2. MOFs: Zer dira?
Euskaraz ‘material porotsu organo-metalikoak’ edota ‘sare
metalorganikoak’ gisa adierazi ditzakegunak dira.
Konposatu kristalino hauek ioi edo
kluster metalikoen eta molekula
organiko –edo ligando– en
koordinazioz osatuta daude.
Duela gutxi identifikatutako material polimeriko porotsuak dira.
Aurkikuntza berri hau koordinazio molekularraren kimika eta
materialen zientziaren arteko elkarlanaren produktua da.
Garapen handia suposatu dezakete.
3. Ezaugarriak
Material berri hauen ezaugarri nagusiak:
o Poroen bolumen handia
o Orain arte ezagutzen diren gune espezifikorik handienak
o Funtzionaltasun kimikoaren eta poroaren tamainaren diseinu
flexiblea
o Estrakzio edota ebaporazio sinple batzuekin nahikoa da poroetan
harrapatuta geratu diren disolbatzailearen molekulak kentzeko.
Ezaugarri hauek aproposak bihurtzen dituzte
ondorengo funtzioetarako:
Adsortzioa
Katalisia
Gasen banaketa
Aditiboen kapsulaketa
4. Etorkizuneko aplikazioak
Etorkizunean izan ditzaketen aplikazio posibleak (gaur egun
ikerketa bidean):
o CO2aren kaptazioa
Katioi metalikoez osatutako
gune aktiboak dituzten
framework organiko metalikoak
aztertzen ari dira aplikazio
honetarako. Bere momento
polar kuadruplea dela eta
hauekin CO2a N2a baino
hobeto interakzionatuko duela
pentsatzen da.
5. Etorkizuneko aplikazioak
o Hidrokarburoen banaketa
Dakigunez, kate arineko
hidrokarburoen banaketak kostu
ekonomiko altuak eragiten ditu.
Kasu honetan, MOFs-ak adsorbente
solido selektibo gisa jokatuko luke,
Fe2+ko katioi metalikoak erabiliz gune
katalitiko bezala, prozesua askoz
merkeagoa egingo lukeena.
o H2aren metaketa
Gaur egun badaude funtzio honetarako zenbait MOF,
metal astunekin eratutakoak.
Hala ere, ioi arinen talde nagusietatik, Be2+, B3+, Mg2+ eta
Al3+ esaterako, eratorritako MOFs-en prestaketa berriak
saiatzen ari dira, bere trantsiziozko metal astun
homologoekin alderatuz, H2 grabimetrikoaren harpenean
abantaila nabarmenak eskaintzea espero direnak.
6. Etorkizuneko aplikazioak
Konduktibitatea
Frameworks organiko metalikoak zabalki aztertuak izan dira
beraien gasen sortzioa dela eta. Aldi berean baino askoz era
murriztuago batean, katalisian izan ditzaketen aplikazio posibleak
ere aztertu dira. Aitzitik, oso ikerketa gutxi egin dira hauek ageri
dezaketen karga garraioaren inguruan.
Izan ere, ikusi da katioi metaliko
irekiak duen framework organiko
metaliko bati litio alkoxidoak
gehituz gero, 300K-etara solidoa
den eroale ionikoa sor
daitekeela.
8. Kontzeptua
Kelazioa metal edo mineral bat beste substantzia bati
atxikitzean oinarritzen den prozesu kimiko eta natural bat
da.
Etimologikoki, kelazio hitza grekotik datorkigu, “chele”
edo “chelos”-etik, hain zuzen, “pinza” esan nahi duena;
izan ere, terapia honetan molekula mailan metal
astunak harrapatzen dira, ondoren gernutik
kanporatuak izango direlarik.
Terapia hau ere erabilia izan da beste gaixotasunen
kontra, esaterako, ateroesklerosiaren, diabetesaren
edota artritisaren kontra.
9. Historia
Kelatoterapiaren hastapenak
Laureate Alfred Werner
ikerlariaren eskutik etorri ziren,
1893.urtean metalen
ligamentua aipatu zuelarik.
Estatu Batuetan hasi zen
erabiltzen eta geroago, URSSn,
Europan eta Brasilen ere
teknika hau praktikan jartzen
hasi ziren.
80.hamarkadaren erdialdean
300.000 paziente izan ziren
tratatuak EEBBn eta egun
miloika dira terapia hau
probatu dutenak.
10. Oinarri molekularra
Kelatzaileak odol-fluxuan aurki daitezkeen
mineral eta metal-ioiak beraien molekulan
harrapatzeko gaitasuna duten
aminoazidoak dira.
Kaltzioa erabiltzen dute horretarako, baina
beti arteria eta artikulazioetakoa, inoiz ez
hezurretakoa.
Kaltzio metaketa eta metal astunak
ezabatu ondoren, arteriek elastizitatea
berreskuratzen dute. Honi esker zelulen
elikapena hobetuko da eta ordurarte
inhibituta zeuden sistema entzimatikoak
martxan jartzen dira berriro ere.
Badirudi zahartzen goazen heinean,
erradikal askeen kopurua areagotzen
dela. Beraz, teknika honen helburuetako
bat “zahartzaroa atzeratzea“ izango
litzateke.
11. Kelatzaileen adibideak
1941.urtean Pb metalaren
intoxikazioaren aurka azido zitrikoa
erabili zen lehenengo aldiz.
II. Mundu gerraren bukaera
aldera, BAL (British antilewisite; 2,3-
dimerkapto propanol) erabiltzen
hasi zen, As metalaren
intoxikazioaren aurka.
Hortik gutxira EDTA (azido
etilendiamino tetrazetikoa)
erabiltzen hasi zen, beruna eta
erradionukleidoen intoxikazioaren
kontra.
12. Baliogarria benetan?
1998.urtean, U.S Federal Trade Commission (FTC)-ek
salatu zuen American College for Advancement in
Medicine (ACAM)-en webgunean frogatu gabeko
adierazpenak egin zituztela, hain zuzen, kelazio bidezko
terapia erabilgarria zela ateroesklerosia edota beste
edozein zirkulazio-gaixotasunen aurka egiteko.
2001.urtean Calgary unibertsitateko ikerlari batzuek
azaldu zuten bihotzeko arazoak zituzten pazienteek
plazeboarekin zein kelatoterapiarekin berdin
erreakzionatu zutela.
Medikuntza arloan, beraz, kelatoterapia baliogarritzat
hartzea pseudozientzialarien kontua dela diote.
Baina hala al da? Ikertzen jarraitu beharko.
14. Egitura eta erabilera
EGITURA
Atomo zentraltzat platinoa
(Pt) duen konposatua da.
Cis egitura du:
Alde batean bi kloro
Bestean bi NH3
ERABILERA
Kimioterapian erabiltzen da, hauek tratatzeko:
Sarkomak
Kartzinomak
Linfomak
Zelula germinaletako tumoreak
15. Historia
1845 • M. Peyrone
• Lehen deskribapena egin zuen
1893 • Alfred Werner
• Egitura determinatu zuen
• Barnett Rosenberg
1960 • Minbiziaren tratamenduan
garrantzia izan zezakeela
deskubritu zuen
16. Kimioterapia
Helburua: Minbizi zelulen DNAra atxikitu eta
zelulak apoptosira (heriotzara) bidali.
Prozedura:
1. Odoletik injektatu Minbizi zeluletara heldu
2. Cl bat H2O batengatik ordezkatzen da,
molekula positibo bat sortuz.
DNAren gune basikoari erasotzeko prest.
3. Beste Cl-a galduz, bi baseren artean
ezartzen da
Eraginak: Mitosia zaildu. Konponketa
mekanismoak martxan jarriko dira, baina ezin
bada ezer egin APOPTOSIA
17. Kimioterapia
Atxikimendua G
(guanina) eta A
(adenina)
baseen artekoa
edo bi guaninen
artekoa izaten
da.
Alboko irudian
ikusten den
bezala, hainbat
modutara eman
daiteke.
18. Eta trans, zergatik ez?
Cisplatinoa
faboragarriagoa da
transplatinoa baino.
Arrazoiak:
1. Kloroa kanporatzeko energia kostu
txikiagoa suposatzen du cis formak.
2. Arrazoi esterikoengatik transplatinoa ezin
da DNAko guaninen N molekuletara itsatsi.
