1. INTERVIEW //
MANAGEMENTBOEK.NL/INTERVIEWS| JANUARI 201640
INTERVIEW //
n mijn eigen loopbaan heb ik ervaren hoeveel
invloed leidinggevenden hebben op de resulta-
ten van het bedrijf. Vooral via de betrokkenheid
die ze wel of niet weten te genereren bij hun me-
dewerkers. Als je mensen willen gaan lopen voor het
bedrijf, dan ga je pas resultaten zien. Maar dat moet
je kunnen, als leidinggevende. Managers die dat zijn
geworden omdat ze zulke goede professionals waren,
stoten daarbij vaak hun neus. Ook al hebben ze nog
zo’n vlotte babbel. Bedrijven lopen daar enorm veel
risico mee. Mensen die last krijgen van stress, die
een burn-out krijgen, organisaties die niet meer goed
lopen, resultaten die tegenvallen, omzetten en win-
sten die teruglopen, noem maar op. Alle reden om
managers goed te begeleiden in het ontwikkelen van
hun leiderschap.’
De wereld verandert in steeds hoger
tempo. De toenemende complexiteit
veroorzaakt onzekerheid. Dat stelt
hoge eisen aan het leiderschap. Sjoerd
de Waal ontdekte een instrumentarium
dat daar een cruciale bijdrage aan zou
kunnen leveren. Hoe, dat beschrijft
hij samen met Ingvar Jónsson in The
Whole Brain Leader. Een man met een
missie doet zijn verhaal.
TEKST PIERRE SPANINKS // FOTOGRAFIE MIRJAM VAN DER LINDEN
I
SJOERD DE WAAL
‘Van beginnend
leidinggevende tot
whole brain leader’
INTERVIEW // LEIDERSCHAP PERSOONLIJKE EFFECTIVITEIT VUCA

2. >>
BREINPROFIELEN GEVEN
EEN IDEE HOE U
-- zich gedraagt
tegen anderen
-- zakendoet
-- communiceert
-- leert
-- problemen oplost
-- relaties aangaat
-- sport
MANAGEMENTBOEK.NL/INTERVIEWS 41JANUARI 2016 |
‘In mijn eerste boek, Lead Between the Lines, heb ik
een model neergezet waarmee ik mensen die een
leidinggevende positie krijgen, inzicht geef in hun
leiderschap, in wat het voor hun gaat betekenen.
Daarop volgend geef ik een leiderschap-tweedaagse,
waarin ze allemaal handvatten krijgen waar ze zelf
mee aan de slag kunnen. Mijn tweede boek, The
Whole Brain Leader, gaat een flinke stap verder. Ik
heb het samen geschreven met Ingvar Jónsson, die
ik heb leren kennen doordat wij in ons werk dezelfde
methode gebruiken: de Neethling Brain Instruments.’
‘Kobus Neethling, uit Zuid-Afrika, heeft het concept
ontwikkeld van breinvoorkeuren, en een bijpassend
instrumentarium om die voorkeuren in kaart te
brengen. Het geeft je inzicht in hoe je denkt, hoe je je
taken uitvoert, hoe je communiceert, hoe je leiding-
geeft, hoe je relaties aangaat, en daarmee ook: in wie
je bent. Bovendien leert het je andere personen in
te schatten en je communicatie en je stijl daarop af
te stemmen. Toen ik de opleiding deed tot licentie-
houder van die methode, ontdekte ik dat mijn eigen
breinvoorkeuren tegengesteld waren aan het werk
waar ik goed in was. Daarom werd ik er niet gelukkig
van en liep ik vast. Dat was echt een aha-erlebnis.’
CLUSTERS VAN DENKPROCESSEN
‘Breinvoorkeuren kun je zien als clusters van denk-
processen in je hersenen. We hebben een tijd geloofd
in dat onze linker- en rechterhersenhelft verschil-
lende specialisaties kenden, zeg: de logica tegenover
de verbeelding. De ene persoon zou meer naar de ene
kant neigen en de ander meer naar de andere kant.
Dat is achterhaald, nu denken we daar veel genuan-
ceerder over. In een hersenscan ga je die scheiding
niet terugzien, want de fysieke processen van het
denken zitten overal. Maar die hersenhelften zijn wel
nog steeds een mooie metafoor waarmee je het NBI
model makkelijk kunt uitleggen.’
‘Het NBI-model kent vier kwadranten, en elke
kwadrant komt in twee dimensies. Kort door de
bocht hebben we linksboven het rationele type dat
realistisch en analytisch denkt, dat gevoelig is voor
resultaatgericht werken. Linksonder is het prakti-
sche type, dat zich meteen afvraagt hoe de dingen in
elkaar zitten en hoe je iets voor elkaar kunt krijgen.
Rechtsboven heb je het experimentele type, dat graag
denkt aan het waarom en de status quo ter discussie
stelt. En rechtsonder het relationele type, dat kijkt
naar de mens en naar de gevolgen die een beslissing
heeft voor het team.’
‘Aan de hand van dit model maak je zichtbaar waar
jouw voorkeuren van denken in zitten. Dat zegt
overigens nog niets over je gedrag. Dat wordt mede
bepaald door de context en door de vaardigheden
die je hebt ontwikkeld. Het zegt wel iets over waar je
energie van krijgt. Als je dat weet, kun je inschatten
waar de grootste kans ligt dat je het naar je zin krijgt.
Dan kun je je studiekeus, je werk en je loopbaan
daarop afstemmen. In welke kwadranten en welke di-
mensie jouw breinvoorkeur zich bevinden, ligt na het
bereiken van je volwassenheid vrij vast verankerd. In
je ontwikkeling van kind naar volwassene vinden nog
wel veranderingen plaats. Ook bepaalde traumatische
ervaringen kunnen je een klap geven waardoor er een
verschuiving van breinvoorkeuren kan optreden.’
CARL GUSTAV JUNG
‘Er zijn meer manieren om breinvoorkeuren in te de-
len, maar NBI is duidelijk en eenvoudig uit te leggen.
Bovendien correleren de uitkomsten ervan sterk met
die van de Myers-Briggs Type Indicator. Die is ontwor-
pen op basis van de theorie van de Zwitserse psychi-
ater Carl Gustav Jung. De waarde daarvan is weten-
schappelijk vastgesteld. In The Whole Brain Leader
bouwen wij voort op die inzichten. We laten zien dat
er in leiderschap gradaties zijn, ontwikkelingsfasen.
Daarvoor hebben we een model gemaakt met een ver-
ticale ontwikkeling en een horizontale ontwikkeling.
Verticaal vergroot je je denken, verruim je je mindset.
Je kan je ontwikkelen van Expert via Achiever, Indivi-
dualist en Strategist tot de Whole Brain Leader die dat
alles integreert en overstijgt. Horizontaal ontwikkel
je, op elk verticaal niveau, je kennis en vaardigheden.
Het model geeft vier stappen om deze ontwikkeling
van Expert tot en met Whole Brain Leader te realise-
ren. Een hele belangrijke stap daarin is die van Whole
Brain Thinking naar Leading as a Coach.’
‘Als coach ga je wat je in de voorgaande stappen hebt
geleerd, ook daadwerkelijk inzetten om transformatie
voor elkaar te krijgen. Je gaat je medewerkers gericht
coachen door te begrijpen waar jouw eigen brein-
voorkeuren zitten, dus wat jouw filters zijn, en door
te begrijpen wat de breinvoorkeuren zijn van degene
die je coacht. Als je de taal van de coachee spreekt,
als je op een lijn zit qua communicatie, krijg je eerder
een klik en kun je meer voor iemand betekenen.’
VUCA-WERELD
‘Een hele belangrijke toepassing van onze inzichten
en van de instrumenten, is bij het samenstellen van
‘Gedrag wordt bepaald door de
context en vaardigheden.’

3. 42 MANAGEMENTBOEK.NL/INTERVIEWS| JANUARI 2016
teams. We leven in een VUCA-wereld, een wereld die
wordt gekarakteriseerd door Volatility, Uncertainty,
Complexity en Ambiguity. Als organisatie moet je daar
je plaats in bepalen, je weg in vinden. Elke organi-
satie loopt daarbij op tegen zijn eigen uitdagingen.
Dan is het zaak om over teams te beschikken die
daar optimaal voor zijn toegerust. Teams met de
juiste mix van breinvoorkeuren, zodat mensen elkaar
aanvullen en versterken. Wat is de taak, waar moeten
we aan gaan werken, wat hebben we daarvoor nodig?
Mensen die vragen naar het wat, naar het hoe, naar
het wie, naar het waarom? Uiteindelijk heb je ze
waarschijnlijk alle vier nodig, maar niet altijd in
gelijke mate.’
‘Ingvar Jónsson werkte eens met een bedrijf in de ga-
ming industry. Daar zaten allemaal hele leuke men-
sen die altijd op zoek waren naar iets nieuws, die in
mogelijkheden dachten in plaats van in problemen,
die in beelden en in metaforen spraken, die helemaal
blij werden van verandering en transformatie. Al-
lemaal Experimentelen, in termen van ons kwadrant:
rechtsboven. Op een na, die juist heel erg op de feiten
was gericht, die steeds analyses wilde maken, en die
daardoor ook minder als teamspeler werd ervaren. De
directie dacht de organisatie te versterken door van
dat buitenbeentje afscheid te nemen, maar gelukkig
kon Ingvar hen ervan overtuigen dat de breinvoor-
keuren van die persoon wel heel handig waren om
erbij te hebben: zeker omdat het niet om een game-
bouwer ging maar om de financieel manager!’
INTERNATIONAAL NETWERK
‘Ik heb mijn eigen bureau Trainnovation, en als
licentiehouder van Neethling Brain Instruments
maak ik ook deel uit van een internationaal netwerk.
De oprichter daarvan, Kobus Neethling, zit in Zuid-
Afrika. In Nederland is er een agentschap dat hem
vertegenwoordigt, Breinvoorkeuren NBI. Dat wordt
gevormd door Koen en Makheni Zonneveld. Ik heb
bij hen een driedaagse opleiding gevolgd waarin ik
alle kneepjes van het vak heb geleerd. Daardoor mag
ik bij mijn eigen klanten alle brain instruments toe-
passen die ik nuttig acht, en kan ik de vragenlijsten
die ik afneem online laten beantwoorden. Daar betaal
ik dan per stuk voor.’
‘Er zijn nu ongeveer dertig licentiehouders in Ne-
derland. Die staan allemaal op de website van het
agentschap. We hebben regelmatig bijeenkomsten
waar we onze ervaringen uitwisselen en onze manier
van werken finetunen. Daardoor kennen we elkaar
goed en zijn we op de hoogte van elkaars kwaliteiten.
Dat maakt dat we ook makkelijk een beroep op elkaar
kunnen doen als we in ons werk bij de klant behoefte
hebben aan specifieke expertise.’
‘Momenteel ben ik in de praktijk vooral bezig met
training, coaching, en advies. De Leiderschap Twee-
daagse die ik geregeld aanbied is daar heel belangrijk
in. Steeds meer mensen realiseren zich dat organi-
saties zich moeten transformeren om de ontwik-
kelingen in de buitenwereld de baas te blijven. Waar
ik van droom als volgende stap, is om het concept
van de Whole Brain Leader internationaal verder uit
te rollen. We hebben in oktober in Zuid Afrika al vier
workshops gegeven en ons boek is niet voor niets
meteen in het Engels geschreven!’¶
INTERVIEW //
CV
Sjoerd de Waal
Auteur van The Whole Brain
Leader en Lead Between the
Lines. Sinds 2011 trainer en
coach vanuit zijn eigen bureau
Trainnovation. Voordien onder
meer support manager operati-
ons en business unit manager
bij Mourik, reliability engineer
bij John Crane, group manager
bij Asea Brown Bovery, en
werktuigkundige bij Hol-
land America Line. Studeerde
scheepswerktuigkunde aan
Nautisch College Noorder-
haaks, haalde zijn NIMA-A en
NIMA-B, deed een MBA aan
Webster University, en volgde
de opleiding tot practitioner
en licentiehouder bij Neethling
Brain Instruments.
THE WHOLE BRAIN
LEADER
Ingvar Jónsson,
Sjoerd de Waal
Engelstalig, Ingenaaid,
190 blz., 1e druk, 2015
The Whole Brain Leader
Publications
9789979728696
€ 34,95
Sjoerd de Waal: ‘Je gaat je medewerkers
gericht coachen door te begrijpen waar
jouw eigen breinvoorkeuren zitten, dus
wat jouw filters zijn.’
INTERVIEW // LEIDERSCHAP PERSOONLIJKE EFFECTIVITEIT VUCA