Jak szukać w_oceanie_informacji

Katarzyna Materska
Jak szukać w oceanie informacji
poradnik dla przedsiębiorców
Mazowieckie Centrum
Informacji Gospodarczej

I. Informacja w przedsiębiorstwach 1
Katarzyna Materska

2 Jak szukać w oceanie informacji. poradnik dla przedsiębiorców

Katarzyna Materska
Mazowieckie Centrum
Informacji Gospodarczej
Warszawa 2013

Publikacja została przygotowana i wydana w ramach projektu Mazowieckie Centrum
Informacji Gospodarczej realizowanego przy udziale środków Europejskiego Fundu-szu
Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki poddziałanie 8.1.2
(POKL.08.01.02-14-094/10-00).
Autor:
dr hab. Katarzyna Materska prof. uw
Copyright by Związek Pracodawców Warszawy i Mazowsza, Warszawa 2013
Wydanie I
Wydawca:
Związek Pracodawców Warszawy i Mazowsza
ul. Świętojerska 24, 00-202 Warszawa
www.zpwim.pl
koncepcja okładki:
Aleksandra Materska
Skład, druk i oprawa:
Tekst sp.j. Emilia Zonik i Wspólnicy
20-344 Lublin, ul. Wspólna 19
ISBN Serii: 978-83-936782-6-6
ISBN: 978-83-936782-8-0
Egzemplarz bezpłatny
Publikacja jest dostępna do pobrania w wersji elektronicznej na stronie
www.mcig.pl

Spis treści
Tytułem wstępu 7
INFORMACJA BIZNESOWA , GOSPODARCZA 10
Dane – informacja – wiedza 11
FUNKCJE INFORMACJI W BIZNESIE 13
INFORMACJE A FIRMA 15
INFORMACJA WEWNĄTRZ FIRMY, ZARZĄDZANIE INFORMACJ Ą 17
PRZECIĄŻENIA I ZNIEKSZTAŁCENIA INFORMACJI 21
II. Przedsiębiorca a informacja 23
ROLE PRZEDSIĘBIORCY W ODNIESIENIU DO INFORMACJI 24
POTRZEBY INFORMACYJNE PRZEDSIĘBIORCÓW 24
PRZEDSIĘBIORCA – REALNY LUB POTENCJALN Y UŻYTKOWNIK
ORAZ TWÓRCA INFORMACJI BIZNESOWEJ 28
ZACHOWANIA INFORMACYJNE PRZEDSIĘBIORCÓW 30
Iii. Narzędzia wyszukiwania informacji w internecie 37
WYSZUKIWARKI INTERNETOWE 38
KATALOGI TEMATYCZNE 49
UKRYTY INTERNET 53
BAZY DANYCH I REJESTR Y WYKORZYSTYWANE W BIZNESIE 59
KLASYFIKACJE BIZNESOWE 71
Z JAKICH NARZĘDZI KORZYSTAJĄ PRZEDSIĘBIORCY? 73
Iv. Źródła informacji dla przedsiębiorców 77
MEDIA CZY INTERNET ? PREFEROWANE
PRZEZ PRZEDSIĘBIORCÓW ŹRÓDŁA INFORMACJI W BIZNESIE 78
FORMALNE CZY NIEFORMALNE
ŹRÓDŁA INFORMACJI? ŹRÓDŁA OSOBOWE 84
INSTYTUCJE OTOCZENIA BIZNESU –
ŹRÓDŁA DO ZADAŃ SPECJALN YCH 87
JAK OCENIAĆ I SELEKCJONOWAĆ ŹRÓDŁA? 92

Tytułem wstępu
Inspiracją do napisania Poradnika były prace w ramach Mazowieckiego Centrum
Informacji Gospodarczej. Badania nakierowane na przedsiębiorców ujawniły
spore i zróżnicowane potrzeby informacyjne tej grupy odbiorców, dla których
jednym z najbardziej preferowanych źródeł stał się w ostatnich latach Internet.
Internet daje dużo odpowiedzi w wielu źródłach, trzeba tylko wiedzieć jak
szukać. Sporo wartościowej i użytecznej informacji oferują zasoby tzw. ukrytego
Internetu. Niestety, ocean informacji jest tak ogromny i dynamiczny, że nie
zapanuje nad nim żaden, nawet najlepszy, serwis zintegrowany czy ośrodek eks-percki.
Wspomagać się trzeba własnymi umiejętnościami docierania do bardziej
zindywidualizowanej informacji. Stąd idea napisania tej książki – by wesprzeć
przedsiębiorców, wyjaśnić, przybliżyć i zachęcić do bardziej efektywnych poszu-kiwań
tych, którzy i tak korzystają na co dzień z sieci. Lepsze uświadomienie
sobie celów poszukiwań, znajomość kilku narzędzi oraz metod oceny i selekcji
informacji zwiększa prawdopodobieństwo bycia skutecznym.
Dobra informacja bez wątpienia poszerza przestrzenie i wymiary naszego
działania w biznesie. W społeczeństwie informacyjnym i gospodarce opartej na
wiedzy warto to tworzywo naszej rzeczywistości lepiej wykorzystać.
Coraz więcej źródeł przenosi się do sieci. Autorka ma nadzieję, że kolejne
wersje Poradnika pojawią się w wersji cyfrowej, która pozwoli na prezentację
znacznie większej liczby aktualnych i godnych polecenia źródeł internetowych
dla przedsiębiorców. Sugestie i komentarze można kierować na adres kama.
mater@gmail.com
W książce wykorzystano raporty przygotowane w ramach projektu: Mazo-wieckie
Centrum Informacji Gospodarczej:
– D. Jabłońska, S. Łobejko, A. Żołnierski: Wykorzystanie formalnych i niefor-malnych
źródeł informacji przez mazowieckich przedsiębiorców. Warszawa
2012;
– D. Jabłońska, S. Łobejko, P. Rachtan, A. Żołnierski: Badanie potrzeb infor-macyjnych
interesariuszy i kwerenda dostępnych danych w ramach projektu
Mazowieckie Centrum Informacji Gospodarczej Związku Pracodawców
Warszawy i Mazowsza. Warszawa 2011;
– Centrum Analiz Regionalnych i Lokalnych: Rola instytucji publicznych w two-rzeniu
zintegrowanych ofert informacyjnych dla przedsiębiorców. Warszawa
2012;

8 Ty tułem wstępu
– S. Bieniecka: Badanie zachowań informacyjnych. Raport z badania. Kutno
2012.
Powołując się w tekście na wymienione pozycje, posługuję się początkiem
tytułu raportu.

I. Informacja w przedsiębiorstwach
Informacja jest fenomenem szczególnym, który towarzyszy człowiekowi od
zawsze, ale dopiero teraz jej potencjał zaczyna być wykorzystywany bardziej
świadomie, w sposób kontrolowany, z wykorzystaniem najnowszych technologii
informacyjno-komunikacyjnych. O randze przemian na polu informacji dobitnie
świadczą nazwy formacji społecznych – społeczeństwo informacji i społeczeń-stwo
wiedzy.
Podniesienie – w drugiej połowie XX wieku – informacji do rangi ważnego
zasobu organizacyjnego nakazuje zastanowić się, co wiemy o informacji, jej
cechach, własnościach, rolach i funkcjach, które wypełnia w nowoczesnych
przedsiębiorstwach. Jako zasób szczególny, bo niewyczerpywany, informacja
eksploatowana jest na różnych polach – do realizacji procesów i kształtowania
produktów, do tworzenia i użytkowania narzędzi, do rozwiązywania problemów,
do tworzenia i rozwoju nowej wiedzy, do pełnienia roli kierowniczej, sterowania,
kontrolowania, do organizowania modeli kooperacji i rywalizacji, do kreowania
porządku społecznego i ekonomicznego i in.
Nie wystarczy jedynie mówić o nadaniu informacji odpowiedniej rangi
w przedsiębiorstwie. Każdy typ przedsiębiorstwa potrzebuje innego podejścia
do organizowania zasobów informacji i wiedzy. Zawartość tego rozdziału ma
pomóc przedsiębiorcom w dobraniu najlepszej drogi ku temu. Treści powstały
przede wszystkim z myślą o tych przedsiębiorcach, którzy nie dostrzegali do tej
pory potencjału niematerialnej informacji i nie przywiązywali do niej większego
znaczenia. Jest to jednak potrzebne, gdyż działamy w nowym ładzie gospodar-czym
opartym na informacji, wiedzy, innowacjach.
Celem rozdziału jest:
1. nakreślenie obszaru informacji biznesowej i gospodarczej;
2. uporządkowanie pojęć: dane, informacja, wiedza;
3. pokazanie funkcji, jakie informacja może pełnić w przedsiębiorstwie;
4. zwrócenie uwagi na różne strumienie informacji w firmie;
5. wyczulenie na zniekształcenia informacji obecne na polu gospodarczym.
Fenomen informacji bywa różnie interpretowany i implikuje różne postawy
odbiorców i twórców. Należy mieć nadzieję, że kilka skrótowo opracowanych
haseł przyczyni się do lepszego zrozumienia czego i dlaczego szukamy (w Inter-necie
i innych źródłach) i czym zarządzamy (chodzi o zarządzanie informacją
w przedsiębiorstwie).

INFORMACJA BIZNESOWA , GOSPODARCZA
Informacja biznesowa (ang. business information)
Dla kogo? Czemu służy? (kryterium celu, funkcjonalne)
• informacja dla biznesu
• przetworzona informacja o obecnym i przyszłym otoczeniu biznesu, przy-datna
dla jego kadry kierowniczej (np. do tworzenia planów strategicz-nych)
• dane i informacje potrzebne do podejmowania decyzji przez przedsiębior-stwa
• wszelkie wiadomości o dowolnej treści pochodzące z otoczenia firmy, które
służą realizacji podstawowego celu firmy, tj. osiągnięciu zysku
Co jest przedmiotem (treścią) informacji? (kryterium przedmiotowe)
• wiadomości o szeroko pojmowanej treści gospodarczej (informacje poli-tyczne,
prawne, technologiczne, kulturalne, medyczne, meteorologiczne,
geograficzne i wszelkie inne mogą mieć znaczenie dla gospodarki, dla
decyzji ekonomicznych i zachowania podmiotów gospodarczych)
Kto jest podmiotem, wytwórcą informacji? (kryterium podmiotowe)
• wszystkie informacje powstające w przedsiębiorstwie (tworzone przez nie)
związane z jego funkcjonowaniem, obecnością na rynku
Kryterium mieszane (łączone)
• wszystkie informacje przepływające zarówno wewnątrz samej organiza-cji,
jak i pomiędzy daną strukturą i otoczeniem zewnętrznym (np. klien-tami,
dostawcami, rządem, społeczeństwem) oraz informacje wypływające
z firmy o niej samej (tworzące korzystny image przedsiębiorstwa)
Informacja gospodarcza
Jest to pojęcie używane zwykle intuicyjnie. Przeważnie odnosi się je do informacji
o społecznych procesach produkcji, podziału i spożycia. Nie jest łatwo wskazać
informację, która nie może być zaliczona do informacji gospodarczej w sze-rokim
rozumieniu (np. w ramach takiego systemu, jak gospodarka światowa).
Nie bez znaczenia dla gospodarki, dla decyzji ekonomicznych oraz zachowania
podmiotów gospodarczych są przecież informacje demograficzne, geograficzne,
polityczne, prawne, medyczne, kulturalne, meteorologiczne i wszelkie inne.

Pojęcie informacji gospodarczej w kontekście polskiego prawa
Ustawa z dnia 14 lutego 2003 r. o udostępnianiu informacji gospodarczych1 odnosi
pojęcie informacji gospodarczej do udostępnianych przez przedsiębiorców
informacji dotyczących wiarygodności płatniczej innych przedsiębiorców
i konsumentów, w szczególności danych o zwłoce w wykonywaniu zobowiązań
pieniężnych.
Udostępnianie tego typu informacji następuje za pośrednictwem biur infor-macji
gospodarczej (BIG). Na polskim rynku działają aktualnie trzy biura:
• InfoMonitor – Biuro Informacji Gospodarczej S.A. www.infomonitor.pl
• Krajowy Rejestr Długów www.krd.pl/Infoservice
• Europejski Rejestr Informacji Finansowej BIG S.A. www.erif.pl.
Informacje gromadzone przez biura informacji gospodarczej pozwalają przed-siębiorcy
na zweryfikowanie sytuacji płatniczej innego przedsiębiorcy. Są to
informacje:
• negatywne, czyli o niespłaceniu zobowiązań: dane wierzyciela, dłużnika
(przedsiębiorcy lub konsumenta), opis zobowiązania (w tym kwota niespła-conej,
przeterminowanej zaległości) – informacje takie mogą przekazywać
do BIG wyłącznie przedsiębiorcy;
• pozytywne, czyli o rzetelnym spłacaniu zobowiązań;
• próbie posłużenia się wobec przedsiębiorcy dokumentem podrobionym
lub cudzym.
Dane – informacja – wiedza
Pojęcia danych, informacji i wiedzy są często stosowane bez głębszej refleksji,
dlatego też ich stosowanie bywa błędne. W literaturze biznesowej często mylone
jest np. zarządzanie danych z zarządzaniem informacją, zarządzanie informacją
z zarządzaniem wiedzą.
Załóżmy, że mamy następujące dane: 31–715; 20–342.
Same dane nic nie znaczą.
Informacją stają się dopiero po umieszczeniu ich w określonym kontekście.
Na przykład dana 20–342 może oznaczać:
20-342 – kod pocztowy
20-342 – wewnętrzny numer telefoniczny
20-342 – symbol pewnej klasyfikacji
1 Dz. U. nr 50 poz. 424 wraz z późn. zm., tekst ujednolicony http://isap.sejm.gov.pl/Details-
Servlet?id=WDU20030500424

Tak więc potężne ilości danych zapisywane w bazach/hurtowniach danych mogą
nieść informacje dopiero wtedy, gdy zostaną odpowiednio ustrukturyzowane.
Trudno znaleźć jedną, powszechnie akceptowaną wykładnię dla pojęcia infor-macji
– inaczej definiują ją psychologowie, informatycy, biolodzy, ekonomiści itd.
Najczęściej rozpatruje się informację w relacji do odbiorcy, który rozpo-znaje
informację w określonym kontekście.
Brak tego kontekstu sprawia, że zdanie: „wczoraj oglądałem syrenkę” nie
pozwala zorientować się, czy chodzi o symbol Warszawy, czy też o popularną
nazwę samochodu sprzed wielu lat.
Na podstawie przetworzonych i uporządkowanych informacji tworzymy
naszą wiedzę, która pozwala nam podejmować działania. Wiedza powoduje
nasze rozumienie faktów, a więc stanowi wyjaśnienie Dlaczego? w uzupełnie-niu
do informacyjnego Co? Gdzie? Kiedy?
Informacja jest w takim ujęciu „etapem przejściowym” od poziomu danych
do poziomu wiedzy.
Zależności te zostały pokazane na rysunkach poniżej.
Il. 1–1. Piramida wiedzy.
historyczny mentoring
MĄDROŚĆ
Ludzie
KONTEKST CEL
strategiczny WIEDZA podejmowanie
decyzji
źródło INFORMACJE
przetwarzanie
(Przeanalizowane dane)
reprezentacja DANE
przechowywanie
(Surowe fakty)
Komputery
i systemy IT
Źródło: K. Materska: Informacja w organizacjach społeczeństwa wiedzy. Warszawa,
Wydaw. SBP 2007, s. 50.

Il. 1–2. Cechy danych i wiedzy.
Dane . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Informacje
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Wiedza
Nieuporządkowane . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . uporządkowana
wyizolowane . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . złożona
niezależne od kontekstu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . zależna od kontekstu
niezależne od wykorzystującej je osoby . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . zależna od wykorzystującej je osoby
odzwierciedlane w znakach języka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . odzwierciedlana w modelach postępowania
analityczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . syntetyczna
Przejście od cech danych przez cechy informacji do cech wiedzy ma charakter ciągły, a nie skokowy
Źródło: G. Probst, S. Raub, K. Romhardt. Zarządzanie wiedzą w organizacji. Kraków,
Oficyna Ekonomiczna 2002, s. 2.
FUNKCJE INFORMACJI W BIZNESIE
Głównym zadaniem informacji w każdym obiekcie gospodarczym jest zmniej-szanie
niepewności w procesie podejmowania decyzji2.
Inne funkcje:
• powiadamiająca (zwiększa wiedzę przedsiębiorstwa o otaczającej rzeczy-wistości,
wzbogaca wiedzę indywidualną pracowników);
• sterująca (przekazujący informację chce wywołać zamierzoną reakcję na
nią u jej odbiorcy. Inaczej mówiąc nadawca informacji stara się (z różną siłą
i często z różnym skutkiem) wpłynąć na stanowisko (poglądy, działania)
innej osoby lub osób. Szczególnie odnosi się to do decyzji kierowniczych,
sterowania procesami lub systemami gospodarczymi;
• komunikacyjna (umożliwia komunikowanie się pracowników i kierow-nictwa,
ułatwia nawiązywanie więzi z otoczeniem);
• strategiczna gdy korzystanie z informacji odgrywa strategiczną rolę;
• wspiera procesy zmian;
• daje przewagę nad konkurentami (informacja staje się podstawowym
niezużywalnym kapitałem zapewniającym przewagę konkurencyjną; może
być czynnikiem walki konkurencyjnej – dlatego przedsiębiorcy chronią
2 Przykładowy podział funkcji informacji według wpływu na procesy decyzyjne: monitorująca,
rozwojowa, ostrzegawcza, planistyczna, opiniodawcza, kontrolna, pokrzepiająca.

wytworzone lub przetworzone przez nich samych informacje, traktując
szczególnie wartościowe jako tajemnicę przedsiębiorstwa czy tajemnicę
przemysłową);
• czynnik tworzenia wartości (zasób generujący wartość rynkową; menedże-rowie
za pośrednictwem procesów informacyjnych rozwijają nowe formy
biznesu);
• narzędzie realizacji strategii rynkowych;
• buduje prestiż osoby posiadającej informację (zarządzającego, pracownika);
• potwierdza informacje już posiadane;
• czasami celowo zniekształca rzeczywistość gospodarczą (wprowadza
w błąd).
INFORMACJA POWODUJE SKUTKI EKONOMICZNE.
Informacja jest PRODUKTEM
Podlega prawom rynku i wymianie rynkowej. Traktowana jako produkt posiada
pewne specyficzne cechy, różniące ją od innych wyrobów i usług, np.:
• podstawową funkcją każdego produktu jest zaspokojenie potrzeby
nabywcy; odbiorca otrzymujący wiadomość jako produkt, dopiero po otrzy-maniu
informacji może ocenić, czy produkt ten jest mu w ogóle potrzebny
(asymetria informacyjna);
• można ją łatwo i tanio upowszechnić poprzez reprodukcję materialnych
nośników; we współczesnej gospodarce (szczególnie cyfrowej, sieciowej)
produkcja informacji jest produkcją masową;
• trwałość informacji jako produktu zależy od trwałości nośnika material-nego,
na którym informacja została odwzorowana;
• cechą dobrego produktu informacyjnego jest nie tylko zaspokajanie potrzeb,
ale także KREOWANIE nowych potrzeb.
Informacja jest bardzo poszukiwanym towarem i ma swoją cenę.
Bez klientów twój towar jest równie bezwartościowy jak trawa
(przysłowie chińskie)
Informacja jest ZASOBEM (STRATEGICZNYM).
zasób – coś co jest wartościowe, cenne
Zasób informacyjny to zbiór informacji potencjalnie użytecznych do prowa-dzenia
działalności przez różne podmioty indywidualne i zbiorowe. Dlatego też

jest gromadzony i przechowywany oraz organizowany (także z wykorzystaniem
nowych technologii informacyjnych), by umożliwić jego wykorzystanie.
Zasób informacyjny wspiera procesy zarządzania, umożliwia komunikowanie
się uczestników organizacji.
Wartość zasobów wynika nie z faktu
ich posiadania, a wykorzystania.
Mówiąc o zasobach informacyjnych w organizacji można zaproponować nastę-pujący
podział:
• zasób pożądany – potencjalnie użyteczny zasób informacji,
• zasób niezbędny – funkcjonalne minimum informacyjne,
• faktyczny zasób informacji,
• „brakujący” zasób – tzw. luka informacyjna3.
Aby mówić o strategicznym znaczeniu zasobów informacyjnych (jako kate-gorii
ekonomicznej) wymaga się, podobnie jak w odniesieniu do innych zasobów,
by spełniały następujące warunki:
• muszą mieć charakter zasobów rzadkich;
• nie mogą być możliwe do zastąpienia przez inne zasoby.
Tylko wtedy strategiczne zasoby informacyjne dają firmie unikatowość i jed-nocześnie
wystarczająco długą przewagę konkurencyjną.
Tajemnica prowadzenia biznesu polega na tym,
by wiedzieć coś, czego nie wie nikt inny
(A. Onasis)
NIE KAŻDA INFORMACJA JEST ZASOBEM FIRMY
nie jest nim informacja nieprawdziwa, zdezaktualizowana,
niekompletna, zbędna…
INFORMACJE A FIRMA
Firma = społeczność, która poszukuje informacji, tworzy je i wykorzystuje,
uczestniczy w przekazie i wymianie informacji
3 Więcej zob. K. Materska: Informacja w organizacjach społeczeństwa wiedzy. Warszawa, Wy-dawnictwo
SBP 2007.

OTOCZENIE
INFORMACJA
Z ORGANIZACJI
dostawcy klienci
konkurenci
INFORMACJA
WEWNĘTRZNA
INFORMACJA
ZEWNĘTRZNA
ORGANIZACJA
Źródło: Na podstawie C. Cashmore, R. Lyall: Business information: Systems and Strate-gies.
New York, London 1991, s. 7.
Trzy zasadnicze strumienie informacji w firmie:
• informacje tworzone przez firmę dla potrzeb własnych (np. statystyki,
sprawozdania, strategie, informacja logistyczna);
• informacje tworzone w firmie, a przeznaczone dla otoczenia (np. infor-macja
promocyjna, materiały reklamowe, sponsorowane artykuły w prasie
branżowej, sprawozdania np. dla GUS);
• informacje tworzone w otoczeniu, a wykorzystywane przez firmę
(np. informacja makroekonomiczna, branżowa, informacja prawna, finan-sowa,
giełdowa, produktowa, o firmach, standardy, informacja od wytwór-ców,
kooperantów, dostawców, klientów…).
FIRMA MOŻE BYĆ POSTRZEGANA JAKO SYSTEM INFORMACYJNY
SYSTEM INFORMACYJNY = NADAWCY + ODBIORCY + ZBIORY
INFORMACYJNE + KANAŁY INFORMACYJNE + METODY, TECHNIKI
I TECHNOLOGIE (NARZĘDZIA) PRZETWARZANIA INFORMACJI
Celem każdego systemu informacyjnego jest: gromadzenie, przetwarzanie
(opracowanie), przechowywanie, prezentowanie i przesyłanie informacji.
System komunikacyjny firmy tworzą: nadawcy, odbiorcy, zbiory i kanały
informacyjne.

INFORMACJA WEWNĄTRZ FIRMY, ZARZĄDZANIE INFORMACJ Ą
Informacja, która funkcjonuje wewnątrz przedsiębiorstwa, powstaje zarówno
w nim, jak i jest zbierana z otoczenia.
Informacja powstająca w firmie
Część informacji wytwarzanej w firmie przeznaczona dla odbiorców
zewnętrznych
Udział informacji
wewnętrznych zewnętrznych
poziom
strategiczny
Mały
informacje silnie
zagregowane
Zasadniczy
informacje
zagregowane
Zasadniczy
informacje dokładne
i szczegółowe
Zasadniczy
informacje o dużym
stopniu przetworzenia
Zasadniczy
informacje o dużym
stopniu przetworzenia
Szczątkowy
poziom
taktyczny
poziom
operacyjny
Źródło: W. Flakiewicz: Zarządzanie przez informacje. Warszawa 1993, s. 29.
Odbiorcy zewnętrzni informacji o firmie:
• odbiorcy, których firma chce informować o swojej działalności (np. klienci,
inwestorzy, kooperanci – informacja reklamowa, o produktach i usługach);
• odbiorcy, dla których firma musi prowadzić wymaganą sprawozdawczość.
Ci ostatni mają przywilej wglądu w funkcjonowanie firmy, co wynika z regu-lacji
prawnych (narzucone są określone standardy zakresu i struktury prezen-towanej
informacji). Informacja ta jest wykorzystywana głównie do nadzoru
działalności i porównywania podstawowych wyników firm, np. urzędy skarbowe,
GUS, różne urzędy nadzoru – w zależności od rodzaju prowadzonej działalno-ści,
np. PUNU, UNFE, KNB czy KPWiG. Firma ma nikły wpływ na wymagany
sposób raportowania.
Uwaga: Informacja tego typu obejmuje jedynie najważniejsze dane o dużym
poziomie ogólności. Dominującą jej część stanowią dane finansowe. Jako, że
z założenia jest to informacja jawna, rzadko zawiera szczegółowe dane o zna-czeniu
strategicznym. Sprawozdania roczne powstają nawet z kilkumiesięcznym

opóźnieniem. Obniża to przydatność tego typu informacji w bieżącym zarządzaniu
i jej wartość dla konkurencji.
Odbiorcy wewnętrzni informacji powstającej w firmie
• pracownicy,
• kadra zarządzająca różnego szczebla
Cechą tej informacji jest duża aktualność i wymagana szczegółowość – duża
na szczeblach operacyjnych, informacja opracowana, przetworzona, zagregowana
na szczeblach zarządzania strategicznego.
W obydwu przypadkach firma jest nadawcą, „producentem” informacji,
a informacja posiada specyficzne właściwości (treści i formy) wymagane przez
główne grupy odbiorców.
WYTWARZANA INFORMACJA MUSI RÓŻNIĆ SIĘ
W ZALEŻNOŚCI OD PRZEZNACZENIA – ODBIORCY
– aktualnością, poziomem szczegółowości,
stopniem standaryzacji, formą, atrakcyjnością…
Informacja zbierana z otoczenia
Przedsiębiorstwo jest też odbiorcą informacji – zarówno tej, która powstaje
w firmie, jak i tej, która wpływa z otoczenia.
W większości opracowań poświęconych zarządzaniu i kierowaniu przedsię-biorstwem,
opisuje się, jakie decyzje należy podejmować, milcząco zakładając, że
decydenci wiedzą doskonale, jakich danych do tego potrzebują i gdzie je znaleźć.
W literaturze pomija się często etap poszukiwania informacji, ograniczając się do
wymieniania podstawowych źródeł informacji, traktując pozyskiwanie informacji
jako etap najprostszy, wręcz oczywisty. W rzeczywistości zdobywanie i umiejętna
analiza informacji ma decydujące znaczenie.
W przypadku pozyskiwania informacji najistotniejszą kwestią jest określenie
(stworzenie katalogu) potrzeb informacyjnych przedsiębiorstwa.
Zob. rozdz. POTRZEBY INFORMACYJNE PRZEDSIĘBIORCÓW
Określanie potrzeb informacyjnych służy przestrzeganiu następujących zasad:
• każdy odbiorca powinien otrzymywać tylko te informacje, które są mu
potrzebne do wykonywania zleconych zadań;
• każda informacja powinna być dostosowana zarówno w treści, jak i w for-mie
do odbiorcy, dla którego jest przeznaczona;

• otrzymywane przez odbiorców informacje powinny dotyczyć przede
wszystkim tych dziedzin, za które ponoszą oni odpowiedzialność.4
Dzisiejsze technologie umożliwiają gromadzenie olbrzymich ilości informacji.
Większość przedsiębiorstw stosuje fatalną strategię pozyskiwania jak największej
liczby informacji o konkurentach, ich produktach oraz klientach. Jest to bardzo
nieefektywny i kosztochłonny kierunek rozwoju firmy. Z jednej strony informacji
jest zbyt dużo – są one niespójne, niesprawdzone; z drugiej – brakuje informacji
kluczowych – są one niepewne i często nie służą rozwiązaniu problemu.
Nadmiar informacji nieistotnych jest równie szkodliwy jak brak informacji
istotnych. Gromadzenie danych nadmiarowych oraz ich dublowanie (redun-dancja)
podwyższają koszty znalezienia informacji właściwej.
Badanie potrzeb informacyjnych służy ustaleniu naprawdę potrzebnych
(wymaganych) źródeł informacji. Przedsiębiorstwo powinno brać pod uwagę
dwa kryteria: koszty oraz użyteczność.
Użyteczność informacji zależy od tego, ile informacja wnosi (dodaje) do
posiadanej już przez menedżera wiedzy. Ekonomika zdobywania informacji
podpowiada z kolei, by rachunek kosztów związanych z pozyskiwaniem informa-cji
służył osiągnięciu równowagi między kosztami pozyskiwania a korzyściami
wynikającymi z wykorzystania informacji.
Nie ma informacji uniwersalnie użytecznych.
WSPÓŁCZESNE ORGANIZACJE BUDUJĄ SWOJĄ PRZEWAGĘ RYN-KOWĄ
NA UMIEJĘTNYM POZYSKIWANIU I PRZETWARZANIU
INFORMACJI, NA ZARZĄDZANIU INFORMACJĄ.
Gromadzona w firmie informacja jest bardzo różnorodna – przybiera różne
postaci5, przygotowywana jest w różnych formatach6, dociera do przedsiębiorstw
poprzez różne kanały informacyjne (formalne i nieformalne), prezentuje różną
hierarchię ważności (od absolutnie niezbędnych do informacji fakultatywnych).
4 W. Bąkowski: Podstawy organizacji i zarządzania w transporcie. Warszawa, WKiŁ 1987,
s. 143–144.
5 Typu dokumentów w przedsiębiorstwie – przykłady: różnorodne sprawozdania własne,
informacje od pracowników firmy, informacje od klientów gromadzone przez pracowników,
handlowców podczas bezpośrednich wywiadów marketingowych, bazy danych, kartoteki klientów,
raporty roczne i okresowe, prospekty emisyjne, raporty z wewnętrznych badań marketingowych,
raporty dotyczące konkurencji, dokumenty planistyczne, rejestry sprzedażowe, raporty finansowe,
notatki służbowe, książki korespondencji przedsiębiorstwa.
6 Powstająca, jak i napływająca do firmy informacja przybiera różnorodne formaty: opra-cowania
papierowe i elektroniczne, tekstowe, dźwiękowe, audiowizualne, multimedialne, różne
typy plików (Word, Excel, ppt, JPG…), strony WWW, bazy danych, poczta elektroniczna, a także
informacje ustne.

JAK ZAPANOWAĆ NAD RÓŻNORODNOŚCIĄ INFORMACJI?
Wielość i różnorodność kanałów i źródeł, którymi dysponuje przedsiębiorstwo,
powinna skłaniać do zarządzania informacją, która – w największym skrócie –
umożliwia odpowiedź na pytania: JAK JEST? (w jaki sposób przedsiębiorstwa
pozyskują, dystrybuują i wykorzystują informacje) oraz JAK BYĆ POWINNO?
Różnica pomiędzy informacją posiadaną przez przedsiębiorstwo a infor-macją
potrzebną w przedsiębiorstwie nazywana jest luką informacyjną.
Zarządzanie informacją
ZARZĄDZANIE INFORMACJĄ zmierza w kierunku optymalizacji roli infor-macji
w osiąganiu celów przez organizację – obejmuje formalne plany, sposoby
postępowania/strategie i standardy, które organizacja ustala, by świadomie
kształtować, modelować i kontrolować informacyjne zasoby i usługi.
Podstawowym celem zarządzania informacją jest jak najbardziej efektywne
wykorzystanie zasobów i procesów organizacji (jej potencjału informacyjnego),
ażeby umożliwić przedsiębiorstwu uczenie się i dostosowywanie się do zmie-niającego
się otoczenia.
Zarządzanie informacją w przedsiębiorstwie obejmuje świadome postępo-wanie
menedżerów względem informacji – zaczynając od identyfikacji potrzeb
informacyjnych przedsiębiorstwa oraz identyfikacji luki informacyjnej przed-siębiorstwa,
poprzez nabywanie informacji, jej przetwarzanie, organizowanie
i magazynowanie, tworzenie produktów i usług informacyjnych, dystrybucję,
na efektywnym wykorzystaniu skończywszy.
W ramach polityki zarządzania informacją w firmie określa się np. reguły
zbierania informacji, uprawnienia dostępu do danych, zasady bezpieczeń-stwa
i ochrony informacji (tajemnica przedsiębiorcy). Zarządzanie informacją
powinno zapobiegać zjawisku przeciążenia informacyjnego oraz minimalizować
różnego typu zniekształcenia informacyjne.
Zob. rozdz. PRZECIĄŻENIA I ZNIEKSZTAŁCENIA INFORMACJI
Zarządzanie informacją może być wspierane przez systemy informatyczne, np.
przez systemy zarządzania dokumentami, rekordami, systemy zarządzania treścią.
Dobre zarządzanie biznesem to zarządzanie jego przyszłością,
a zarządzanie przyszłością to zarządzanie informacją.
(M. Harper)

PRZECIĄŻENIA I ZNIEKSZTAŁCENIA INFORMACJI
Toniemy w informacji, umieramy z braku wiedzy.
Przeciążenie informacyjne (nadmiar informacji, szum informacyjny) wystę-puje
wówczas, gdy decydent otrzymuje znacznie więcej informacji niż może
wykorzystać (przeciążeniu sprzyja też dublowanie tych samych informacji
na różnych nośnikach).
Taka sytuacja może powodować:
• wydłużenie czasu potrzebnego na wyszukiwanie potrzebnej informacji,
• zwiększenie kosztów przechowywania i przetwarzania (zbędnej) informacji,
• zwiększenie niespójności informacji,
• obniżenie motywacji użytkownika do korzystania ze zgromadzonych zaso-bów.
Współczesny kierownik bywa źle poinformowany nie ze względu na nie-dostatek
informacji, lecz ich nadmiar.
Przeciążenie informacyjne odbija się ujemnie na jakości (precyzji) podejmo-wanych
decyzji i jakości (np. czasie trwania) procesu decyzyjnego.
Przyczyny przeciążenia informacyjnego stanowisk kierowniczych:
• brak precyzyjnego zdefiniowania potrzeb informacyjnych;
• brak osób (stanowisk) odpowiedzialnych za ocenę przydatności napływają-cych/
zbieranych informacji i selekcję/eliminację informacji nieużytecznych.
Umownie przyjmuje się, że
20% INFORMACJI ODPOWIADA ZA 80% WIEDZY.
Na drodze od nadawcy do odbiorcy informacja może ulec zniekształceniu
z powodu różnych czynników zakłócających.
Istotnym jest rozróżnianie błędu – nieświadomego podania fałszywych infor-macji
na skutek pomyłki, np. przestawienia kolejności cyfr7, od świadomie
przeinaczanych danych (wskutek działań celowych), czyli dezinformacji.
W praktyce gospodarczej, obok informacji prawdziwej i zgodnej z intencją
nadawcy, funkcjonuje również informacja prawdopodobna, pozorna i informacja
fałszywa, dezinformacja, pseudo- i parainformacja oraz wiele innych.
7 Zdarza się, że nawet źródła o ustalonej i niekwestionowanej renomie, powszechnie uznawane
za wiarygodne, np. oficjalne, wydawane przez rządy poszczególnych państw roczniki statystyczne,
mogą zawierać błędy, które zafałszowują obraz sytuacji.

Zniekształcenia informacji są nierzadko skutkiem świadomie i celowo
prowadzonej walki informacyjnej pomiędzy konkurentami.
W praktyce gospodarczej sprowadza się to do wprowadzania konkurencji
w błąd, do dezorientowania i stworzenia warunków utrudniających konku-rencji
podejmowanie trafnych decyzji.
Dezinformacja przybiera różne formy, np.:
• informacje zmyślone – bez pokrycia w rzeczywistości;8
• informacje zatajone – nierzadko, np. w sprawozdaniach czy reklamach
firmy pomijają niewygodne lub kompromitujące informacje o sobie;
• informacje przekręcone, przeinaczone – np. przejaskrawienie zalet przed-stawianych
produktów lub usług (w reklamie), podawanie zbyt niskich strat
własnych lub zbyt wysokich strat konkurencji;
• informacje dwuznaczne – gdy tę samą informację można interpretować na
różne sposoby, bez możliwości ustalenia, która interpretacja jest prawidłowa.
Dla przedsiębiorcy uciążliwa może też być:
• fragmentaryczność informacji,
• duże rozproszenie,
• szybka dezaktualizacja,
• różnorodność źródeł.
8 W 2002 roku dużo zamieszania w gospodarce światowej spowodowała „kreatywna księ-gowość”
niektórych firm, czyli sfałszowane informacje o ich rzekomo bardzo dobrych wynikach
finansowych.

II. Przedsiębiorca a informacja
To człowiek kształtuje środowisko informacyjne – jest odpowiedzialny za jakość
i ilość docierającej do niego – i do innych – informacji, za sposób jej zorgani-zowania
(bądź nie) w środowisku, w którym działa, za skutki, które ta informa-cja
wywołuje. Czerpiąc z potencjału tkwiącego w informacji wykorzystuje nie
tylko intelekt i doświadczenie, ale też coraz częściej wspiera się narzędziami
informatycznymi.
Środowisko gospodarcze stawia informacji wysokie wymagania. Jednocześnie
jednak obserwuje się niezbyt głęboką świadomość potrzeb informacyjnych
(swoich i innych przedsiębiorców) oraz wiele zachowań informacyjnych, które nie
sprzyjają osiąganiu sukcesów biznesowych. Skutkiem tego decyzje podejmowane
są na bazie informacji o stosunkowo niskiej jakości, co prawdopodobnie nie
pozostaje bez wpływu na konkurencyjność i innowacyjność naszej gospodarki.
Rozdział II proponuje przedsiębiorcom chwilę zastanowienia nad tym, co
wiedzą o swoich potrzebach i zachowaniach informacyjnych, o rolach, jakie
odgrywają w odniesieniu do informacji, o wyborach informacyjnych, jakich
dokonują (świadomie lub nie).
Celem rozdziału jest:
1. Pomoc przedsiębiorcom w uzmysłowieniu i określeniu swoich potrzeb;
2. Promowanie sprzyjających osiąganiu celów zachowań informacyjnych
(aktywnych i celowych);
3. Pokazanie wyborów informacyjnych źródeł przez przedsiębiorców (na pod-stawie
badań);
4. Pomoc dostawcom informacji w lepszym dostosowaniu swojej oferty
do potrzeb biznesu.
Zawartość rozdziału składa się na swego rodzaju „informacyjny profil przed-siębiorcy”.
Charakterystyka ta ma za zadanie doskonalić sprawność informacyjną
przedsiębiorców w świecie nieopanowanej dotąd informacji.

ROLE PRZEDSIĘBIORCY W ODNIESIENIU DO INFORMACJI
• odbiorca – informacje docierają do niego, czy tego chce, czy nie; rejestruje
w świadomości, że istnieją;
• poszukujący informacji – kieruje nim określona potrzeba, podejmuje
celowe działania wyszukiwawcze lub jedynie nastawia się na „wychwyty-wanie”
sygnałów z otoczenia;
• użytkownik, konsument – świadomie przetwarza, analizuje, selekcjonuje,
organizuje, wykorzystuje informacje w działaniu;
• kupujący (klient) i sprzedający – traktuje informację jako towar, jest obiek-tem
oddziaływań informacyjnych o charakterze ekonomicznym;
• twórca, producent – nadaje informacji określoną treść i formę (z myślą
o odbiorcy); bywa także twórcą narzędzi i technologii wspierających naby-wanie,
organizowanie, wyszukiwanie i wykorzystywanie informacji;
• nadawca – generuje/przesyła komunikat z określoną intencją (lub niein-tencjonalnie);
[W środowisku informacji cyfrowej nadawca coraz częściej jest jednocześnie
odbiorcą informacji (a odbiorca staje się nadawcą informacji, np. dopisując komen-tarze
pod tekstem umieszczonym na portalu)].
• menedżer informacji – odpowiada za organizowanie informacji w swoim
przedsiębiorstwie (lub w środowisku indywidualnym/osobistym, np. na
własnym komputerze) w najbardziej efektywny sposób.
Określone role wiążą się z działaniem komercyjnym lub niekomercyjnym.
NIE MA INFORMACJI BIZNESOWEJ BEZ PRZEDSIĘBIORCY.
POTRZEBY INFORMACYJNE PRZEDSIĘBIORCÓW
Czym jest potrzeba informacyjna? Słowo „potrzeba” wskazywać może w tym
przypadku zarówno na stan odczuwania niedoboru (informacji) oraz na
pewnego rodzaju motywację. Motywacja ta jest szczególnie wysoka, gdy brak
(odpowiedniej) informacji zakłóca realizację określonego celu, zaspokojenie
dowolnej innej potrzeby.
Tak więc potrzeby informacyjne uznaje się za bezpośredni bodziec inicjujący
procesy wyszukiwania i zbierania informacji.
Ważne jest uświadomienie sobie obszaru, rozmiaru, jakości i pilności swoich
własnych potrzeb przez przedsiębiorców, z czym wiąże się doskonalenie umiejętno-ści
ich zaspokajania. Potrzeby nieuświadomione najczęściej nie są zaspokojone.

W rzeczywistości potrzeby informacyjne – nawet jednej firmy – nie są jedno-lite
i kształtują się odmiennie w różnym czasie – zależą np. od aktualnej sytuacji
społeczno-gospodarczej, ich zróżnicowanie szczególnie widoczne jest na różnych
poziomach zarządzania (podejmowania decyzji). Im wyższy szczebel zarządzania,
tym bardziej wymagany jest większy stopień agregacji (syntetyczności) informa-cji
i szerszy zakres tematyczny. Na niższych poziomach kierowania informacje
powinny mieć charakter bardziej szczegółowy, o wyspecjalizowanym zakresie
tematycznym.
INFORMACYJNE POTRZEBY przedsiębiorstw i przedsiębiorców (orga-nizacyjne
i indywidualne) są dynamiczne – zmieniają się w czasie zależnie od
zmian w makrootoczeniu, tempa rozwoju danej branży, jak i od zmian w śro-dowisku
wewnętrznym firmy, także stanu wiedzy przedsiębiorców – zmieniają
się bowiem w trakcie (pod wpływem) pozyskiwania i przetwarzania informa-cji.
Wpływa na nie wielkość i charakter przedsiębiorstwa, zasięg działania,
ale także pewne czynniki pozamerytoryczne, np. osobowość i nastawienie
przedsiębiorcy.
Problemem wielu firm jest to, że informacja zbierana zgodnie ze zgłaszanym
zapotrzebowaniem wcale nie jest wykorzystywana w procesie podejmowania
decyzji, lub jest zbierana i interpretowana już po, lub w momencie, gdy decyzja
jest już niemal podjęta. Zdarza się także, że informacja traktowana jest jako
zewnętrzna oznaka statusu organizacyjnego (na podobieństwo takich atrybutów,
jak np. wielkość biura), co oznacza, że szef powinien otrzymywać informację,
nawet jeśli do niczego nie jest mu ona potrzebna. Chociaż potrzeby takie nie
mają racjonalnego charakteru, są to potrzeby znaczące i rzeczywiste (stanowią
część życia gospodarczego).
NIE WSZYSTKIE POTRZEBY INFORMACYJNE PRZEDSIĘBIORSTW
MAJĄ CHARAKTER RACJONALNY.
Racjonalne działania przedsiębiorstwa w sferze informacyjnej wymagają zidenty-fikowania
organizacyjnych potrzeb informacyjnych. Bliższego określenia wyma-gają
np.:
• rodzaj potrzebnych informacji;
• cechy jakościowe i ilościowe informacji;
• intensywność potrzeb;
• cykliczność potrzeb (sporadyczne, systematyczne);
• stopień niezbędności informacji;
• dające się przewidzieć w czasie zmiany w zakresie potrzeb informacyjnych.

TRUDNOŚCI: CZĘSTO NIEMOŻLIWE JEST JEDNOZNACZNE
OKREŚLENIE INFORMACJI POTRZEBNYCH
DO ROZWIĄZANIA ZADANIA/PROBLEMU.
Tam gdzie to możliwe dobrze jest zastosować HIERARCHIZACJĘ POTRZEBNEJ
INFORMACJI. Jedną z propozycji1 jest podział informacji na kategorie:
Kategorie Informacje
A Bardzo ważne i pierwszoplanowe
B Interesujące
C Wykorzystywane okazyjnie
D Całkowicie bezużyteczne
Niektóre podejścia do informacji w nowoczesnym przedsiębiorstwie inno-wacyjnym
uprawomocniają zwrócenie większej uwagi na kategorię informacji
„interesujące”. Mogą to być nawet informacje niepotwierdzone, z niepewnych
źródeł, fragmentaryczne. Traktowane jako inspiracja zawierają duży potencjał
tworzenia pomysłów unikatowych, trudnych do skopiowania, rozwiązań, których
nie ma nikt inny, pozwalają poeksperymentować, wyjść poza rutynę.
TRAKTUJ INFORMACJĘ JAKO TWORZYWO INSPIRACJI,
INNOWACYJNOŚCI, PRZEWAGI KONKURENCYJNEJ.
Mówiąc o potrzebach informacyjnych przedsiębiorców warto zwrócić uwagę na
różne możliwe wymagania użytkowników, z których niestety, często sami nie
zdają sobie sprawy.
Wymagania dotyczące treści, np.:
• Czego ma dotyczyć poszukiwana informacja? Jaki jest jej zakres treściowy?
Jaki okres ma obejmować? Z jakiego obszaru – kraju, województwa, powiatu,
z Europy, ze świata?
• Czemu ma służyć zebrana informacja? Do jakich zadań zostanie wykorzy-stana?
Do rozwiązania jakich problemów?
• Czy informacja ma być bardzo szczegółowa, czy może być bardziej ogólna?
• Czy zależy nam na zebraniu możliwie kompletnej informacji na dany temat,
czy zadowolimy się informacją fragmentaryczną?
1 B. Martinet, Y_M. Marti: Wywiad gospodarczy. Pozyskiwanie i ochrona informacji. Warszawa
1999, s. 77.

• Na jakich cechach jakościowych informacji zależy nam najbardziej – aktu-alność,
nowość, precyzja, rzetelność, unikatowość, użyteczność, wiarygod-ność,
neutralność?
• Czy chcemy informację na wyłączność (taką, której nie ma nikt inny) –
zwykle taka informacja zbierana jest na indywidualne zamówienie przez
instytucję komercyjną.
W jakiej formie i postaci ma być dostarczona i przedstawiona informacja?
• W postaci danych statystycznych, wykresów, schematów, tabel, raportów,
rankingów i in.?
• Na jakim nośniku? Drukowana? Elektroniczna? On-line?
• W jakim stopniu i zakresie informacja ma zostać przetworzona/zinterpre-towana?
Czy wystarczy zestawienie źródeł, czy wymagane jest opracowanie
analityczno-syntetyczne? Streszczenie?
• Jak obszernej informacji oczekujemy?
• W jakim języku (polskim czy obcym)? Język potoczny? Prawniczy? Tech-niczny?
Inny specjalistyczny?
• Czy informacja ma zostać utrwalona na jakimś nośniku, czy interesuje nas
przekaz ustny?
• Jak ma być dostarczona? Pocztą tradycyjną lub elektroniczne (email)? Oso-biście?
Termin i koszty uzyskania informacji (za zlecenie):
• Jakiego typu źródła (i ile) mają zostać przeszukane, w jakim czasie?
• Jakimi środkami finansowymi dysponujemy, ile możemy zapłacić? (Jasne
określenie relacji pomiędzy zakresem usługi informacyjnej a jej kosztami).
W BIZNESIE INFORMACJA MA WARTOŚĆ TYLKO WTEDY, GDY
ZASPOKAJA POTRZEBY INFORMACYJNE PRZEDSIĘBIORSTWA,
KIEDY WŁAŚCIWA OSOBA OTRZYMUJE JĄ W ODPOWIEDNIM CZA-SIE
I W ODPOWIEDNIEJ FORMIE.
Ze wszystkich badań prowadzonych w ramach projektu Mazowieckie Centrum
Informacji Gospodarczej wynika, że w centrum zainteresowania odbiorców
znajdują się przede wszystkim informacje z zakresu prawa i informacje finansowe
– wcześniej potrzeby zgłaszano głównie w zakresie możliwości dofinansowania
z funduszy Unii Europejskiej. Ten ostatni typ informacji zdaje się maleć na
rzecz informacji o potrzebach klientów i odbiorców produkowanych towarów
i świadczonych usług. Przedsiębiorcy podkreślają też znaczenie informacji doty-czących
rynku, na jakim działa firma, czy też działalności firm konkurencyjnych.

Przedstawiciele firm średnich rzadziej niż małych wymieniali Internet jako źródło
informacji, częściej wskazując prasę, dzienniki ustaw, publikatory urzędów2.
Wśród potrzeb przedsiębiorców na pierwszy plan wysuwa się potrzeba usyste-matyzowania
dostępnych informacji. Badani wskazują, iż dużą rolę do odegrania
w tym procesie mają instytucje okołobiznesowe czy administracja. Przedsiębiorcy
przedstawiają to w taki sposób: „[…] potrzebne jest miejsce, w którym zebrane
byłyby informacje z danej dziedziny z takim przewodnikiem, żeby można było się
w tym zorientować nawet laikowi. Niby są takie portale internetowe, ale tam jest
[…] mnóstwo informacji, której nie można ani zrozumieć, ani wyselekcjonować”,
„[…] dziś problemem jest nie tyle brak informacji, co potrzeba jej uporządkowa-nia,
uczynienia bardziej czytelną, technologie informatyczne są tu doskonałym
narzędziem, ale chyba wciąż niedostatecznie wykorzystywanym”3.
PRZEDSIĘBIORCA – REALNY LUB POTENCJALN Y UŻYTKOWNIK ORAZ
TWÓRCA INFORMACJI BIZNESOWEJ
Chociaż informacja (prawdopodobnie) istnieje obiektywnie, przez człowieka jest
odbierana, interpretowana i oceniana subiektywnie.
Przedsiębiorca jako użytkownik informacji
Każdy z nas jest potencjalnym (prawdopodobnym) użytkownikiem informacji,
tzn. że może nim zostać w rzeczywistości zachęcony treścią lub formą wiadomości.
Wśród użytkowników informacji biznesowej wyróżniamy użytkowników
instytucjonalnych oraz indywidualnych.
Użytkownicy instytucjonalni: MSP, firmy międzynarodowe, instytucje finan-sowe,
inwestorzy instytucjonalni, ministerstwa, urzędy państwowe, instytucje
samorządowe, instytucje okołobiznesowe, wywiadownie gospodarcze, uniwer-sytety,
media;
Użytkownicy indywidualni: menedżerowie firm, pracodawcy, urzędnicy,
inwestorzy, uczestnicy rynku giełdowego (emitenci, maklerzy), reklamodawcy,
potencjalni biznesmeni (osoby zakładające firmę), poszukujący pracy, dziennika-rze,
pracownicy naukowi i studenci, hobbyści, pasjonaci zagadnień gospodarczych.
Można ich podzielić na dwie kategorie:
• poszukujących informacji biznesowej w związku z wykonywaną pracą;
2 Raport: Wykorzystanie formalnych i nieformalnych, s. 25–27.
3 Tamże, s. 44.

• poszukujących informacji w kontekście pozazawodowym (do rozwoju
osobistego).
Sposób wykorzystania (stopnia przyswojenia, przetworzenia) informacji czę-sto
jest zależny od zajmowanego w firmie stanowiska: (np. dyrektor, kierownik,
analityk, doradca, ekspert, akwizytor, handlowiec, pracownik badawczy, sekre-tariat,
infolinia), celu, dla jakiego została zebrana, czasu jaki został przeznaczony
na jej zdobycie (może być niepełna)…
Użytkownik informacji może:
• korzystać z informacji: sporadycznie, rzadko, często, systematycznie;
• sięgać do informacji: przypadkowej (na którą trafia) lub do informacji
precyzyjnie wyszukanej i wyselekcjonowanej;
• gromadzić informację: w ściśle określonym celu lub bez jasnego celu (na
wszelki wypadek).
NIE MA INFORMACJI BEZ ODBIORCY.
TA SAMA INFORMACJA MOŻE MIEĆ RÓŻNE ZNACZENIE/WARTOŚĆ
DLA RÓŻNYCH ODBIORCÓW (UŻYTKOWNIKÓW).
TA SAMA INFORMACJA W RÓŻNYCH PRZEDZIAŁACH CZASOWYCH
MA RÓŻNE ZNACZENIE DLA TEGO SAMEGO ODBIORCY
– bo zmienia się stan jego wiedzy, bo rozwiązuje odmienne problemy, etc.
Przedsiębiorcy nie są jednorodną grupą użytkowników
KAŻDY UŻYTKOWNIK JEST INNY.
(kieruje się innymi potrzebami, celami, zachowaniami informacyjnymi)
Przedsiębiorca jako twórca informacji
W rozdziale I Informacja wewnątrz firmy, zarządzanie informacją pokazano, że
wiele informacji powstaje w firmie – zarówno dla odbiorców/użytkowników
wewnętrznych, jak i zewnętrznych. Aby informacja była użyteczna musi spełniać
parametry, których oczekuje rzeczywisty lub potencjalny, domniemany odbiorca.

CZY JAKO PRZEDSIĘBIORCA ZWRACASZ UWAGĘ NA DOKŁAD-NOŚĆ,
AKTUALNOŚĆ, MOŻLIWOŚĆ WERYFIKACJI… – WYSOKĄ
JAKOŚĆ SWOJEJ INFORMACJI, KTÓRĄ TWORZYSZ?
KLIENCI OCZEKUJĄ OD PRZEDSIĘBIORSTW RZETELNYCH INFOR-MACJI
ZAMIAST REKLAM.
CZY WPROWADZASZ DO OBIEGU INFORMACJE NIESPRAWDZONE?
CZY SPECJALISTYCZNY JĘZYK NIE UTRUDNIA ODBIORU INFORMA-CJI
O PRZEDSIĘBIORSTWIE NA TWOJEJ STRONIE WWW?
PAMIĘTAJ, ŻE JAKO UŻYTKOWNIK, TEŻ OCZEKUJESZ
WARTOŚCIOWEJ INFORMACJI.
ZACHOWANIA INFORMACYJNE PRZEDSIĘBIORCÓW
O zachowaniach informacyjnych
Przedsiębiorca, który znalazł się w sytuacji wymagającej zasilenia informacją,
podejmuje określone zachowania nakierowane na pozyskanie informacji i w ten
sposób zbliża się do stanu dla niego korzystnego (pożądanego).
Zachowania informacyjne to celowe działania zmierzające do zaspokojenia
potrzeb informacyjnych.
Zaliczyć do nich także należy coraz częściej spotykane (szczególnie w Interne-cie)
korzystanie z informacji pozyskanej przypadkowo, napotkanej „przy okazji”
poszukiwania zupełnie innych informacji.
Powstrzymanie się od działania jest również działaniem i wyraża się określo-nym
zachowaniem.
W Raporcie MCIG4 zachowania informacyjne odniesione zostały do:
postaw kadry kierowniczej przedsiębiorstw odnośnie pozyskiwania, ana-lizy
i wykorzystywania informacji oraz stosowanych w tym zakresie narzędzi
i metod; Ponadto włączono tu zarządzanie procesem wykorzystywania infor-macji
w małych i średnich firmach np. poprzez powoływanie i funkcjonowanie
pracowników i działów dedykowanych zdobywaniu informacji, odpowie-dzialnych
za analizę i zestawianie informacji do konkretnych celów; wyko-rzystywanie
technologii i oprogramowania wspierających proces szukania
i zdobywania informacji; korzystanie z usług zewnętrznych, zapewniających
dostęp do potrzebnej informacji wraz z oceną źródeł informacji; podejście
4 Raport: Badanie zachowań informacyjnych…,

do komercyjnych i niekomercyjnych nadawców/źródeł informacji i postawy
menedżerów odnośnie ponoszenia opłat za dostęp do informacji).
Do kluczowych wzorów zachowań informacyjnych w przedsiębiorstwach
należy zaliczyć postawy menedżerów przedsiębiorstw odnośnie zdobywania,
analizy i wykorzystywania informacji oraz stosowanych przez nich w tym zakre-sie
metod.
W przywołanym wyżej raporcie w małych i średnich przedsiębiorstwach woje-wództwa
mazowieckiego występują bardzo zróżnicowane postawy menedżerów
w zakresie pozyskiwania oraz wykorzystania informacji. Ich zakres obejmuje
postawy od biernych, polegających na oczekiwaniu na gotowe informacje
i biernym ich posiadaniu, do postaw aktywnych, związanych z wykorzysty-waniem
zaawansowanych metod i technologii poszukiwania informacji, ich
pogłębionej analizy i efektywnego wykorzystania w zarządzaniu.
Określone zachowania informacyjne wypływają nie tylko z siły potrzeb infor-macyjnych,
ale także:
• z uświadomienia sobie roli, jaką informacja pełni w biznesie;
• z cech osobowościowych przedsiębiorców;
• znajomości źródeł, ich dostępności;
• czasu i funduszy, jakimi dysponujemy;
• a także z umiejętności/sprawności docierania do informacji.
Analizując preferowane przez przedsiębiorców źródła informacji (głównie
Internet, media i kontakty nieformalne) można odnieść wrażenie, że najchętniej
docieramy do tych źródeł, do których dostęp nie jest kłopotliwy, których pozyska-nie
zajmuje nam najmniej czasu, wymaga najmniej wysiłku. Takie „ekonomiczne”
podejście ma oczywiście swoje uzasadnienie.
Za mniej zrozumiałe trzeba uznać wypowiedzi przedsiębiorców, z których
wyłania się obraz „przedsiębiorców-intuicjonistów”, np. „[…] jeśli się dobrze
poszuka, to się znajdzie […] a jak się nie znajdzie, to trzeba podejmować decyzję
na wyczucie, […] nawet prowadząc dużą firmę nie należy zapominać o intuicji”;
„[…] czasami nie można zdobyć niezbędnych informacji i trzeba improwizować”;
„[…] z mojej perspektywy mogę zdobyć potrzebne mi informacje, choć nigdy nie
miałam sytuacji, że miałam „pełny obraz”.
I jeszcze jedna wypowiedź przedsiębiorcy: „[…] okazało się, że można te
informacje znaleźć np. w Internecie czy prasie specjalistycznej, nie były to może
informacje najbardziej aktualne, ale jak na nasze potrzeby wystarczające”5.
5 Raport: Wykorzystanie formalnych i nieformalnych…, s. 37–38.

Do zastanowienia się:
CZY INFORMACJĘ MOŻE ZASTĄPIĆ INTUICJA,
IMPROWIZACJA? NA JAK DŁUGO?
CZY MOŻNA BUDOWAĆ BIZNES NA INFORMACJACH PRA-WIE
AKTUALNYCH, PRAWIE WIARYGODNYCH I NIEMAL
SPRAWDZONYCH?
Warto może w tym momencie przytoczyć, że za najważniejsze dla przedsię-biorstw
cechy źródeł informacji przedsiębiorcy uznawali: wiarygodność informa-cji,
łatwość dostępu i wyszukiwania potrzebnych informacji oraz ich aktualność6.
Zachowania informacyjne przedsiębiorców w świetle wyników badań MCIG7
Co ciekawe, prawie wszyscy badani identyfikują gromadzenie i analizę informacji
jako proces charakterystyczny (jedynie) dla służb finansowo-księgowych. Wszy-scy
zgadzają się, że bez zasilenia informacją działy te nie mogłyby funkcjonować.
Wagę informacji (procesów gromadzenia, przetwarzania i analizowania infor-macji)
dostrzeżono także w realizacji projektów, w tym współfinansowanych ze
środków Unii Europejskiej. Wydaje się, że wymogi formalne wobec realizowanych
w ramach programów europejskich działań uzmysłowiły badanym przedsiębior-com
znaczenie procesów zarządzania informacją.
Obecność w małych i średnich przedsiębiorstwach pracowników (lub działów)
dedykowanych zdobywaniu informacji
Jedynie w 1/3 przedsiębiorstw występują wyodrębnione stanowiska, lub działy,
dedykowane poszukiwaniu i zdobywaniu informacji potrzebnych przedsię-biorstwu.
Ze zrozumiałych względów najrzadziej wydzielenie tych obowiązków
występuje w mikroprzedsiębiorstwach.
Można sądzić, że w pozostałych mazowieckich małych i średnich przedsię-biorstwach
do zdobywania informacji niezbędnych do funkcjonowania firm
nie podchodzi się priorytetowo. W firmach tych nie ma najczęściej procedur
związanych ze zdobywaniem informacji, nie występuje także myślenie perspekty-wiczne
związane z przewidywaniem tego, jakie informacje mogą być w przyszłości
przedsiębiorstwu potrzebne. Poszukiwaniem informacji zajmują się wszyscy lub
6 Raport: Badanie zachowań informacyjnych…, s. 37.
7 Opracowano na podstawie raportów MCIG: Badanie zachowań informacyjnych… oraz
Wykorzystanie formalnych i nieformalnych…

część pracowników, odpowiednio do zakresu ich obowiązków. Można zatem
wnioskować, że przedsiębiorstwa te nie planują rozwoju na bazie informacji i wie-dzy,
koncentrując się raczej na bieżącym, doraźnym działaniu. W zdecydowanej
większości przypadków w firmie nie ma jednej, wyznaczonej osoby, która byłaby
odpowiedzialna za pozyskiwanie potrzebnych informacji. Często zarząd firmy
jest tym organem, który odpowiada jednocześnie za poszukiwanie, pozyskiwanie
i analizę informacji z zewnątrz firmy.
Wykorzystywanie przez małe i średnie przedsiębiorstwa usług pomagają-cych
w dostępie do informacji
W 71,8% małych i średniej wielkości przedsiębiorstw z województwa mazo-wieckiego
nie korzysta się na zasadach komercyjnych z usług banków danych,
firm konsultingowych lub innych instytucji komercyjnie pomagających
w zdobywania informacji. W wielu przypadkach jako uzasadnienie podawane
były czynniki finansowe nie pozwalające małym i średnim przedsiębiorstwom
na kupowanie informacji. Inny pojawiający się argument to niedostrzeganie
przez menedżerów przedsiębiorstw konieczności korzystania z tych usług, gdyż –
ich zdaniem – pracownicy przedsiębiorstw są w stanie samodzielnie pozyskać
potrzebne informacje i wiedzę.
Najrzadziej z usług komercyjnych instytucji dostarczających informacji korzy-stają
mikroprzedsiębiorstwa (15,5% spośród nich korzysta na zasadach komer-cyjnych
z usług dostawców informacji), najczęściej zaś średnie przedsiębiorstwa,
których 30,8% korzysta na zasadach komercyjnych z usług różnych dostawców
informacji.
Postawy menedżerów odnośnie ponoszenia opłat za dostęp do informacji
43,5% badanych przedsiębiorstw nie płaci za dostęp do żadnych informacji.
45,9% przedsiębiorstw płaci za dostęp do niektórych informacji, a 6,9% przed-siębiorstw
za dostęp do większości informacji. Z wywiadów wynika także, że
większość firm, które w jakiś sposób ponoszą wydatki na informacje, inwestuje
głównie w informacje niezbędne do bieżącego funkcjonowania (prawne, księ-gowo-
finansowe, związane z przetargami) lub bezpośrednio przekładające się
na zysk (informacje o potencjalnych klientach lub o potencjalnych rynkach).
Przedsiębiorstwa najczęściej płacą za dostęp do informacji księgowych i zwią-zanych
ze sprawami kadrowymi oraz za dostęp do regulacji prawnych. Przed-siębiorstwa
ponoszą również opłaty za informacje o firmach konkurencyjnych
i o całej branży, w której funkcjonują, sytuacji przedsiębiorstwa na tle konkurencji,

działań konkurencji, trendów rynkowych oraz (potencjalnych) kontrahentów,
możliwości nowych inwestycji, wejścia na nowe rynki. Opłaty wnoszone są
także za informacje dotyczące przetargów, dostęp do informacji o klientach lub
potencjalnych klientach. Ponad 20% przedsiębiorstw ponosi opłaty za dostęp do
informacji o innowacyjnych rozwiązaniach i nowych technologiach.
Zdaniem większości respondentów bezpłatny dostęp do informacji powinien
przede wszystkim obejmować dane dotyczące wiarygodności finansowej klientów
lub kontrahentów oraz informacji związanych z ogłaszanymi przetargami. Badani
wygłaszali również opinie, zgodnie z którymi bezpłatne powinny być wszystkie
informacje ogólne, których przygotowanie nie wymaga dużych nakładów pracy.
W przyszłości przedsiębiorcy są gotowi ponosić opłaty głównie za dostęp do
informacji przekładających się bezpośrednio na zysk ekonomiczny, informacji
księgowych i prawnych, ułatwiających dostęp do klientów i potencjalnych klien-tów
oraz umożliwiające weryfikację wiarygodności kontrahentów.
Postawy odnośnie wykorzystywania informacji
W większości badanych, małych i średnich, przedsiębiorstw nie są wdrażane
żadne procedury związane z procesem wykorzystywania zdobytych informacji.
W małych przedsiębiorstwach informacje przekazywane są bezpośrednio do osób
nimi zainteresowanych. Z wywiadów z menedżerami wynika, że najczęściej to
prezes lub właściciel przedsiębiorstwa rozdziela informacje pomiędzy pracow-ników.
W większych, średnich przedsiębiorstwach informacje są przetwarzane
bezpośrednio przez pracowników, do których trafiają, lub przekazywane są do
działów księgowych i działów analiz. W stosunkowo dużych średnich przed-siębiorstwach,
których rozmiar uniemożliwia lub bardzo utrudnia centralne
zarządzanie informacją tworzone są często działy lub stanowiska odpowiedzialne
za analizy i przetwarzanie informacji.
Zarządzanie procesem wykorzystywania informacji w przedsiębiorstwach
We wszystkich małych przedsiębiorstwach, badanych podczas wywiadów indy-widualnych,
procesem wykorzystywania uzyskanych informacji zarządzała
jedna osoba. W większości przypadków był to prezes/właściciel przedsiębiorstwa,
który wstępnie analizował informacje, a następnie przekazywał je odpowiedniemu,
według zakresu obowiązków, pracownikowi. W przedsiębiorstwach, które opie-rają
zarządzanie informacją na tym modelu może jednak dochodzić do zatorów
informacyjnych. W średnich przedsiębiorstwach to rozwiązanie może okazać się
nieproduktywne i nieefektywne.

Jedynie w 9% przedsiębiorstw za zarządzanie informacją odpowiedzialny
jest wyznaczony do tego celu menedżer, dyrektor lub specjalista. Rozwiązanie
to sprzyja efektywnemu, bieżącemu zarządzaniu procesem przetwarzania i anali-zowania
informacji. Respondenci w wywiadach przyznawali, że funkcjonowanie
w przedsiębiorstwie jednej osoby, która posiadałaby pełną, przeglądową wiedzę
oraz udzielała konsultacji i rozdzielała zadania analityczne na inne, najbardziej
do tego odpowiednie stanowiska, usprawniłoby proces analizowania informacji
oraz ich dalszego wykorzystywania przez przedsiębiorstwo.
Il. 2–1.
Funkcjonowanie osób i działów odpowiedzialnych za analizę i zestawianie
informacji do konkretnych celów
W większości badanych przedsiębiorstw (59,1%) nie funkcjonowały wydzielone
działy lub stanowiska odpowiedzialne za analizowanie i zestawianie informacji.
Funkcja ta najczęściej była rozdzielona pomiędzy poszczególnych pracowni-ków
– głównie handlowców. W przedsiębiorstwach średniej wielkości funkcja
analizowania informacji najczęściej zostaje przypisana do odpowiednich stano-wisk
bądź działów.

Il. 2–2.
Respondenci wskazywali najczęściej na następujące ich przykłady: specjalista
ds. pozyskiwania klientów, dział analiz i doradztwa, komórka analizy danych,
właściwi menedżerowie działów. W przedsiębiorstwach, których charakter działal-ności
związany jest z przetwarzaniem i wykorzystywaniem informacji za te dzia-łania,
aczkolwiek na poziomie wyspecjalizowanym, odpowiedzialnych jest więcej
pracowników – cały dział bądź też nawet wszyscy pracownicy merytoryczni.
Powszechne wydaje się być niedocenianie i samej informacji, i znaczenia zarzą-dzania
informacją. Dotyczy to w zasadzie wszystkich badanych firm i ani wielkość,
ani rodzaj działalności, ani stopień innowacyjności nie zmieniają faktu, że firmy
nie posiadają zdefiniowanej polityki pozyskiwania informacji, nie wydzielają
budżetu na ten cel.
JEDYNIE NIEWIELKA CZĘŚĆ PRZEDSIĘBIORCÓW PODCHODZI DO
INFORMACJI JAKO DO KONKURENCYJNEGO I STRATEGICZNEGO
ZASOBU FIRMY.
Por. rozdz. FUNKCJE INFORMACJI W BIZNESIE s. 13–14

Iii. Narzędzia wyszukiwania informacji w internecie
Powstanie sieci Internet sprawiło, że znajomość zasad wyszukiwania daje szerokie
możliwości nawigowania we wszechświecie informacji. Celem tego rozdziału
jest zaprezentowanie wielu różnych narzędzi do wyszukiwania w Internecie, aby
ułatwić przedsiębiorcom docieranie do znajdującej się w sieci informacji.
Zadaniem narzędzi wyszukiwawczych Internetu jest zapewnienie łatwego
i efektywnego dostępu do treści zasobów informacyjnych zgromadzonych w sieci.
Wybór narzędzi i metoda działania podyktowane są celem, do którego dążymy.
Korzystając z Internetu możemy m.in.:
• przeglądać sieć;
• znaleźć dokument w sieci odpowiadający poszukiwanemu tematowi;
• znaleźć wszystkie dostępne informacje na poszukiwany temat.
Do najbardziej popularnych i wykorzystywanych przez użytkowników należą
wyszukiwarki internetowe. Rozwój metod indeksowania automatycznego, wzrost
mocy obliczeniowej komputerów, wzrastające możliwości personalizowania
wyszukiwarek (dopasowywania ich do indywidualnych potrzeb użytkowników)
wpływają na ciągłą poprawę ich funkcjonowania. Dobrym ich uzupełnieniem
są multi- i metawyszukiwarki, które przekazują zapytanie użytkownika do kilku
wyszukiwarek jednocześnie.
Rozpowszechnione wśród internautów jest także korzystanie z katalogów stron.
Obok katalogów istniejących samodzielnie użytkownicy poszukujący informacji
mogą spotkać katalogi na stronach portali ogólnych (np. katalog.onet.pl, katalog.
wp.pl) i wortali (serwisów tematycznych).
Nowoczesne narzędzia wyszukiwawcze wprowadzają coraz bardziej zaawan-sowane
mechanizmy personalizowania wyników wyszukiwania. Systemy te gro-madzą
informacje o naszych zachowaniach w sieci, o najczęściej odwiedzanych
stronach, preferowanych przez internautów godzinach korzystania z Internetu,
o typach wykorzystywanych urządzeń (komputerach stacjonarnych, urządzeniach
mobilnych i innych). Zestawienie tych wszystkich informacji z wiekiem i płcią
internautów daje potężny materiał informacyjny do działań marketingowych.
Pozwalają one reklamodawcom perfekcyjnie zindywidualizować treści reklam
(tzw. reklama spersonalizowana).
W tym wydaniu pominięto narzędzia dedykowane do zasobów społeczno-ściowego
Internetu (tzw. Web 2.0).

W poszukiwaniach bardziej skomplikowanych przedsiębiorstwa i klienci
indywidualni mogą korzystać z profesjonalnej pomocy agencji infobrokerskich,
wywiadowni gospodarczych i innych podmiotów profesjonalnie zajmujących się
wyszukiwaniem informacji na zlecenie.
WYSZUKIWARKI INTERNETOWE
Trzeba pamiętać, że w samym środku rewolucji narzędzi informacyjno-wyszuki-wawczych
znajduje się człowiek. To on wpisuje zapytanie do pola wyszukiwarki.
O człowieku świadczą nie odpowiedzi, ale pytania.
(Wolter)
Wyszukiwarki internetowe ogólne, horyzontalne (ang. search engines, se-archable
indexes)
Nazywane również szperaczami, są powszechnie uważane za narzędzia najlepiej
spełniające oczekiwania użytkowników. Ich zadaniem jest ułatwienie dotarcia do
stron, plików, specjalistycznych baz danych w Internecie. Są to specjalne programy
indeksujące (automatycznie) dokumenty internetowe1, zapewniające użytkowni-kom
możliwość przeglądania zasobów sieci bez konieczności zaznajamiania się
z jej strukturą. Indeksowanie jest jedną z podstawowych funkcji wyszukiwarek
– polega na zwięzłym i precyzyjnym zapisaniu treści dokumentów, w celu ich
szybkiego odszukania w zbiorze. Pozostałe podstawowe funkcje wyszukiwarek
to przetwarzanie informacji i gromadzenie.
Z uwagi na zakres indeksowanego materiału wyszukiwarki dzielimy na
ogólne (uniwersalne, horyzontalne) oraz specjalistyczne (tematyczne, werty-kalne).
Wyszukiwarki ogólnego przeznaczenia przeszukują wszystkie dostępne
zasoby.
Wbrew stereotypowemu myśleniu, że wszystkie dane i źródła istniejące
w World Wide Web mogą zostać odnalezione przez jeden system wyszukiwaw-czy
(w domyśle: Google), poważne wyszukiwanie w Internecie wymaga zna-jomości
i korzystania z większej liczby narzędzi wyszukiwawczych. Na rynku
wyszukiwarek istnieją ich setki – jedne znikają, inne się pojawiają. Mimo to,
wciąż zdecydowanie najbardziej popularną wyszukiwarką światową jest Google
1 W zależności od wyszukiwarki ich bazy mogą gromadzić od kilkudziesięciu miliardów do
nawet kilku bilionów linków (np. wyszukiwarka firmy Google).

(www.gooogle.com). Udział Google w wyszukiwaniach internautów wynosi
zdecydowanie ponad 90%.
Inne bardziej znane uniwersalne wyszukiwarki to np.:
• Yahoo! (search.yahoo.com),
• Bing (www.bing.com; dawniej live.com, a jeszcze wcześniej: msn.com),
• Yandex2 (www.yandex.ru),
• Ask (www.ask.com),
• Gigablast (www.gigablast.com),
• Exalead (www.exalead.com/search).
Przeszukując zasoby polskiego Internetu warto wziąć pod uwagę dwie polskie
wyszukiwarki: Netsprint (www.netsprint.pl) oraz Szukacz (www.szukacz.pl).
Już najprostszy eksperyment z wpisaniem tego samego zapytania do kilku
wyszukiwarek pokazuje, jak bardzo wyniki wyszukiwania w różnych wyszuki-warkach
różnią się pomiędzy sobą pod względem liczby otrzymanych wyników.
Korzystanie z kilku wyszukiwarek zapewnia maksymalną optymalizację wyni-ków
wyszukiwania, jest jednak kłopotliwe, gdyż nie mamy na to ani czasu, ani
cierpliwości, a najczęściej uznajemy, że wystarcza nam prosta odpowiedź, a nie
jej warianty z kilku źródeł. Doskonałym rozwiązaniem są więc multiwyszuki-warki
(ang. multiple search engines) i metawyszukiwarki (metasearch engines),
które automatycznie przekazują zapytanie użytkownika do kilku wyszukiwarek
jednocześnie.
zob. Multiwyszukiwarki/metawyszukiwarki poniżej.
Korzystanie z ogólnych wyszukiwarek jest intuicyjne. Do okna wyszukiwarki
użytkownik wpisuje najczęściej jedno lub dwa słowa kluczowe. Bardziej zaawanso-wani
użytkownicy Internetu dopisują słowa bardziej specjalistyczne lub posługują
się sekwencją słów – wpisują np. tytuł poszukiwanego dokumentu czy nazwę
instytucji (należy je ująć w cudzysłów) oraz korzystają z wyrażeń logicznych (np.
z użyciem operatorów AND OR, NOT).
Większość wyszukiwarek pozwala użytkownikom uściślać zapytania poprzez
takie funkcjonalności jak:
• możliwość stosowania operatorów algebry Boole’a;
• oznaczenie przedziału czasowego (podanie lat, a nawet dni czy miesięcy,
z których pochodzić ma informacja);
2 Rosyjski Yandex, zajmuje czwarte miejsce na rynku wyszukiwarek, jednak udział tej wyszuki-warki
wynosił w 2012 r. zaledwie 0,34%. W Europie wynosi ok. 40% (w badaniach Rosję zaliczono
do Europy).

• wskazanie miejsca występowania poszukiwanych terminów w dokumencie
(np. tytuł, adres URL, odnośniki);
• zawężenie poszukiwań do określonej domeny (np. com, gov, eu, mil) lub
serwera;
• określenie formatu poszukiwanych dokumentów, np. formaty plików
w pakietach Microsoft Office i Open Office, PDF, Lotus 1–2-3, PostScript,
DejaVu, WordPerfect itd.;
• wybór języka wyszukiwanych dokumentów;
• wyszukiwanie w wynikach bieżącej listy trafień.
Funkcje te dostępne są najczęściej poprzez formularz: Wyszukiwanie
zaawansowane.
Wyszukiwarki są niezastąpione w przypadku zapytań szczegółowych.
Poniżej – na przykładzie poszukiwań w wyszukiwarce Google – pokazano
kilka przykładów odnoszących się do stosowania lub pomijania cudzysłowu,
zwiększania szczegółowości zapytań oraz stosowania operatorów algebry
Boole’a (AND, OR).
Użycie cudzysłowu oznacza, że zależy nam na wyszukaniu dokładnie takiego
wyrażenia, jak zapisano w cudzysłowie. Takie działanie znacznie zmniejsza liczbę
wyszukanych odnośników i podnosi precyzję wyszukania. Aby pokazać dynamikę
Internetu (codziennie miliony stron powstaje i znika) przeprowadzono dokład-nie
to samo wyszukiwanie dzień po dniu. Wyniku z obydwu dni ujęto w tabeli.
Tab. 3–1. Użycie cudzysłowu w wyszukiwarce Google
Zapytanie "bazy danych przedsiębiorstw" bazy danych przedsiębiorstw
Liczba rezultatów
108 000
1 340 000
(około)
108 000
25 900 000
Zapytanie „bazy danych w przedsiębiorstwie” bazy danych w przedsiębiorstwie
Liczba rezultatów
1 030 000
1 560 000
(około)
302 000
1 560 000
Zapytanie “bazy danych w przedsiębiorstwach” bazy danych w przedsiębiorstwach
Liczba rezultatów
(około)
99
895 000
894 000
Źródło: badanie własne (18 i 19 lutego 2013 r.)
Ujmowanie w cudzysłów szczegółowych wyrażeń – np. „finansowanie msp
z funduszy unijnych” (a więc wytypowanie stron, na których znajduje się dokład-nie
takie wyrażenie) może czasem skutkować zbyt małą liczbą rezultatów (3

wyniki – 18.02.2013 r.). Wtedy lepiej jest pominąć cudzysłów (należy przejrzeć
2–3 pierwsze strony z wynikami 271 000 rezultatów).
Uwaga: W czasie wpisywania wyrażenia „finansowanie msp z funduszy unijnych”
Google podpowiada także następujące wpisy: finansowanie msp z ue, finansowanie
msp z funduszy ue.
Uszczegóławiając interesujące nas zagadnienie (np. „biznes plan”) warto wskazać
konkretny aspekt (tu: „pisanie biznes planu”). Z tabeli 3–2. jasno wynika, jak
znacząco poprawia to możliwość dotarcia do tego, czego szukamy.
Tab. 3–2. Porównanie zapytania szczegółowego i ogólnego w wyszukiwarce
Google
Zapytanie „pisanie biznes planu” „biznes plan”
Liczba rezultatów
(około) 43 100 1 660 000
Podpowiedzi Googla
(wyszukiwania
podobne do…)
ile kosztuje napisanie biznes planu;
biznes plan; pisanie biznes planów;
przykładowy biznes plan; biznes plan
wzór; jak napisać biznes plan; wzory
biznes planu; zasady pisania biznes planu
biznes plan; biznes plan przykłady;
biznes plan gotowy; biznes plan
chomikuj; biznes plan ściąga;
darmowy biznes plan; biznes plan
restauracji; biznes plan definicja
Źródło: badanie własne (18.02.2013 r.)
Z uwagi na ogromną liczbę indeksowanych dokumentów, wyszukiwarki
ogólne słabo nadają się do formułowania zapytań na tematy ogólne (np. biznes,
gospodarka, finanse), gdyż w odpowiedzi użytkownik otrzymuje setki tysięcy
lub nawet miliony trafień. Wśród takiej liczby nie sposób wyłowić wielu cen-nych
źródeł, które z powodu mniejszej popularności nie pojawiają się w pierw-szych
wynikach odpowiedzi wyszukiwarki (na pierwszej stronie). Niezastąpione
w poszukiwaniach zagadnień ogólnych są katalogi (ang. directories).
Zob. rozdz. KATALOGI TEMATYCZNE.
Zastanów się nad tym, czego szukasz. Spróbuj wyrazić
to najbardziej precyzyjnie, jak potrafisz.
Nie zapominaj o cudzysłowie,
gdy wyszukujesz wyrażenia (frazy).
Nie zapominaj o tym, że język polski jest językiem flek-syjnym
(z odmianą przez przypadki i odmienną formą
w liczbie pojedynczej i mnogiej). Wprowadź do wyszuki-warki
różne warianty zapytania.

Tab. 3–3. Zastosowanie operatorów w wyszukiwarce Google
Forma zapisu Liczba rezultatów
(około) Wyjaśnienie
„bazy danych” AND przedsiębiorstwo 888 000 Strony zawierają zarówno wyrażenie „bazy
danych” jak i słowo przedsiębiorstwo
„bazy danych” OR przedsiębiorstwo 48 500 000 Strony zawierają dowolnie wyrażenie „bazy
danych” lub słowo przedsiębiorstwo
„bazy danych” -przedsiębiorstwo 5 780 000
Strony zawierające wyrażenie „bazy danych” ale
bez słowa przedsiębiorstwo
(umieszczamy znak minus przed niepożądanym
słowem)
Źródło: badanie własne (18.02.2013)
Warto korzystać z formularza wyszukiwania zaawansowanego w wyszuki-warkach3.
Jest bardzo pomocny. Możemy konstruować specjalistyczne polecenia
(instrukcje wyszukiwawcze) bez znajomości składni zapytań i działania różnego
rodzaju operatorów (zob. il. 3–1).
Przykład: korzystamy z formularza wyszukiwania zaawansowanego, gdzie
wpisujemy dyspozycję: znajdź wszystkie słowa: finansowanie msp z funduszy
ue w okresie od 2011 do 2012. Ostatnia aktualizacja: w ciągu ostatniego roku; typ
pliku: Microsoft Powerpoint (.ppt).
Tym samym w oknie wyszukiwarki automatycznie zostaje wpisana instruk-cja
wyszukiwawcza „finansowanie msp z funduszy ue 2011..2012 filetype:ppt
2011..2012”.
3 W wyszukiwarce Google znajduje się obecnie (luty 2013 r.) u dołu strony.

Il. 3–1. Formularz wyszukiwania zaawansowanego w wyszukiwarce Google
W ten sposób znaleźliśmy 50 zaktualizowanych w ostatnim roku prezentacji
w programie PowerPoint, w których pojawiają się wszystkie wpisane przez nas
słowa. Niestety, nie jest to równoważne z tym, że wszystkie prezentacje dotyczą
pożądanego tematu (należałoby wykorzystać pole: dokładnie to wyrażenie).
UWAGA: Należy uważać na skróty w wyszukiwarkach międzynarodowych, np.
skrót MSP wcale nie oznacza tam „małych i średnich przedsiębiorstw”. Znaj-dziemy:
Michigan State Police, Moovie Star Planet, Manic Street Preachers, Mea-surements
of Student Progress, Managing Successful Programmes, Mathematical
Sciences Publishers, Member of the Scottish Parliament i bardzo wiele innych.
WYSZUKIWARKA JEST ROBOTEM.
W OCENIE INFORMACJI NIC NIE ZASTĄPI CZŁOWIEKA.

Multiwyszukiwarki/metawyszukiwarki
Multiwyszukiwarki/metawyszukiwarki (ang. multiple search engines, meta
search engines) – posługują się zewnętrznymi zasobami sieci bez tworzenia
własnych baz danych.
Metawyszukiwarki są to serwisy internetowe, które nie posiadają własnej bazy
danych, ale potrafią wysłać nasze zapytanie do kilku lub kilkunastu samodzielnych
szperaczy, odebrać je od nich i przedstawić w przejrzystej formie.
Metawyszukiwarki można podzielić na trzy kategorie.
1. Najprostsze, obsługują wiele stron WWW, a użytkownik wybiera usługę,
z której chce skorzystać (Google, Yahoo! Search itp.) np.: www.itools.com
2. Realizuje wiele zapytań, kontaktując się kolejno z poszczególnymi serwi-sami
np. Dogpile
3. Zapytania są realizowane jednocześnie, a algorytm tworzy jednolitą listę
linków np. Ixquick, WebCrawler czy MetaCrawler
Poniżej kilka przykładowych metawyszukiwarek.
Dogpile (www.dogpile.com)
Dogpile wyświetla tylko najlepsze wyniki z każdej wyszukiwarki, dzięki czemu
można uniknąć konieczności użycia każdego narzędzia oddzielnie. Dogpile
zapewnia także bardzo przydatną funkcję, która nie jest dostępna w Google,
czyli wyszukiwanie plików dźwiękowych i multimedialnych. Korzysta z : Google,
Yahoo, Live Search, Ask.com, Search.
Ixquick (www.ixquick.com)
Ixquick prowadzi wyszukiwanie w wyszukiwarkach całego świata w dowolnym
z 18 języków (niestety, źle radzi sobie z obsługą polskich znaków, należy wpisy-wać
litery bez polskich znaków diakrytycznych). Ixquick przyznaje stronie jedną
gwiazdkę za każdą wyszukiwarkę, która umieściła ją w pierwszej dziesiątce swoich
wyników. Nie rejestruje adresów IP, dzięki czemu reklamuje się jako wyszuki-warka,
która najlepiej chroni prywatność użytkownika.
Yippy4 (www.yippy.com)
Yippy to metawyszukiwarka, wysyłająca zapytania informacyjne do kilku naj-popularniejszych
wyszukiwarek, łączy otrzymane rezultaty i za pomocą ran-kingowania
porównawczego generuje uporządkowaną listę wyników. Zamiast
wyświetlania milionów wyników w jednej długiej liście, rezultaty grupowane są
w „chmury tematyczne” (clouds), co ułatwia dokładne dotarcie do poszukiwanej
4 Dawniej Clusty.

informacji a także odkrywanie niespodziewanych relacji pomiędzy wynikami.
Informacje możemy wyświetlać według różnych kategorii, w zależności od typu
informacji jakich szukamy (tekst, obrazy, mapy, blogi, wikipedia…). Yippy jest
dostosowana do wykorzystywania na urządzeniach mobilnych.
MetaCrawler (www.metacrawler.com)
Przeszukuje zasoby wyszukiwarek Google, Yahoo, Yandex. Bardzo wyraźnie
oddziela linki sponsorowane od linków niekomercyjnych.
Metasearch Search Engine - Search.com (www.search.com))
Przeszukuje zasoby wyszukiwarek Google, Bing.
UWAGI OGÓLNE:
• Multi- i metawyszukiwarki zwykle podpowiadają opcje wyszukiwania;
oddzielą linki sponsorowane od rezultatów niekomercyjnych.
• Najlepiej porównywać ich działanie wpisując w nie to samo wyrażenie.
Jedne lepiej obsługują obszary ekonomiczno-społeczne, inne matema-tyczno-
przyrodnicze.
Tab. 3–4. Wyszukiwanie w metawyszukiwarkach dla zapytania „pisanie biznes
planu”
Google 43 100
multi-/meta
liczba rezultatów (około)
przeszukano wyszukiwarki
wyszukiwarka
uwagi
Dogpile Ponad 20 stron linków Google, Yahoo, Live Search, Ask.com,
Search
Ixquick 2 430 Serwer proxy
Yippy najlepsze 94 rezultaty z przynajmniej
29 100 Nie podano
MetaCrawler Ponad 20 stron linków Google, Yahoo, Yandex
Search.com 17 stron linków
Dużo linków sponsorowanych Google, Bing
Dosyć trudno wskazać tu, jak konkretnie multiwyszukiwarki różnią się liczbą
rezultatów (poprzestałam na „przekliknięciu” 20 stron linków), co wynika z braku
liczenia wyników łączonych z kilku wyszukiwarek. Wyraźnie jednak widać, że
wykorzystywana jest nie tylko Google! Im więcej wyszukiwarek włączanych
jest w wyszukiwanie metawyszukiwarki, tym więcej wyników (dlatego trudno
je policzyć).

Wyszukiwarki specjalistyczne
Wyszukiwarki specjalistyczne (wertykalne) działają najczęściej w tzw. głębo-kiej/
niewidocznej sieci.
(Zob. rozdz. UKRYTY INTERNET).
Na głęboką sieć WWW składa się wszystko to, co jest za jej pośrednictwem
dostępne, ale nie zostało znalezione w wyszukiwarkach ogólnego przeznaczenia.
Mogą to być wyszukiwarki lotów, rozkładów jazdy PKP, wyszukiwarki norm,
patentów, osób, porównywarki cen i bardzo wiele innych. Poniżej podaję przy-kłady
tylko kilku wybranych.
KAYAK (www.kayak.pl)
wyszukiwarka turystyczna, podjęła współpracę z 80 liniami lotniczymi z całego
świata oraz najpopularniejszymi systemami rezerwacyjnymi: Tripsta.pl, Airtic-kets24.
com, Aero.pl, Opodo.pl, Booking.com oraz HRS. Serwis i aplikacje mobilne
umożliwiają łatwe porównywanie setek stron z ofertami podróży jednocześnie
(loty i hotele), szybko prezentując wyszukane oferty w spójny i przejrzysty sposób.
123people (www.123people.com)
to największa wyszukiwarka osób na świecie, z której miesięcznie korzysta kil-kadziesiąt
milionów użytkowników. Serwis gromadzi i segreguje informacje,
jakie można znaleźć o osobach w publicznie dostępnych źródłach, jak serwisy
społecznościowe, artykuły prasowe, blogi, mikroblogi, dokumenty, pliki video,
zdjęcia, książki telefoniczne online. Serwis istnieje obecnie w 12 krajach, dostępny
jest w formie aplikacji na iPhone i Android. Wersja polska znajduje się pod
adresem www.123people.pl
Inne wyszukiwarki specjalistyczne mogą np. odwoływać się tylko do zaso-bów
określonej instytucji. Pełnią wówczas funkcję wyszukiwarek wewnętrznych
(instytucjonalnych) – zob. il. 3–2, il. 3–3, il. 3–4.

Il. 3–2. Wyszukiwarka publikacji i ekspertyz w Biurze Analiz Sejmowych
(www.bas.sejm.gov.pl/wyszukiwarka.php)
Il. 3–3. Wyszukiwarka interpretacji przepisów prawa podatkowego i orzeczeń
Ministerstwa Finansów (http://sip.mf.gov.pl/sip/)

Il. 3–4. Wyszukiwarka bazy Biuletynu Zamówień Publicznych
(http://bzp1.portal.uzp.gov.pl/index.php?ogloszenie=browser)
Il. 3–5. Wyszukiwarka norm udostępniona przez Polski Komitet Normaliza-cyjny5
(https://sklep.pkn.pl/?m=product&a=find&cmd=clr)
5 Dostęp do norm jest płatny.

Warto samemu zgłębiać tajniki wyszukiwarek na stronach www:
• www.searchengineguide.com/
• www.allsearchengines.com/
• www.searchengineshowdown.com/
• www.searchenginecolossus.com/
• www.searchenginewatch.com/
• www.searchengines.pl/
KATALOGI TEMATYCZNE
Katalogi tematyczne, katalogi stron WWW, katalogi internetowe (ang. subject
directories, general listing, subject hierarchies) – są to serwisy internetowe,
które pozwalają na przeglądanie ich zawartości uporządkowanej hierarchicz-nie
wg różnych dziedzin. Prezentują ogólną listę tematów – kategorii tema-tycznych,
odsyłających do wielu podkategorii, tematów, podtematów, aż do
listy dokumentów z bardzo wąskiej dziedziny.
→ kategoria → podkategoria → podkategorie podkategorii
Il. 3–6. Kategorie katalogu Yahoo (http://dir.yahoo.com/)
Dla ułatwienia przeszukiwania katalogów tematycznych, wiele z nich ma wbu-dowany
interfejs do przeszukiwania wszystkich lub kilku kategorii tematycznych
jednocześnie. W takim przypadku wyszukiwanie wg słów kluczowych obejmuje
tylko te informacje, które „zasilają” bazę danych konkretnego katalogu.

Katalogi tematyczne są zarządzane przez zespoły ludzkie, powstają dzięki pracy
specjalistów (redaktorów), którzy decydują o umieszczeniu określonych infor-macji
w danej grupie tematycznej. Stąd też rejestrują wartościowe (zweryfiko-wane)
zasoby sieciowe. Czasami uzupełniane są oceną jakości i zawartości strony,
przyznawaną przez redaktorów katalogu (najczęściej w jakiejś skali, oznaczane
są np. gwiazdkami). Nie są to jednak zasoby tak obszerne, jak te indeksowane
przez roboty wyszukiwarek.
Kategorie pasujące do kilku miejsc w strukturze katalogu są przypisywane
do lokalizacji najlepszej (zdaniem indeksatora), w pozostałych miejscach zaś są
dodawane jako kategorie wirtualne oznaczone znakiem @. Kliknięcie w nazwę
kategorii tego typu powoduje przeniesienie do innego miejsca w strukturze
hierarchicznej katalogu.
Il. 3–7. Rozwinięcie kategorii Business and Economy w katalogu Yahoo
(http://dir.yahoo.com/business_and_economy/)
Katalogi tematyczne pozwalają autorom na samodzielne dodawanie nowych
opisów za pomocą specjalnego formularza (najczęściej odpłatnie), tak więc autor
sam decyduje, do jakiej kategorii zostanie dodana jego strona (wybór ten może
podlegać weryfikacji).

Katalogi są bardzo dobrym narzędziem przy poszukiwaniu informacji na
tematy ogólne. Pozwalają poznać hierarchię kategorii tematycznych związa-nych
z daną dziedziną.
Katalogi stron WWW występują albo jako samodzielne serwisy, albo wchodzą
w skład zestawu narzędzi wyszukiwawczych niektórych portali (np. katalog.onet.
pl; katalog. wp.pl6; katalog.gazeta.pl)
Do najbardziej znanych katalogów międzynarodowych należą:
• katalog portalu Yahoo! (dir.yahoo.com)
• Open Directory Project (www.dmoz.org)
Projekt DMOZ – największy obecnie katalog internetowy Open Directory
tworzony jest od 1998 r. przez ponad 96 tysięcy wolontariuszy z całego świata.
Rejestruje on ponad 5 milionów stron internetowych i zwiera ponad 1 milion
kategorii tematycznych (luty 2013 r. ).
Il. 3–8. Open Directory Project
Szczególnym rodzajem katalogów są katalogi tematyczne o kontrolowanej
jakości (ang. subject-gateways) znane też jako bramy dziedzinowe, tematyczne
systemy hipertekstowe, czy bramy tematyczne.
Funkcjonują głównie w środowiskach akademickich i do tej społeczności są
przede wszystkim adresowane. Obejmują jedną lub wiele dziedzin, przygotowy-wane
są przez ekspertów, bibliotekarzy. To, co odróżnia je zasadniczo od katalogu
6 Znany polski portal Wirtualna Polska był pierwotnie katalogiem, podobnie jak międzyna-rodowy
serwis Yahoo.

klasycznego to szczegółowość charakterystyki i wysokie wymagania co do jakości
gromadzonych opisów zasobów internetowych.
Polskich serwisów tego typu jest niewiele, kryteria te spełnia np.
BazTOL (http://baztol.library.put.poznan.pl/baztol_czytelnik/baztol) – jest to
dziedzinowy przewodnik po internetowych polskich zasobach z zakresu nauk
technicznych.
Il. 3–9. BazTOL – dziedzinowy przewodnik po zasobach z zakresu nauk
technicznych
Ekonomia Online – http://kangur.uek.krakow.pl/biblioteka/ekonomia/
Serwis opracowany przez zespół bibliotekarzy Biblioteki Głównej Uniwersy-tetu
Ekonomicznego w Krakowie kieruje do zasobów internetowych o profilu
ekonomicznym.

Il. 3–10. Ekonomia Online
UKRYTY INTERNET
(Internet niewidzialny, głęboki, ukryty; ang. deep, hidden web)
Ukryty Internet to obiekty w sieci niemożliwe do zindeksowania i odnalezie-nia
przez wyszukiwarki ogólne. Przyczyny takiego stanu rzeczy najczęściej
tkwią w problemach technicznych robotów wyszukiwarek oraz w problemach
prawnych i własnościowych (ograniczenia lub brak dostępu).
Typy ukrytych zasobów Web:
• strony wyłączone z procesu indeksacji przez twórców – dostęp do nich jest
zablokowany przez ich autorów (na przykład hasłem dostępu)7, którzy nie
życzą sobie indeksowania (umieszczając odpowiednią etykietkę w części
metakodu); Roboty nie są dopuszczane do indeksowania wielu zasobów
ze względów komercyjnych; do grupy tej należą intranety firmowe;
7 Dotyczy to większości komercyjnych stron zawierających treści w płatnym dostępie.

• serwisy wymagające rejestracji – roboty nie są tu w stanie przejść formu-larzy
rejestracyjnych, subskrypcyjnych i innych, wymagających reakcji
użytkownika na elementy strony www;
• zawartość publicznie dostępnych baz danych – problem z indeksowa-niem
baz danych leży w ich budowie. Roboty nie są w stanie zaindeksować,
odwzorować i poprawnie wyświetlić informacji zorganizowanych w postaci
pól i rekordów powiązanych ze sobą relacjami;
• strony i pliki generowane dynamicznie lub w czasie rzeczywistym z baz
danych w odpowiedzi na zapytania użytkownika (na przykład formularze
CGI w katalogach sklepów, rozkładach lotów itp.);
• informacje zbyt głęboko umieszczone w strukturze strony Web;
• strony niezawierające odnośników do innych stron i nieskupiające odno-śników
zewnętrznych;
• strony i pliki nietekstowe (grafika, multimedia, dźwięki) w innych for-matach
niż HTML; powodem jest to, że tego typu zasoby nie zawierają
tekstu. Niektóre wyszukiwarki nie posiadają wzorca ani słów kluczowych
do zaindeksowania takich zasobów.
Il. 3–11. Ukryty Internet
Źródło: http://programming4.us/image/052012/The%20Invisible%20Web_2.jpg
Z wyżej wymienionych powodów poza zasięgiem wyszukiwarek mogą
pozostawać:
• publikacje i raporty naukowe;
• artykuły z gazet i czasopism (pełne teksty lub abstrakty);
• dokumenty rządowe;
• archiwa materiałów źródłowych;

• bazy teleadresowe;
• zasoby biblioteczne (katalogi, biblioteki cyfrowe, publikacje pracowników
uczelni);
• repozytoria Open Access;
• szara literatura;
• dane, wzory, grafiki;
• słowniki i encyklopedie;
• zasoby graficzne, dźwiękowe, multimedialne;
• i wiele, wiele innych.
Odkrywanie niewidzialnych zasobów sieci w znacznym stopniu ułatwia
korzystanie z baz danych na stronach instytucji i portali specjalistycznych,
odpowiednich linków z tych źródeł, korzystanie ze specjalistycznych narzędzi
(wewnętrznych wyszukiwarek dostępnych na stronach instytucji i wyszukiwarek
przeznaczonych do przeszukiwania ukrytego Internetu)
Najlepsze obecnie wyszukiwarki ukrytego Internetu istnieją w języku
angielskim8.
BizNar Deep Web Business Search http://biznar.com/biznar/
Warto zwrócić uwagę na panel po lewej stronie, który pozwala uszczegółowić
poszukiwanie poprzez aspekt (topics), wybranych autorów, tytuły publikacji
(typy źródeł), wydawców, rok wydania. Wybór sortowania wyników wg listy
rankingowej pozwala na wyświetlenie na początku najlepszych źródeł (z pięcioma
gwiazdkami). Inne opcje sortowania to data, tytuł, autor.
8 Podawane często na wielu różnych stronach WWW takie wyszukiwarki głębokiego Internetu
jak IncyWincy już nie funkcjonują, CompletePlanet od kilku lat nie uaktualnia swoich zasobów.

Il. 3–12. Wyszukiwarka BizNar
TechXtra http://www.techxtra.ac.uk/
Wyszukiwarka oferuje jednoczesne przeszukiwanie 33 baz danych i innych ser-wisów
z inżynierii, matematyki i informatyki – ponad 5 milionów rekordów
(luty 2013 r.)

Il. 3–13. Wyszukiwarka TechXtra
INFOMINE http://infomine.ucr.edu
Wyszukiwarka zasobów naukowych i edukacyjnych. O przydatności Infomine
do poszukiwań naukowych decyduje fakt, iż nie jest narzędziem przeszukującym
cały Internet, lecz koncentruje się na zasobach zgromadzonych w bibliotece
wirtualnej, tworzonej przez grupę ekspertów, wartościujących każdy dokument.
Korzystając z Infomine zyskuje się pewność, że poszukiwania odbywają się wśród
dokumentów i źródeł o charakterze naukowym i wysokiej jakości informacyjnej,
często głęboko ukrytych w internetowych serwisach, uczelnianych repozytoriach
i bazach danych.

Il. 3–14. Wyszukiwarka Infomine
Open DOAR http://www.opendoar.org/
Jest to katalog repozytoriów i bibliotek cyfrowych dostępnych w Open Acces,
czyli publicznie dostępnych w Internecie. W większości otrzymujemy tu dostęp
do pełnych tekstów!
Il. 3–15. Katalog OpenDOAR
Ukryty Internet to źródła o wysokiej jakości. Dane w serwisach deep web są
często pogrupowane tematycznie, a wyszukiwanie dostosowane do potrzeb

użytkownika. Informacje w ramach jednego serwisu głębokiego Internetu
rzadko się powielają, co w standardowych wyszukiwarkach jest powszechne.
BAZY DANYCH I REJESTR Y WYKORZYSTYWANE W BIZNESIE9
Baza danych to „zbiór danych lub jakichkolwiek innych materiałów i elemen-tów
zgromadzonych według określonej systematyki lub metody, indywidu-alnie
dostępnych w jakikolwiek sposób, w tym środkami elektronicznymi,
wymagający istotnego, co do jakości lub ilości, nakładu inwestycyjnego w celu
sporządzenia, weryfikacji lub prezentacji jego zawartości”10.
Indywidualna dostępność oznacza, że do każdej informacji lub pojedynczego
materiału zapewniony jest oddzielny dostęp tak, aby nie trzeba było jednocześnie
odtwarzać wszystkich danych zawartych w bazie. Spod pojęcia bazy danych
wyjęte są zatem np. utwory audiowizualne czy fonogramy, gdyż dostęp do ich
elementów nie odbywa się na zasadzie indywidualnej.
Bazy danych podlegają ochronie uregulowanej w ustawie z 27 lipca 2001 r.
o ochronie baz danych, tzw. ochronie sui generis11, niezależnie od ochrony przy-sługującej
niektórym bazom na mocy ustawy o prawie autorskim i prawach
pokrewnych z 4 lutego 1994 r. Ochrona prawno-autorska bazy dotyczy struktury
bazy (przejawu oryginalnej twórczości), a nie danych w niej zawartych. Zdecy-dowanie
większą rolę odgrywa ochrona baz danych na podstawie ustawy z 2001 r.
o ochronie baz danych, której celem jest przede wszystkim ochrona inwestycji
poniesionych na stworzenie bazy (np. wydatki na zebranie, weryfikację i prezen-tację
danych12, uporządkowanie danych według określonego schematu, zakup
programu komputerowego, który pozwoli na szybki i indywidualny dostęp do
danych (sam program komputerowy nie jest objęty ochroną przewidzianą dla
baz danych).
Bazy danych znajdują zastosowania w każdej dziedzinie życia, która podlega
informatyzacji. W bazach danych składowane są np.: dane pracowników firm,
dane klientów banku, dane o sprzedaży towarów, dane firm ubezpieczeniowych,
dane pacjentów szpitali itp.
9 Potraktowano je w tym rozdziale jednocześnie jako narzędzie i źródło.
10 Ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. o ochronie baz danych art. 2 pkt. 1.
11 Ochrona bazy prawem sui generis teoretycznie trwa 15 lat od jej sporządzenia lub udo-stępnienia
po raz pierwszy publicznie w jakikolwiek sposób, ale praktycznie ochrona ta może być
znacznie dłuższa, gdyż jakakolwiek zmiana treści bazy danych, jej uzupełnienie, usunięcie części,
o ile jest wynikiem istotnego nakładu powoduje, iż okres ochrony liczy się odrębnie od tej zmiany.
12 Musi to być nakład specjalnie poniesiony na zebranie danych, nie może dotyczyć zbierania
danych niejako „przy okazji” wykonywania innych zadań.

Prostymi bazami danych są: książki telefoniczne w telefonach komórkowych
i listy utworów muzycznych w odtwarzaczach MP3. Bazy danych spotkamy
w większości serwisów internetowych, w ramach których przechowują m.in.
informacje o użytkownikach, ich preferencjach i historii korzystania z serwisu.
Przykładem powszechnie wykorzystywanej bazy danych jest np. serwis Google.
Potencjalny zakres zastosowań baz danych jest zatem olbrzymi i ciągle się
powiększa tam, gdzie zachodzi konieczność przechowywania, przeszukiwania,
analizowania danych oraz zarządzania nimi.
Nie ma przedsiębiorstwa, które nie generowałoby setek, a nawet tysięcy danych
dotyczących produktów przez siebie sprzedawanych, kontrahentów i kontaktów
z nimi. Dane teleadresowe, NIP, REGON, liczba i rodzaj kontaktów, rodzaje
przeprowadzanych transakcji – te wszystkie informacje można, a nawet trzeba
zawrzeć w bazach danych. Ustrukturalizowanie (pogrupowanie) danych klientów
znacznie usprawni działalność firmy, jej działu administracyjnego, księgowości
czy archiwum. Z kolei stworzenie dobrej bazy danych dotyczącej oferowanych
produktów i usług przysłuży się nie tylko przedsiębiorstwu, ale przede wszystkim
klientom. Dobra baza oznacza przede wszystkim jasność i przejrzystość, moż-liwość
wyszukiwania według precyzyjnie określonych kryteriów (cena, różne
parametry obiektu, przeznaczenie produktu itp.). Coraz częściej przedsiębiorstwa
tworzą własne bazy danych.
Nie ma zgodności co do funkcjonalnych podziałów baz danych. W obsza-rze
funkcjonowania przedsiębiorstw najczęściej wymienia się dwa podstawowe
rodzaje baz danych – konsumenckie oraz biznesowe (B2B).
Bazy konsumenckie zawierają mnóstwo informacji teleadresowych różnych
klientów i rejestrują podejmowane przez nich decyzje. Jest to cenne narzędzie
pozwalające na sprecyzowanie działań (kampanii) marketingowych oraz dosto-sowanie
oferowanych produktów do oczekiwań klientów. Bazy takie znacząco
zmniejszają koszty oraz podnoszą skuteczność firmowych działań. Inną marke-tingową
bazą danych jest baza firm – pozwala odnaleźć przedsiębiorstwa z inte-resującej
nas branży oraz pozyskać na ich temat wiele przydatnych informacji,
np. o nowo utworzonych firmach oraz tych, które zakończyły swoją działalność.
W marketingowych bazach danych znajdziemy takie informacje jak:
• dane osobowe klientów, pozwalające na ich identyfikację;
• mające pewien wpływ na przebieg stosunków sprzedaży z klientem;
• dotyczące prawdopodobieństwa zawarcia umowy handlowej;
• pozwalające na kontrolę przeprowadzanych akcji reklamowych i ich sku-teczności;
• umożliwiające zidentyfikowanie instrumentów marketingu bezpośredniego,
jakie powinny znaleźć się w kampanii promocyjnej;

Jak szukać w_oceanie_informacji

Jak szukać w_oceanie_informacji

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (6)

Viewers also liked

Viewers also liked (18)

Similar to Jak szukać w_oceanie_informacji

Similar to Jak szukać w_oceanie_informacji (20)

More from GATEOPEN LIMITED

More from GATEOPEN LIMITED (8)

Jak szukać w_oceanie_informacji