1. Veerkracht van melkvee bedrijven
Ingrid van Dixhoorn, Joost de Veer

2. Het Koe-Kompas 2012
Melken
5
4
Jongvee opfok 3
Voeding en water
2
1
0
Dierziekte incidentie Huisvesting
Beoordeling
Minimum streefwaarde
Werk routines Dierwelzijn

3. Kwaliteit management
7
Kritische presentatie aan “buitenwereld”
Succesfactoren
40
Prestatie- eigen beoordeling/vergelijking
indicatoren
> 100
Management wat de veehouder doet
Controle Punten
Terminologie uit INK-model (Instituut Nederlandse Kwaliteit)
Risicovol Risicoarm
1 2 3 4 5
Score op schaal van 1 tot en met 5
3

4. Kwaliteit management
 Het Koe-Kompas: geeft inzicht in de mate waarin
een veehouder risico‟s neemt t.a.v. van de
kwaliteit van melk en de kwaliteit van de productie
ervan.
 Levert dus management informatie op voor de
veehouder en inzicht voor de „kwaliteitsvrager‟.
 Niet boete maar verbetering is doel!
4

5. Dierwelzijn: tijd besteding Inside -- out
 Liggen en herkauwen: 12 - 13 uur
1 uur meer liggen  2 ltr melk meer
 Vreten : 5 - 6 uur
10 - 12 maaltijden
 Drinken: 5 -10 minuten
15-20 liter per minuut
 Melken en socialiseren: 5 - 6 uur
5

6. Voeding & Water
2 Voeding en water (PI) (MCP) Weging Punten
Conservering en uitkuil management Broei / schimmel, uitkuil resten, conservering 4 1 4
Voeding lacterend Kwantiteit, kwaliteit, passend bij doelgroep 3 2 6
Voeding droog Kwantiteit, kwaliteit, passend bij doelgroep 2 2 4
Water kwaliteit lacterend Kwantiteit, doorstroomsnelheid helderheid, bezinksel 3 2 6
Water kwaliteit droog / afkalfhok Kwantiteit, doorstroomsnelheid, helderheid, kleur, bezinksel, geur 2 2 4
Voermanagement Krachtvoer, kuilanalyses, aanvegen, schoon 4 1 4
Eindscore voeding en water 2,8 (KSF) 10 28
6

7. Ecosysteem?
IGP
7 7

8. Veerkracht en het Koe-kompas Project:
 Validatie van het Koe-kompas en daarmee de
verdere ontwikkeling.
 Managementinstrument Koe-kompas nog meer
voorspellende waarde geven
 Innovatie: op basis van inzichten van Scheffer
(Critical transitions in nature and society)
8

9. Doel
 Het ontwerp en ontwikkeling van een model om
de veerkracht van nederlandse melkveebedrijven
te bepalen.
 Onderkennen van „vroege waarschuwings
signalen‟ voor afnemende veerkracht op het
melkveebedrijf.
9

10. Vragen:
 Wat is veerkracht, hoe kunnen we het meten en
welke signalen geven veranderingen in een vroeg
stadium aan?
 Kunnen we de veerkracht beïnvloeden?
 Kunnen we ziektes voorkomen door de
veerkracht te verhogen op het primaire bedrijf?
10

11. Bedrijfs veerkracht
 Een maat die staat voor de capaciteit van een
individueel bedrijf om te kunnen gaan met
veranderingen op een specifiek moment met
behoud van een specifiek kwaliteitsniveau.
 De maat: gekarakteriseerd door de dynamiek van
de variabele welke makkelijk continue kan
worden gemeten.
11

12. Stabiliteits
landschap:
Aspecten van
veerkracht:
Latitude
Resistance
Precariousness
Panarchy
(Walker et al. 2004)
12

13. Kritische transitie
Catastrophic fold
Bifurcation points: F1 & F2
Scheffer, 2009
13

14. Kritische vertraging (Critical Slowing Down)
 De dynamiek van een systeem bij het naderen
van een omslagpunt.
 Herstelvermogen naar het gewenste
uitgangspunt daalt naar nul (traag herstel,
hersteltijd is lang)
 Toename van „auto correlatie‟.
 Toename in variatie in het patroon van
fluctuaties.
Scheffer et al, 2009
14

15. De dynamiek van
variabelen zegt meer
dan het gemiddelde.
Average Heartbeat/min
young person 64.7; SD 3.9
old person 64.5; SD 3.8
Lipsitz & Goldberger,
1992
15

16. Hypothese
 De dynamische systeem theorie, welke wordt
gebruikt in “ Critical transitions in ecosystems
(Scheffer 2009) kan gebruikt worden voor het
ondersteunen van melkveebdrijven.
 Deze theorie kan gebruikt worden om de
veerkracht te kwantificeren van een individueel
melkveebedrijf.
16

17. Kritische veranderingen op het bedrijf
 Hoe definiëren we de status van het bedrijf?
 Welke condities zijn relevant?
 Welke belangrijke veranderingen hebben
invloed?
 Welke variabelen zijn goede indicatoren?
Scheffer et al. 2009
17

18. Variable
High Resilience Low resilience
Dynamics A Dynamics B
Good health
Desired quality
Recovery rates, clinical Unhealthy
symptoms, excretion Bad quality
Tijd
Challenge Challenge
18

19. Voorbeeld uiergezondheid / celgetal
 Variabele: celgetal
 Beschrijven van dynamiek
• Dynamische aspecten
• Verschillen in dynamiek tussen dieren / bedrijven
 Hersteltijd na verstoringen, relatie met dynamiek?
 Klinische aspecten en herstel aspecten
 Combinatie met andere variabelen (productie, gehalte,
geleidbaarheid, meer?)
 Condities / verstoringen:
 Welke zijn relevant (basis koekompas)
19

20. Celgetal individueel of koppelniveau
Celgetal A Celgetal B
Dynamiek
t t
Celgetal C
Verstoringen
A
B
Herstel
C
∞
C t
20

21. A
B
C
C
Koekompas
21

22. Dynamiek van variabelen
 Koolhaas et al. 2011
22

23. Veerkracht meten !?
Melken Melken
5
5
4 4
Dierziekte Voeding en Dierziekte 3 Voeding en
3
incidentie 2 water incidentie 2 water
1 1
0 0
Werk
Werk routines Huisvesting Huisvesting
routines
Dierwelzijn Beoordeling
Dierwelzijn
brons Beoordeling
Brons  zilver?
Melken Melken
5 5
4 4
Dierziekte 3 Voeding en Dierziekte 3 Voeding en
incidentie 2 water incidentie 2 water
1 1
0 0
Werk routines Huisvesting Werk routines Huisvesting
Dierwelzijn Dierwelzijn
ijzer Beoordeling zilver Beoordeling
23

24. Onze vragen?
 Welke biologische variabelen zijn het meest veelbelovend om als indicator te
dienen voor de veerkracht van melkveebedrijven?
 Welke relevante vragen moeten we daarvoor beantwoorden?
 Hoe kunnen we de dynamiek meten, beschrijven en modelleren?
 Welke verschillen zien we (tussen bedrijven, in de tijd)
 Zien we hier een critical slowing down als early warning signaal voor een
verhoogd risico op ziekte of verminderde melkkwaliteit op melkvee bedrijven?
 Is er een verband tussen dynamiek voorafgaand aan verstoringen en de
reactie / herstel na verstoring?
 Is de toestand / veerkracht van een bedrijf te beïnvloeden, zo ja hoe?
24

25. Uiteindelijk doel:
 Gezonde koeien die lang mee gaan in evenwicht met hun
omgeving.
 Een veerkrachtmodel wat voorspellen ondersteund.
 Integrale benadering gericht op verbetering.
 Volgens het aloude principe: Voorkomen is beter dan
genezen!
25

26. Graag reacties, vragen, antwoorden
26