ΥΛΙΚΟ

1. ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΙ ΤΗΣ ΕΓΓΥΣΠΟΛΙΤΙΣΜΟΙ ΤΗΣ ΕΓΓΥΣ
ΑΝΑΤΟΛΗΣΑΝΑΤΟΛΗΣ
1. ΛΑΟΙ ΤΗΣ ΜΕΣΟΠΟΤΑΜΙΑΣ1. ΛΑΟΙ ΤΗΣ ΜΕΣΟΠΟΤΑΜΙΑΣ
, , ,ΣΟΥΜΈΡΙΟΙ ΑΚΚΑΔΙΟΙ ΒΑΒΥΛΩΝΙΟΙ ΑΣΣΥΡΙΟΙ, , ,ΣΟΥΜΈΡΙΟΙ ΑΚΚΑΔΙΟΙ ΒΑΒΥΛΩΝΙΟΙ ΑΣΣΥΡΙΟΙ
2.ΑΙΓΥΠΤΙΟΙ2.ΑΙΓΥΠΤΙΟΙ
3.ΦΟΙΝΙΚΕΣ3.ΦΟΙΝΙΚΕΣ
4.ΕΒΡΑΙΟΙ4.ΕΒΡΑΙΟΙ
5. ΧΕΤΤΑΙΟΙ5. ΧΕΤΤΑΙΟΙ
6.ΜΗΔΟΙ και ΠΕΡΣΕΣ6.ΜΗΔΟΙ και ΠΕΡΣΕΣ
«Το ξύπνημα του πολιτισμού»«Το ξύπνημα του πολιτισμού»

2. 1. Η χώρα
Η περιοχή την οποία διαρρέουν ανατολικά ο ποταμός Τίγρης και δυτικά ο ποταμός
Ευφράτης (σημερινό Ιράκ).
Νερά ποταμών κατέστησαν την περιοχή κατάλληλη για καλλιέργεια σιτηρών.
Βόρειο τμήμα: Ασσυρία
Κεντρικό και νότιο τμήμα: Βαβυλωνία
Νότιο τμήμα: Χαλδαία.
1. ΟΙ ΛΑΟΙ ΤΗΣ ΜΕΣΟΠΟΤΑΜΙΑΣ1. ΟΙ ΛΑΟΙ ΤΗΣ ΜΕΣΟΠΟΤΑΜΙΑΣ

3. 1.3. Η ιστορία
Πηγές: ανασκαφικές έρευνες και αποκρυπτογράφηση σφηνοειδούς γραφής.
Προϊστορία
Την 7η
χιλιετία στη βόρεια Μεσοποταμία οι άνθρωποι περνούν από
θηρευτικό-συλλεκτικό στάδιο της οικονομίας στο παραγωγικό.
1.2. Οικονομική, κοινωνική και πολιτική οργάνωση
• Οικονομία: οι λαοί της Μεσοποταμίας ανέπτυξαν αξιόλογη δράση σε όλους τους
τομείς της οικονομίας:
 γεωργία: κυρίως με παραγωγή σιταριού, κριθαριού,
 κτηνοτροφία,
 βιοτεχνία: υφάσματα, έργα μικροτεχνίας, ξύλινα έπιπλα,
 εμπόριο.
• Κοινωνία: η κοινωνική δομή ήταν αποτέλεσμα οργάνωσης ενός κράτους με
θεοκρατικό χαρακτήρα. Τεράστια επίδραση θρησκείας.
 Ηγεμόνας, ευγενείς και ιερείς, ελεύθεροι πολίτες, δούλοι.
• Πολιτική οργάνωση: ο ηγεμόνας εκπρόσωπος του θεού, αρχιερέας, δικαστής και
αρχιστράτηγος.

4. ΣΟΥΜΕΡΙΟΙΣΟΥΜΕΡΙΟΙ
Την 4η
χιλιετία εμφανίστηκαν στην περιοχή της Χαλδαίας οι Σουμέριοι οι οποίοι συνέβαλαν
αποφασιστικά στην εξέλιξη του πολιτισμού:
οργάνωση σε πόλεις, ανακάλυψη τροχού, υπολογισμός καλλιεργούμενων εδαφών,
αποβουτύρωση γάλακτος, χρησιμοποίηση αργίλου για κατασκευή κτισμάτων, πήλινες
πλάκες ως γραφική ύλη. Ανάπτυξη εμπορικών σχέσεων με άλλους λαούς.

5. • Σύμφωνα με τις θρησκευτικές αντιλήψεις των Σουμερίων κάθε πόλη
ανήκει σε ένα θεό, ο οποίος την προστατεύει και κατοικεί στο
ζιγκουράτ (= τόπος λατρείας και παράλληλα διοικητήριο,
θησαυροφυλάκιο, αποθήκη).
• Οι Σουμέριοι πρώτοι χρησιμοποίησαν γραφή με σφηνοειδείς
χαρακτήρες.
• Ανάπτυξη επιστημών (γεωμετρία, αριθμητική, αστρονομία) και
τεχνών (αρχιτεκτονική, ζωγραφική, μικροτεχνία, μουσική)
• Πρώτη προσπάθεια κωδικοποίησης άγραφου δικαίου από
Χαμουραμπί.
• Επικό ποίημα «Γκιλγκαμές».

6. ΣΟΥΜΕΡΙΟΙ ΓεωργίαΣΟΥΜΕΡΙΟΙ Γεωργία

7. Πόλη των ΣΟΥΜΕΡΙΩΝΠόλη των ΣΟΥΜΕΡΙΩΝ

8. ,ΣΟΥΜΕΡΙΟΙ Ανδρόγυνο,ΣΟΥΜΕΡΙΟΙ Ανδρόγυνο

9. ΣΟΥΜΕΡΙΟΙ Σφηνοειδής γραφήΣΟΥΜΕΡΙΟΙ Σφηνοειδής γραφή

10. ΑΚΚΑΔΙΟΙΑΚΚΑΔΙΟΙ
Φύλα σημιτικής καταγωγής από Αραβία.
Με αρχηγό το Σαργκόν Α΄ ιδρύουν το πρώτο μεγάλο βασίλειο της
Μεσοποταμίας.

11. ,ΑΚΚΑΔΙΟΙ καθημερινές,ΑΚΚΑΔΙΟΙ καθημερινές
δραστηριότητεςδραστηριότητες

12. ,ΑΚΚΑΔΙΟΙ γραφή,ΑΚΚΑΔΙΟΙ γραφή

13. ,ΑΚΚΑΔΙΟΙ βασιλιάς Σαργών,ΑΚΚΑΔΙΟΙ βασιλιάς Σαργών

14. ΤΟ ΒΑΒΥΛΩΝΙΑΚΟ ΚΡΑΤΟΣΤΟ ΒΑΒΥΛΩΝΙΑΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

15. •Το αρχαίο Βαβυλωνιακό κράτος
Το 18ο
αιώνα π.Χ. οι σημιτικοί λαοί ενώνονται από το Χαμουραμπί σε
ενιαίο κράτος με πρωτεύουσα τη Βαβυλώνα.
Έπος Γκιλγκαμές
Νομοθεσία Χαμουραμπί
•Το νέο Βαβυλωνιακός κράτος
Κατάλυση κράτους Ασσυρίων το 612 π.Χ. και ίδρυση νέου
Βαβυλωνιακού κράτους με πρωτεύουσα τη Βαβυλώνα . Σε ακμή επί
Ναβουχοδονόσορος.
Το 538 π.Χ. οι Πέρσες κατέλαβαν το κράτος.

16. πύλες της Βαβυλώναςπύλες της Βαβυλώνας
Pergamon Museum, BerlinPergamon Museum, Berlin

17. πύλες της Βαβυλώναςπύλες της Βαβυλώνας
Pergamon Museum, BerlinPergamon Museum, Berlin

18. πύλες της Βαβυλώναςπύλες της Βαβυλώνας
Pergamon Museum, BerlinPergamon Museum, Berlin

19. πΚρεμαστοί κή οι της ΒαβυλώναςπΚρεμαστοί κή οι της Βαβυλώνας
Οι κρεμαστοί κήποι της
Βαβυλώνας
(Από τον Μιχάλη Πολίτη)
Φρούτα και λουλούδια...
Καταρράκτες... Κήποι που
κρέμονται από τα πεζούλια
παλατιών... Εξωτικά ζώα...
Αυτό είναι η εικόνα των
Κρεμαστών Κήπων της
Βαβυλώνας στο μυαλό των
περισσότερων ανθρώπων.
Όσο κι αν φαίνεται παράδοξο,
είναι πολύ πιθανό τελικά αυτοί
οι κήποι να υπήρξαν μόνο στο
μυαλό και την φαντασία των
αρχαίων Ελλήνων ιστορικών!
Οι κρεμαστοί κήποι της
Βαβυλώνας κατέπληξαν
πολλούς ταξιδιώτες και
ιστορικούς στους αρχαίους
χρόνους. Αν και δεν υπάρχουν
πλέον, η ιδέα ενός τέτοιου
θαυμάσιου άθλου της
εφαρμοσμένης μηχανικής
συναρπάζει τους ανθρώπους
ακόμα και σήμερα.

20. πΚρεμαστοί κή οι της ΒαβυλώναςπΚρεμαστοί κή οι της Βαβυλώνας

21. ,Βαβυλώνα Τεχνολογία,Βαβυλώνα Τεχνολογία

22. ΑΣΣΥΡΙΟΙΑΣΣΥΡΙΟΙ
Οι Ασσύριοι
Λαός στα βόρεια της Μεσοποταμίας.
Στο απόγειο της ακμής του επί Ασσουρμπανιπάλ.

23. , πΑΣΣΥΡΙΟΙ Βασιλιάς και υ ήκοοι, πΑΣΣΥΡΙΟΙ Βασιλιάς και υ ήκοοι

24. ,ΑΣΣΥΡΙΟΙ Σύμβολα και Νομίσματα,ΑΣΣΥΡΙΟΙ Σύμβολα και Νομίσματα

25. 2. ΑΙΓΥΠΤΟΣ2. ΑΙΓΥΠΤΟΣ
• το βορειοανατολικό τμήμα της Αφρικής
που διαρρέεται από τον ποταμό Νείλο
 «το δώρο του Νείλου» την ονόμασε ο
Ηρόδοτο
• δεξιά και αριστερά υπάρχει έρημος
• σημαντικότερο φαινόμενο: οι ετήσιες
πλημμύρες του Νείλου που κάνουν τη γη
εύφορη
• Δύο τμήματα:
α) η Άνω Αίγυπτος (το νότιο και ορεινό
τμήμα – σπάνια δάση/ξυλεία)
β) η Κάτω Αίγυπτος (το βόρειο και
πεδινό τμήμα με το Δέλτα – ευάλωτο
λόγω της εισβολής λαών από τη
χερσόνησο του Σινά)
1.Η χώρα

26. ,ΑΙΓΥΠΤΟΣ χάρτης,ΑΙΓΥΠΤΟΣ χάρτης

27. ,ΑΙΓΥΠΤΟΣ Νείλος,ΑΙΓΥΠΤΟΣ Νείλος

31. 2.Οικονομική, κοινωνική και πολιτική οργάνωση2.Οικονομική, κοινωνική και πολιτική οργάνωση
Η ΟικονομίαΗ Οικονομία
• Ο Νείλος και οι πλημμύρες του (άρδευση χωραφιών και συντήρηση αυλακιών
=> συνεργασία κατοίκων υπό την επίβλεψη του κράτους)
• Η γεωργία
– βάση της οικονομίας
– συστηματικά οργανωμένη υπό την επίβλεψη του κράτους – Φαραώ
– βασιλικοί υπάλληλοι: επίβλεψη γεωργικών εργασιών, συγκέντρωση ποσοστού
συγκομιδής για τον Φαραώ
– προϊόντα γεωργικής παραγωγής: σιτάρι, κριθάρι, λινάρι, οπωροφόρα δέντρα,
κηπευτικά
– ελεύθερη συλλογή: πάπυροι και λωτοί.
• Οικογενειακή παραγωγή: μπίρα (από ζύμωση κριθαρένιου ψωμιού)
• Κτηνοτροφία
• Κυνήγι
• Ψάρεμα
•

32. Τοιχογραφία από ταφικό ναό της Θήβας. Ο κάτοχος του τάφου εικονίζεται να κυνηγάει στα έλη,
συνοδευόμενος από τη σύζυγό του και την κόρη του. Στο κυνήγι συμμετέχει και η γάτα του, η οποία
επιτίθεται στα πουλιά. (Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο)

33. Χαρακτηριστικά εξελιγμένης οικονομίας και κοινωνίας:Χαρακτηριστικά εξελιγμένης οικονομίας και κοινωνίας:
• Αρχιτεκτονική:
– Οικοδόμηση μεγάλων έργων, ναών, ανακτόρων, ταφικών μνημείων με μαζική
εργασία του λαού
– Ειδικευμένοι τεχνίτες: μεταλλουργοί, ξυλουργοί, κεραμοποιοί, ναυπηγοί κ.ά., σε
ιδιωτικά και ανακτορικά εργαστήρια
• Εμπόριο
– Εξαγωγή δημητριακών, παπύρου ή πρώτων υλών (χρυσού)
– Εισαγωγή ξυλείας, χαλκού, αργύρου κ.ά.
• Διοίκηση
Μορφωμένοι πολίτες με ειδικευμένες γνώσεις:
 Ιερείς: κάλυψη αναγκών θεοκρατικού κράτους
 Γραφείς: γνώση ιερογλυφικής γραφής για τη λειτουργία της κρατικής μηχανής
 Επαγγελματίες στρατιωτικοί: διατήρηση και ανάπτυξη της αυτοκρατορίας

35. HH ΚοινωνίαΚοινωνία
 Το σύστημα των κοινωνικών τάξεων όχι αυστηρά κλειστό

40. ,ΑΙΓΥΠΤΟΣ Άνδρας και Γυναίκα,ΑΙΓΥΠΤΟΣ Άνδρας και Γυναίκα

41. Η πολιτική οργάνωσηΗ πολιτική οργάνωση
– Οργάνωση κράτους με Θεοκρατικό χαρακτήρα
– Φαραώ (θεοποίησή του - θεϊκή και ανθρώπινη υπόσταση)

42. 3. Ο Πολιτισμός3. Ο Πολιτισμός
Α. Η θρησκείαΑ. Η θρησκεία
• Βασικά χαρακτηριστικά:
 Ο πολυθεϊσμός. Οι θεοί παρουσιάζονταν με
σώμα ανθρώπου και κεφάλι ζώου.
 Στην αρχή  κάθε πόλη και θεός -
προστάτης.
 Αργότερα  όλη η χώρα λάτρευε τους ίδιους
βασικούς θεούς: Άμμων-Ρα (= θεός Ήλιος, ο
μεγαλύτερος θεός) με εκπρόσωπο επί γης
τον φαραώ. Δημοφιλέστεροι θεοί: Ίσις,
Όσιρις, Ώρος. Η προσπάθεια του Ακενατών
να εξαλείψει την πολυθεΐα απέτυχε.
 Βαθιά πίστη για μετά θάνατον ζωή,
εφόσον δεν καταστραφεί το σώμα του
νεκρού  ταρίχευση νεκρών και ταφή μαζί με τα
αναγκαία για τη μετά θάνατο ζωή, κατασκευή
ταφικών μνημείων, με αμύθητα πλούτη και
πολυτελή στολισμό για τον φαραώ και τους
ευγενείς  συστηματική τυμβωρυχία.

45. Στήλη της
Ροζέτας :
Υμνούσε τον Πτολεμαίο Ε΄
στα ιερογλυφικά, στα
απλοποιημένα ιερογλυφικά
της ελληνιστικής περιόδου
και στα ελληνικά.

49. Γ. Τα γράμματα
• Κείμενα που εξυμνούν τη
δράση και τα κατορθώματα
των φαραώ (η συντριπτική
πλειοψηφία).
• Ποιήματα θρησκευτικού και
λυρικού περιεχομένου, λαϊκές
διηγήσεις (ελάχιστα λόγω της
δυσκολίας της γραφής

50. Δ. Οι επιστήμες
• Αστρονομία (παρακολούθηση των πλημμυρών του Νείλου και της
κίνησης των αστεριών)
 Καθιέρωση ημερολογίου 365 ημερών
 Χωρισμός του έτους σε μήνες και βδομάδες
 Προσδιορισμός της ώρας βάσει της ηλιακής σκιάς
• Γεωμετρία: ανάγκη μέτρησης των καλλιεργήσιμων εκτάσεων
• Μαθηματικά: με αφορμή την οικοδόμηση μνημείων (πυραμίδων)
• Ανατομία και ιατρική: ταρίχευση νεκρών - θεραπείες

51. ΜούμιαΜούμια

54. Ε. Οι τέχνεςΕ. Οι τέχνες
• Αρχιτεκτονική, γλυπτική, ζωγραφική στην υπηρεσία των
Φαραώ Σκοπός: η προβολή της ζωής και της δράσης των Φαραώ
• Κατασκευή έργων μνημειακού χαρακτήρα (μεγάλες
διαστάσεις-εσωτερικός διάκοσμος) προς τιμήν των Φαραώ
(Πυραμίδες του Χέοπος, του Χεφρήνος και του Μυκερίνου στην
Γκίζα, και τεράστιοι ναοί (στο Λούξορ και το Καρνάκ) με περιστύλια,
υπόστυλες αίθουσες κ.ά.)
• Έργα ζωγραφικής και ανάγλυφα που κοσμούσαν τις επιφάνειες
των ναών και των ταφικών μνημείων.
• Μικρά αγάλματα από ξύλο ή πέτρα.
• Έργα μικροτεχνίας από μέταλλα, πολύτιμους ή ημιπολύτιμους
λίθους

55. ΠυραμίδεςΠυραμίδες

59. ΣφίγγαΣφίγγα

68. ,ΑΙΓΥΠΤΟΣ Αρχαιολογία,ΑΙΓΥΠΤΟΣ Αρχαιολογία

75. 3. ΟΙ ΦΟΙΝΙΚΕΣ3. ΟΙ ΦΟΙΝΙΚΕΣ

76. • Φοίνικες ήταν ένας λαός σημιτικής καταγωγής. Από τις αρχές της 3ης χιλιετίαςΦοίνικες ήταν ένας λαός σημιτικής καταγωγής. Από τις αρχές της 3ης χιλιετίας
π.Χ.π.Χ. ήταν οργανωμένοι σε πόλεις-βασίλεια σε μια λωρίδα γης στο βόρειο
παράκτιο τμήμα της ανατολικής Μεσογείου. Επικεφαλής κάθε πόλης ήταν ο
βασιλιάς, ο οποίος εκλεγόταν από μέλη βασιλικών οίκων. Η Φοινίκη δεν
αποτέλεσε ποτέ ενιαίο κράτος.
• Η φύση της χώρας τους, η οποία δε διευκόλυνε την ανάπτυξη γεωργικής
παραγωγής, οδήγησε τους κατοίκους στην ενασχόληση με τη βιοτεχνία και
κυρίως με το εμπόριο. Ως τον 8ο
αιώνα π.Χ. οι Φοίνικες είχαν στα χέρια τους
το διαμετακομιστικό εμπόριο των μεσογειακών λαών. Οι Φοίνικες, κατεξοχήν
ναυτικός λαός, ίδρυσαν πολλές εμπορικές αποικίες στη Μεσόγειο. Η
σπουδαιότερη ήταν η Καρχηδόνα, η οποία έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο στη
δυτική Μεσόγειο μέχρι το 2ο αι. π.Χ.
• Το σημαντικότερο επίτευγμα τους και συγχρόνως η προσφορά τους στον
ανθρώπινο πολιτισμό είναι η εφεύρεση ενός συστήματος γραφής τον
οποίον κάθε σύμβολο αντιστοιχεί σε ένα φθόγγο. Το αλφάβητο αυτό
υιοθετήθηκε αργότερα από τους Έλληνες, προσαρμοσμένο βέβαια στις δικές
τους γλωσσικές ανάγκες..

77. , πΦΟΙΝΙΚΕΣ ναυσι λοΐα, πΦΟΙΝΙΚΕΣ ναυσι λοΐα

78. ,ΦΟΙΝΙΚΕΣ Αλφάβητο,ΦΟΙΝΙΚΕΣ Αλφάβητο

79. ,ΦΟΙΝΙΚΕΣ Αλφάβητο,ΦΟΙΝΙΚΕΣ Αλφάβητο

80. 4. ΟΙ ΕΒΡΑΙΟΙ4. ΟΙ ΕΒΡΑΙΟΙ
• Λαός σημιτικής καταγωγής από νότια περιοχή Μεσοποταμίας.
• Νομάδες, οργανωμένοι σε φυλές που περιπλανούνταν προς
αναζήτηση βοσκοτόπων.
• Εγκαταλείπουν Παλαιστίνη, εγκαθίστανται στην Αίγυπτο για δύο
περίπου αιώνες, απ΄ όπου επιστρέφουν και ιδρύουν ενιαίο κράτος.
• Μεγάλη ακμή το 10 αιώνα π.Χ.
• Υποταγή στους Ασσυρίους στα τέλη 8ου
αιώνα π.Χ.
• Σημαντικότερο επίτευγμα Εβραίων η δημιουργία
νομοθεσίας, «Δέκα Εντολές».
• Σπουδαιότερη συμβολή στον πολιτισμό η θρησκεία τους.

81. , πΕΒΡΑΙΟΙ Αγγειο λαστική, πΕΒΡΑΙΟΙ Αγγειο λαστική

82. ,ΕΒΡΑΙΟΙ σφραγιδόλιθοι,ΕΒΡΑΙΟΙ σφραγιδόλιθοι

83. ,ΕΒΡΑΙΟΙ γραφή,ΕΒΡΑΙΟΙ γραφή

84. ,ΕΒΡΑΙΟΙ Θρησκεία,ΕΒΡΑΙΟΙ Θρησκεία

85. ,ΕΒΡΑΙΟΙ ναός,ΕΒΡΑΙΟΙ ναός

86. 5. ΟΙ ΧΕΤΤΑΙΟΙ Ή ΧΕΤΤΙΤΕΣ5. ΟΙ ΧΕΤΤΑΙΟΙ Ή ΧΕΤΤΙΤΕΣ

87. • Γηγενείς ασιατικοί πληθυσμοί και ινδοευρωπαϊκά φύλα στην
ανατολική περιοχή της Μικράς Ασίας.
• Αρχικώς νομάδες.
• Ίδρυση κράτους στις αρχές 2ης
χιλιετίας π.Χ. και οργάνωση κατά το
φεουδαρχικό σύστημα.
• Εμπόριο, βιοτεχνία.
• Εξελιγμένος πολιτισμός και ισχυρό κράτος που οδηγείται στην
παρακμή λόγω διαρκών πολέμων.

88. ,ΧΕΤΤΑΙΟΙ θυσία,ΧΕΤΤΑΙΟΙ θυσία

89. , πΧΕΤΤΑΙΟΙ ολεμιστές, πΧΕΤΤΑΙΟΙ ολεμιστές

90. , πΧΕΤΤΑΙΟΙ ολεμιστές, πΧΕΤΤΑΙΟΙ ολεμιστές

91. 6. ΟΙ ΜΗΔΟΙ ΚΑΙ ΟΙ ΠΕΡΣΕΣ6. ΟΙ ΜΗΔΟΙ ΚΑΙ ΟΙ ΠΕΡΣΕΣ

92. • Μήδοι στο βόρειο τμήμα του Ιράν,
• Πέρσες στο νότιο Ιράν.
• Αρχικώς οι Πέρσες υποταγμένοι στους Μήδους, ωστόσο στα μέσα
6ου
αιώνα π.Χ. οι Πέρσες απελευθερώθηκαν με επανάσταση και
ίδρυσαν δικό τους κράτος.
• Σημαντικοί βασιλείς: Κύρος Β΄, Δαρείος Α΄.
• Απόλυτη μοναρχία και διοικητική διαίρεση σε σατραπείες.
• Πολιτισμός με δάνεια από κατακτημένους λαούς Μεσοποταμίας.
• Συγκρούσεις με Έλληνες τον 5ο
αιώνα π.Χ.
• Κατάλυση περσικού κράτους από Μεγάλο Αλέξανδρο το
331 π.Χ..

93. , πΜΗΔΟΙ ολεμιστές, πΜΗΔΟΙ ολεμιστές

94. ,ΜΗΔΟΙ καθημερινή ζωή,ΜΗΔΟΙ καθημερινή ζωή

95. Περσική αυτοκρατορίαΠερσική αυτοκρατορία

96. ,ΠΕΡΣΕΣ Δαρείος και Ξέρξης,ΠΕΡΣΕΣ Δαρείος και Ξέρξης

97. ,ΠΕΡΣΕΣ Ξέρξης,ΠΕΡΣΕΣ Ξέρξης

98. , πΠΕΡΣΕΣ Περσικοί όλεμοι, πΠΕΡΣΕΣ Περσικοί όλεμοι