ΥΛΙΚΟ

1. «Ο πιο σίγουρος τρόπος πρόληψης των εγκλημάτων
δεν είναι η αυστηρότητα των ποινών
αλλά η βεβαιότητα για την τιμωρία τους…»
Τσεζάρε Μπεκαρία
ΕΥΡΥΤΕΡΟ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΟ ΥΛΙΚΟ
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ (με χαρακτηριστικό ανθρώπου)
Ο άνθρωπος λόγω της έμφυτης κοινωνικότητάς του εντάσσεται σε οργανωμένα σύνολα… η ασφάλεια
όμως, η ευημερία και η συνεκτικότητα δεν εξασφαλίζονται χωρίς προϋποθέσεις… απαραίτητη για την
επίτευξή τους είναι η ύπαρξη νόμων και η επιβολή ποινών στους παραβάτες τους.
ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΗΤΑ / ΣΚΟΠΟΣ ΠΟΙΝΩΝ
 οχύρωση του κράτους έναντι της βίας και της εγκληματικότητας και περιορισμός της ασύδοτης
δράσης αυτών που περιορίζουν την ελευθερία και τα δικαιώματα των συμπολιτών τους (κατασταλτικός
ρόλος ποινών)…
 διαμόρφωση ενός κράτους δικαίου, πρόνοιας, αξιοκρατίας, νομιμότητας…
 αποφυγή του αναρχισμού, των ασυδοσιών και του «δικαίου της πυγμής»  διασφάλιση και
εδραίωση της δημοκρατίας…
 σωφρονισμός των παραβατών των νόμων και προσπάθεια συνειδητοποίησής τους περί του
σφάλματός τους και της ανάγκης υγιούς επανένταξης τους στην κοινωνία…
 παραδειγματισμός του λοιπού κοινωνικού σώματος προς συμμόρφωσή του στο νομικό δίκαιο και
προς αποτροπή του από άνομες ενέργειες (προληπτικός ρόλος ποινών)…
 δικαίωση πρακτική και συναισθηματική του θύματος μιας παράνομης πράξης / αποφυγή
φαινομένων αυτοδικίας και εκδίκησης…
 προστασία πολιτών και διαμόρφωση ενός θετικού ψυχολογικού κλίματος, καθώς νιώθουν
ασφαλείς και σίγουροι ότι τα απαράγραπτα συνταγματικά δικαιώματά τους, ακόμη και αν παραβιαστούν,
θα αποκατασταθούν και πάλι…
 λόγω του αισθήματος ασφάλειας των πολιτών  μείωση της καχυποψίας προς τους συνανθρώπους
και βελτίωση των σχέσεων  αρμονική συμβίωση των μελών…
 άρση της κοινωνικής τελμάτωσης λόγω της μείωσης της εγκληματικότητας και της παθογένειας 
δυνατότητα προόδου και εξέλιξης…
ΟΡΙΑ ΕΝΤΟΣΤΩΝ ΟΠΟΙΩΝ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ «ΚΙΝΟΥΝΤΑΙ» ΟΙ ΠΟΙΝΕΣ /
ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΟΡΘΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣΤΟΥΣ
 αποφυγή εκδικητικού χαρακτήρα… οι ποινές δεν επιτρέπεται να διαπνέονται από τάσεις του
«οφθαλμόν αντί οφθαλμού»… δεν πρέπει να λησμονείται ότι ο δράστης είναι ανθρώπινη ύπαρξη…
 σωφρονιστική διάθεση και προσπάθεια αναδόμησης της προσωπικότητας και μετασχηματισμού της
συνείδησης του παρανόμου (παιδαγωγικό πνεύμα) με στόχο την ομαλή επανένταξή του στην κοινωνία…
 απουσία υπερβολής στην απονομή δικαιοσύνης και αποφυγή εξάντλησης της αυστηρότητας του
νόμου στην επιβολή ποινών, ώστε η κοινωνία να επιδείξει στο άνομο άτομο πως του δίνει μια δεύτερη
ΠΟΙΝΕΣ - ΣΩΦΡΟΝΙΣΜΟΣ

2. ευκαιρία και δεν επιθυμεί την εξόντωσή του… άλλωστε, οι ποινές πρέπει να είναι δίκαιες και να μην
ξεπερνούν σε κόστος το αδίκημα…
 απαιτείται οι ποινές να είναι προϊόν αξιοκρατίας και όχι κατάχρησης εξουσίας… ταυτόχρονα,
αναγκαίος κρίνεται ο σεβασμός των δικαιωμάτων των συλληφθέντων και η άρση ρατσιστικών
διαθέσεων στις δικαστικές αποφάσεις (δε νοείται αυστηρότερη ποινή σε άτομα που ανήκουν σε
μειονοτικές ομάδες ή ομάδες που είναι δέκτες ρατσιστικής αντιμετώπισης)…
 γοργή επιβολή της ποινής (εφόσον έχει τελειώσει η ανακριτική διαδικασία το έργο της και έχουν
συγκεντρωθεί όλα τα απαραίτητα στοιχεία) και όχι καθυστέρησή της, γιατί τότε αναπτύσσεται ένα
αίσθημα αδικίας στο δράστη και στην κοινή γνώμη…
 οι ποινές είναι δέον να επιβάλλονται από υπεύθυνους και ευσυνείδητους νομικούς, που συνάμα θα
είναι καλοί γνώστες του γραπτού δικαίου και θα διακρίνονται για την ευθυκρισία τους, την
αντικειμενικότητά τους, την αμεροληψία τους, τη σφαιρικότητα της αντίληψής τους και την ηθική τους
ακεραιότητα …
ΠΟΙΟ ΘΑ ΕΠΡΕΠΕ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΝΟΗΜΑ ΤΗΣ ΠΟΙΝΗΣ ΚΑΙ ΕΙΔΙΚΑ ΑΥΤΗΣ
ΠΟΥ ΕΠΙΒΑΛΛΕΤΑΙ ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ, ΚΑΘΩΣ ΚΑΙ ΣΤΟΥΣ ΑΝΗΛΙΚΟΥΣ ΑΠΟ
ΤΑ ΑΡΜΟΔΙΑ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΑ;
► Σε κάθε οργανωμένο σύνολο ανθρώπων υπάρχουν κανόνες που ορίζουν ποιες είναι οι υποχρεώσεις
και ποια τα δικαιώματα των μελών τους.. Οι κανόνες αυτοί είναι απαραίτητοι για την εύρυθμη λειτουργία
των κοινωνιών..
► Μερικές φορές, όμως, κάποιοι μαθητές και γενικότερα ορισμένοι νέοι, από παρόρμηση, απερισκεψία,
αντίδραση, άγνοια ή ακόμα και από κακοήθεια, συμπεριφέρονται ανάρμοστα παραβαίνοντας τους
κανόνες της σχολικής ή της κοινωνικής ζωής.. Στις περιπτώσεις αυτές επιβάλλονται στους παραβάτες
ποινές..
► Η ποινή δεν είναι εκδικητική πράξη.. Αποβλέπει στη συμμόρφωση των νέων / μαθητών με τα πρότυπα
της συμπεριφοράς την οποία η κοινωνία θεωρεί επιθυμητή.. Ο φόβος της ποινής αποτρέπει το νέο από
παραπτώματα και αξιόποινες πράξεις.. έχει, δηλαδή, προληπτικό χαρακτήρα.. Συχνά, με την ποινή ο νέος
κατανοεί το σφάλμα του και μετανιώνει.. Η υπευθυνότητα τότε, που αποκτά, αποδεικνύει τον
παιδαγωγικό χαρακτήρα της ποινής..
► Για να επιτευχθούν όμως, όλα αυτά, είναι απαραίτητες ορισμένες βασικές προϋποθέσεις (βλέπε και
παραπάνω: «Όρια εντός των οποίων πρέπει να κινούνται οι ποινές»)..
 Καταρχήν, πρέπει η ποινή που επιβάλλεται σε όποιον αποδείχτηκε ένοχος να είναι δίκαιη, ούτε
υπερβολικά αυστηρή ούτε υπερβολικά επιεικής..
 Πρέπει να εξετάζεται προσεκτικά κάθε πτυχή της αξιόποινης πράξης, οι συνθήκες τέλεσης, τα κίνητρα
και η προσωπικότητα του δράστη..
 Ειδικά για τους νέους που τιμωρούνται, χρειάζεται ειδικός σωφρονισμός, ώστε να τους δίνεται η
ευκαιρία να επανενταχθούν στην κοινωνική ζωή και να αποφεύγεται ο στιγματισμός τους..
► Βέβαια, το καλύτερο θα ήταν να μη φτάνουμε στην ποινή.. Όσο πιο λίγες ποινές επιβάλλονται σε μέλη
μιας κοινότητας ανθρώπων, τόσο πιο υψηλό δείκτη πολιτισμού αυτή έχει.. Αυτό, όμως, προϋποθέτει
πνευματική και ηθική καλλιέργεια των ανθρώπων, ώστε να γίνουν ώριμοι και υπεύθυνοι..