3. Slimmer
werken
als
business
case
Inleiding Agenda
Kennisintensieve
organisa9es
kunnen
slimmer
werken
in
de
21ste
eeuw.
1.
Kennisintensieve
organisa/es.
Door
kenniswerkers
te
voorzien
van
intelligente
vormen
van
kennis
en
2.
Slimmer
werken.
informa9e
9jdens
het
werk.
Uiteraard
afgeleid
van
de
ambi9e
van
de
organisa9e.
Zodat
slimmer
werken
mens
&
organisa9e
ondersteunt
om
3.
De
business
case
van
slimmer
werken.
duurzame,
meetbare
resultaten
te
boeken.
Zo
wordt
slimmer
werken
een
4.
De
roadmap.
middel
voor
kenniswerkers
om
de
kunstma9ge
scheiding
tussen
werken
5.
Tulser.
en
leren
op
te
heffen;
het
nieuwe
werken
te
ondersteunen.
Slimmer
werken
als
eigen9jds
alterna9ef
voor
de
meer
tradi9onele
vormen
van
kennisontwikkeling
in
organisa9es
zoals
via
trainingen.
In
de
21ste
eeuw
staat
slimmer
werken
synoniem
voor
slimmer
omgaan
met
mensen
én
“
Euro’s.
Dat
kan
met
een
kwalita9eve
én
kwan9ta9eve
business
case.
Het
meest
waardevolle
bezit
van
een
organisa3e
in
de
21ste
eeuw
(profit
of
non-‐profit)
zijn
de
kenniswerkers
en
hun
produc3viteit.
-‐
Peter
Drucker
4. Massale
groei
kennisproduc;e
-‐en
deling
via
(mobiel)
internet:
De
informa9e
die
op
1
dag
via
internet
wordt
gebruikt
past
op
168
miljoen
DVD’s
294
miljard
emails
worden
op
1
dag
verstuurd.
Kennisintensieve
organisa;es
2
miljoen
blogs
worden
op
1
dag
gepubliceerd
(voldoende
om
Time
Magazine
voor
770
jaren
te
Hoe
is
de
kennisproduc;e
vullen).
250
miljoen
foto’s
worden
op
1
dag
gemaakt.
864.000
uren
video
worden
via
in
uw
organisa9e
Youtube
geüpload.
In
2015
kost
het
je
5
jaar
om
alle
video’s
te
bekijken,
die
binnen
1
geborgd?
seconde
via
het
internet
worden
verspreid.
ansomalex.com
5. Geschiedenis
van
7
massamedia
Boekdrukkunst
rond
1500
Bandopnames
van
muziek
&
films
rond
1890 Growth
rates
Cinema
in
1910
Radio
in
1920
TV
PC
TV
in
1950 Internet
Mobile
Internet
in
1995
Mobiel
internet
in
2000
1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2010
Kennisintensieve
organisa;es
Hoe
produceert
uw
organisa9e
De
groei
van
mobiel
internet
is
historisch,
zie
de
kennis
via
mobiel
internet? grafiek
hierboven.
Daardoor
is
iedereen
24/7
online
om
op
een
eigen/jdse
manier
kennis
te
produceren
en
te
delen.
6. Kennisintensieve
organisa;es Uren
op
jaarbasis
GelooM
u
nog
in
de
impact
van
Trainen
training? Werken
Kerncijfers
bedrijfsopleiding
CBS
(2010):
•De
markt
voor
bedrijfsopleidingen
bedraagt
1.7
miljard
Euro.
Dit
is
1200
Euro
per
deelnemer
of
gemiddeld
460
Euro
per
werknemer.
•Ongeveer
40%
van
de
medewerkers
wordt
bereikt
met
een
opleiding
met
grote
verschillen
per
bedrijfstak
(de
bouw
het
meeste).
•60%
van
de
medewerkers
wordt
niet
bereikt!
•De
gemiddelde
duur
van
een
opleiding
of
cursus
bedraagt
bijna
1
werkweek.
•Bijna
de
helR
van
de
cursusuren
worden
besteed
aan
technische,
prak/sche
en
beroepsgerichte
vaardigheden. Tradi3oneel
leren
in
organisa3es
houdt
de
•Redementsme/ngen
van
bedrijfsopleidingen
blijven
kennisproduc3e
via
internet
(in
organisa3es)
niet
bij!
onduidelijk
en
laag.
7. allowed for extensive practice as there’s so much ‘knowledge’ to
impart, or there is no access to the system/product prior to rollout
and any practice that does occur is often on some cut-down
system, the ‘training’ servers or a simple simulation.
Kennisintensieve
organisa;es
Truth 3: Post-Training Drop-Off has a Major Impact
Trainingen:
circa
90%
is
niet
just-‐in-‐3me.
Vrijwel
alle
trainingen
Hoeveel
trainingen
zijn
in
uw
worden
vooraf
gegeven.
Las6g,
want
mensen
zijn
‘vergeetmachines’…
Post-training drop-off is another reason why formal pre-rollout
training simply can never be the most effective approach to
developing user competence.
Ebbinghaus
organisa9e
just-‐in-‐;me?
Harold Stolovitch & Erica Keeps carried out some very
interesting research on desired vs. actual knowledge acquisition
Demonstreert
de
‘vergeetcurve’
waaruit
blijkt
dat
and performance improvement. The data from their research mensen
gewoonlijk
90%
van
de
informa/e
/jdens
uncovered some important facts about human memory and
processing. The graph below shows the results.
een
training
binnen
30
dagen
vergeten,
tenzij
deze
consequent
wordt
herhaald.
Zie
de
grafiek
hiernaast
over
de
impact
van
training
op
de
presta/es
van
de
organisa/e.
John
Medina
7
–
9
eenheden
informa/e
kunnen
in
het
kortetermijngeheugen
worden
opgeslagen.
Alleen
via
herhaling
is
het
mogelijk
om
te
onthouden
en
h e t
d u u r t
/ e n
j a a r
v o o r d a t
h e t
l a n g e -‐
termijngeheugen
dit
op
systeemniveau
heeR
Following an initial dip during the training event (the ‘typing/golf
geïntegreerd
/
opgeslagen.
pro dip’) - where performance drops as new ways of carrying out
tasks are tried out and tested - knowledge and performance then
Hoe
effec3ef
is
het
als
de
training
over
de
implementa3e
van
nieuwe
soHware
twee
maanden
voor
‘go
live’
heeH
plaatsgevonden?
Weten
improve during the training session. The individual walks out the
medewerkers
dan
bij
de
eigenlijke
‘go
live’
nog
hoe
het
systeem
werkt?
door knowing more than they did prior to the training session and
Voor
de
meeste
trainingen
geldt
dat
het
in
organisa3es
leOerlijk
fysiek
usually with higher levels of task performance than when they
onmogelijk
is
om
trainingen
just-‐in-‐3me
te
plannen
voor
onderwerpen
started the training.
waarmee
de
presta3es
van
de
organisa3es
moeten
worden
verbeterd.
September 2010 Edition
8. Kennisintensieve
organisa;es
Welke
impact
heee
deze
grafiek
op
uw
denken
en
handelen?
Presta;e
Kennisproduc9e
&
deling
via
social
media
/
learning
Uit
de
grafiek
blijkt
dat
tradiHoneel
leren
in
Adop9e
organisa9es
o r g a n i s a / e s
v i a
b i j v o o r b e e l d
t r a i n i n g e n
onvoldoende
gelijke
tred
houdt
met
de
noodzaak
Tradi9oneel
leren
in
organisa9es
van
organisa/es
om
zich
aan
te
passen
(adapHe)
en
met
de
kennisproducHe
–en
deling
via
social
media
/
learning Tijd
9. Kennisintensieve
organisa;es
Maakt
u
ook
de
sprong
naar
kennisproduc;e
-‐en
deling
in
de
21
eeuw?
ste
Industriële
economie Kenniseconomie
Trainingen Slimmer
werken
Kennis InformaHe
Kennisbezit Kennisdeling
9/5
werken
of
leren 24/7
kennisproducHe
-‐en
deling
Leren
=
werken Werken
=
leren
Formeel
leren Informeel
leren
EenrichHngsverkeer TweerichHngsverkeer
Hiërarchie Netwerk
10. De
keten
van
formeel
trainen
Tijdens
het Bij
problemen Moeilijk
om
Kennis
uit
Training
in
een Deelnemers werk
geen
of
innova3es meetbare
boeken leslokaal competenter training
of
geen presta3es
te
ondersteuning ondersteuning demonstreren
Leren
niet
op
de
werkplek Geen
ondersteuning
3jdens
het
werk
Medewerkers
bezi`en
vaak
veel
kennis,
opgedaan
uit
boeken
of
in
de
vooropleiding.
Maar
het
toepassen
van
deze
theorie
in
de
dagelijkse
werkprak/jk
blijkt
vaak
nog
niet
zo
makkelijk
te
zijn.
Toch
richten
de
meeste
trainingen
zich
op
het
vergroten
van
de
kennis
van
de
medewerkers
en
is
er
weinig
ondersteuning
beschikbaar
voor
het
toepassen
van
kennis
en
het
ondersteunen
van
het
dagelijks
werk.
Dat
komt
door
de
behoorlijk
strikte
scheiding
tussen
het
trainingslokaal
en
de
ondersteuning
op
de
werkplek.
Dan
is
het
niet
verwonderlijk
dat
de
meetbare
effecten
van
trainingen
op
de
organisa/eresultaten
nauwelijks
voorhanden
zijn.
Slimmer
werken
Formeel
trainen
ondersteunt
Hoe
ondersteunt
u
de
toepassing
slimmer
werken
tegenwoordig
onvoldoende…
in
de
prak;jk
anders
dan
met
training?
11. De
keten
van
slimmer
werken
24/7
toegang
Micro-‐learning
& Tijdens
het
werk Meetbare
Business
case
van
resources
50-‐70%
reduc3e performance en
gekoppeld
aan presta3es voor
slimmer
voor
iedereen formeel
trainen support taken organisa3e werken
mogelijk
24/7
ondersteuning
3jdens
het
werk
In
plaats
van
1
werkweek
training
per
jaar
beschikbaar
te
stellen
voor
40%
van
de
medewerkers
en
trainingen
te
richten
op
het
vergroten
van
kennis,
is
het
ook
mogelijk
om
aan
iedereen
alle
mogelijke
resources
beschikbaar
te
stellen
die
de
prak/jk
ondersteunen.
Dat
kan
door
e-‐performance
support
aan
te
bieden.
Dit
is
een
(elektronische)
vorm
van
ondersteuning
van
taken
die
kri/sch
zijn
voor
de
organisa/eresultaten.
Bijvoorbeeld
in
de
vorm
van
een
checklist,
videofilm,
demonstra/e
enzovoort.
Of
door
korte
vormen
van
e-‐Learning
aan
te
bieden
(micro
learning)
waarmee
werknemers
kri/sche
taken
kunnen
leren.
Met
als
voordeel
dat
de
elektronische
vormen
van
resources
voor
iedereen
bijna
onbeperkt
lijken
te
zijn.
Kennis
en
informa/e
voor
iedereen
op
de
werkplek
verandert
van
schaarste
(te
weinig
middelen
om
iedereen
te
ontwikkelen)
naar
een
vrij
aanbod
tegen
lagere
kosten
dan
bij
formeel
trainen.
Slimmer
werken Werken
=
Leren
ziet
u
ook
dat
werken
=
leren?
12. Slimmer
werken
betekent
in
onze
opvadng
dat
mensen
Slimmer
werken /jdens
het
werken
toegang
hebben
tot
de
juiste
kennis
of
informa/e,
die
het
mogelijk
maakt
het
werk
beter
te
doen.
Hoe
toekomstbestendig
is
uw
Tradi/oneel
vindt
het
leren
plaats
in
een
leslokaal
en
wordt
geen
of
nauwelijks
ondersteuning
geboden
op
het
moment
organisa9e
m.b.t.
slimmer
dat
je
werkt.
Juist
op
het
moment
dat
je
kennis
of
informa/e
nodig
hebt,
is
het
dan
niet
aanwezig.
Dat
werken? verandert
met
slimmer
werken.
Dan
wordt
kennis
via
korte
e-‐learnings
(micro
learning)
aangeboden
en
prak/sche
vormen
van
taakondersteuning
(performance
support).
De
taakondersteuning
is
gebaseerd
op
de
kri/eke
taken
van
de
organisa/e
en
volgt
de
standaarden
die
zijn
opgesteld.
Zo
Aanbod
slimmer
werken
met
o.a.
micro
learning
&
performance
support
wordt
werken
en
leren
consequent
verbonden
met
de
Organisa3eresultaten
gewenste
organisa/eresultaten.
In
de
figuur
hiernaast
wordt
zichtbaar
dat
tradi/oneel
leren
Werken en
werken
is
gescheiden.
Terwijl
met
slimmer
werken
het
Expert mogelijk
is
om
competente
professionals
en
experts
/jdens
Vergevorderde
Leren Competente
professional
professional het
werk
(elektronisch)
te
ondersteunen
met
de
gewenste
kennis
en
informa/e.
En
natuurlijk
kan
deze
ondersteuning
Ingevoerde
beginner ook
/jdens
het
leren
plaatsvinden.
Consequent
wordt
het
Beginner aanbod
van
slimmer
werken
afgeleid
van
de
gewenste
organisa/eresultaten.
13. Eigen;jdse
resources
in
de
cloud
24/7
voor
alle
medewerkers:
Social
learning
via
wikis,
blogs,
forum
e.d.
Micro-‐learning,
e-‐performance
support,
e-‐pop,
360
graden
feedback
aangevuld
met
werkplekleren
,
verbeterprojecten
en
70%
minder
klassieke
training.
Plan Do
Begeleiding
van
management
&
teams
met
dezelfde
aanpak
in
een
mix
van
advisering
en
ontwikkeling.
Check Act
Werken
=
leren
in
(kleine)
teams
met
de
verbeteraanpak Organisa;e-‐
In
kleine
teams
wordt
methodisch
gewerkt
met
een
verbeteraanpak.
Eerst
worden
de
gewenste
organisa9eresultaten
vastgesteld.
resultaten:
Dan
wordt
het
probleem
meetbaar
in
kaart
gebracht:
de
kloof
tussen
huidig
en
gewenst.
Pas
als
de
oorzaken
van
het
probleem
volledig
duidelijk
zijn
worden
interven9es
gekozen
en
uitgevoerd.
Consequent
met
meetbare
organisa;eresultaten
tot
gevolg. Veiligheid
14. Slimmer
werken
Ook
onderweg
naar
slimmer
werken?
TradiHoneel
leren/trainen Slimmer
werken
E-‐learning E-‐working
Trainingslokaal Werkplek
Instruc;e
/
training Informa;e
Doelgroepen Gepersonaliseerd
via
internet
Kennis
via
trainingen Just-‐in-‐;me
informa;e
op
de
werkplek
via
micro-‐learning
&
performance
support
&
social
learning
Lesgroepen Communi;es
Doceren Coaching
&
(e-‐)samenwerking
Documenten
&
presenta;es Wikis,
podcast,
blogs
etc.
Catalogus
cursusaanbod Kennis
&
informa;e
24/7
toegankelijk
Push Pull
15. Slimmer
werken
Ook
interesse
in
een
duurzame
oplossing
om
slimmer
werken
te
ondersteunen?
Digitale
werk-‐
en
leerwereld
De
digitale
werk-‐
en
leerwereld
is
mobiel
te
ontsluiten
en
bestaat
uit
Werkplekleren Performance
een
resultaatgerichte
combinaHe
support
van
technologische
intervenHes
in
(taakondersteuning)
Voor
de
kri9eke
taken
samenhang
met
andere
vormen
van
in
de
organisa9e
KennisproducHe
-‐
en
deling
werken
=
leren.
Verschillende
vormen
van
(cer9ficerende)
trainingen,
coaching, e-‐POP Micro
learning Social
learning
communi9es
enz. voor
individuen
en
(rijke
vormen
van
resources
(blogs,
wiki’s,
forum,
voor
teams
het
e-‐TOP voor
alle
medewerkers) yammer,
e.d.)
Prototype
van
een
digitale
werk-‐
en
leerwereld
om
slimmer
werken
te
ondersteunen
16. klantgerichtheid
|
lean
|
veiligheid
|
teams
|
performance
management
|
gezondheid/vitaliteit
|
loopbaan
|
projectmanagement
Klantgerichtheid
Prototype
van
een
digitale
werk-‐
en
leerwereld
om
slimmer
werken
te
ondersteunen
Werkplekleren Performance
Begeleiding
klantvriendelijke
support
bejegening
aan
de
balie •Telefoonscript
ontvangst
klanten
•Checklist
klachtenamandeling
•Gedragsregels
KennisproducHe
-‐
en
deling
Trainingen
&
coaching e-‐POP Micro-‐learning Social
learning
•Basistraining 360graden
feedback
•Problemen
oplossen (blogs,
wiki’s,
forum,
klantgerichtheid
klantgerichtheid •Klantgericht
communiceren yammer,
e.d.)
•Omgaan
met
agressieve •Klachten
amandeling
klanten •Voortdurend
verbeteren
Slimmer
werken
Ook
interesse
in
een
duurzame
oplossing
om
slimmer
werken
te
ondersteunen?
17. Slimmer
werken
De
effecten
van
slimmer
werken
met
de
digitale
werk-‐
en
leerwereld.
•
Kennis
–en
informa/e
ondersteuning
/jdens
het
werk
•
Spectaculaire,
meetbare
toename
van
de
kennisproduc/e
–en
deling
•
24/7
(mobiele)
toegang
van
alle
resources
(kennis
en
informa/e)
voor
iedere
medewerker
van
de
organisa/e
•
Eenvoudiger
te
sturen
door
bestuur
en
management,
omdat
iedereen
de
beschikking
heeR
over
relevante
en
real
/me
actueel
te
maken
kennis
en
informa/e.
Geen
enkele
medewerker
kan
meer
zeggen
‘iets
niet
te
hebben
geweten’.
Dus
kan
het
bestuur
en
management
strikter
sturen
op
de
gewenste
uitvoering
van
taken
in
overeenstemming
met
de
standaarden
van
de
organisa/e
•
Werken
=
leren
wordt
technologisch
ondersteund
•
Informeel
leren
op
de
werkplek
wordt
ondersteund
en
verspreid
•
Kennis
en
informa/e
is
geen
schaarste
meer
voor
alle
medewerkers
•
Meer
tevredenheid
van
de
medewerkers
over
de
eigen/jdse
vorm
van
ondersteuning
/jdens
het
werken
•
Business
case
ten
opzichte
van
formeel
trainen
is
al/jd
aanwezig
bij
grotere
organisa/es
18. Business
case
slimmer
werken
De
business
case
voor
slimmer
werken
als
rou;ne?
Verbinding(met(de(
core(business(
Van'leerdoelen'naar'
organisa>eresultaten''
De
business
case
slimmer
werken
heeR
de
Meer(bereik(
(
Uitsluitend'
volgende
kenmerken: Lagere'kosten'via'micro<
learning'en'leren'wordt'
leerinterven>es'als'de'
oorzaak'een'
schaalbaar'
Slimmer
kennistekort'is.''
•
KwalitaHef Slimmer'werken'
werken
als
'als''business'case'
•
Kwan/ta/ef
in
ROI
en
in
meetbare
business
case
toename
van
de
kennisproducHe
of
andere
business
metrics Resources( Werken(=(leren(
(In)formeel'leren'wordt' Meetbaar'minder'verlet'
met'technologie'op'de' en'meer'draagvlak'bij'
werkplek''ondersteund'' professionals''
19. Business
case
slimmer
werken
Business
case
kwalita9ef:
‘zachte
indicatoren’.
•Werken
=
leren
•24/7/365
toegankelijkheid
•Leren
is
een
proces
•Context
bepaald
leren
•Pull
versus
push
•Meer
tevredenheid
/
eigen/jds
•Werken
=
leren
=
relevant
voor
de
business
20. Business
case
slimmer
werken
Business
case
kwan9ta9ef:
‘harde
indicatoren’.
30%
Kosten
digitale
werk-‐
en
50% 50-‐70% 100%
Minder
verletkosten Vermindering
budge`en
formeel
trainen
door
Spectaculair
hoger
bereik
leerwereld
in
vergelijking van
gem.
40%
naar
100%
met
formele
trainingen aanbod
van
slimmer
werken
van
alle
medewerkers
in
de
digitale
werk-‐
en
leerwereld
•
Lagere
kosten
training
/
deelnemer
•
Meetbare
toename
kennisproduc/e
–en
deling
•
ROI
mogelijk
•
Meetbare
bijdrage
aan
organisa/eresultaten
21. Business
case
slimmer
werken Besparing
met
de
digitale
werk-‐
en
leerwereld
met
24/7
bereik
voor
iedereen
+
meetbare
toename
kennisproduc3e
–en
deling
TradiHoneel
leren/trainen Digitale
werk-‐
en
leerwereld
Kosten
per
Totale
kosten
Jaar
1 Jaar
2 Jaar
3
deelnemer (training
klantgerichtheid)
Digitale
werk-‐
en
leerwereld €
150.000 €
125.000 €
125.000
4000
€
75 €
300.000 (thema
klantgerichtheid)
medewerkers
Kosten
training
€
50.000 €
25.000 €
25.000
medewerkers
Verletkosten €
80 €
320.000
Verletkosten €
0 €
0 €
0
Kosten
training
€
50.000 €
50.000 €
50.000
300
managers €
500 €
150.000 managers
Verletkosten €
0 €
0 €
0
Verletkosten €
200 €
60.000
Business
case+ €
580.000 €
630.000 €
630.000
Totaal €
830.000
ROI 132% 320% 320%
22. Business
case
slimmer
werken
Slimmer
werken
=
leren
met
business
case.
•
Schaalbaarheid
•
Formeel
&
informeel
leren
•
Werken
=
leren
•
Micro-‐learning
&
performance
support
•
Aansluiten
bij
de
me/ngen
van
de
organisa/e.
Vaak
wordt
de
Balanced
Score
Card
gebruikt
om
op
vier
belangrijke
gebieden
(door
de
organisa/e
vastgesteld)
de
presta/es
te
meten.
•
Meetbare
toename
van
de
kennisproduc/e
–en
deling.
•
Meetbare
toename
van
kennisnetwerken
in
de
organisa/e.
•
Slimmer
werken
is
een
meetbare
investering
met
rendement
in
de
vorm
van
een
posi/eve
business
case.
23. Roadmap
Slimmer
werken
voor
organisa9es
op
hoofdlijnen.
Jaar
1
Jaar
2
1.Keuze
strategisch
thema
organisa;e
2.Business
case
op
hoofdlijnen
Jaar
3
1.Visie
&
strategie
slimmer
3.Digitale
werk-‐
en
leerwereld
werken
afgerond
en
binnen
zes
maanden
geïmplementeerd
opera;oneel
2.Keuze
tweede
en
eventueel
4.Quick
wins
in
kosten,
bereik
1.Slimmer
werken
met
de
derde
strategische
thema
en
kwaliteit digitale
werk-‐
en
leerwerelden
3.Business
case
posi;ef
in
5.Bouwstenen
visie
en
strategie
renderen
meetbaar
met
kwalita;ef
en
kwan;ta;ef
slimmer
werken posi;eve
ROI’s,
meer
kwaliteit
opzicht
4.Annual
report
slimmer
werken
en
meer
tevredenheid
in
de
met
opbrengsten,
prognoses
organisa;e
en
verbeterpunten 2.Mogelijk
inzegen
digitale
werk-‐
en
leerwereld
om
de
dienstverlening
aan
klanten
te
verbeteren
24. Slimmer
werken
met
een
business
case:
๏
Wilt
u
een
duurzame
verbeteraanpak
op
de
werkvloer?
๏
Voor
management
en
medewerkers?
๏
Wilt
u
advisering
en
ontwikkeling
voor
het
management
en
de
medewerkers
laten
regelen?
๏
E-‐learning
voor
alle
medewerkers
beschikbaar
stellen?
๏
Taakondersteuning
voor
iedereen
conform
de
eigen
standaarden
elektronisch
toegankelijk
laten
maken?
๏
Mogelijkheden
bieden
aan
alle
medewerkers
om
best
prac/ces
24/7
online
te
delen
en
meetbaar
met
elkaar
meer
kennis
te
produceren
en
te
delen?
๏
Wilt
u
een
eigen/jdse
werkgever
zijn
met
een
posi/ef
imago
bij
cliënten
en
medewerkers?
๏
Kortom:
wilt
u
ook
slimmer
werken?
๏
Met
een
posi/eve
business
case?
Neem
dan
vrijblijvend
contact
op
met
Tulser
www.tulser.com
|
info@tulser.com
27. Bibliografie
•Arets, J. & V. Heijnen. (2008). Kostbaar misverstand. Den Haag: Academic Service
•CBS.nl (2010) Bedrijfsopleidingen
•Cross, J. (2010). The Working Smarter Fieldbook. Berkeley: Internet Time Press.
•Medina, J. (2008). Brainrules. Seattle: Pear Press
•Stolovitch, H.D. & E.J. Keeps (2004). Training ain’t Performance. Alexandria: ASTD press.
