SlideShare une entreprise Scribd logo
1  sur  16
Télécharger pour lire hors ligne
C
წერა-კითხვის გამავრცელებელი
საზოგადოება
მე-19 საუკუნის საქართველო
ჩვენი საქართველო მე-5 კლასი
ისტორიკოსი ნინო აბულაძე abuladze1973@gmail.com
”მოზარდი ქართველობა
ჩვენი დედაქალაქისა ან
სრულიად მოკლებულია
სწავლასა , ან
იძულებულია იაროს
უცხო სკოლაში, სადაც
გონება ეშვება და ენა
უმახინჯდება . „
იაკობ გოგებაშვილი .
1879 წ
200 წლის წინ , მე-19 საუკუნეში
დამოუკიდებლობა დაკარგა
საქართველომ...
ეს ნიშნავდა იმას, რომ
საქართველოს მოსახლეობას
მართავდა უცხო დამპყრობელი,
რომელიც არ თვლიდა საჭიროდ,
რომ საქართველოში ბავშვებს
სკოლაში ესწავლათ ქართულად
ამიტომაც გასაკვირი არ არის, მე-
19 საუკუნეში
მოსწავლეებისათვის უცხო იყო
სკოლა , სადაც არ აძლევდნენ
უფლებას ესაუბრათ ქართულად
საქართველოს დაპყრობისთანავე
რუსეთის მთავრობამ გააუქმა
ქართული ეროვნული
სასწავლებლები და რუსული
სკოლების დაარსებას შეუდგა.
პირველი ასეთი სკოლა იყო
ორკლასიანი დაწყებითი
სასწავლებლები, რომელიც
თბილისში დაარსდა 1802 წელს და
მალევე დაიხურა, რადგან
მოსწავლეებმა რუსულ ენაზე
სწავლა ვერ შეძლეს
1804 წელს გაიხსნა თბილისის
კეთილშობილთა
სასწავლებელი, რომელიც
თავიდან ორკლასიანი იყო,
ხოლო შემდეგ გაფართოვდა
და ბოლოს 1830 წელს
გიმნაზიად გადაკეთდა. 1850
წლისთვის კი ქუთაისშიც
გაიხსნა გიმნაზია. ასევე,
საერო ხასიათს ატარებდა
შემდგომში გახსნილ
გიმნაზიებს, რომელიც
საქართველოს შვიდ მაზრაში
არსებობდა.კლასიკური გიმნაზია
1817 წელს გაიხსნა რუსული
სასულიერო სემინარია
თბილისში, სემინარიაში
ყველა წოდების
ახალგაზრდობას
ღებულობდნენ, ამიტომაც
ხალხი მას უფრო მეტად
ეტანებოდა, ვიდრე საერო
სასწავლებლებს.
სასულიერო სემინარია, დღევანდელი ხელოვნების
მუზეუმი
„საშინაო სკოლებში მოსწავლის
ფიზიკური დასჯა არ
ითვლებოდა აღზრდის
საშუალებად, აქედან ჩანს, თუ
რამდენად უფრო ცივილური
იყო ეს, ერთი შეხედვით
"ჩამორჩენილი" ძველი
ქართული აღზრდის ტრადიცია,
ვიდრე "პროგრესული"
რუსული გიმნაზია, სადაც
უფრო მოსწავლის გარუსებაზე
ზრუნავდნენ, ვიდრე მისთვის
განათლების მიცემაზე“
რაკი მათ დარიალის
ხეობაში
საქართველოს
საზღვარი და
მდინარე თერგი
გადალახეს,
ხუმრობით,
„თერგდალეული“
შეარქვეს
წერა-კითხვის გამავრცელებელი
საზოგადოება დაარსდა 1879 წლის 15 მაისს
საზოგადოებისა და გამგეობის პირველ
თავმჯდომარედ აირჩიეს დიმიტრი
ყიფიანი, მის მოადგილედ ილია
ჭავჭავაძე, წევრებად კი ნიკო ცხვედაძე,
იაკობ გოგებაშვილი, ივანე მაჩაბელი,
სარაჯიშვილი და რაფიელ ერისთავი.
”დედა ენა”
ყოველი
ჩვენგანის
პირველი წიგნია.
“დედა ენას” “ვეფხისტყაოსნის”
ბადალი უწოდეს, რადგან
ხალხისათვის ყველაზე
საყვარელი და პოპულარული
წიგნი გახდა.
.
გმადლობთ
ყურადღებისათვის
გამოყენებული ლიტერატურა
• - See more at:
http://www.blogger.ge/post/9987#sthash.vgElEHkS.d
puf
• ბურუსი
https://burusi.wordpress.com/2009/08/27/iakob-
gogebash/dedaena/
• ქართული დოკუმენტალისტიკა
https://www.youtube.com/watch?v=qYNXnrJEnZs
• ივერიელი
http://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/3905

Contenu connexe

En vedette

ძველი საბერძნეთის სახელმწიფო
ძველი საბერძნეთის სახელმწიფო ძველი საბერძნეთის სახელმწიფო
ძველი საბერძნეთის სახელმწიფო nino abuladze
 
წერილობითი წყარო
წერილობითი წყაროწერილობითი წყარო
წერილობითი წყაროnino abuladze
 
,,ისნის კარავი”... პარლამენტარიზმის იდეა თამარ მეფის პერიოდში
,,ისნის კარავი”... პარლამენტარიზმის იდეა თამარ მეფის პერიოდში,,ისნის კარავი”... პარლამენტარიზმის იდეა თამარ მეფის პერიოდში
,,ისნის კარავი”... პარლამენტარიზმის იდეა თამარ მეფის პერიოდშიnino abuladze
 
N 2 აბრეშუმის გზა
N 2 აბრეშუმის გზაN 2 აბრეშუმის გზა
N 2 აბრეშუმის გზაMarika Pitiurishvili
 
თამარ მეფე
თამარ მეფეთამარ მეფე
თამარ მეფეninonini1972
 
ნორჩ ისტორიკოსთა სკოლა ხელნაწერთა ეროვნული ცენტრში
ნორჩ ისტორიკოსთა სკოლა ხელნაწერთა ეროვნული ცენტრშინორჩ ისტორიკოსთა სკოლა ხელნაწერთა ეროვნული ცენტრში
ნორჩ ისტორიკოსთა სკოლა ხელნაწერთა ეროვნული ცენტრშიnino abuladze
 
ევროპეიზაცია
ევროპეიზაციაევროპეიზაცია
ევროპეიზაციაnino abuladze
 
განსაბჭოება
განსაბჭოებაგანსაბჭოება
განსაბჭოებაnino abuladze
 
"მეგობრები არ ითვლიან ქრომოსომებს"
"მეგობრები არ ითვლიან ქრომოსომებს""მეგობრები არ ითვლიან ქრომოსომებს"
"მეგობრები არ ითვლიან ქრომოსომებს"nino abuladze
 
ელექტრონული პრეზენტაცია
ელექტრონული პრეზენტაციაელექტრონული პრეზენტაცია
ელექტრონული პრეზენტაციაtoidzemelano
 
დადებითი და უარყოფითი რიცხვები
დადებითი და უარყოფითი რიცხვებიდადებითი და უარყოფითი რიცხვები
დადებითი და უარყოფითი რიცხვებიtoidzemelano
 
აფხაზეთი
აფხაზეთიაფხაზეთი
აფხაზეთიnino abuladze
 
ქვის ინდუსტრია
ქვის ინდუსტრიაქვის ინდუსტრია
ქვის ინდუსტრიაMarika Pitiurishvili
 
დიდი იმპერიები
დიდი იმპერიებიდიდი იმპერიები
დიდი იმპერიებიnino abuladze
 
კარიკატურაში ასახული რეალობა
კარიკატურაში ასახული რეალობაკარიკატურაში ასახული რეალობა
კარიკატურაში ასახული რეალობაMarika Pitiurishvili
 
ჯ.გ. ბაირონი (ბუკლეტი)
ჯ.გ. ბაირონი (ბუკლეტი)ჯ.გ. ბაირონი (ბუკლეტი)
ჯ.გ. ბაირონი (ბუკლეტი)Khatuna Bedenashvili
 
პითაგორას თეორემა
პითაგორას     თეორემაპითაგორას     თეორემა
პითაგორას თეორემაmziakaxelishvili
 
Xvii xviii საუკუნის ხელოვნება
Xvii xviii საუკუნის ხელოვნებაXvii xviii საუკუნის ხელოვნება
Xvii xviii საუკუნის ხელოვნებაtamazdarchia
 

En vedette (20)

ძველი საბერძნეთის სახელმწიფო
ძველი საბერძნეთის სახელმწიფო ძველი საბერძნეთის სახელმწიფო
ძველი საბერძნეთის სახელმწიფო
 
წერილობითი წყარო
წერილობითი წყაროწერილობითი წყარო
წერილობითი წყარო
 
,,ისნის კარავი”... პარლამენტარიზმის იდეა თამარ მეფის პერიოდში
,,ისნის კარავი”... პარლამენტარიზმის იდეა თამარ მეფის პერიოდში,,ისნის კარავი”... პარლამენტარიზმის იდეა თამარ მეფის პერიოდში
,,ისნის კარავი”... პარლამენტარიზმის იდეა თამარ მეფის პერიოდში
 
N 2 აბრეშუმის გზა
N 2 აბრეშუმის გზაN 2 აბრეშუმის გზა
N 2 აბრეშუმის გზა
 
თამარ მეფე
თამარ მეფეთამარ მეფე
თამარ მეფე
 
ნორჩ ისტორიკოსთა სკოლა ხელნაწერთა ეროვნული ცენტრში
ნორჩ ისტორიკოსთა სკოლა ხელნაწერთა ეროვნული ცენტრშინორჩ ისტორიკოსთა სკოლა ხელნაწერთა ეროვნული ცენტრში
ნორჩ ისტორიკოსთა სკოლა ხელნაწერთა ეროვნული ცენტრში
 
ევროპეიზაცია
ევროპეიზაციაევროპეიზაცია
ევროპეიზაცია
 
განსაბჭოება
განსაბჭოებაგანსაბჭოება
განსაბჭოება
 
"მეგობრები არ ითვლიან ქრომოსომებს"
"მეგობრები არ ითვლიან ქრომოსომებს""მეგობრები არ ითვლიან ქრომოსომებს"
"მეგობრები არ ითვლიან ქრომოსომებს"
 
1. per 4 pencatatan
1. per 4 pencatatan1. per 4 pencatatan
1. per 4 pencatatan
 
ელექტრონული პრეზენტაცია
ელექტრონული პრეზენტაციაელექტრონული პრეზენტაცია
ელექტრონული პრეზენტაცია
 
დადებითი და უარყოფითი რიცხვები
დადებითი და უარყოფითი რიცხვებიდადებითი და უარყოფითი რიცხვები
დადებითი და უარყოფითი რიცხვები
 
აფხაზეთი
აფხაზეთიაფხაზეთი
აფხაზეთი
 
ლალი
ლალილალი
ლალი
 
ქვის ინდუსტრია
ქვის ინდუსტრიაქვის ინდუსტრია
ქვის ინდუსტრია
 
დიდი იმპერიები
დიდი იმპერიებიდიდი იმპერიები
დიდი იმპერიები
 
კარიკატურაში ასახული რეალობა
კარიკატურაში ასახული რეალობაკარიკატურაში ასახული რეალობა
კარიკატურაში ასახული რეალობა
 
ჯ.გ. ბაირონი (ბუკლეტი)
ჯ.გ. ბაირონი (ბუკლეტი)ჯ.გ. ბაირონი (ბუკლეტი)
ჯ.გ. ბაირონი (ბუკლეტი)
 
პითაგორას თეორემა
პითაგორას     თეორემაპითაგორას     თეორემა
პითაგორას თეორემა
 
Xvii xviii საუკუნის ხელოვნება
Xvii xviii საუკუნის ხელოვნებაXvii xviii საუკუნის ხელოვნება
Xvii xviii საუკუნის ხელოვნება
 

Plus de nino abuladze

მასწავლებლის საქმიანობის დაწყების, პროფესიული განვითარებისა და კარიერული წინს...
მასწავლებლის საქმიანობის დაწყების, პროფესიული განვითარებისა და კარიერული წინს...მასწავლებლის საქმიანობის დაწყების, პროფესიული განვითარებისა და კარიერული წინს...
მასწავლებლის საქმიანობის დაწყების, პროფესიული განვითარებისა და კარიერული წინს...nino abuladze
 
ნაბიჯი 2. დიდი მცხეთა
ნაბიჯი 2. დიდი მცხეთანაბიჯი 2. დიდი მცხეთა
ნაბიჯი 2. დიდი მცხეთაnino abuladze
 
ახალი წელი საქართველოში
ახალი წელი საქართველოში ახალი წელი საქართველოში
ახალი წელი საქართველოში nino abuladze
 
პირველი მსოფლიო ომი
პირველი მსოფლიო ომიპირველი მსოფლიო ომი
პირველი მსოფლიო ომიnino abuladze
 
ილიას გზით..
ილიას გზით..ილიას გზით..
ილიას გზით..nino abuladze
 
ნინო გაჩეჩილაძე, პრეზენტაცია რიონი. 2014
ნინო გაჩეჩილაძე, პრეზენტაცია რიონი. 2014ნინო გაჩეჩილაძე, პრეზენტაცია რიონი. 2014
ნინო გაჩეჩილაძე, პრეზენტაცია რიონი. 2014nino abuladze
 
მდინარე არაგვი.მე 5 კლასი
მდინარე არაგვი.მე 5 კლასიმდინარე არაგვი.მე 5 კლასი
მდინარე არაგვი.მე 5 კლასიnino abuladze
 
ევროკავშირის 5 სიკეთე
ევროკავშირის 5 სიკეთეევროკავშირის 5 სიკეთე
ევროკავშირის 5 სიკეთეnino abuladze
 
რეპრესიები საქართველოში
რეპრესიები საქართველოშირეპრესიები საქართველოში
რეპრესიები საქართველოშიnino abuladze
 
”ყველა განსხვავებული ყველა თანასწორია”
”ყველა განსხვავებული ყველა თანასწორია””ყველა განსხვავებული ყველა თანასწორია”
”ყველა განსხვავებული ყველა თანასწორია”nino abuladze
 
მრავალფეროვნება და პლურალიზმი
მრავალფეროვნება და პლურალიზმიმრავალფეროვნება და პლურალიზმი
მრავალფეროვნება და პლურალიზმიnino abuladze
 
ჩვენი საქართველო I
ჩვენი საქართველო Iჩვენი საქართველო I
ჩვენი საქართველო Inino abuladze
 
ინკლუზიური განათლება
ინკლუზიური განათლებაინკლუზიური განათლება
ინკლუზიური განათლებაnino abuladze
 
საზოგადოებრივი მეცნიერებების კათედრა
საზოგადოებრივი მეცნიერებების კათედრასაზოგადოებრივი მეცნიერებების კათედრა
საზოგადოებრივი მეცნიერებების კათედრაnino abuladze
 
I მსოფლიო ომის შეიარაღება
I მსოფლიო ომის შეიარაღებაI მსოფლიო ომის შეიარაღება
I მსოფლიო ომის შეიარაღებაnino abuladze
 
ქართულ გერმანული ურთიერთობა
ქართულ გერმანული ურთიერთობაქართულ გერმანული ურთიერთობა
ქართულ გერმანული ურთიერთობაnino abuladze
 
საერთაშორისო ურთიერთობები ევროპაში
საერთაშორისო ურთიერთობები ევროპაშისაერთაშორისო ურთიერთობები ევროპაში
საერთაშორისო ურთიერთობები ევროპაშიnino abuladze
 
როგორ შევქმნათ კარგი პრეზენტაცია ?!
როგორ შევქმნათ კარგი პრეზენტაცია ?!როგორ შევქმნათ კარგი პრეზენტაცია ?!
როგორ შევქმნათ კარგი პრეზენტაცია ?!nino abuladze
 
ეროვნული სასწავლო გეგმის პრიორიტეტული გამჭოლი კომპეტენციეbi
ეროვნული სასწავლო გეგმის პრიორიტეტული გამჭოლი კომპეტენციეbiეროვნული სასწავლო გეგმის პრიორიტეტული გამჭოლი კომპეტენციეbi
ეროვნული სასწავლო გეგმის პრიორიტეტული გამჭოლი კომპეტენციეbinino abuladze
 
მედიაწიგნიერება
მედიაწიგნიერებამედიაწიგნიერება
მედიაწიგნიერებაnino abuladze
 

Plus de nino abuladze (20)

მასწავლებლის საქმიანობის დაწყების, პროფესიული განვითარებისა და კარიერული წინს...
მასწავლებლის საქმიანობის დაწყების, პროფესიული განვითარებისა და კარიერული წინს...მასწავლებლის საქმიანობის დაწყების, პროფესიული განვითარებისა და კარიერული წინს...
მასწავლებლის საქმიანობის დაწყების, პროფესიული განვითარებისა და კარიერული წინს...
 
ნაბიჯი 2. დიდი მცხეთა
ნაბიჯი 2. დიდი მცხეთანაბიჯი 2. დიდი მცხეთა
ნაბიჯი 2. დიდი მცხეთა
 
ახალი წელი საქართველოში
ახალი წელი საქართველოში ახალი წელი საქართველოში
ახალი წელი საქართველოში
 
პირველი მსოფლიო ომი
პირველი მსოფლიო ომიპირველი მსოფლიო ომი
პირველი მსოფლიო ომი
 
ილიას გზით..
ილიას გზით..ილიას გზით..
ილიას გზით..
 
ნინო გაჩეჩილაძე, პრეზენტაცია რიონი. 2014
ნინო გაჩეჩილაძე, პრეზენტაცია რიონი. 2014ნინო გაჩეჩილაძე, პრეზენტაცია რიონი. 2014
ნინო გაჩეჩილაძე, პრეზენტაცია რიონი. 2014
 
მდინარე არაგვი.მე 5 კლასი
მდინარე არაგვი.მე 5 კლასიმდინარე არაგვი.მე 5 კლასი
მდინარე არაგვი.მე 5 კლასი
 
ევროკავშირის 5 სიკეთე
ევროკავშირის 5 სიკეთეევროკავშირის 5 სიკეთე
ევროკავშირის 5 სიკეთე
 
რეპრესიები საქართველოში
რეპრესიები საქართველოშირეპრესიები საქართველოში
რეპრესიები საქართველოში
 
”ყველა განსხვავებული ყველა თანასწორია”
”ყველა განსხვავებული ყველა თანასწორია””ყველა განსხვავებული ყველა თანასწორია”
”ყველა განსხვავებული ყველა თანასწორია”
 
მრავალფეროვნება და პლურალიზმი
მრავალფეროვნება და პლურალიზმიმრავალფეროვნება და პლურალიზმი
მრავალფეროვნება და პლურალიზმი
 
ჩვენი საქართველო I
ჩვენი საქართველო Iჩვენი საქართველო I
ჩვენი საქართველო I
 
ინკლუზიური განათლება
ინკლუზიური განათლებაინკლუზიური განათლება
ინკლუზიური განათლება
 
საზოგადოებრივი მეცნიერებების კათედრა
საზოგადოებრივი მეცნიერებების კათედრასაზოგადოებრივი მეცნიერებების კათედრა
საზოგადოებრივი მეცნიერებების კათედრა
 
I მსოფლიო ომის შეიარაღება
I მსოფლიო ომის შეიარაღებაI მსოფლიო ომის შეიარაღება
I მსოფლიო ომის შეიარაღება
 
ქართულ გერმანული ურთიერთობა
ქართულ გერმანული ურთიერთობაქართულ გერმანული ურთიერთობა
ქართულ გერმანული ურთიერთობა
 
საერთაშორისო ურთიერთობები ევროპაში
საერთაშორისო ურთიერთობები ევროპაშისაერთაშორისო ურთიერთობები ევროპაში
საერთაშორისო ურთიერთობები ევროპაში
 
როგორ შევქმნათ კარგი პრეზენტაცია ?!
როგორ შევქმნათ კარგი პრეზენტაცია ?!როგორ შევქმნათ კარგი პრეზენტაცია ?!
როგორ შევქმნათ კარგი პრეზენტაცია ?!
 
ეროვნული სასწავლო გეგმის პრიორიტეტული გამჭოლი კომპეტენციეbi
ეროვნული სასწავლო გეგმის პრიორიტეტული გამჭოლი კომპეტენციეbiეროვნული სასწავლო გეგმის პრიორიტეტული გამჭოლი კომპეტენციეbi
ეროვნული სასწავლო გეგმის პრიორიტეტული გამჭოლი კომპეტენციეbi
 
მედიაწიგნიერება
მედიაწიგნიერებამედიაწიგნიერება
მედიაწიგნიერება
 

წერა კითხვის გამავრცელებელი საზოგადოებიდან უნივერსიტეტამდე

  • 1. C წერა-კითხვის გამავრცელებელი საზოგადოება მე-19 საუკუნის საქართველო ჩვენი საქართველო მე-5 კლასი ისტორიკოსი ნინო აბულაძე abuladze1973@gmail.com
  • 2. ”მოზარდი ქართველობა ჩვენი დედაქალაქისა ან სრულიად მოკლებულია სწავლასა , ან იძულებულია იაროს უცხო სკოლაში, სადაც გონება ეშვება და ენა უმახინჯდება . „ იაკობ გოგებაშვილი . 1879 წ
  • 3.
  • 4. 200 წლის წინ , მე-19 საუკუნეში დამოუკიდებლობა დაკარგა საქართველომ... ეს ნიშნავდა იმას, რომ საქართველოს მოსახლეობას მართავდა უცხო დამპყრობელი, რომელიც არ თვლიდა საჭიროდ, რომ საქართველოში ბავშვებს სკოლაში ესწავლათ ქართულად ამიტომაც გასაკვირი არ არის, მე- 19 საუკუნეში მოსწავლეებისათვის უცხო იყო სკოლა , სადაც არ აძლევდნენ უფლებას ესაუბრათ ქართულად
  • 5. საქართველოს დაპყრობისთანავე რუსეთის მთავრობამ გააუქმა ქართული ეროვნული სასწავლებლები და რუსული სკოლების დაარსებას შეუდგა. პირველი ასეთი სკოლა იყო ორკლასიანი დაწყებითი სასწავლებლები, რომელიც თბილისში დაარსდა 1802 წელს და მალევე დაიხურა, რადგან მოსწავლეებმა რუსულ ენაზე სწავლა ვერ შეძლეს
  • 6. 1804 წელს გაიხსნა თბილისის კეთილშობილთა სასწავლებელი, რომელიც თავიდან ორკლასიანი იყო, ხოლო შემდეგ გაფართოვდა და ბოლოს 1830 წელს გიმნაზიად გადაკეთდა. 1850 წლისთვის კი ქუთაისშიც გაიხსნა გიმნაზია. ასევე, საერო ხასიათს ატარებდა შემდგომში გახსნილ გიმნაზიებს, რომელიც საქართველოს შვიდ მაზრაში არსებობდა.კლასიკური გიმნაზია
  • 7. 1817 წელს გაიხსნა რუსული სასულიერო სემინარია თბილისში, სემინარიაში ყველა წოდების ახალგაზრდობას ღებულობდნენ, ამიტომაც ხალხი მას უფრო მეტად ეტანებოდა, ვიდრე საერო სასწავლებლებს. სასულიერო სემინარია, დღევანდელი ხელოვნების მუზეუმი
  • 8. „საშინაო სკოლებში მოსწავლის ფიზიკური დასჯა არ ითვლებოდა აღზრდის საშუალებად, აქედან ჩანს, თუ რამდენად უფრო ცივილური იყო ეს, ერთი შეხედვით "ჩამორჩენილი" ძველი ქართული აღზრდის ტრადიცია, ვიდრე "პროგრესული" რუსული გიმნაზია, სადაც უფრო მოსწავლის გარუსებაზე ზრუნავდნენ, ვიდრე მისთვის განათლების მიცემაზე“
  • 9. რაკი მათ დარიალის ხეობაში საქართველოს საზღვარი და მდინარე თერგი გადალახეს, ხუმრობით, „თერგდალეული“ შეარქვეს
  • 10.
  • 11.
  • 12. წერა-კითხვის გამავრცელებელი საზოგადოება დაარსდა 1879 წლის 15 მაისს საზოგადოებისა და გამგეობის პირველ თავმჯდომარედ აირჩიეს დიმიტრი ყიფიანი, მის მოადგილედ ილია ჭავჭავაძე, წევრებად კი ნიკო ცხვედაძე, იაკობ გოგებაშვილი, ივანე მაჩაბელი, სარაჯიშვილი და რაფიელ ერისთავი.
  • 14. “დედა ენას” “ვეფხისტყაოსნის” ბადალი უწოდეს, რადგან ხალხისათვის ყველაზე საყვარელი და პოპულარული წიგნი გახდა. .
  • 16. გამოყენებული ლიტერატურა • - See more at: http://www.blogger.ge/post/9987#sthash.vgElEHkS.d puf • ბურუსი https://burusi.wordpress.com/2009/08/27/iakob- gogebash/dedaena/ • ქართული დოკუმენტალისტიკა https://www.youtube.com/watch?v=qYNXnrJEnZs • ივერიელი http://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/3905