SlideShare une entreprise Scribd logo
1  sur  49
Télécharger pour lire hors ligne
Στρατηγικές επικοινωνίας και προώθησης
τουριστικών επιχειρήσεων και προορισμών
Μια χαμηλού κόστους προσέγγιση
και τρόποι επηρεασμού της αγοραστικής συμπεριφοράς των τουριστών

Γιάννης Φώτης
Περιεχόμενο παρουσίασης
• Οι αλλαγές στη συμπεριφορά του καταναλωτή και στα μέσα επικοινωνίας
• Το ταξίδι διακοπών στο μυαλό του καταναλωτή
• Τί αλλάζει;
– Μέσα
– Περιεχόμενο / Μήνυμα
– Διάδραση
• Στρατηγικές & δράσεις

Γιάννης Φώτης 2012

2
Στρατηγική

Καταναλωτής
Ικανοποιημένος
πελάτης

Στοχοθέτηση

Χάραξη
Πορείας

Στρατηγική

Μέσα

Επίτευξη
στόχου

Ικανοποιημένος
πελάτης
Ενθουσιώδης
Συνηγορος

Γιάννης Φώτης 2012

3
Γιάννης Φώτης 2012

4
Αλλαγές
Έννοια του
διαθέσιμου
χρόνου

Βαθμός ανοχής
στη εσφαλμένη
επιλογή

Διαρκής
αναζήτηση
Value For Money

Ανάγκη για
εμπειρίες
διακοπών

Ανάγκη για επαφή
& δικτύωση

Τεχνολογία & Μέσα (Hardware / Software)
Διαρκής διάδραση με τους γύρω μας - πληροφορία - εναλλακτικές πηγές πληροφόρησης

Μείωση βαθμού αξιοπιστίας παραδοσιακών μέσων επικοινωνίας / προώθησης

Συμπεριφορά καταναλωτή

Στρατηγική & δράσεις marketing

Γιάννης Φώτης 2012

5
επαναλαμβανόμενος
φιλοξενούμενος
τουρίστας

πελάτης
αγοραστής

Ο καταναλωτής άλλαξε
διαθέσιμος χρόνος / αναψυχή
έννοια ρίσκου
έννοια αξίας
Βαθμός εμπιστοσύνης στις πηγές πληροφόρησης
Ποιόν εμπιστευόμαστε περισσότερο όταν αναζητάμε γνώμη για ένα
προϊόν; (...ήδη από το 2009)
Όχι μόνο στους νέους αλλά και στους 55+

Άλλο μέλος της οικογένειας
Καλό φίλο
Καλή επαφή SNS
Καλή επαφή σε σε ένα SNS
Γείτονα
Πωλητή καταστήματος
Συγγραφέα σε blog

Συγγραφέα σε blog
Δημοσιογράφο εφημερίδας

Παρουσιαστή ειδήσεων
Επαφές Twitter
Επαφές στοστο Twitter

Μια διασημότητα
Αρχηγό κράτους / πολιτικούς

N=32,000 χρήστες internet 16-64 ετών σε 16 χώρες, 12/2009

Γιάννης Φώτης 2012

Πηγή: Global Web Index 2009, http://www.slideshare.net/globalwebindex

7
Βαθμός εμπιστοσύνης στη διαφήμιση
ανά μέσο επικοινωνίας: 2011 (+/- 2009)
Εμπιστεύομαι Εντελώς /
Κάπως
Συστάσεις από άτομα που γνωρίζω
Γνώμες καταναλωτών που αναρτήθηκαν online
Άρθρα στον Τύπο
Εταιρικές ιστοσελίδες
Συνδρομητικά emails
Διαφήμιση στην Τηλεόραση

Δεν εμπιστεύομαι πολύ/
Καθόλου

+2
0
-11
-12
-5
-14

Διαφήμιση στον Τύπο
Διαφήμιση στο Ραδιόφωνο

-16
-12
-7
-15
-13

Διαφήμιση στον κινηματογράφο

-11

Χορηγίες
Διαφήμιση στα Περιοδικά

Υπαίθρια Διαφήμιση

Product Placement στην Τηλεόραση
Διαφήμιση στις Μηχανές Αναζήτησης
Διαφήμιση μέσω Online Videos

-1
-1

Διαφήμιση σε ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης
Διαφήμιση σε online banners

0

Display ads στα κινητά τηλέφωνα
Διαφήμιση κειμένου στα κινητά τηλέφωνα

+5

2011: N=28,000 καταναλωτές, χρήστες internet, σε 56 χώρες, Σεπτέμβριος 2011
2009: N=25,420 καταναλωτές, χρήστες internet, σε 50 χώρες, Απρίλιος 2009

Γιάννης Φώτης 2012

Πηγές: Nielsen Global Trust in Advertising Survey 4/2012, Nielsen Global Online Consumer Survey 7/2009

8
Ποιά από τα παρακάτω κάνατε online
τον προηγούμενο μήνα;
Είδαν ένα video clip
Χρησιμοποίησαν webmail
Χρησιμοποίησαν Internet banking
Αγόρασαν ένα προϊόν online
Έγραψαν κριτική για ένα προϊόν
Χρησιμοποίησαν ιστοσελίδα κοινωνικής δικτύωσης
Ανέβασαν φωτογραφίες online

Αναρτησαν σχόλιο σε forum
Έγραψαν το δικό τους blog
Ανέβασαν ένα video clip

Χρησιμοποίησαν ένα microblog

25%

50%

N=80,000 χρήστες internet 16-64 ετών σε 27 χώρες, 11/2011

Ιούλιος 2009

Γιάννης Φώτης 2012

Νοέμβριος 2011

Πηγή: Global Web Index 2/2012, http://www.slideshare.net/globalwebindex

9
To νέο τοπίο στα μέσα

Website
Newsletters

Ιδιόκτητα
Μπροσούρες
Εταιρικά videos

Περισσότερος έλεγχος
Χαμηλή προσέγγιση
Λιγότερο πειστικά
Γιάννης Φώτης 2012

Παραδοσιακά ΜΜΕ

Online μορφές ΜΜΕ

Αγορασμένα
Online διαφήμιση
MSN / Yahoo / Google
Facebook / YouTube

YouTube

Twitter

Κερδισμένα
Facebook
Flickr

TripAdvisor
Forums
Blogs

Λιγότερος έλεγχος
Υψηλή προσέγγιση
Περισσότερο πειστικά
10
Η αλλαγή στα μέσα και στην επικοινωνία marketing

Γιάννης Φώτης 2012

11
Τα κοινωνικά μέσα

Γιάννης Φώτης 2012

12
Ξεκαθαρίζοντας το τοπίο των κοινωνικών μέσων

Location
based
social
media
Internet
forums

Social
networking
sites

Περιεχόμενο
που δημιουργείται
από χρήστες

Blogs

(User Generated Content)

Consumer
review sites

...και brands

Content
community
sites

Γιάννης Φώτης 2012

Microblogs

Wikis

13
Μερικά … εντυπωσιακά μεγέθη
Facebook: 1 δις χρήστες; 50%+ καθημερινή επίσκεψη; 700+ δις λεπτά / μήνα;
250+ εκ φωτογραφίες καθημερινά (10/2012)
YouTube: 800+m εκ μοναδικοί χρήστες / μήνα (8/2012), 1 τρις θεάσεις 2011:
140 θεάσεις ανά κάτοικο της υφηλίου
Flickr: 7 δις φωτογραφίες (2012), +3000 ανά λεπτό
Twitter: 140+ εκ ενεργοί χρήστες. 340 εκ μηνύματα/ημέρα (8/2012)
Blogs: 170+ εκ blogs; +3εκ /μήνα (BlogPulse 2011, Technorati 2011)
2ο περισσότερο δημοφιλές μέσο έκφρασης μετά τα SNS
Consumer reviews: 24% of all US (or 32% of US internet users) have written a
review for a product or service.
TripAdvisor: 75+ εκ κριτικές: 610K ξενοδοχεία, 880K εστιατόρια, 200K
αξιοθέατα, 1,6 εκ επιχειρήσεις σε 108K προορισμούς . 11εκ φωτογραφίες.
56 εκ μοναδικοί χρήστες / μήνα (5/2012)
Wikipedia: 470εκ μοναδικοί χρήστες / μήνα , 22εκ άρθρα, 77,000 ενεργοί
συγγραφείς (8/2012)
Wikitravel: Ταξιδιωτικοί οδηγοί για 26,090 προορισμούς ανά την υφήλιο
(8/2012)

Γιάννης Φώτης 2012

14
Τα κοινωνικά μέσα δεν αφορούν μόνο τους νέους
Η.Π.Α: ΧΡΗΣΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΜΕΣΩΝ (% ΧΡΗΣΤΩΝ INTERNET 2011)
Η.Π.Α: ΧΡΗΣΗ ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΔΙΚΤΥΩΣΗΣ (SNS)

Πηγή: Pew Internet. State of Social Media 2011 (USA)
Πηγή: Experian Marketing Services / The 2012 Digital Marketer: Benchmark and Trend report (USA)

Γιάννης Φώτης 2012

15
Υπάρχουν όμως
σημαντικες διαφορές
από χώρα σε χώρα
Βαθμός αποδοχής
Βαθμός χρήσης
Συμπεριφορά

Γιάννης Φώτης 2012

16
Προτιμήσεις σε ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης

Γιάννης Φώτης 2012

17
Μετά το 18 Όμως στην Κίνα...

Λογοκρισία

Γιάννης Φώτης 2012

Τα τοπικά μέσα
είναι δημοφιλή
στους ντόπιους χρήστες

18
Ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης:
Διαφορές στο βαθμό χρήσης

Γιάννης Φώτης 2012

Πηγή: COMSCORE DATA GEM, 2011

19
Διαφορές στο βαθμό αποδοχής & χρήσης
Αγορές online – Συνδυασμένη χρήση κοινωνικών μέσων

N=80,000 χρήστες internet 16-64 ετών σε 27 χώρες, 6/2011

Γιάννης Φώτης 2012

Πηγή: Global Web Index 8/2011, http://www.slideshare.net/globalwebindex

20
Βαθμός συνδυασμένης(*) χρήσης κοινωνικών μέσων
ανά χώρα
(*) Social Networking, Blogging, Video Uploading, Photo Sharing Micro-Blogging and Forum Visitation

N=80,000 χρήστες internet 16-64 ετών σε 27 χώρες, 11/2011

Γιάννης Φώτης 2012

Πηγή: Global Web Index 2/2012, http://www.slideshare.net/globalwebindex

21
κατανόηση συμπεριφοράς

επηρεασμός συμπεριφοράς
Πριν το ταξίδι

Στο ταξίδι
Προετοιμασία

ΚΥΡΙΑ
ΑΓΟΡΑ

ΠΤ
Απόφαση n

ΠΤ Απόφαση 3
Κύριες
αποφάσεις

Δευτερεύουσες
αποφάσεις
Αποφάσεις
στο ταξίδι

ΠΤ Αποφαση 1

ΕΝΑΡΞΗ
ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑΣ

Τ Απόφαση 1
ΑΦΙΞΗ ΣΤΟΝ
ΠΡΟΟΡΙΣΜΟ

Ερεθίσματα για ταξίδι:
Ηδονιστικά / Χρηστικά
Συνειδητά / Υποσυνείδητα

Ανταλλαγή
εμπειριών
& ανάδραση

ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ
ΕΜΠΕΙΡΙΩΝ

Τ Απόφαση 2

Εμπειρία

ΠΤ Απόφαση 2

ΑΝΑΧΩΡΗΣΗ
ΑΠΟ ΤΟ ΣΠΙΤΙ

ΑΛΛΕΣ
ΑΓΟΡΕΣ

T Απόφαση n
ΑΝΑΧΩΡΗΣΗ ΑΠΟ
ΠΡΟΟΡΙΣΜΟ

ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ
ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ

Δεκτικός σε ιδέες

Σκέψη

Έμπνευση & όνειρο

Μετά το ταξίδι

23
Πριν το ταξίδι

Στο ταξίδι
Προετοιμασία

ΚΥΡΙΑ
ΑΓΟΡΑ

ΠΤ
Απόφαση n

ΠΤ Απόφαση 3

Δευτερεύουσες
αποφάσεις

Κύριες
αποφάσεις

Αποφάσεις
στο ταξίδι

ΠΤ Αποφαση 1

ΕΝΑΥΣΜΑ
ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑΣ

Τ Απόφαση 1
ΑΦΙΞΗ ΣΤΟΝ
ΠΡΟΟΡΙΣΜΟ

Ερεθίσματα για ταξίδι:
Ηδονιστικά / Χρηστικά
Συνειδητά / Υποσυνείδητα

Ανταλλαγή
εμπειριών
& ανάδραση

ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ
ΕΜΠΕΙΡΙΩΝ

Τ Απόφαση 2

Εμπειρία

ΠΤ Απόφαση 2

ΑΝΑΧΩΡΗΣΗ
ΑΠΟ ΤΟ ΣΠΙΤΙ

ΑΛΛΕΣ
ΑΓΟΡΕΣ

T Απόφαση n
ΑΝΑΧΩΡΗΣΗ ΑΠΟ
ΠΡΟΟΡΙΣΜΟ

ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ
ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ

Ανοικτός σε ιδέες

Σκέψη

Έμπνευση & όνειρο

Μετά το ταξίδι

24
Τα κοινωνικά μέσα συνοδεύουν τον καταναλωτή
σε ολόκληρο τον κύκλο του ταξιδιού διακοπών
ΟΝΕΙΡΟ

ΜΕΤΑ
ΤΟ ΤΑΞΙΔΙ

Είμαι συχνός επισκέπτης
social media για να περνω
ιδέες και έμπνευση σχετικά με
μελλοντικές διακοπές

Οταν άρχισα να ψάχνω ιδέες
για το που θα παω διακοπές

Για να ξεκαθαρίσω τις επιλογές
που είχα για προορισμούς
Για να επιβεβαιώσω ότι η
επιλογή προορισμού ήταν
καλή

Για να αξιολογήσω και να
γράψω reviews σχετικά με τη
διαμονή / τον προορισμό

ΠΡΙΝ
ΤΟ ΤΑΞΙΔΙ

ΜΟΙΡΑΖΟΜΑΙ ΤΗΝ
ΕΜΠΕΙΡΙΑ

Αναζητώντας ιδέες και
πληροφορίες για
επιλογές διαμονής

Για να μοιραστώ με φίλους &
συγγενείς τις εμπειρίες και
φωτογραφίες των διακοπών

ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΕΠΙΛΟΓΗ
ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΥ
Αναζητώντας ιδέες και
πληροφορίες για εκδρομές &
δραστηριότητες αναψυχής

Επισκέφθηκα social media αλλά
όχι για λόγους / πληροφορίες
σχετικά με τις διακοπές μου

Για να κρατήσω επαφή
με τους φίλους μου
N=370 χρήστες internet 18-65 ετών σε 12
Πρώην Σοβιετικές Δημοκρατίες , 10/2010

Γιάννης Φώτης 2012

ΠΡΙΝ ΤΗΝ ΕΠΙΛΟΓΗ
ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΥ

Για να βρώ πληροφορίες για
συγκεκριμένα αξιοθέατα
και δραστηριότητες αναψυχής

Για να γράψω σχόλια και
απόψεις σχετικά με την εμπειρία
διακοπών μου

Πηγή: Fotis, Buhalis , Rossides ENTER 2012

ΣΤΟ ΤΑΞΙΔΙ

25
Ο νέος καταναλωτής.
Οι νέες προκλήσεις της επικοινωνίας
ΟΝΕΙΡΟ & ΕΜΠΝΕΥΣΗ

To do list:
ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ
ΑΝΑΓΚΗΣ

Δημιουργία καναλιών που
θα βοηθήσουν την διάδραση
Δημιουργία ερεθισμάτων
διάδρασης

Δημιουργία περιεχομένου για
να συνεχιστεί η διάδραση
Να ακούω / να συζητώ

ΣΥΛΛΟΓΗ
ΓΝΩΣΗΣ

ΑΝΤΑΛΛΑΓΗ
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ
ΔΙΑΔΡΑΣΗ

INFORMATION
ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ
SEARCH
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ
ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΩΝ

Να συμβουλεύω
ΑΓΟΡΑ

Να ενθαρύνω
Να πουλήσω

ΜΟΙΡΑΖΟΜΑΙ
ΤΗΝ ΕΜΠΕΙΡΙΑ

ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ

Δεν υποβοηθώ μόνο
αλλά γίνομαι ενεργό μέρος της
ανταλλαγής πληροφοριών
Γιάννης Φώτης 2012

ΑΞΙΟΛΟΓΩ

ΓΝΩΣΤΟΠΟΙΩ
ΤΗΝ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ
ΜΕΤΑ ΤΗΝ
ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ

26
Όνειρο
Έμπνευση

Μετά το
ταξίδι

Πριν το
ταξίδι

Η στρατηγική
Στο ταξίδι

Είμαστε δίπλα στον καταναλωτή
σε όλα τα στάδια του ταξιδιού
Στάδια διαχείρισης κοινωνικών μέσων

Στάδιο του ταξιδιού
Στάδιο διαδικασίας λήψης απόφασης
Επιλογή μέσων και εργαλείων
Στρατηγική περιεχομένου
Ενοποίηση (Τύποι – παραδοσιακά μέσα)
Συνολική στρατηγική
marketing και επικοινωνίας
Γιάννης Φώτης 2012

28
Ο ρόλος των κοινωνικών μέσων στα στάδια του ταξιδιού - DREAMING:
Λήψη ερεθισμάτων διακοπών – Πηγή έμπνευσης
SNS

Παθητική λήψη φωτογραφιών & μηνυμάτων από διακοπές φίλων
Ενεργή λήψη ιδεών για διακοπές από brands (Likes)

Blogs

Ενεργή λήψη ιδεών για διακοπές από φίλους, ερασιτέχνες και επαγγελματίες
“συγγραφείς” ταξιδιωτικών εμπειριών και από brands

mBlogs

Ενεργή / παθητική λήψη ιδεών για διακοπές από φίλους με “ειδικές γνώσεις“
και brands

Wikis
Content
Community Sites
Review sites

Ενεργή λήψη ιδεών για διακοπές από brands (συνδρομές σε newsletters)
Παθητική λήψη φωτογραφιών & μηνυμάτων από διακοπές φίλων

Internet Forums
Location Based SM
Γιάννης Φώτης 2012

Παθητική λήψη check-ins από διακοπές φίλων.
29
ΕΚΕΙ
ΓΙΑ ΕΚΕΙΝΟ ΤΟΝ
ΠΡΟΟΡΙΣΜΟ

ΓΙΑ ΚΑΠΟΥ ΑΛΛΟΥ

ΟΠΟΥΔΗΠΟΤΕ

ΚΑΠΟΥ ΑΛΛΟΥ

ΝΑ ΤΑΞΙΔΕΨΩ
ΝΑ ΠΑΩ
ΔΙΑΚΟΠΕΣ

ΨΑΧΝΩ
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ

ΝΑ ΑΡΧΙΣΩ ΝΑ
ΣΧΕΔΙΑΖΩ

ΑΝΑΡΩΤΙΕΜΑΙ

ΑΦΗΝΩ ΕΝΑ
ΣΧΟΛΙΟ

ΔΡΑΣΗ

ΘΕΛΩ

ΟΤΑΝ ΒΛΕΠΩ
ΣΤΟ FACEBOOK
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ
ΤΩΝ ΦΙΛΩΝ ΜΟΥ
ΑΠΟ ΤΙΣ
ΔΙΑΚΟΠΕΣ
ΤΟΥΣ.....

ΝΑ ΒΓΩ ΑΠΟ
ΤΟ ΣΠΙΤΙ

ΔΕΝ ΘΑ ΠΑΩ
ΠΟΤΕ ΕΚΕΙ

ΧΑΡΑ

ΕΜΠΝΕΥΣΗ

ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ

ΙΔΕΕΣ ΓΙΑ
ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΑ
ΤΑΞΙΔΙΑ

© ΓΙΑΝΝΗΣ ΦΩΤΗΣ 2012

ΝΑ ΕΙΜΑΙ
ΜΑΖΙ ΤΟΥΣ

ΖΗΛΙΑ
ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΟΣ
ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΣ
ΔΙΑΚΟΠΩΝ

ΕΝΘΟΥΣΙΑΣΜΟΣ
Ο ρόλος των κοινωνικών μέσων
στα στάδια του ταξιδιού – ΠΡΙΝ ΤΟ ΤΑΞΙΔΙ
SNS

Blogs
mBlogs

Πλατφόρμα επικοινωνίας μεταξύ μελών της ταξιδιωτικής ομάδας
Μέσο έκφρασης
Αναζήτηση συστάσεων από φίλους για το επικείμενο ταξίδι

Αναζήτηση προτάσεων διακοπών
Αναζήτηση συστάσεων από φίλους με “ειδικές γνώσεις”

Wikis

Αναζήτηση γενικών πληροφοριών για τον προορισμό, τα αξιοθέατα, τις
διαθέσιμες δραστηριότητες για τη δημιουργία αρχικής συνολικής εικόνας

Content
Community Sites

Αναζήτηση ερασιτεχνικών & επαγγελματικών video για τον προορισμό,
τα αξιοθέατα, τις δραστηριότητες

Review sites
Internet Forums

Αναζήτηση & αξιολόγηση εναλλακτικών επιλογών διαμονής
αλλά και εστιατορίων και αξιοθεάτων
Πρόσβαση σε “ειδικούς του προορισμού” για λύση συγκεκριμένων
αποριών.

Location Based SM
Γιάννης Φώτης 2012

31
Ο ρόλος των κοινωνικών μέσων στα στάδια του ταξιδιού:
ΣΤΟ ΤΑΞΙΔΙ
SNS

Blogs
mBlogs

Διατήρηση επαφής με τους φίλους
Μέσο έκφρασης – επίδειξης: Ανάρτηση φωτογραφιών και μηνυμάτων
Ημερολόγιο ταξιδιωτικών εντυπώσεων – Δημιουργία ερεθισμάτων σε άλλους
Μέσο έκφρασης – επίδειξης: Ανάρτηση φωτογραφιών και μηνυμάτων
Αναζήτηση βοήθειας on the spot

Wikis
Content
Community Sites
Review sites

Αναζήτηση video και πληροφοριών για αξιολόγηση εναλλακτικών
προτάσεων για εκδρομές & αξιοθέατα
Αναζήτηση πληροφοριών για εστιατόρια, εκδρομές, αξιοθέατα
Αξιολόγηση εναλλακτικών προτάσεων
Συγγραφή κριτικών για το κατάλυμμα και τα εστιατόρια του προορισμού

Internet Forums
Location Based SM
Γιάννης Φώτης 2012

Αναζήτηση προσφορών από τις επιχειρήσεις του προορισμού
Μέσο έκφρασης, επίδειξης, αναψυχή / παιχνίδι
32
Ο ρόλος των κοινωνικών μέσων στα στάδια του ταξιδιού:
ΜΕΤΑ ΤΟ ΤΑΞΙΔΙ
SNS

Blogs
mBlogs

Μέσο έκφρασης – επίδειξης: Ανάρτηση φωτογραφιών και μηνυμάτων
Δημιουργία ψηφιακού αλμπουμ φωτογραφιών
Δημιουργία ερεθισμάτων σε άλλους
Ημερολόγιο ταξιδιωτικών εντυπώσεων – Δημιουργία ερεθισμάτων σε άλλους
Μέσο έκφρασης – επίδειξης: Ανάρτηση φωτογραφιών και μηνυμάτων

Ενημέρωση followers, μέσο έκφρασης – επίδειξης:
Ανάρτηση σύντομων μηνυμάτων
Δημιουργία ερεθισμάτων σε άλλους

Wikis
Content
Community Sites
Review sites
Internet Forums

Ανάρτηση φωτογραφιών / video
Δημιουργία ψηφιακού αλμπουμ φωτογραφιών
Κριτική για το κατάλυμμα διαμονής / εστιατόρια / αξιοθέατα / προορισμό
Αλτρουισμός, περί δικαίου αίσθημα, υποχρέωση
Παροχή τεχνογνωσίας συμβουλών σε άλλους δυνητικούς ταξιδιώτες

Location Based SM
Γιάννης Φώτης 2012

33
Στρατηγική μέσων & περιεχομένου
Στρατηγική μέσων: Τύποι και μέσα
Τώρα

Σε 2 μήνες

Social Networking
Sites

Σε 2+ μήνες
Ιδιαιτερότητες αγορών στόχων
Όχι μόνο Αγγλικά

Blogs

mBlogs
Αρχικό Review Παρακολούθηση

Wikis
Content
Community Sites
Review Sites
Internet Forums

Sites σε επιμέρους
αγορές – στόχους

Συνεχής παρακολούθηση
Ιδιαιτερότητες αγορών στόχων
Συνεχής παρακολούθηση;
Υπάρχουν πόροι;

Location Based SM

Γιάννης Φώτης 2012

35
Στρατηγική προσέγγισης επικοινωνίας

Ακούω – παρακολουθώ
Απαντώ - συζητώ
Δημιουργώ σχέση εμπιστοσύνης
Συμβουλεύω
Προτείνω
Πουλάω

Γιάννης Φώτης 2012

36
Στρατηγικές περιεχομένου SNS
Προώθηση special offers
Exclusive rates και promos για Fans
Προώθηση εκδηλώσεων - events
Νέα
Διοργάνωση διαγωνισμών
Λαχειαγορές σε συνδυασμό με κρατήσεις
Πραγματοποίηση κρατήσεων
Διενέργεια ερευνών

Εξυπηρέτηση πελατών
Προτάσεις και ιδέες αναψυχής

Γιάννης Φώτης 2012

37
Στρατηγικές περιεχομένου mBlogs
• Εξειδικευμένη πληροφόρηση – ΚΟΙΝΑ
ΕΔΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΑ
• Τοπικές εκδηλώσεις, ειδήσεις, hints & tips για τον
προορισμό, τι μπορεί κανείς να δει και να κάνει.
• Νέα προϊόντα, υπηρεσίες
• Ενσωματώστε συνδέσεις σε ιστοσελίδες
• Αναζητήστε και ακολουθήστε αυτούς που
επηρεάζουν την αγορά-στόχο σας
• Λόγος: Συμπυκωμένος, φυσικός, επαγγελματικός

Γιάννης Φώτης 2012

38
Στρατηγικές περιεχομένου Content Communities
•
•
•
•
•

Συλλογή φωτογραφιών και video
Καλύψτε κάθε προϊόντική αγορά
Τολμήστε: Μή επαγγελματικές φωτογραφίες και video: Πραγματική εικόνα!
Αναδείξτε την εμπειρία και όχι το προϊόν
Θεματικούς διαγωνισμούς photo & video:
– Υφιστάμενοι – δυνητικοί
πελάτες
• Προωθήστε μέσα από
άλλα κοινωνικά μέσα

Γιάννης Φώτης 2012

39
Στρατηγικές περιεχομένου review sites
•
•
•
•
•
•
•
•

•
•

Απαντάτε σε όλους και σε όλα
Ποιος απαντά, πως απαντά;
Δώστε δίκαιο αν είστε λάθος. Θα γίνετε πιο πιστευτοί
Ο πελάτης δεν μπορεί να έχει πάντα άδικο
Ευχαριστείστε για τα θετικά και τα αρνητικά σχόλια, όχι πάντα με τον ίδιο
μονότονο τρόπο…
Μην μπείτε σε διαμάχη με τον πελάτη!!!
Δείξτε τι ενέργειες κάνατε, ή θα κάνετε για να αποτρέψετε κάτι παρόμοιο
να ξανασυμβεί
“Παρακινήστε” τους πελάτες να
αφήσουν τα σχόλια τους,
όχι απαραίτητα με υλικά κίνητρα
Μελετάτε τον ανταγωνισμό
Ενσωματώστε τα widgets του
TripAdvisor στο website σας

Γιάννης Φώτης 2012

40
Στρατηγικές περιεχομένου Wikis
• Αφορά αποκλειστικά τον προορισμό: Αφορά και εσάς!!!
• Ελέγξτε:
– Αξιοπιστία πληροφοριών
– Εύρος πληροφοριών
– Πλουραλισμός πληροφοριών
– Δίνεται η πλήρης εικόνα του προορισμού;
– Υπάρχει πληροφόρηση για όλα τα τουριστικά προϊόντα του
προορισμού – product segments
– Υπάρχουν links σε τουριστικούς πόρους;
• Εμπλουτίστε όπου χρειάζεται (τεχνογνωσία)

Γιάννης Φώτης 2012

41
Στρατηγικές περιεχομένου ιστολογίων (blogs)
• Σύγχρονη μορφή του παραδοσιακού
newsletter: “Your side of the story”
• Μπορεί να εξελιχθεί σε κεντρικό σημείο
αναφοράς της στρατηγικής κοινωνικών
μέσων
• Συχνή ανανέωση περιεχομένου: Υψηλές
θέσεις στις μηχανές αναζήτησης
• Ιδέες για εμπειρίες, δραστηριότητες
αναψυχής για κάθε αγορά στόχο
• Πακέτα εμπειριών που μετατρέπουν τις
γύρω από το ξενοδοχείο / προορισμό
δραστηριότητες σε εμπειρίες διαμονής
• “H άλλη όψη” των πραγμάτων

Γιάννης Φώτης 2012

42
Internet forums
•
•
•
•
•
•

Η συζήτηση είναι δεδομένη
Ποιοί συμμετέχουν;
Πως μιλούν για λογαριασμό σας;
Θα την παρακολουθήσετε;
Αποσπασματικά - συστηματικά
Ποιά είναι η συνολική άποψη;
Θετική, αρνητικη, ουδέτερη;
• Είναι πρακτικά εφικτό να πάρετε μέρος;
“Εθελοντές ειδικοί προορισμού”:
1,000 – 30,000 απαντήσεις ο καθένας
10,354 συζητήσεις
100,000+ απαντήσεις
Apostolis Studios:
1 ερώτηση: 10 απαντήσεις σε 1 μέρα
Γιάννης Φώτης 2012

43
Στρατηγικές περιεχομένου Location Based Social Media
•
•
•
•
•
•
•

Σημαντικό: Ο πελάτης βρίσκεται ήδη στον προορισμό
Κάντε την επιχείρηση / προορισμό διαθέσιμη
...αλλά και κάθε τμήμα – ξεχωριστό check-in spot
Φιλοξενούμενοι - walk in market - τοπική αγορά
Προωθήστε Special events
Γνωστοποιήστε τις προσφορές σας
Δώστε κίνητρα για check-in: εκπτώσεις, volume
deals, loyalty points, εισφορές σε Μ.Κ.Ο.

Γιάννης Φώτης 2012

44
Ενοποίηση

Παραδοσιακά
Μέσα

Γιάννης Φώτης 2012

Κοινωνικά
Μέσα

45
Χαμηλό κόστος;
•
•
•
•

[Σχεδόν] μηδενικό κόστος κτήσης
[Σχεδόν] μηδενικό κόστος αρχικής δημιουργίας
Κόστος μεταφοράς τεχνογνωσίας
Σημαντική απαίτηση σε ανθρωποώρες [υφιστάμενων] στελεχών
– Δεν είναι δουλειά ενός ατόμου αλλά ομάδας
– Αυξήστε σταδιακά τα στελέχη που ασχολούνται με τα κοινωνικά μέσα
• Δεν μπορεί να μετρηθεί R.O.I.
Είναι σαν να προσπαθούμε να μετρήσουμε ποσοτικά την αξία της γνώμης
ενός καλού και έμπιστου φίλου!

Γιάννης Φώτης 2012

46
Μερικές προτάσεις…
• Αποφύγετε τα συνηθισμένα: Δημιουργήστε ασυνήθιστες εμπειρίες
διάδρασης.
• Μιλάτε λιγότερο – engage περισσότερο.
• Αφήστε τους καταναλωτες να “ελέγχουν” την συζήτηση.
• Να θυμάστε: Η επικοινωνία σας απευθύνετε σε άτομα που
χρησιμοποιούν τα παραδοσιακά μέσα επικοινωνίας σε πολύ μικρότερο
βαθμό.
• Τα κοινωνικά μέσα είναι διάλογος – καμία σχέση με τη μονόδρομη
παραδοσιακή διαφήμιση.
• Δεν υπάρχει συνταγή επιτυχίας. Θα μάθετε από τα λάθη σας.
• Μη φοβάστε την αποτυχία – Χρειάζεται ρίσκο για να κερδίσετε την
ανταμοιβή.
• Χρειάζεται δημιουργικότητα: Νέες, φρέσκιες ιδέες!!!

Γιάννης Φώτης 2012

47
think out of the box
Γιάννης Φώτης 2012

48
Σας ευχαριστώ
www.johnfotis.com
jfotis@bournemouth.ac.uk

Contenu connexe

En vedette

AI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdf
AI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdfAI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdf
AI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdfmarketingartwork
 
PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024
PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024
PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024Neil Kimberley
 
Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)
Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)
Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)contently
 
How to Prepare For a Successful Job Search for 2024
How to Prepare For a Successful Job Search for 2024How to Prepare For a Successful Job Search for 2024
How to Prepare For a Successful Job Search for 2024Albert Qian
 
Social Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie Insights
Social Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie InsightsSocial Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie Insights
Social Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie InsightsKurio // The Social Media Age(ncy)
 
Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024
Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024
Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024Search Engine Journal
 
5 Public speaking tips from TED - Visualized summary
5 Public speaking tips from TED - Visualized summary5 Public speaking tips from TED - Visualized summary
5 Public speaking tips from TED - Visualized summarySpeakerHub
 
ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd
ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd
ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd Clark Boyd
 
Getting into the tech field. what next
Getting into the tech field. what next Getting into the tech field. what next
Getting into the tech field. what next Tessa Mero
 
Google's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search Intent
Google's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search IntentGoogle's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search Intent
Google's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search IntentLily Ray
 
Time Management & Productivity - Best Practices
Time Management & Productivity -  Best PracticesTime Management & Productivity -  Best Practices
Time Management & Productivity - Best PracticesVit Horky
 
The six step guide to practical project management
The six step guide to practical project managementThe six step guide to practical project management
The six step guide to practical project managementMindGenius
 
Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...
Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...
Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...RachelPearson36
 
Unlocking the Power of ChatGPT and AI in Testing - A Real-World Look, present...
Unlocking the Power of ChatGPT and AI in Testing - A Real-World Look, present...Unlocking the Power of ChatGPT and AI in Testing - A Real-World Look, present...
Unlocking the Power of ChatGPT and AI in Testing - A Real-World Look, present...Applitools
 
12 Ways to Increase Your Influence at Work
12 Ways to Increase Your Influence at Work12 Ways to Increase Your Influence at Work
12 Ways to Increase Your Influence at WorkGetSmarter
 

En vedette (20)

AI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdf
AI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdfAI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdf
AI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdf
 
Skeleton Culture Code
Skeleton Culture CodeSkeleton Culture Code
Skeleton Culture Code
 
PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024
PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024
PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024
 
Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)
Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)
Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)
 
How to Prepare For a Successful Job Search for 2024
How to Prepare For a Successful Job Search for 2024How to Prepare For a Successful Job Search for 2024
How to Prepare For a Successful Job Search for 2024
 
Social Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie Insights
Social Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie InsightsSocial Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie Insights
Social Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie Insights
 
Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024
Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024
Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024
 
5 Public speaking tips from TED - Visualized summary
5 Public speaking tips from TED - Visualized summary5 Public speaking tips from TED - Visualized summary
5 Public speaking tips from TED - Visualized summary
 
ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd
ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd
ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd
 
Getting into the tech field. what next
Getting into the tech field. what next Getting into the tech field. what next
Getting into the tech field. what next
 
Google's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search Intent
Google's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search IntentGoogle's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search Intent
Google's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search Intent
 
How to have difficult conversations
How to have difficult conversations How to have difficult conversations
How to have difficult conversations
 
Introduction to Data Science
Introduction to Data ScienceIntroduction to Data Science
Introduction to Data Science
 
Time Management & Productivity - Best Practices
Time Management & Productivity -  Best PracticesTime Management & Productivity -  Best Practices
Time Management & Productivity - Best Practices
 
The six step guide to practical project management
The six step guide to practical project managementThe six step guide to practical project management
The six step guide to practical project management
 
Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...
Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...
Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...
 
Unlocking the Power of ChatGPT and AI in Testing - A Real-World Look, present...
Unlocking the Power of ChatGPT and AI in Testing - A Real-World Look, present...Unlocking the Power of ChatGPT and AI in Testing - A Real-World Look, present...
Unlocking the Power of ChatGPT and AI in Testing - A Real-World Look, present...
 
12 Ways to Increase Your Influence at Work
12 Ways to Increase Your Influence at Work12 Ways to Increase Your Influence at Work
12 Ways to Increase Your Influence at Work
 
ChatGPT webinar slides
ChatGPT webinar slidesChatGPT webinar slides
ChatGPT webinar slides
 
More than Just Lines on a Map: Best Practices for U.S Bike Routes
More than Just Lines on a Map: Best Practices for U.S Bike RoutesMore than Just Lines on a Map: Best Practices for U.S Bike Routes
More than Just Lines on a Map: Best Practices for U.S Bike Routes
 

Στρατηγικές επικοινωνίας και προώθησης τουριστικών επιχειρήσεων και προορισμών - Μια χαμηλού κόστους προσέγγιση και τρόποι επηρεασμού τη

  • 1. Στρατηγικές επικοινωνίας και προώθησης τουριστικών επιχειρήσεων και προορισμών Μια χαμηλού κόστους προσέγγιση και τρόποι επηρεασμού της αγοραστικής συμπεριφοράς των τουριστών Γιάννης Φώτης
  • 2. Περιεχόμενο παρουσίασης • Οι αλλαγές στη συμπεριφορά του καταναλωτή και στα μέσα επικοινωνίας • Το ταξίδι διακοπών στο μυαλό του καταναλωτή • Τί αλλάζει; – Μέσα – Περιεχόμενο / Μήνυμα – Διάδραση • Στρατηγικές & δράσεις Γιάννης Φώτης 2012 2
  • 5. Αλλαγές Έννοια του διαθέσιμου χρόνου Βαθμός ανοχής στη εσφαλμένη επιλογή Διαρκής αναζήτηση Value For Money Ανάγκη για εμπειρίες διακοπών Ανάγκη για επαφή & δικτύωση Τεχνολογία & Μέσα (Hardware / Software) Διαρκής διάδραση με τους γύρω μας - πληροφορία - εναλλακτικές πηγές πληροφόρησης Μείωση βαθμού αξιοπιστίας παραδοσιακών μέσων επικοινωνίας / προώθησης Συμπεριφορά καταναλωτή Στρατηγική & δράσεις marketing Γιάννης Φώτης 2012 5
  • 6. επαναλαμβανόμενος φιλοξενούμενος τουρίστας πελάτης αγοραστής Ο καταναλωτής άλλαξε διαθέσιμος χρόνος / αναψυχή έννοια ρίσκου έννοια αξίας Βαθμός εμπιστοσύνης στις πηγές πληροφόρησης
  • 7. Ποιόν εμπιστευόμαστε περισσότερο όταν αναζητάμε γνώμη για ένα προϊόν; (...ήδη από το 2009) Όχι μόνο στους νέους αλλά και στους 55+ Άλλο μέλος της οικογένειας Καλό φίλο Καλή επαφή SNS Καλή επαφή σε σε ένα SNS Γείτονα Πωλητή καταστήματος Συγγραφέα σε blog Συγγραφέα σε blog Δημοσιογράφο εφημερίδας Παρουσιαστή ειδήσεων Επαφές Twitter Επαφές στοστο Twitter Μια διασημότητα Αρχηγό κράτους / πολιτικούς N=32,000 χρήστες internet 16-64 ετών σε 16 χώρες, 12/2009 Γιάννης Φώτης 2012 Πηγή: Global Web Index 2009, http://www.slideshare.net/globalwebindex 7
  • 8. Βαθμός εμπιστοσύνης στη διαφήμιση ανά μέσο επικοινωνίας: 2011 (+/- 2009) Εμπιστεύομαι Εντελώς / Κάπως Συστάσεις από άτομα που γνωρίζω Γνώμες καταναλωτών που αναρτήθηκαν online Άρθρα στον Τύπο Εταιρικές ιστοσελίδες Συνδρομητικά emails Διαφήμιση στην Τηλεόραση Δεν εμπιστεύομαι πολύ/ Καθόλου +2 0 -11 -12 -5 -14 Διαφήμιση στον Τύπο Διαφήμιση στο Ραδιόφωνο -16 -12 -7 -15 -13 Διαφήμιση στον κινηματογράφο -11 Χορηγίες Διαφήμιση στα Περιοδικά Υπαίθρια Διαφήμιση Product Placement στην Τηλεόραση Διαφήμιση στις Μηχανές Αναζήτησης Διαφήμιση μέσω Online Videos -1 -1 Διαφήμιση σε ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης Διαφήμιση σε online banners 0 Display ads στα κινητά τηλέφωνα Διαφήμιση κειμένου στα κινητά τηλέφωνα +5 2011: N=28,000 καταναλωτές, χρήστες internet, σε 56 χώρες, Σεπτέμβριος 2011 2009: N=25,420 καταναλωτές, χρήστες internet, σε 50 χώρες, Απρίλιος 2009 Γιάννης Φώτης 2012 Πηγές: Nielsen Global Trust in Advertising Survey 4/2012, Nielsen Global Online Consumer Survey 7/2009 8
  • 9. Ποιά από τα παρακάτω κάνατε online τον προηγούμενο μήνα; Είδαν ένα video clip Χρησιμοποίησαν webmail Χρησιμοποίησαν Internet banking Αγόρασαν ένα προϊόν online Έγραψαν κριτική για ένα προϊόν Χρησιμοποίησαν ιστοσελίδα κοινωνικής δικτύωσης Ανέβασαν φωτογραφίες online Αναρτησαν σχόλιο σε forum Έγραψαν το δικό τους blog Ανέβασαν ένα video clip Χρησιμοποίησαν ένα microblog 25% 50% N=80,000 χρήστες internet 16-64 ετών σε 27 χώρες, 11/2011 Ιούλιος 2009 Γιάννης Φώτης 2012 Νοέμβριος 2011 Πηγή: Global Web Index 2/2012, http://www.slideshare.net/globalwebindex 9
  • 10. To νέο τοπίο στα μέσα Website Newsletters Ιδιόκτητα Μπροσούρες Εταιρικά videos Περισσότερος έλεγχος Χαμηλή προσέγγιση Λιγότερο πειστικά Γιάννης Φώτης 2012 Παραδοσιακά ΜΜΕ Online μορφές ΜΜΕ Αγορασμένα Online διαφήμιση MSN / Yahoo / Google Facebook / YouTube YouTube Twitter Κερδισμένα Facebook Flickr TripAdvisor Forums Blogs Λιγότερος έλεγχος Υψηλή προσέγγιση Περισσότερο πειστικά 10
  • 11. Η αλλαγή στα μέσα και στην επικοινωνία marketing Γιάννης Φώτης 2012 11
  • 13. Ξεκαθαρίζοντας το τοπίο των κοινωνικών μέσων Location based social media Internet forums Social networking sites Περιεχόμενο που δημιουργείται από χρήστες Blogs (User Generated Content) Consumer review sites ...και brands Content community sites Γιάννης Φώτης 2012 Microblogs Wikis 13
  • 14. Μερικά … εντυπωσιακά μεγέθη Facebook: 1 δις χρήστες; 50%+ καθημερινή επίσκεψη; 700+ δις λεπτά / μήνα; 250+ εκ φωτογραφίες καθημερινά (10/2012) YouTube: 800+m εκ μοναδικοί χρήστες / μήνα (8/2012), 1 τρις θεάσεις 2011: 140 θεάσεις ανά κάτοικο της υφηλίου Flickr: 7 δις φωτογραφίες (2012), +3000 ανά λεπτό Twitter: 140+ εκ ενεργοί χρήστες. 340 εκ μηνύματα/ημέρα (8/2012) Blogs: 170+ εκ blogs; +3εκ /μήνα (BlogPulse 2011, Technorati 2011) 2ο περισσότερο δημοφιλές μέσο έκφρασης μετά τα SNS Consumer reviews: 24% of all US (or 32% of US internet users) have written a review for a product or service. TripAdvisor: 75+ εκ κριτικές: 610K ξενοδοχεία, 880K εστιατόρια, 200K αξιοθέατα, 1,6 εκ επιχειρήσεις σε 108K προορισμούς . 11εκ φωτογραφίες. 56 εκ μοναδικοί χρήστες / μήνα (5/2012) Wikipedia: 470εκ μοναδικοί χρήστες / μήνα , 22εκ άρθρα, 77,000 ενεργοί συγγραφείς (8/2012) Wikitravel: Ταξιδιωτικοί οδηγοί για 26,090 προορισμούς ανά την υφήλιο (8/2012) Γιάννης Φώτης 2012 14
  • 15. Τα κοινωνικά μέσα δεν αφορούν μόνο τους νέους Η.Π.Α: ΧΡΗΣΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΜΕΣΩΝ (% ΧΡΗΣΤΩΝ INTERNET 2011) Η.Π.Α: ΧΡΗΣΗ ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΔΙΚΤΥΩΣΗΣ (SNS) Πηγή: Pew Internet. State of Social Media 2011 (USA) Πηγή: Experian Marketing Services / The 2012 Digital Marketer: Benchmark and Trend report (USA) Γιάννης Φώτης 2012 15
  • 16. Υπάρχουν όμως σημαντικες διαφορές από χώρα σε χώρα Βαθμός αποδοχής Βαθμός χρήσης Συμπεριφορά Γιάννης Φώτης 2012 16
  • 17. Προτιμήσεις σε ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης Γιάννης Φώτης 2012 17
  • 18. Μετά το 18 Όμως στην Κίνα... Λογοκρισία Γιάννης Φώτης 2012 Τα τοπικά μέσα είναι δημοφιλή στους ντόπιους χρήστες 18
  • 19. Ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης: Διαφορές στο βαθμό χρήσης Γιάννης Φώτης 2012 Πηγή: COMSCORE DATA GEM, 2011 19
  • 20. Διαφορές στο βαθμό αποδοχής & χρήσης Αγορές online – Συνδυασμένη χρήση κοινωνικών μέσων N=80,000 χρήστες internet 16-64 ετών σε 27 χώρες, 6/2011 Γιάννης Φώτης 2012 Πηγή: Global Web Index 8/2011, http://www.slideshare.net/globalwebindex 20
  • 21. Βαθμός συνδυασμένης(*) χρήσης κοινωνικών μέσων ανά χώρα (*) Social Networking, Blogging, Video Uploading, Photo Sharing Micro-Blogging and Forum Visitation N=80,000 χρήστες internet 16-64 ετών σε 27 χώρες, 11/2011 Γιάννης Φώτης 2012 Πηγή: Global Web Index 2/2012, http://www.slideshare.net/globalwebindex 21
  • 23. Πριν το ταξίδι Στο ταξίδι Προετοιμασία ΚΥΡΙΑ ΑΓΟΡΑ ΠΤ Απόφαση n ΠΤ Απόφαση 3 Κύριες αποφάσεις Δευτερεύουσες αποφάσεις Αποφάσεις στο ταξίδι ΠΤ Αποφαση 1 ΕΝΑΡΞΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑΣ Τ Απόφαση 1 ΑΦΙΞΗ ΣΤΟΝ ΠΡΟΟΡΙΣΜΟ Ερεθίσματα για ταξίδι: Ηδονιστικά / Χρηστικά Συνειδητά / Υποσυνείδητα Ανταλλαγή εμπειριών & ανάδραση ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΕΜΠΕΙΡΙΩΝ Τ Απόφαση 2 Εμπειρία ΠΤ Απόφαση 2 ΑΝΑΧΩΡΗΣΗ ΑΠΟ ΤΟ ΣΠΙΤΙ ΑΛΛΕΣ ΑΓΟΡΕΣ T Απόφαση n ΑΝΑΧΩΡΗΣΗ ΑΠΟ ΠΡΟΟΡΙΣΜΟ ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ Δεκτικός σε ιδέες Σκέψη Έμπνευση & όνειρο Μετά το ταξίδι 23
  • 24. Πριν το ταξίδι Στο ταξίδι Προετοιμασία ΚΥΡΙΑ ΑΓΟΡΑ ΠΤ Απόφαση n ΠΤ Απόφαση 3 Δευτερεύουσες αποφάσεις Κύριες αποφάσεις Αποφάσεις στο ταξίδι ΠΤ Αποφαση 1 ΕΝΑΥΣΜΑ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑΣ Τ Απόφαση 1 ΑΦΙΞΗ ΣΤΟΝ ΠΡΟΟΡΙΣΜΟ Ερεθίσματα για ταξίδι: Ηδονιστικά / Χρηστικά Συνειδητά / Υποσυνείδητα Ανταλλαγή εμπειριών & ανάδραση ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΕΜΠΕΙΡΙΩΝ Τ Απόφαση 2 Εμπειρία ΠΤ Απόφαση 2 ΑΝΑΧΩΡΗΣΗ ΑΠΟ ΤΟ ΣΠΙΤΙ ΑΛΛΕΣ ΑΓΟΡΕΣ T Απόφαση n ΑΝΑΧΩΡΗΣΗ ΑΠΟ ΠΡΟΟΡΙΣΜΟ ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ Ανοικτός σε ιδέες Σκέψη Έμπνευση & όνειρο Μετά το ταξίδι 24
  • 25. Τα κοινωνικά μέσα συνοδεύουν τον καταναλωτή σε ολόκληρο τον κύκλο του ταξιδιού διακοπών ΟΝΕΙΡΟ ΜΕΤΑ ΤΟ ΤΑΞΙΔΙ Είμαι συχνός επισκέπτης social media για να περνω ιδέες και έμπνευση σχετικά με μελλοντικές διακοπές Οταν άρχισα να ψάχνω ιδέες για το που θα παω διακοπές Για να ξεκαθαρίσω τις επιλογές που είχα για προορισμούς Για να επιβεβαιώσω ότι η επιλογή προορισμού ήταν καλή Για να αξιολογήσω και να γράψω reviews σχετικά με τη διαμονή / τον προορισμό ΠΡΙΝ ΤΟ ΤΑΞΙΔΙ ΜΟΙΡΑΖΟΜΑΙ ΤΗΝ ΕΜΠΕΙΡΙΑ Αναζητώντας ιδέες και πληροφορίες για επιλογές διαμονής Για να μοιραστώ με φίλους & συγγενείς τις εμπειρίες και φωτογραφίες των διακοπών ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΕΠΙΛΟΓΗ ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΥ Αναζητώντας ιδέες και πληροφορίες για εκδρομές & δραστηριότητες αναψυχής Επισκέφθηκα social media αλλά όχι για λόγους / πληροφορίες σχετικά με τις διακοπές μου Για να κρατήσω επαφή με τους φίλους μου N=370 χρήστες internet 18-65 ετών σε 12 Πρώην Σοβιετικές Δημοκρατίες , 10/2010 Γιάννης Φώτης 2012 ΠΡΙΝ ΤΗΝ ΕΠΙΛΟΓΗ ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΥ Για να βρώ πληροφορίες για συγκεκριμένα αξιοθέατα και δραστηριότητες αναψυχής Για να γράψω σχόλια και απόψεις σχετικά με την εμπειρία διακοπών μου Πηγή: Fotis, Buhalis , Rossides ENTER 2012 ΣΤΟ ΤΑΞΙΔΙ 25
  • 26. Ο νέος καταναλωτής. Οι νέες προκλήσεις της επικοινωνίας ΟΝΕΙΡΟ & ΕΜΠΝΕΥΣΗ To do list: ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΑΝΑΓΚΗΣ Δημιουργία καναλιών που θα βοηθήσουν την διάδραση Δημιουργία ερεθισμάτων διάδρασης Δημιουργία περιεχομένου για να συνεχιστεί η διάδραση Να ακούω / να συζητώ ΣΥΛΛΟΓΗ ΓΝΩΣΗΣ ΑΝΤΑΛΛΑΓΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΔΙΑΔΡΑΣΗ INFORMATION ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ SEARCH ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΩΝ Να συμβουλεύω ΑΓΟΡΑ Να ενθαρύνω Να πουλήσω ΜΟΙΡΑΖΟΜΑΙ ΤΗΝ ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ Δεν υποβοηθώ μόνο αλλά γίνομαι ενεργό μέρος της ανταλλαγής πληροφοριών Γιάννης Φώτης 2012 ΑΞΙΟΛΟΓΩ ΓΝΩΣΤΟΠΟΙΩ ΤΗΝ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ 26
  • 27. Όνειρο Έμπνευση Μετά το ταξίδι Πριν το ταξίδι Η στρατηγική Στο ταξίδι Είμαστε δίπλα στον καταναλωτή σε όλα τα στάδια του ταξιδιού
  • 28. Στάδια διαχείρισης κοινωνικών μέσων Στάδιο του ταξιδιού Στάδιο διαδικασίας λήψης απόφασης Επιλογή μέσων και εργαλείων Στρατηγική περιεχομένου Ενοποίηση (Τύποι – παραδοσιακά μέσα) Συνολική στρατηγική marketing και επικοινωνίας Γιάννης Φώτης 2012 28
  • 29. Ο ρόλος των κοινωνικών μέσων στα στάδια του ταξιδιού - DREAMING: Λήψη ερεθισμάτων διακοπών – Πηγή έμπνευσης SNS Παθητική λήψη φωτογραφιών & μηνυμάτων από διακοπές φίλων Ενεργή λήψη ιδεών για διακοπές από brands (Likes) Blogs Ενεργή λήψη ιδεών για διακοπές από φίλους, ερασιτέχνες και επαγγελματίες “συγγραφείς” ταξιδιωτικών εμπειριών και από brands mBlogs Ενεργή / παθητική λήψη ιδεών για διακοπές από φίλους με “ειδικές γνώσεις“ και brands Wikis Content Community Sites Review sites Ενεργή λήψη ιδεών για διακοπές από brands (συνδρομές σε newsletters) Παθητική λήψη φωτογραφιών & μηνυμάτων από διακοπές φίλων Internet Forums Location Based SM Γιάννης Φώτης 2012 Παθητική λήψη check-ins από διακοπές φίλων. 29
  • 30. ΕΚΕΙ ΓΙΑ ΕΚΕΙΝΟ ΤΟΝ ΠΡΟΟΡΙΣΜΟ ΓΙΑ ΚΑΠΟΥ ΑΛΛΟΥ ΟΠΟΥΔΗΠΟΤΕ ΚΑΠΟΥ ΑΛΛΟΥ ΝΑ ΤΑΞΙΔΕΨΩ ΝΑ ΠΑΩ ΔΙΑΚΟΠΕΣ ΨΑΧΝΩ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΝΑ ΑΡΧΙΣΩ ΝΑ ΣΧΕΔΙΑΖΩ ΑΝΑΡΩΤΙΕΜΑΙ ΑΦΗΝΩ ΕΝΑ ΣΧΟΛΙΟ ΔΡΑΣΗ ΘΕΛΩ ΟΤΑΝ ΒΛΕΠΩ ΣΤΟ FACEBOOK ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΤΩΝ ΦΙΛΩΝ ΜΟΥ ΑΠΟ ΤΙΣ ΔΙΑΚΟΠΕΣ ΤΟΥΣ..... ΝΑ ΒΓΩ ΑΠΟ ΤΟ ΣΠΙΤΙ ΔΕΝ ΘΑ ΠΑΩ ΠΟΤΕ ΕΚΕΙ ΧΑΡΑ ΕΜΠΝΕΥΣΗ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ ΙΔΕΕΣ ΓΙΑ ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΑ ΤΑΞΙΔΙΑ © ΓΙΑΝΝΗΣ ΦΩΤΗΣ 2012 ΝΑ ΕΙΜΑΙ ΜΑΖΙ ΤΟΥΣ ΖΗΛΙΑ ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΟΣ ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΣ ΔΙΑΚΟΠΩΝ ΕΝΘΟΥΣΙΑΣΜΟΣ
  • 31. Ο ρόλος των κοινωνικών μέσων στα στάδια του ταξιδιού – ΠΡΙΝ ΤΟ ΤΑΞΙΔΙ SNS Blogs mBlogs Πλατφόρμα επικοινωνίας μεταξύ μελών της ταξιδιωτικής ομάδας Μέσο έκφρασης Αναζήτηση συστάσεων από φίλους για το επικείμενο ταξίδι Αναζήτηση προτάσεων διακοπών Αναζήτηση συστάσεων από φίλους με “ειδικές γνώσεις” Wikis Αναζήτηση γενικών πληροφοριών για τον προορισμό, τα αξιοθέατα, τις διαθέσιμες δραστηριότητες για τη δημιουργία αρχικής συνολικής εικόνας Content Community Sites Αναζήτηση ερασιτεχνικών & επαγγελματικών video για τον προορισμό, τα αξιοθέατα, τις δραστηριότητες Review sites Internet Forums Αναζήτηση & αξιολόγηση εναλλακτικών επιλογών διαμονής αλλά και εστιατορίων και αξιοθεάτων Πρόσβαση σε “ειδικούς του προορισμού” για λύση συγκεκριμένων αποριών. Location Based SM Γιάννης Φώτης 2012 31
  • 32. Ο ρόλος των κοινωνικών μέσων στα στάδια του ταξιδιού: ΣΤΟ ΤΑΞΙΔΙ SNS Blogs mBlogs Διατήρηση επαφής με τους φίλους Μέσο έκφρασης – επίδειξης: Ανάρτηση φωτογραφιών και μηνυμάτων Ημερολόγιο ταξιδιωτικών εντυπώσεων – Δημιουργία ερεθισμάτων σε άλλους Μέσο έκφρασης – επίδειξης: Ανάρτηση φωτογραφιών και μηνυμάτων Αναζήτηση βοήθειας on the spot Wikis Content Community Sites Review sites Αναζήτηση video και πληροφοριών για αξιολόγηση εναλλακτικών προτάσεων για εκδρομές & αξιοθέατα Αναζήτηση πληροφοριών για εστιατόρια, εκδρομές, αξιοθέατα Αξιολόγηση εναλλακτικών προτάσεων Συγγραφή κριτικών για το κατάλυμμα και τα εστιατόρια του προορισμού Internet Forums Location Based SM Γιάννης Φώτης 2012 Αναζήτηση προσφορών από τις επιχειρήσεις του προορισμού Μέσο έκφρασης, επίδειξης, αναψυχή / παιχνίδι 32
  • 33. Ο ρόλος των κοινωνικών μέσων στα στάδια του ταξιδιού: ΜΕΤΑ ΤΟ ΤΑΞΙΔΙ SNS Blogs mBlogs Μέσο έκφρασης – επίδειξης: Ανάρτηση φωτογραφιών και μηνυμάτων Δημιουργία ψηφιακού αλμπουμ φωτογραφιών Δημιουργία ερεθισμάτων σε άλλους Ημερολόγιο ταξιδιωτικών εντυπώσεων – Δημιουργία ερεθισμάτων σε άλλους Μέσο έκφρασης – επίδειξης: Ανάρτηση φωτογραφιών και μηνυμάτων Ενημέρωση followers, μέσο έκφρασης – επίδειξης: Ανάρτηση σύντομων μηνυμάτων Δημιουργία ερεθισμάτων σε άλλους Wikis Content Community Sites Review sites Internet Forums Ανάρτηση φωτογραφιών / video Δημιουργία ψηφιακού αλμπουμ φωτογραφιών Κριτική για το κατάλυμμα διαμονής / εστιατόρια / αξιοθέατα / προορισμό Αλτρουισμός, περί δικαίου αίσθημα, υποχρέωση Παροχή τεχνογνωσίας συμβουλών σε άλλους δυνητικούς ταξιδιώτες Location Based SM Γιάννης Φώτης 2012 33
  • 34. Στρατηγική μέσων & περιεχομένου
  • 35. Στρατηγική μέσων: Τύποι και μέσα Τώρα Σε 2 μήνες Social Networking Sites Σε 2+ μήνες Ιδιαιτερότητες αγορών στόχων Όχι μόνο Αγγλικά Blogs mBlogs Αρχικό Review Παρακολούθηση Wikis Content Community Sites Review Sites Internet Forums Sites σε επιμέρους αγορές – στόχους Συνεχής παρακολούθηση Ιδιαιτερότητες αγορών στόχων Συνεχής παρακολούθηση; Υπάρχουν πόροι; Location Based SM Γιάννης Φώτης 2012 35
  • 36. Στρατηγική προσέγγισης επικοινωνίας Ακούω – παρακολουθώ Απαντώ - συζητώ Δημιουργώ σχέση εμπιστοσύνης Συμβουλεύω Προτείνω Πουλάω Γιάννης Φώτης 2012 36
  • 37. Στρατηγικές περιεχομένου SNS Προώθηση special offers Exclusive rates και promos για Fans Προώθηση εκδηλώσεων - events Νέα Διοργάνωση διαγωνισμών Λαχειαγορές σε συνδυασμό με κρατήσεις Πραγματοποίηση κρατήσεων Διενέργεια ερευνών Εξυπηρέτηση πελατών Προτάσεις και ιδέες αναψυχής Γιάννης Φώτης 2012 37
  • 38. Στρατηγικές περιεχομένου mBlogs • Εξειδικευμένη πληροφόρηση – ΚΟΙΝΑ ΕΔΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΑ • Τοπικές εκδηλώσεις, ειδήσεις, hints & tips για τον προορισμό, τι μπορεί κανείς να δει και να κάνει. • Νέα προϊόντα, υπηρεσίες • Ενσωματώστε συνδέσεις σε ιστοσελίδες • Αναζητήστε και ακολουθήστε αυτούς που επηρεάζουν την αγορά-στόχο σας • Λόγος: Συμπυκωμένος, φυσικός, επαγγελματικός Γιάννης Φώτης 2012 38
  • 39. Στρατηγικές περιεχομένου Content Communities • • • • • Συλλογή φωτογραφιών και video Καλύψτε κάθε προϊόντική αγορά Τολμήστε: Μή επαγγελματικές φωτογραφίες και video: Πραγματική εικόνα! Αναδείξτε την εμπειρία και όχι το προϊόν Θεματικούς διαγωνισμούς photo & video: – Υφιστάμενοι – δυνητικοί πελάτες • Προωθήστε μέσα από άλλα κοινωνικά μέσα Γιάννης Φώτης 2012 39
  • 40. Στρατηγικές περιεχομένου review sites • • • • • • • • • • Απαντάτε σε όλους και σε όλα Ποιος απαντά, πως απαντά; Δώστε δίκαιο αν είστε λάθος. Θα γίνετε πιο πιστευτοί Ο πελάτης δεν μπορεί να έχει πάντα άδικο Ευχαριστείστε για τα θετικά και τα αρνητικά σχόλια, όχι πάντα με τον ίδιο μονότονο τρόπο… Μην μπείτε σε διαμάχη με τον πελάτη!!! Δείξτε τι ενέργειες κάνατε, ή θα κάνετε για να αποτρέψετε κάτι παρόμοιο να ξανασυμβεί “Παρακινήστε” τους πελάτες να αφήσουν τα σχόλια τους, όχι απαραίτητα με υλικά κίνητρα Μελετάτε τον ανταγωνισμό Ενσωματώστε τα widgets του TripAdvisor στο website σας Γιάννης Φώτης 2012 40
  • 41. Στρατηγικές περιεχομένου Wikis • Αφορά αποκλειστικά τον προορισμό: Αφορά και εσάς!!! • Ελέγξτε: – Αξιοπιστία πληροφοριών – Εύρος πληροφοριών – Πλουραλισμός πληροφοριών – Δίνεται η πλήρης εικόνα του προορισμού; – Υπάρχει πληροφόρηση για όλα τα τουριστικά προϊόντα του προορισμού – product segments – Υπάρχουν links σε τουριστικούς πόρους; • Εμπλουτίστε όπου χρειάζεται (τεχνογνωσία) Γιάννης Φώτης 2012 41
  • 42. Στρατηγικές περιεχομένου ιστολογίων (blogs) • Σύγχρονη μορφή του παραδοσιακού newsletter: “Your side of the story” • Μπορεί να εξελιχθεί σε κεντρικό σημείο αναφοράς της στρατηγικής κοινωνικών μέσων • Συχνή ανανέωση περιεχομένου: Υψηλές θέσεις στις μηχανές αναζήτησης • Ιδέες για εμπειρίες, δραστηριότητες αναψυχής για κάθε αγορά στόχο • Πακέτα εμπειριών που μετατρέπουν τις γύρω από το ξενοδοχείο / προορισμό δραστηριότητες σε εμπειρίες διαμονής • “H άλλη όψη” των πραγμάτων Γιάννης Φώτης 2012 42
  • 43. Internet forums • • • • • • Η συζήτηση είναι δεδομένη Ποιοί συμμετέχουν; Πως μιλούν για λογαριασμό σας; Θα την παρακολουθήσετε; Αποσπασματικά - συστηματικά Ποιά είναι η συνολική άποψη; Θετική, αρνητικη, ουδέτερη; • Είναι πρακτικά εφικτό να πάρετε μέρος; “Εθελοντές ειδικοί προορισμού”: 1,000 – 30,000 απαντήσεις ο καθένας 10,354 συζητήσεις 100,000+ απαντήσεις Apostolis Studios: 1 ερώτηση: 10 απαντήσεις σε 1 μέρα Γιάννης Φώτης 2012 43
  • 44. Στρατηγικές περιεχομένου Location Based Social Media • • • • • • • Σημαντικό: Ο πελάτης βρίσκεται ήδη στον προορισμό Κάντε την επιχείρηση / προορισμό διαθέσιμη ...αλλά και κάθε τμήμα – ξεχωριστό check-in spot Φιλοξενούμενοι - walk in market - τοπική αγορά Προωθήστε Special events Γνωστοποιήστε τις προσφορές σας Δώστε κίνητρα για check-in: εκπτώσεις, volume deals, loyalty points, εισφορές σε Μ.Κ.Ο. Γιάννης Φώτης 2012 44
  • 46. Χαμηλό κόστος; • • • • [Σχεδόν] μηδενικό κόστος κτήσης [Σχεδόν] μηδενικό κόστος αρχικής δημιουργίας Κόστος μεταφοράς τεχνογνωσίας Σημαντική απαίτηση σε ανθρωποώρες [υφιστάμενων] στελεχών – Δεν είναι δουλειά ενός ατόμου αλλά ομάδας – Αυξήστε σταδιακά τα στελέχη που ασχολούνται με τα κοινωνικά μέσα • Δεν μπορεί να μετρηθεί R.O.I. Είναι σαν να προσπαθούμε να μετρήσουμε ποσοτικά την αξία της γνώμης ενός καλού και έμπιστου φίλου! Γιάννης Φώτης 2012 46
  • 47. Μερικές προτάσεις… • Αποφύγετε τα συνηθισμένα: Δημιουργήστε ασυνήθιστες εμπειρίες διάδρασης. • Μιλάτε λιγότερο – engage περισσότερο. • Αφήστε τους καταναλωτες να “ελέγχουν” την συζήτηση. • Να θυμάστε: Η επικοινωνία σας απευθύνετε σε άτομα που χρησιμοποιούν τα παραδοσιακά μέσα επικοινωνίας σε πολύ μικρότερο βαθμό. • Τα κοινωνικά μέσα είναι διάλογος – καμία σχέση με τη μονόδρομη παραδοσιακή διαφήμιση. • Δεν υπάρχει συνταγή επιτυχίας. Θα μάθετε από τα λάθη σας. • Μη φοβάστε την αποτυχία – Χρειάζεται ρίσκο για να κερδίσετε την ανταμοιβή. • Χρειάζεται δημιουργικότητα: Νέες, φρέσκιες ιδέες!!! Γιάννης Φώτης 2012 47
  • 48. think out of the box Γιάννης Φώτης 2012 48