ΥΛΙΚΟ

1. ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΟΙ
«Το να μην κάνεις τίποτα είναι η ευτυχία
των παιδιών και η δυστυχία των γέρων..»
ΒΙΚΤΟΡ ΟΥΓΚΩ
Πρόλογος (με παραγωγικό τρόπο σκέψης): Στη σύγχρονη κοινωνία, μέσα στη δίνη της
τεχνολογικής ανάπτυξης και στο όνομα της προόδου, καθετί παλαιό αντιμετωπίζεται ως
ξεπερασμένο και παραγκωνίζεται.. Δυστυχώς η πραγματικότητα αυτή μεταφέρθηκε και στις τάξεις
των ανθρώπων, με αποτέλεσμα την αδιαφορία προς τους μεγαλύτερους και σε αρκετές περιπτώσεις
την περιθωριοποίησή τους..
Πρόλογος (με αναλογία): Οι ηλικίες του ανθρώπου μοιάζουν με τις εποχές του χρόνου.. Ο
κύκλος της ζωής είναι σαν τον κύκλο του χρόνου.. Η άνοιξη, η εποχή που η φύση σφύζει από ζωή,
είναι η νιότη, και ο χειμώνας, η εποχή που η ζωή φθίνει και ερημώνεται από την παγωνιά, είναι τα
γηρατειά.. Είναι η ηλικία που ο άνθρωπος αποζητά τη θαλπωρή..
Τα ιδιαίτερα γνωρίσματα των ηλικιωμένων
Τα ιδιαίτερα γνωρίσματα των ηλικιωμένων διαμορφώνονται από την πείρα που έχουν αποκτήσει,
καθώς και από την κατάσταση στην οποία περιέρχεται ο άνθρωπος όταν γερνάει..
 Οι ηλικιωμένοι είναι λιγότερο απ’ ό,τι πρέπει ενεργητικοί και δραστήριοι..
 Διακρίνονται για τη μετριοπάθεια και τη συγκαταβατικότητά τους..
 Είναι επιφυλακτικοί, καχύποπτοι, δύστροποι και δεν έχουν ιδιαίτερη διάθεση για αστεία και
γέλια..
 Είναι συχνά μικρόψυχοι και δειλοί..
 Αγαπούν υπερβολικά τη ζωή και τον εαυτό τους..
 Οι σκέψεις και οι ενέργειές τους χαρακτηρίζονται πολλές φορές από ψυχρό υπολογισμό και
φιλοχρηματία..
 Ηθικολογούν, αλλά και υποκρίνονται..
 Φαίνονται εγκρατείς, γιατί δεν έχουν πια έντονες επιθυμίες..
 Είναι απαισιόδοξοι, ζουν πιο πολύ με νοσταλγικές αναμνήσεις παρά με την ελπίδα..
 Είναι ευσπλαχνικοί..
Τα προβλήματα των ηλικιωμένων
Προβλήματα υπάρχουν σε όλες τις ηλικίες.. Τα περισσότερα, όμως, τα αντιμετωπίζει ο άνθρωπος,
όταν γερνάει.. Τότε, δηλαδή, που χάνει τη ζωτικότητά του, τη δύναμη και την ομορφιά του..
☹Προβλήματα υγείας, σωματικής και ψυχικής..
☹Παραγκωνισμός στην παραγωγική διαδικασία.. Παύουν να συμμετέχουν στην κοινωνική ζωή και
περιθωριοποιούνται.. Η κατάσταση αυτή επιταχύνει το γήρας..
☹Μοναξιά.. Αδιαφορία σε πολλές περιπτώσεις ακόμη και από τις οικογένειές τους..
☹ Ορισμένοι αντιμετωπίζουν έντονα οικονομικά προβλήματα, ακόμα και πρόβλημα επιβίωσης..
Λιτές συντάξεις..
☹Περιορισμοί στις δαπάνες φαρμάκων.. Άθλιες συνθήκες ιδρυμάτων – γηροκομείων..
☹Ξεπεσμός – ζητιανιά..
☹ Αντιμετωπίζονται συχνά με χυδαίο τρόπο και υβριστικά από την κοινωνία.. ☹ Περιπτώσεις
χειροδικίας εκ μέρους και των σωμάτων ασφαλείας κατά τη διάρκεια πορειών διαμαρτυρίας των
ηλικιωμένων για την οικονομική τους εξαθλίωση..
Αίτια της υποβαθμισμένης θέσης των ηλικιωμένων στην κοινωνία

2. → Κρίση του θεσμού της οικογενείας (αποδυνάμωση της συνοχής μεταξύ των μελών της και
εξασθένηση του προστατευτικού της ρόλου)..
→ Η χαμηλή σύνταξη, η απώλεια δύναμης – κύρους – γοήτρου, σε συνδυασμό με δυσμενή
γεγονότα (θάνατος δικών τους ανθρώπων / εγκατάλειψη από τα παιδιά τους) τους υποχρεώνουν να
ζουν υπό τη σκιά άθλιων συνθηκών και με την ψυχολογία τους επιβαρυμένη, με αποτέλεσμα να
αποτραβιούνται μόνοι τους στο περιθώριο της ζωής..
→ Το χάσμα γενεών που έχει οξυνθεί ακόμη περισσότερο στις μέρες μας αποτελεί ένα επιπρόσθετο
παράγοντα υποβιβασμού της θέσης των μεγαλυτέρων.. Οι γρήγοροι ρυθμοί ζωής, οι ραγδαίες
εξελίξεις και αλλαγές που συντελούνται υπό το πρίσμα της τεχνολογίας, η διαφορετική νοοτροπία,
η αποξένωση, ο ατομικισμός, η έλλειψη επικοινωνίας μεταξύ των ατόμων, όλα αυτά αποτελούν
παραμέτρους περιθωριοποίησης των ηλικιωμένων, που, καθώς μεγάλωσαν σε διαφορετικές
συνθήκες ζωής, δυσκολεύονται ή και αδυνατούν να παρακολουθήσουν τους νέους ρυθμούς..
→ Οι ηλικιωμένοι αντιμετωπίζονται από το κοινωνικό σύνολο ως νεκρά κύτταρα, καθώς
θεωρούνται άτομα που όχι μόνο δεν έχουν να προσφέρουν κάτι αλλά αποτελούν και βάρος –
φορτίο για την κοινωνία..
→ Η ανταγωνιστική – εκμεταλλευτική δομή της κοινωνίας μας, βάσει της οποίας τα πάντα
μεταφράζονται σε οικονομική αξία / χρήμα, ακόμη και οι ανθρώπινες σχέσεις.. είναι φυσικό,
λοιπόν, λόγω της αδυναμίας των ηλικιωμένων, οι υπόλοιποι να τους εκμεταλλεύονται οικονομικά ή
να τους τρέπουν σε κομπάρσους της ζωής εφόσον δεν προκύπτει απ’ αυτούς οικονομικό όφελος..
→ Παράγοντας υποβάθμισης αποτελεί και η ίδια συμπεριφορά αρκετές φορές των ηλικιωμένων
που έχουν παράλογες ή παράδοξες απαιτήσεις, φέρονται ιδιότροπα και αλαζονικά, υποτιμούν τους
νεότερους και φτάνουν ως τη χυδαιολογία.. Επόμενο είναι συνεπώς οι άλλοι να τους παραμελούν
και να τους περιφρονούν, κυρίως λόγω αγανάκτησης..
Ποιες αντιστάσεις μπορούννα προβάλλουν οι ίδιοι οι ηλικιωμένοι απέναντι στα
γηρατειά και με ποιους τρόπους μπορεί να βοηθήσει η οικογένεια και ο
κοινωνικός περίγυρος; Τι μέτρα μπορεί να πάρει η πολιτεία, για να έχουν οι
ηλικιωμένοι μια ζωή «γεμάτη» και ενδιαφέρουσα;
Αντιστάσεις ηλικιωμένων:
↘ Είναι λάθος να προσδιορίζεται το γήρας αποκλειστικά με ηλικιακά όρια.. Πολλοί είναι οι
άνθρωποι, που, αν και είναι σε προχωρημένη ηλικία, διατηρούν σωματική, πνευματική και ψυχική
υγεία και διαπρέπουν στις επιστήμες, στα γράμματα, στις τέχνες και στην πολιτική.. Είναι πολύ
σημαντικό, λοιπόν, οι ηλικιωμένοι άνθρωποι να παραμένουν, όσο γίνεται, ενεργοί και δημιουργικοί
και να μην παραιτούνται από τη ζωή..
↘ Η συνταξιοδότηση δε θα πρέπει να θεωρείται ορόσημο τέλους, αλλά αρχή για μια καινούρια
ζωή, κατά τη διάρκεια της οποίας οι ηλικιωμένοι θα κάνουν αυτό που θέλουν, αυτό που δεν τους
επέτρεπαν οι επαγγελματικές υποχρεώσεις να κάνουν..
↘ Θα πρέπει να αποκτήσουν ενδιαφέροντα και δημιουργικές ασχολίες που θα δώσουν νόημα στη
ζωή τους..
↘ Δεν πρέπει να αντιμετωπίζουν παθητικά την έλευση των γηρατειών και να μαραζώνουν, αλλά να
αντιστέκονται σ’ αυτά..
↘ Να μένουν στο οικείο τους περιβάλλον..
Μέτρα οικογένειας – κοινωνικού περίγυρου:
↪ Περίθαλψη από συγγενείς, οικείους στο σπίτι ή σε ειδικά ιδρύματα..
↪ Την όποια προσφορά της πολιτείας προς τους ηλικιωμένους μπορούν να συμπληρώσουν οι
οικείοι τους, κοινωνικές οργανώσεις και ιδρύματα με φιλανθρωπικό χαρακτήρα, αλλά και κάθε
ευαίσθητος άνθρωπος.. Η συμμετοχή των ηλικιωμένων στην οικογενειακή ζωή, σε κοινωνικές
εκδηλώσεις, η συναναστροφή τους με ανθρώπους όλων των ηλικιών θα τους κάνει να μη νιώθουν
κοινωνικά αποκλεισμένοι και περιθωριοποιημένοι..

3. ↪ Αναγνώριση των δικαιωμάτων τους στη ζωή, κανένας φραγμός και κοινωνικός αποκλεισμός και
ανθρώπινη αντιμετώπισή τους..
↪ Ιδιαίτερα σημαντική είναι η στάση που πρέπει να κρατούν οι νέοι απέναντι στους ηλικιωμένους..
Η ευγένεια και ο σεβασμός των νέων προς αυτούς είναι στοιχεία που δείχνουν ήθος και επίγνωση
της ζωής.. Ο καλός λόγος των νέων προς τους ηλικιωμένους και η έμπρακτη συμπαράστασή τους
σε κάθε περίπτωση που χρειάζονται τη βοήθειά τους δείχνουν άνθρωπο μορφωμένο, που έχει
συνειδητοποιήσει με ρεαλισμό ότι τα γηρατειά και τα προβλήματα που αυτά συνεπάγονται είναι
κοινή μοίρα όλων των ανθρώπων..
Μέτρα της πολιτείας:
♦ Κάθε εργαζόμενος να έχει την ασφάλιση και την περίθαλψη που δικαιούται, ώστε να έχει στα
γεράματά του μια αξιοπρεπή διαβίωση και μια ποιότητα ζωής..
♦ Το ύψος των συντάξεων να είναι τέτοιο, που θα επιτρέπει στα άτομα της τρίτης ηλικίας να
καλύπτουν τις ανάγκες τους και να ζουν αξιοπρεπώς.. Αύξηση των δαπανών για την ιατρική τους
περίθαλψη..
♦ Η πολιτεία θα πρέπει να προσφέρει υπηρεσίες και να οργανώνει εκδηλώσεις σε ιδρύματα και
προγράμματα για ηλικιωμένους, ώστε να τους βοηθάει να επικοινωνούν, να αξιοποιούν
δημιουργικά τον ελεύθερο χρόνο τους και να ψυχαγωγούνται..
♦ Ενίσχυση φορέων και ατόμων που προσφέρουν φροντίδα σε ηλικιωμένους.. Προώθηση
εθελοντικών προγραμμάτων παροχής βοήθειας σε ηλικιωμένους..
♦ Με την εφαρμογή ειδικών εκπαιδευτικών προγραμμάτων για την τρίτη ηλικία, θα τους δώσει την
ευκαιρία να παρακολουθούν τους σύγχρονους ρυθμούς ζωής, να διευρύνουν τα ενδιαφέροντά τους,
να ασχοληθούν με νέα πράγματα και να αποκτήσουν νέα κίνητρα ζωής..
♦ Ενεργός χρησιμοποίησή τους σε υποχρεώσεις της κοινωνίας, καθώς και γνώσεις – εμπειρίες
διαθέτουν αλλά και αρκετό ελεύθερο χρόνο έχουν..
♦ Διαφημιστική εκστρατεία υπέρ της ανθρωπιστικής στάσης έναντι της τρίτης ηλικίας, ιδιαίτερα
προς ηλικιωμένους με σωματικά προβλήματα που συχνά αντιμετωπίζονται με οίκτο ή με
αυστηρότητα – σκληρότητα (όχι όμως με ανθρωπιά και ισότιμη διάθεση)..
Θα έπρεπε οι νέοι να σέβονται τους ηλικιωμένους μόνο και μόνο επειδή είναι
μεγαλύτεροι;
Η παραδοσιακή αντίληψη ότι οι ηλικιωμένοι είναι σεβάσμια πρόσωπα, στις μέρες μας, τείνει
σιγά σιγά να εκλείψει.. Σήμερα, ο σεβασμός δεν επιβάλλεται, όπως παλιότερα, αλλά εμπνέεται..
Δεν είναι υποκριτικός, αλλά πηγαία έκφραση της αγάπης, της εκτίμησης και της αναγνώρισης που
τρέφουμε για κάποιον.. Αλλά εκείνοι που κερδίζουν την ιδιαίτερη εκτίμηση, το θαυμασμό και τον
σεβασμό των άλλων είναι όσοι διακρίνονται για τα έργα τους, για τις γνώσεις τους, για το ήθος
τους και για την προσφορά τους στους άλλους.. Σήμερα, που ο καιρός της αυθεντίας έχει περάσει,
η ηλικία από μόνη της δεν αρκεί για να εμπνεύσει σεβασμό.. Το μόνο που μπορεί να προκαλέσει
ένας ηλικιωμένος είναι η συμπάθεια και η κατανόηση των άλλων ή τα ειρωνικά και καυστικά τους
σχόλια, εφόσον απαιτεί το σεβασμό τους χωρίς να τον δικαιούται..
Ωφέλειες από την επαφή και τη συνεργασία νέων – ηλικιωμένων
☺ Οι ηλικιωμένοι ταυτίζονται με την πείρα, τη γνώση, τη λογική, τη σοφία και την
προνοητικότητα για το μέλλον.. Κατά συνέπεια, αν οι νέοι υιοθετήσουν μέσα από την επικοινωνία
αυτά τα στοιχεία και τα συνδυάσουν με τα δικά τους (ενθουσιασμός, δύναμη, θάρρος..), τότε
αναμφίβολα θα ευδοκιμήσει μια κοινωνία ανθρώπινη και δημιουργική..
☺ Οι ηλικιωμένοι αποτελούν τους φορείς της πολιτιστικής κληρονομιάς και της παράδοσης,
στοιχεία που λειτουργούν ως θεμέλια για την οικοδόμηση μιας νέας κοινωνίας, πιο στερεής.. Αν
θέλουν λοιπόν οι νέοι να διαμορφώσουν ένα καινούριο κόσμο, σαφώς θα πρέπει να κοιτάξουν και
πίσω τους στο χρόνο, να εκλάβουν τα γόνιμα στοιχεία και να τα προσαρμόσουν στη σύγχρονη

4. πραγματικότητα.. Μόνο έτσι θα είναι σε θέση να επιφέρουν νέα – υγιή μοντέλα ζωής και να
προσπερνούν τα τυχόν προβλήματα με τη σοφία και τις εμπειρίες του παρελθόντος..