από ½ kg την εβδομάδα .
. Η δίαιτα ωστόσο , πρέπει να δίνεται από
ειδικούς και να είναι πλήρης.
. Μεγάλη σημασία έχει και η φυσική
δραστηριότητα.

28. Ποιά είναι η λύση για την παχυσαρκία ;
Δυστυχώς στα γονίδιά μας δε μπορούμε να
επέμβουμε , αλλά σίγουρα στον τρόπο ζωής
μας μπορούμε και πρέπει να κάνουμε
σημαντικές αλλαγές .
Η πρώτη είναι να τροποποιήσουμε τη
διατροφική συμπεριφορά .
Από την άλλη για να μπορέσουμε επί της
ουσίας να αναστείλουμε αυτή την αύξηση της
παχυσαρκίας θα πρέπει να αυξήσουμε πάρα
πολύ την άσκηση. Η άσκηση αποτελεί
έναν πολύ ισχυρό παράγοντα για την
πρόληψη της παχυσαρκίας.

29. Είπαμε λίγο πριν ότι η διατροφή είναι το
σημαντικότερο κομμάτι στον αγώνα κατά της
παχυσαρκίας .
. Η γρήγορη απώλεια βάρους δεν αποτελεί
λύση . Θα πρέπει να χάνουμε αργά βάρος
μαθαίνοντας να τρώμε σωστά και υγιεινά και
να μπορούμε να διατηρούμε το χαμένο
βάρος.
. Θα πρέπει να αποφεύγονται και οι στερητικές
δίαιτες γιατί κρύβουν κινδύνους ακόμη και
για την ίδια τη ζωή μας .

30. Συστάσεις για ασφαλή απώλεια βάρους.
Όπως αναφέρεται από τον Αμερικανικό
σύλλογο διαιτολόγων μια δίαιτα για την
απώλεια βάρους πρέπει:
. Να είναι ήπια υποθερμιδική (αρνητικό ισοζύγιο
ενέργειας περίπου 500 Kcal ).
. Να καλύπτει όλες τις ανάγκες σε θρεπτικά
συστατικά .
. Να ελαχιστοποιεί την πείνα και το αίσθημα
κόπωσης.

31. . Να είναι εύκολη στην παρασκευή της .
. Να στοχεύει στη βελτίωση των διατροφικών
συνηθειών του ατόμου .
. Να προάγει τη συνολική υγεία του ατόμου .

32. Στις αρχές της δεκαετίας του 1950 ξεκίνησε
μια μεγάλη έρευνα, γνωστή ως η μελέτη των
7 χωρών, όπου μελετήθηκαν οι διατροφικές
συνήθειες ανθρώπων από τις εξής χώρες:
Ελλάδα ,Γιουγκοσλαβία, Ιταλία , ΗΠΑ ,
Ιαπωνία ,Ολλανδία , και Φινλανδία .
Τα ευρήματα της μελέτης που διήρκησε 30
χρόνια , έδειξαν ότι οι Κρητικοί εμφάνιζαν το
μικρότερο ποσοστό θνησιμότητας από
καρδιαγγειακά νοσήματα και καρκίνο , καθώς
και τον μεγαλύτερο μέσο όρο ζωής .

33. Η Μεσογειακή Διατροφή
Το μυστικό της μακροζωίας των
μεσογειακών λαών και δη των Κρητικών
ήταν η απλή και λιτή διατροφή τους , η
οποία βασιζόταν σε φυτικά τρόφιμα , φρούτα ,
λαχανικά , μη επεξεργασμένα δημητριακά ,
ελαιόλαδο , κόκκινο κρασί , και λίγο κρέας .
Ένας επιπλέον παράγοντας ήταν και ο
φυσικός τρόπος ζωής τους ( εργασία στην
ύπαιθρο ).

34. Ως επακόλουθο αυτών των συμπερασμάτων ,
έγινε προσπάθεια από μία ομάδα
επιστημόνων στο πανεπιστήμιο του
HARVARD , με τη συμβολή πολλών ελλήνων
επιστημόνων , να διαμορφωθούν διατροφικές
οδηγίες σε επίπεδο τροφίμων με βάση τις
αρχές της παραδοσιακής Μεσογειακής
Διατροφής .
Οι διατροφικές αυτές οδηγίες διαμορφώθηκαν
με τη μορφή μιας πυραμίδας . Τη γνωστή
Πυραμίδα Μεσογειακής Διατροφής

36. Η πυραμίδα της Μεσογειακής Διατροφής
χωρίζεται σε τρία επίπεδα βάσει της
συχνότητας κατανάλωσης των τροφίμων που
απεικονίζει ( σε μηνιαία , εβδομαδιαία και
καθημερινή βάση )

37. Εδώ θα πρέπει να τονιστεί ότι δεν υπάρχουν
υγιεινά και μη υγιεινά τρόφιμα , αλλά υγιεινή
ή μη υγιεινή διατροφή . Όλα τα τρόφιμα
επιτρέπονται , αλλά με μέτρο και στις σωστές
αναλογίες , που διαφέρουν από άνθρωπο σε
άνθρωπο και εξαρτώνται από την ηλικία , το
φύλο , τη σωματική δραστηριότητα , κλπ.

38. Οι παρακάτω γενικές αρχές ισχύουν για όλους
Οι τροφές που τρώμε πρέπει να είναι τόσες,
ώστε να διατηρείται το βάρος μας στα
επιθυμητά επίπεδα, αλλά και να μας
προσφέρουν τα απαραίτητα θρεπτικά
συστατικά .
Η συνολική πρόσληψη λίπους δεν πρέπει να
υπερβαίνει το 30% των συνολικών μας
ενεργειακών αναγκών.
Το 50-55 % των ενεργειακών μας αναγκών
πρέπει να προέρχεται από υδατάνθρακες ,
δηλαδή :
Ψωμί,ρύζι,ζυμαρικά,φρούτα,δημητριακά κλπ.

39. Να πούμε τέλος ότι δεν αρκεί μόνο η
αλλαγή διατροφικών συνηθειών για την
καταπολέμηση της παχυσαρκίας , θα
πρέπει να υπάρχει σχεδόν σε
καθημερινή βάση μια ήπια φυσική
δραστηριότητα .

40. Κύριο μήνυμα : Η παχυσαρκία είναι νόσος
και μάλιστα με πάρα πολλές επιπλοκές και
πρέπει οπωσδήποτε να θεραπεύεται ή ακόμα
καλύτερα να προλαμβάνεται.
Αυτό είναι εφικτό με τροποποίηση του τρόπου
ζωής που συνίσταται σε : εφαρμογή
διατροφικών αλλαγών και αύξηση της
σωματικής δραστηριότητας .
Πρέπει να κάνουμε σωστή διατροφή και όχι
δίαιτα και πρέπει να ακολουθούμε έστω και
ένα ήπιο πρόγραμμα άσκησης .

41. Βιβλιογραφία:
. Ελληνική Ιατρική Εταιρία Παχυσαρκίας.
. Medicina Manuale Merck - Patologia Generale e
Nutricione
. Manuale di Medicina Interna Sistemica ( Rugarli
Claudio ).

42. ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ
ΠΑΝΤΑΖΗ ΕΙΡΗΝΗ
ΠΕ 04,02