La01.015 mô hình tổ chức và cơ chế quản lý khâu truyền tải điện ở việt nam
1. L I CAM ðOAN
Tôi xin cam ñoan Lu n án này là công trình
nghiên c u c a riêng tôi. Các s li u, n i dung trong
Lu n án là trung th c và có ngu n g c trích d n rõ
ràng./.
Nghiên c u sinh
Cao ð t Khoa
i
2. ii
M C L C
L I CAM ðOAN..............................................................................................................................I
M C L C........................................................................................................................................ II
DANH M C CÁC CH VI T T T............................................................................................III
DANH M C CÁC B NG .............................................................................................................VI
DANH M C CÁC HÌNH V .......................................................................................................VII
PH N M ð U................................................................................................................................1
CHƯƠNG I. NH NG V N ð CƠ B N V MÔ HÌNH T CH C VÀ CƠ CH QU N LÝ
TRUY N T I ðI N.......................................................................................................................11
1.1. TRUY N T I ðI N TRONG H TH NG ðI N ...............................................................11
1.2. MÔ HÌNH T CH C VÀ CƠ CH QU N LÝ TRUY N T I ðI N.................................19
1.3. KINH NGHI M QU C T V MÔ HÌNH T CH C VÀ CƠ CH QU N LÝ TRUY N
T I ðI N.....................................................................................................................................37
K T LU N CHƯƠNG I..............................................................................................................51
CHƯƠNG II. TH C TR NG MÔ HÌNH T CH C VÀ CƠ CH QU N LÝ TRUY N
T I ðI N VI T NAM ...............................................................................................................53
2.1. QUÁ TRÌNH PHÁT TRI N NGÀNH ðI N VI T NAM....................................................53
2.2. MÔ HÌNH T CH C VÀ CƠ CH QU N LÝ TRUY N T I ðI N TRƯ C NĂM 1995
......................................................................................................................................................58
2.3. MÔ HÌNH T CH C VÀ CƠ CH QU N LÝ TRUY N T I ðI N T NĂM 1995 ð N
NAY .............................................................................................................................................64
2.4. QUAN H GI A NPT V I CÁC ðƠN V THAM GIA TH TRƯ NG PHÁT ðI N C NH
TRANH........................................................................................................................................98
2.5. ðÁNH GIÁ MÔ HÌNH T CH C VÀ CƠ CH QU N LÝ TRUY N T I ðI N ..........100
2.6. S C N THI T PH I HOÀN THI N MÔ HÌNH T CH C VÀ CƠ CH QU N LÝ
TRUY N T I ðI N VI T NAM ..........................................................................................109
K T LU N CHƯƠNG II...........................................................................................................114
CHƯƠNG III. QUAN ðI M VÀ GI I PHÁP HOÀN THI N MÔ HÌNH T CH C VÀ CƠ
CH QU N LÝ TRUY N T I ðI N VI T NAM ..............................................................115
3.1. ð NH HƯ NG PHÁT TRI N NGÀNH ðI N VI T NAM ..............................................115
3.2. QUAN ðI M HOÀN THI N MÔ HÌNH T CH C VÀ CƠ CH QU N LÝ TRUY N
T I ðI N...................................................................................................................................123
3.3. GI I PHÁP HOÀN THI N MÔ HÌNH T CH C VÀ CƠ CH QU N LÝ TRUY N T I
ðI N ..........................................................................................................................................132
K T LU N CHƯƠNG III .........................................................................................................145
K T LU N....................................................................................................................................147
DANH M C CÔNG TRÌNH CÔNG B C A TÁC GI ........................................................150
DANH M C TÀI LI U THAM KH O
PH L C
3. iii
DANH M C CÁC CH VI T T T
T vi t t t C m t ti ng Vi t C m t ti ng Anh
A0 Trung tâm ði u ñ H th ng ñi n qu c
gia
A1 Trung tâm ði u ñ H th ng ñi n mi n
B c
A2 Trung tâm ði u ñ H th ng ñi n mi n
Nam
A3 Trung tâm ði u ñ H th ng ñi n mi n
Trung
AC Dòng ñi n xoay chi u Altenative Current
ADB Ngân hàng Phát tri n châu Á Asian Development Bank
ASEAN Hi p h i các qu c gia ðông Nam Á Association of South-East
Asian Nations
QLDA Qu n lý d án
BETTA Th a thu n v truy n t i và mua bán ñi n
Anh qu c
British Electricity Trading and
Transmission Arrangements
BOT Xây d ng-S h u-Chuy n giao Build- Own-Transfer
CNH Công nghi p hóa
CTCP Công ty c ph n
CT TTð Công ty truy n t i ñi n
CTðL Công ty ñi n l c
CUSC Quy ñ nh v ñ u n i và s d ng h th ng Connection and Use of System
Code
DC Dòng ñi n m t chi u Direct Current
DNNN Doanh nghi p nhà nư c
EGAT Công ty phát ñi n Thái Lan Electric Generation Authority
of Thailand
ERAV C c ði u ti t ði n l c c a Vi t Nam Electricity Regulatory
Authority of Vietnam
EVN T ng công ty ði n l c Vi t Nam t Vietnam Electricity
4. iv
T vi t t t C m t ti ng Vi t C m t ti ng Anh
27/01/1995 ñ n 22/6/2006 và nay là T p
ñoàn ði n l c Vi t Nam
FERC y ban ði u ti t Năng lư ng Liên bang Federal Energy Regulatory
Commission
HðH Hi n ñ i hóa
HðTV H i ñ ng thành viên
IPP ðơn v phát ñi n ñ c l p Independent Power Producer
ISO Cơ quan v n hành h th ng ñ c l p Independent System Operator
ISO-NE Cơ quan v n hành h th ng ñ c l p bang
New England
New England Independent
System Operator
NERC H i ñ ng vì s tin c y ñi n năng B c M North American Electric
Reliability Council
NETA Th a thu n mua bán ñi n m i New Electricity Trading
Arrangements
NGET Công ty Truy n t i ñi n qu c gia National Grid Electricity
Transmission
OATT Qui ñ nh phí ñ u n i lư i truy n t i m Open Access Transmission
Tariff
ODA H tr phát tri n chính th c Official Development
Assistance
Ofgem Văn phòng qu n lý th trư ng ñi n và d u
khí
Office of Gas and Electricity
Markets
RTO T ch c truy n t i khu v c Regional Transmission
Organisation
SB ðơn v mua duy nh t Single Buyer
SO Cơ quan v n hành h th ng System Operator
SP Công ty ñi n l c Scotland Scotland Power
SSE Công ty năng lư ng Scotland và khu v c
mi n Nam
Scottish and Southern Energy
STC Quy t c ch s h u lư i truy n t i - Cơ System Operator –
5. v
T vi t t t C m t ti ng Vi t C m t ti ng Anh
quan v n hành h th ng Transmission Owner Code
TðKT T p ñoàn kinh t
TNHH
MTV
Trách nhi m h u h n m t thành viên
TO V n hành lư i truy n t i Transmission Operator
TVXDð Tư v n xây d ng ñi n
VNL Vi n Năng lư ng
WB Ngân hàng Th gi i World Bank
WTO T ch c Thương m i Th gi i World Trade Organization
6. vi
DANH M C CÁC B NG
B ng 2.1. T n th t ñi n năng c a lư i ñi n.........................................................................34
B ng 2.2. Chi u dài ñư ng dây truy n t i ñi n giai ño n 1996-2009 .................................65
B ng 2.3. Dung lư ng tr m bi n áp truy n t i giai ño n 1996-2009 ..................................66
B ng 2.4. ð a bàn qu n lý c a 4 công ty truy n t i ñi n.....................................................73
B ng 2.5. T ng h p chi phí truy n t i ñi n năm 2007-2008...............................................75
B ng 2.6. Mô hình t ch c c a các công ty truy n t i ñi n năm 2008................................76
B ng 2.7. S lư ng ñơn v tr c thu c các công ty truy n t i ñi n năm 2009.....................77
B ng 2.8. Mô hình t ch c Ban Qu n lý d án năm 2008 ..................................................79
B ng 3.1. Phương án 3 công ty truy n t i ñi n....................................................................88
B ng 3.2. Phương án 8 công ty truy n t i ñi n....................................................................89
B ng 3.3. Cơ c u ngu n ñi n Vi t Nam tính ñ n năm 2015 .............................................119
B ng 3.4. Cơ c u ngu n ñi n Vi t Nam năm 2009 có tính ñ n 2015 ...............................120
7. vii
DANH M C CÁC HÌNH V
Hình 1.1. Mô t h th ng ñi n .............................................................................................13
Hình 1.2. V trí truy n t i ñi n trong h th ng ñi n.............................................................15
Hình 1.3. Mô hình t ch c ngành ñi n Thái Lan................................................................39
Hình 1.4. Mô hình t ch c truy n t i ñi n c a Anh ............................................................41
Hình 1.5. Ba h th ng lư i ñi n truy n t i c a M .............................................................44
Hình 1.6. Các truy n t i khu v c và cơ quan v n hành h th ng ñ c l p............................46
Hình 2.1. Tương quan gi a tăng trư ng ngu n và ph t i c c ñ i h th ng ñi n ...............57
Hình 2.2. S n lư ng ñi n phát ñi n và nh p kh u c a Vi t Nam (1995-2009)...................58
Hình 2.3. Mô hình t ch c ngành ñi n trư c năm 1995......................................................59
Hình 2.4. Mô hình t ch c c a S truy n t i ñi n...............................................................60
Hình 2.5. Mô hình t ch c c a T ng công ty ði n l c Vi t Nam (năm 1995)...................68
Hình 2.6. Mô hình t ch c t ng quát c a công ty truy n t i ñi n .......................................69
Hình 2.7. Mô hình ph i h p ho t ñ ng trong lĩnh v c truy n t i ñi n................................72
Hình 2.8. Mô hình t ch c c a T p ñoàn ði n l c Vi t Nam............................................82
Hình 2.9. Mô hình t ch c c a T ng công ty Truy n t i ñi n qu c gia..............................83
Hình 2.10. Cơ quan qu n lý nhà nư c v truy n t i ñi n ....................................................93
Hình 2.11. Quan h gi a NPT v i các ñơn v tham gia th trư ng phát ñi n......................99
Hình 3.1. M c tiêu c a c i cách ngành ñi n Vi t Nam .....................................................116
Hình 3.2. Mô hình t ch c ngành ñi n Vi t Nam năm 2010.............................................128
8. 1
PH N M ð U
1. TÍNH C P THI T C A ð TÀI
Ngành ñi n ñư c coi là ngành công nghi p h t ng cho s phát tri n kinh t xã h i.
Dù cho ngành ñi n trong n n kinh t phát tri n hay ñang phát tri n thì nhà nư c ñ u quan
tâm ñ u tư phát tri n và th c hi n qu n lý nhà nư c, tác ñ ng ñ n ho t ñ ng s n xu t kinh
doanh thông qua ban hành các hành lang pháp lý và chính sách phát tri n ngành ñi n. S n
ph m c a ngành ñi n, ñi n năng, là m t lo i hàng hóa ñ c thù, là ñ u vào quan tr ng c a
t t c các ngành công nghi p và là nhu c u tiêu dùng thi t y u trong ñ i s ng xã h i hàng
ngày. Tùy theo trình ñ phát tri n kinh t xã h i, ngành ñi n ñư c Chính ph các nư c
ti n hành c i cách, ñ i m i v qu n lý nhà nư c và thay ñ i mô hình t ch c cho phù h p.
Xét theo khía c nh công ngh , s n xu t kinh doanh ñi n năng ñư c chia làm b n khâu: s n
xu t ñi n, truy n t i ñi n, phân ph i ñi n và bán l ñi n. Các quá trình này ñư c th c hi n
ñ ng th i do ñi n không th tích tr , ñi u này cũng ñ ng nghĩa cung và c u luôn g p nhau
t i m i th i ñi m n u nghiên c u trong m t h th ng ñi n khép kín.
Trong nghiên c u phân tích kinh t , s n xu t và phân ph i bán l ñi n năng có th
do nhi u doanh nghi p khác nhau cùng tham gia trong m t th trư ng c nh tranh. C nh
tranh trong phát ñi n nh m ñ m b o cho cung c p ñi n năng v i giá c h p lý, ph n ánh
ñư c chi phí s n xu t và tuân th các qui lu t kinh t th trư ng ñ i v i m t lo i hình hàng
hoá nh t ñ nh. C nh tranh trong khâu phân ph i bán l ñi n năng cũng ñ m b o cho khách
hàng có th ñư c s d ng ñi n v i giá c h p lý, ch t lư ng ñi n ñ m b o theo yêu c u c a
các m c ñích s d ng khác nhau t dùng ñi n ñ s n xu t, dùng ñi n cho nhu c u thương
m i, ñ n dùng ñi n cho m c ñích sinh ho t và s d ng ñi n cu i cùng. Tuy nhiên, truy n
t i ñi n trong m t quá trình s n xu t khép kín l i mang y u t ñ c quy n t nhiên và mô
hình t ch c cũng ñư c th c hi n theo các mô hình khác nhau.
Kinh nghi m c a các nư c v phát tri n ngành ñi n cho th y mô hình t ch c
thư ng phát tri n t tích h p d c sang liên k t ngang và có s ñan xen c a c hai mô hình.
giai ño n ñ u, khi cơ s v t ch t ngành ñi n ch phát tri n t i các vùng ho c khu v c
riêng bi t, thông thư ng các doanh nghi p ho t ñ ng ñi n l c s d ng mô hình t ch c tích
h p d c, nghĩa là các doanh nghi p ñ ng th i qu n lý c các nhà máy ñi n gi vai trò phát
ñi n, qu n lý lư i truy n t i ñi n và lư i ñi n phân ph i ñ tr c ti p phân ph i và bán l
ñi n ñ n khách hàng tiêu th ñi n cu i cùng. Mô hình qu n lý ki u này ñ m b o tính th ng
9. 2
nh t, liên t c, tin c y và n ñ nh trong s n xu t và kinh doanh ñi n năng như là lo i hàng
hoá ñ c thù không th c t gi ñư c. Mô hình t ch c này ñư c t t c các nư c áp d ng
trong giai ño n ñ u c a quá trình công nghi p hoá, khi mà n n kinh t c n có nhi u ñi n
năng và ưu tiên ph c v cho s n xu t công nghi p hơn là nhu c u s d ng ñi n dân sinh.
Vì v y, nghiên c u truy n t i ñi n m t cách ñ c l p trong giai ño n này không mang l i
nh ng k t qu mong ñ i v tính hi u qu kinh t do chưa tính toán ñư c thu nh p, chi phí
và l i nhu n c a truy n t i ñi n trong mô hình tích h p d c.
Th c hi n Ngh quy t H i ngh l n th III Ban Ch p hành Trung ương ð ng v
ti p t c s p x p, ñ i m i, phát tri n và nâng cao hi u qu doanh nghi p nhà nư c (DNNN)
và Ngh quy t H i ngh l n th IX Khoá IX Ban Ch p hành Trung ương ð ng v m t s
ch trương, chính sách, gi i pháp l n nh m th c hi n th ng l i Ngh quy t ð i h i toàn
qu c l n th IX c a ð ng, ð ng và Chính ph ñã ch ñ o các ngành các c p thúc ñ y s p
x p ñ i m i DNNN theo m c tiêu phát tri n b n v ng. Ngành ñi n cũng không n m ngoài
quá trình s p x p ñ i m i ñó xét trên c khía c nh vĩ mô v i vi c hoàn thi n khuôn kh
pháp lý và khía c nh vi mô v i vi c tái cơ c u b n thân T ng công ty ði n l c Vi t Nam
(EVN) nay là T p ñoàn ði n l c Vi t Nam, ñ c quy n trong khâu truy n t i ñi n và chi
ph i g n như toàn b khâu phân ph i bán l ñi n. Lu t ði n l c ñã ñư c thông qua t o cơ
s pháp lý cho ho t ñ ng ñi n l c và s p x p ñ i m i các doanh nghi p trong EVN theo
hư ng xoá b ñ c quy n nhà nư c trong phát ñi n và phân ph i ñi n năng, phù h p v i
n n kinh t th trư ng ñ nh hư ng xã h i ch nghĩa [15].
ði n năng, như b t c lo i hàng hóa nào, d n ho t ñ ng theo qui lu t cung c u c a
n n kinh t th trư ng nhưng c n s ñi u ti t c a nhà nư c thông qua C c ði u ti t ñi n
l c (ERAV) tr c thu c B Công Thương [38]. V i m i c p ñ phát tri n th trư ng, vai trò
và v trí c a truy n t i ñi n cũng khác nhau do v y mô hình t ch c cũng tương ng khác
nhau [34]. Theo Quy t ñ nh s 26/2006/Qð-TTg ngày 26/01/2006 c a Th tư ng Chính
ph v phê duy t l trình, các ñi u ki n hình thành và phát tri n các c p ñ th trư ng ñi n
l c t i Vi t Nam, truy n t i ñi n ñư c t ch c th c hi n theo t ng c p ñ như sau:
C p ñ 1, bư c 1: th trư ng phát ñi n c nh tranh thí ñi m (t năm 2005 ñ n
năm 2008). Các công ty truy n t i ñi n (CT TTð) thu c EVN s ñư c t ch c l i
dư i d ng các công ty ñ c l p v h ch toán kinh doanh. Bư c 2: th trư ng phát
10. 3
ñi n c nh tranh hoàn ch nh (t năm 2009 ñ n năm 2014). Các CT TTð ti p t c
h ch toán ñ c l p như ñã th c hi n Bư c 1.
C p ñ 2, bư c 1: th trư ng bán buôn ñi n c nh tranh thí ñi m (t năm 2015
ñ n 2016). Các CT TTð hi n t i ñư c sáp nh p thành m t CT TTð qu c gia duy
nh t tr c thu c EVN, không cùng chung l i ích v i các công ty phát ñi n. Bư c 2:
th trư ng bán buôn ñi n c nh tranh hoàn ch nh (t năm 2017 ñ n năm 2022).
C p ñ 3, bư c 1: th trư ng bán l ñi n c nh tranh thí ñi m (t năm 2022
ñ n 2024). Bư c 2: th trư ng bán l ñi n c nh tranh hoàn ch nh (t năm 2024).
Trong b i c nh ñó, truy n t i ñi n cũng chuy n d n t mô hình phân tán sang
t p trung, t h ch toán ph thu c sang h ch toán ñ c l p v i s hình thành T ng
công ty Truy n t i ñi n qu c gia. Mô hình t ch c và cơ ch qu n lý cũng c n ñư c
nghiên c u và hoàn thi n phù h p v i quá trình xây d ng T p ñoàn ði n l c Vi t
Nam và phù h p v i th trư ng ñi n l c c nh tranh trong khâu phát ñi n hi n nay.
2. TÌNH HÌNH NGHIÊN C U
Truy n t i ñi n luôn giành ñư c s quan tâm v ñ u tư, phát tri n k thu t
cũng như các gi i pháp ñ ñ m b o m t h th ng ñi n n ñ nh, tin c y và v n hành
kinh t . Nghiên c u v c i cách ngành ñi n các nư c trên th gi i ñã ñư c nhi u t
ch c nghiên c u và nhi u nhà nghiên c u ñ c l p th c hi n trong các giai ño n
chuy n mình, c i t và c i cách ngành ñi n trên th gi i. Trong th i gian g n ñây,
khi ngành ñi n ñang th c hi n tái cơ c u ñ chuy n t ñ c quy n c a m t DNNN
sang c nh tranh trong khâu phát ñi n, ñã có m t s nghiên c u toàn di n v ngành
ñi n, ñ c bi t là nghiên c u v chuy n T ng công ty ði n l c Vi t Nam sang t p
ñoàn kinh t (TðKT).
Lu n án ti n s c a Tr n Th Hùng (2008) v “Hoàn thi n công tác qu n lý
ti n lương trong ngành ñi n Vi t Nam” cũng là ñ tài truy n th ng, luôn ñư c c i
ti n cho phù h p v i t ng giai ño n phát tri n c a ngành ñi n [43]. Nghiên c u ñã
ñánh giá ñư c nh ng b t c p trong qu n lý ti n lương c a ngành ñi n, phát hi n và
11. 4
tìm ra nh ng n i dung c n thay ñ i, c i ti n trong chính sách ti n lương c a ho t
ñ ng s n xu t kinh doanh c a T p ñoàn ði n l c Vi t Nam.
Lu n án ti n s c a ð u ð c Kh i (2007) v “V n d ng lý lu n phân ph i
thu nh p trong n n kinh t th trư ng ñ nh hư ng xã h i ch nghĩa vào T ng công
ty ði n l c Vi t Nam” cũng ñã nghiên c u, l p lu n và ñ xu t t ng quan v nguyên
lý, xu hư ng v n ñ ng c a phân ph i thu nh p trong EVN, trong ñó có cơ ch phân
ph i thu nh p c a truy n t i ñi n [10]. Nghiên c u ñã ñóng góp x ng ñáng vào
công tác ch ñ o ñi u hành ho t ñ ng s n su t kinh doanh c a EVN thông qua c i
ti n công tác phân ph i thu nh p.
“Nghiên c u v truy n t i ñi n th c hi n cho EVN” c a Economic
Consulting Associates th c hi n năm 2005 [10]. Nghiên c u này ñã ñánh giá l i
các ñ xu t trư c ñây v t ch c kh i truy n t i ñi n, ñánh giá hi n tr ng t ch c và
ho t ñ ng c a khâu truy n t i ñi n, ñi u ñ h th ng ñi n t i th i ñi m nghiên c u.
K t qu nghiên c u cũng ñã ñư c EVN xem xét m t cách k lư ng ñ ti p thu
trong ð án thành l p T ng công ty Truy n t i ñi n qu c gia sau này. Tuy nhiên,
các ñ xu t c a Tư v n ch mang tính th i ñi m và m t s n i dung không còn phù
h p ho c ph i ti p t c nghiên c u ñ theo ñúng ñ nh hư ng phát tri n ngành ñi n
c a Chính ph .
Nghiên c u v “L trình C i cách ngành ñi n Vi t Nam” H tr k thu t TA 3763-
VIE c a Ngân hàng Phát tri n châu Á th c hi n năm 2004 [16]. ðây là m t nghiên c u
toàn di n, ñánh giá m t cách sâu s c v hi n tr ng phát tri n ngành ñi n Vi t Nam khi
Chính ph Vi t Nam ñang cho nghiên c u và hình thành các T p ñoàn kinh t nhà nư c,
trong ñó có T p ñoàn ði n l c Vi t Nam. Trong nghiên c u này, Tư v n ñã ñ nh hư ng
phát tri n ngành ñi n Vi t Nam s tr i qua các giai ño n phát tri n th trư ng ñi n khác
nhau t th p ñ n cao. K t qu c a nghiên c u này là s tham kh o c n thi t ñ B Công
Thương trình Th tư ng Chính ph có Quy t ñ nh s 26/2006/Qð-TTg ngày 26/01/2006 v
phê duy t l trình, các ñi u ki n hình thành và phát tri n các c p ñ th trư ng ñi n l c t i
Vi t Nam [34]. Tuy nhiên, nghiên c u này cũng chưa ñ c p sâu ñ n mô hình t ch c và cơ
ch qu n lý khâu truy n t i m t cách riêng bi t, chưa ñưa ra ñư c các khuy n ngh chính
sách c n thi t v minh b ch hoá chi phí truy n t i ñi n và ñ nh hư ng phát tri n lâu dài c a
12. 5
truy n t i ñi n.
Lu n án Ti n s Kinh t c a Nguy n Anh Tu n (2003) v “Hoàn thi n mô hình t
ch c s n xu t kinh doanh c a T ng công ty ði n l c Vi t Nam” ñã nghiên c u ñ xu t mô
hình t ch c s n xu t c a EVN [19]. Nghiên c u ñư c th c hi n trong b i c nh h th ng
văn b n pháp lý chưa hoàn thi n, ñ nh hình ñ i m i qu n lý DNNN chưa rõ ràng theo qui
ñ nh c a Lu t ði n l c, Lu t C nh tranh, Lu t Doanh nghi p, s hình thành T p ñoàn ði n
l c Vi t Nam và quá trình xây d ng th trư ng ñi n c nh tranh. Do v y, các n i dung trên
c n ñư c ti p t c nghiên c u b sung, hoàn thi n cho phù h p v i ñi u ki n phát tri n c a
ngành ñi n và n n kinh t hi n nay. Do Lu n án có ph m vi nghiên c u r ng v ho t ñ ng
c a toàn b ngành ñi n, nên cũng chưa có ñi u ki n ñi sâu phân tích, ñ xu t hình th c và
cơ ch ho t ñ ng c a truy n t i ñi n trong các giai ño n phát tri n c a th trư ng ñi n l c.
Lu n án Ti n s Kinh t c a ð ng Phan Tư ng (2003) v “Gi i pháp nâng cao
hi u qu kinh t trong truy n t i và phân ph i ñi n c a T ng công ty ði n l c Vi t Nam”
ñã ñánh giá v hi u qu kinh t trong truy n t i và phân ph i ñi n d a trên các nhóm ch
tiêu v s n lư ng, doanh thu, l i nhu n và th c hi n nhi m v kinh t xã h i v i m t gi
ñ nh là hai khâu này ho t ñ ng ñ c l p v i khâu phát ñi n [8]. Tác gi ñã h th ng hoá,
làm rõ cơ s lý lu n và th c ti n v hi u qu kinh t c a ho t ñ ng truy n t i và phân ph i
ñi n và vai trò c a truy n t i và phân ph i ñi n ñ i v i n n kinh t qu c dân. Các khái
ni m, h th ng ch tiêu ñánh giá hi u qu kinh t và các nhân t nh hư ng ñ n hi u qu
kinh t trong truy n t i và phân ph i ñi n cũng ñư c Lu n án xem xét. Trên cơ s ñó, Lu n
án ñã phân tích, ñánh giá th c tr ng và các nhân t nh hư ng ñ n hi u qu kinh t trong
truy n t i và phân ph i ñi n c a EVN, tìm ra nh ng nguyên nhân làm cho m t s ho t
ñ ng trong lĩnh v c truy n t i và phân ph i ñi n c a EVN còn kém hi u qu và ñ xu t các
gi i pháp ch y u nh m nâng cao hi u qu kinh t trong truy n t i và phân ph i ñi n c a
EVN. Nghiên c u ñư c th c hi n v i gi ñ nh ngành ñi n ñư c chia làm hai quá trình phát
ñi n và truy n t i phân ph i ñi n, nên Lu n án có ý nghĩa th c ti n hơn n u ñư c th c hi n
trong giai ño n truy n t i th c s ñ c l p v i khâu phát ñi n và phân ph i ñi n. Quá trình
tách ra gi a các khâu và ñ c l p gi a các khâu là xu hư ng ch ñ o trong ti n trình s p
x p, ñ i m i và phát tri n DNNN thu c EVN.
Nghiên c u “T ng công ty ði n l c Vi t Nam: Nghiên c u v truy n t i ñi n và
phân ph i ñi n” (Electricity of Vietnam: Transmission and Distribution Study) do các Tư
13. 6
v n International Resources Group (M ), Duke Engineering and Services (M ) và Thiên
Ngân (Vi t Nam) th c hi n năm 1998 [62]. Nghiên c u này ñư c b t ñ u v i trào lưu s p
x p ñ i m i doanh nghi p c a Chính ph , v i m c ñích qu n lý t t nh t truy n t i và phân
ph i ñi n trong mô hình ñ c quy n nhà nư c liên k t d c. ð ñáp ng m c tiêu cung c p
ñi n ñ n ngư i tiêu dùng v i ch t lư ng cao và tăng cư ng hi u qu v n hành kinh t k
thu t ngành ñi n, nghiên c u ñã phân tích và khuy n cáo các bi n pháp c i thi n v n hành,
qu n lý và hi u su t công tác truy n t i. Nghiên c u cũng ch ra r ng mô hình tích h p d c
t i th i ñi m ñó là thích h p v i t p trung cao ñ m i ngu n l c cho ñ u tư phát tri n
ngành ñi n. Các k t qu nghiên c u ñã ñư c áp d ng m t ph n trong qu n lý ngành ñi n
và phù h p v i giai ño n quá ñ trư c ñ i m i c a ngành ñi n. Tuy nhiên, quá trình c i
cách ñ i m i ngành ñi n, trong ñó có truy n t i ñi n ñã di n ra nhanh hơn ñòi h i ph i có
nghiên c u chuyên sâu cho t ng khâu c a quá trình kinh doanh ñi n năng.
Nghiên c u “C i cách th trư ng ñi n: Vi n c nh qu c t ” (Electricity market
reform: an international perspective) c a Giáo sư Stephen Littlechild v tư nhân hoá, ñi u
ti t và c nh tranh trong ngành ñi n ñư c cho là s kh i ñ u trong c i cách ngành ñi n nư c
Anh trong nh ng năm 1990 c a th k XX, khi ngành ñi n nư c này chuy n t liên k t
d c sang liên k t ngang. Ông ñư c coi là nhà nghiên c u và th c hi n c i cách ngành ñi n
tiên phong c a Anh v i nh ng ñóng góp ñáng k trong lý lu n cũng như th c hi n c i cách
ngành ñi n c a Anh cũng như m t s nư c trên th gi i. Nghiên c u th trư ng v i ñi u
ti t và c i cách th trư ng ñi n: vi n c nh qu c t ñã kh ng ñ nh tính t t y u c n có các h
th ng truy n t i m nh, liên k t không ch trong ph m vi m t qu c gia mà còn liên k t lư i
liên qu c gia [64]. Tuy nhiên, mô hình t ch c và cơ ch qu n lý truy n t i ñi n c a các
nư c ph thu c vào các qui ñ nh pháp lý và quy n h u tài s n khác nhau.
Qua t ng h p, phân tích, tham kh o các nghiên c u hi n nay cho th y chưa
có m t ñ tài nào nghiên c u toàn di n v c lý lu n cũng như t ng k t th c ti n v
ho t ñ ng c a truy n t i ñi n m t cách riêng r do lâu nay truy n t i ñi n ch là m t
ph n c a ñ c quy n nhà nư c trong s n xu t kinh doanh ñi n năng t i Vi t Nam.
Trong b i c nh thay ñ i môi trư ng pháp lý v ho t ñ ng doanh nghi p theo Lu t
Doanh nghi p nói chung và ho t ñ ng ñi n l c nói riêng phù h p v i ti n trình h i
nh p kinh t khu v c và qu c t , các nghiên c u nói trên c n ph i b sung thêm c
v lý lu n và th c ti n hình thành c nh tranh trong s n xu t kinh doanh ñi n năng.
14. 7
Xu t phát t nh ng phân tích ñ nh hư ng phát tri n ngành ñi n Vi t Nam, kinh
nghi m qu c t v mô hình t ch c truy n t i ñi n và nh ng v n ñ còn chưa ñư c nghiên
c u gi i quy t, tác gi ch n ñ tài nghiên c u v "Mô hình t ch c và cơ ch qu n lý
khâu truy n t i ñi n Vi t Nam".
3. M C ðÍCH NGHIÊN C U
Lu n án nghiên c u nh ng v n ñ lý lu n và th c ti n trong qu n lý khâu truy n t i
ñi n. Nghiên c u các mô hình t ch c và cơ ch qu n lý khâu truy n t i ñi n c a ngành
ñi n và kinh nghi m qu c t trong các giai ño n phát tri n khác nhau ñ rút ra bài h c kinh
nghi m cho ngành ñi n Vi t Nam.
Trên cơ s phân tích lu n c khoa h c, Lu n án v n d ng lý lu n và bài h c kinh
nghi m ñ nghiên c u trong qu n lý truy n t i ñi n c a Vi t Nam, xem xét, ñánh giá ho t
ñ ng qu n lý thông qua mô hình t ch c và cơ ch qu n lý truy n t i ñi n; phân tích các
y u t nh hư ng, tìm ra các nguyên nhân chính làm cho qu n lý truy n t i ñi n c a EVN
còn kém hi u qu , chưa theo k p v i yêu c u ñ i m i c a ngành ñi n Vi t Nam.
Sau khi t p h p, h th ng hoá nh ng v n ñ lý lu n cơ b n v mô hình t ch c và
cơ ch qu n lý truy n t i ñi n, kinh nghi m qu c t v s hình thành và phát tri n truy n
t i ñi n, Lu n án ñ xu t các gi i pháp nh m nâng cao kh năng qu n lý truy n t i ñi n c a
ngành ñi n Vi t Nam thông qua l a ch n mô hình t ch c h p lý và cơ ch qu n lý hi u
qu .
4. ð I TƯ NG VÀ PH M VI NGHIÊN C U
- ð i tư ng nghiên c u c a Lu n án: hi n nay, truy n t i ñi n Vi t Nam do T p
ñoàn ði n l c Vi t Nam (EVN) giao T ng công ty Truy n t i ñi n qu c gia (NPT) qu n lý
v n hành. Do v y, ñ i tư ng nghiên c u c a Lu n án là mô hình t ch c và cơ ch qu n lý
truy n t i ñi n c a NPT. Các n i dung nghiên c u, phân tích và ñánh giá th c tr ng mô
hình t ch c và cơ ch qu n lý, phân tích các nhân t nh hư ng ñ n hi u l c qu n lý
truy n t i ñi n trên ph m vi toàn b ngành ñi n.
- Ph m vi nghiên c u: Lu n án nghiên c u mô hình t ch c và cơ ch qu n lý
truy n t i ñi n Vi t Nam trong giai ño n t năm 1995 ñ n năm 2009.
Các qu c gia ñ t v n ñ phát tri n và qu n lý ngành ñi n theo nh ng cách ti p c n
ph thu c vào trình ñ phát tri n kinh t , quan ñi m và kh năng qu n lý các doanh nghi p
15. 8
ngành ñi n. ð i v i truy n t i ñi n, hi n nay còn nhi u tranh lu n xem li u r ng vi c tách
kh i h th ng m t cách ñ c l p v h ch toán, v s h u hay pháp lý có nh hư ng như th
nào ñ n tính h th ng và hi u qu chung c a ngành ñi n. Các hình th c s h u nh hư ng
như th nào ñ n cung c p n ñ nh, liên t c ñi n năng cho nhu c u phát tri n kinh t xã h i
và sinh ho t dân sinh.
Mô hình t ch c và cơ ch qu n lý truy n t i ñi n ñư c nghiên c u trên quan ñi m
c a T ng công ty Truy n t i ñi n qu c gia, Lu n án nghiên c u và tr l i các câu h i sau
ñây:
- Nh ng yêu c u và nhân t nào nh hư ng ñ n mô hình t ch c và cơ ch qu n lý
truy n t i ñi n Vi t Nam?
- Vi t Nam h c h i ñư c nh ng bài h c kinh nghi m qu c t gì ñ hoàn thi n mô
hình t ch c và cơ ch qu n lý truy n t i ñi n?
- Nh ng ưu ñi m và h n ch c a mô hình t ch c và cơ ch qu n lý truy n t i ñi n
Vi t Nam? T i sao ph i ti p t c hoàn thi n?
- Nh ng gi i pháp gì c n th c hi n ñ hoàn thi n mô hình t ch c và cơ ch qu n
lý truy n t i ñi n Vi t Nam?
5. CÁC PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN C U
Trên cơ s phương pháp c a ch nghĩa duy v t bi n ch ng, duy v t l ch s ñ nhìn
nh n th c ti n khách quan quá trình phát tri n c a ngành ñi n nói chung, mô hình t ch c
và cơ ch qu n lý khâu truy n t i nói riêng, tác gi ñã s d ng k t h p các phương pháp
nghiên c u sau ñây:
- T ng h p, phân tích: quá trình phát tri n truy n t i ñi n là lâu dài qua nhi u giai
ño n phát tri n, thay ñ i v cơ ch chính sách c a ñ t nư c. Do v y, Lu n án th c hi n
t ng h p quá trình này có tính h th ng và phân tích ñ có nh ng k t lu n, ki n ngh và ñ
xu t cho phù h p v i giai ño n phát tri n hi n nay.
- Th ng kê so sánh: trên cơ s kinh nghi m qu c t v hình thành và phát tri n mô
hình t ch c và cơ ch qu n lý truy n t i ñi n có xem xét ñ n khía c nh v trình ñ phát
tri n ngành ñi n, trình ñ phát tri n c a n n kinh t ñ rút ra bài h c kinh nghi m cho Vi t
Nam.
16. 9
- Kh o sát th c t : khâu truy n t i ñi n n m trong m t ngành kinh t k thu t, nên
vi c thi t l p m t mô hình t ch c c n ph i phù th p v i th c t s d ng thi t b công ngh
và phù h p v i khu v c qu n lý.
- Nghiên c u ñi n hình và l y ý ki n chuyên gia: cùng v i kh o sát th c t , phương
pháp nghiên c u ñi n hình cũng ñư c s d ng ñ ñ m b o h c mô hình t ch c và cơ ch
qu n lý truy n t i ñi n có ch n l c. ð ng th i, ý ki n chuyên gia cung c p thêm thông tin
v kinh nghi m th c ti n trong x lý v n ñ nghiên c u ñ m b o các yêu c u kinh t k
thu t c a truy n t i ñi n.
6. NH NG ðÓNG GÓP M I C A LU N ÁN
6.1. Nh ng ñóng góp m i v m t h c thu t, lý lu n
Trên cơ s nghiên c u nh ng yêu c u và nhân t nh hư ng ñ n mô hình t ch c
và cơ ch qu n lý khâu truy n t i ñi n, so sánh mô hình t ch c và cơ ch qu n lý khâu
truy n t i ñi n gi a các nư c phát tri n và các nư c ñang phát tri n, Lu n án ch rõ m i
liên h gi a vi c l a ch n mô hình t ch c và cơ ch qu n lý ñ phát tri n truy n t i ñi n
v i các m c tiêu kinh t (như hi u qu ho t ñ ng) và các m c tiêu ngoài kinh t t m vĩ
mô (như xóa ñói gi m nghèo, b o v môi trư ng…).
Áp d ng các mô hình t ch c và qu n lý trên vào phân tích khâu truy n t i ñi n c a
ngành ñi n Vi t Nam, Lu n án ñã ch ra s chưa h p lý c a mô hình t ch c và cơ ch
qu n lý khâu truy n t i ñi n nh hư ng không t t ñ n ñ n hi u qu ho t ñ ng, tính ñ c l p
và minh b ch c a h th ng, cũng như kh năng thu hút ñ u tư phát tri n vào ngành ñi n t i
Vi t Nam
6.2. Nh ng lu n ñi m m i rút ra ñư c t k t qu nghiên c u, kh o sát c a
lu n án
Lu n án ñ xu t các gi i pháp ñ hoàn thi n mô hình t ch c và cơ ch qu n lý
khâu truy n t i ñi n Vi t Nam như sau:
- Thay ñ i cách s p x p s lư ng các công ty truy n t i ñi n tr c ti p qu n lý v n
hành theo hư ng căn c vào kh i lư ng tài s n, ñ a bàn khu v c, m c ñ ph c t p qu n lý.
Chuyên môn hoá công tác s a ch a, b o dư ng.
- Tách b ch quy n qu n lý truy n t i ñi n gi a T p ñoàn ði n l c Vi t Nam (EVN)
và H i ñ ng thành viên T ng công ty Truy n t i ñi n Qu c gia (NPT); quy n qu n lý c a
17. 10
EVN, H i ñ ng thành viên NPT v i quy n ñi u hành c a T ng giám ñ c NPT ñ gi m b t
các t ng n c qu n lý trung gian ñ i v i ho t ñ ng truy n t i ñi n mang tính kinh t -k
thu t cao.
- B sung qui ñ nh c a pháp lu t cho ho t ñ ng truy n t i ñi n như là m t doanh
nghi p ñ c quy n duy nh t ho t ñ ng trong th trư ng ñi n và ngành ñi n Vi t Nam, bao
g m nghĩa v và trách nhi m b t bu c ph i th c hi n các ñ u n i v i các ngu n ñi n và
không phân bi t ñ i x v hình th c s h u, các ch tài h n ch hành vi làm h n ch năng
l c truy n t i ñi n phi k thu t.
- Qui ho ch truy n t i ñi n phù h p v i chi n lư c phát tri n ñi n l c và chi n lư c
phát tri n c a ñ a phương ñ m b o các yêu c u và ñi u ki n v công su t ngu n ñi n và v
trí c a ph t i, qu ñ t và th t c c p ñ t c a ñ a phương, ti n ñ ñưa lư i ñi n vào v n
hành.
- Tách ch c năng qu n lý hành chính nhà nư c c a B Công Thương và ch c năng
ñ i di n ch s h u ph n v n nhà nư c c a EVN ñ i v i NPT, ñ m b o B Công Thương
không can thi p vào ho t ñ ng kinh t c a NPT mà ch th c hi n ch c năng qu n lý nhà
nư c ñ i v i NPT.
7. B C C C A LU N ÁN
Ngoài ph n m ñ u, k t lu n, ph l c, b ng bi u, các hình v minh ho và các tài
li u tham kh o, Lu n án chia làm 3 chương như sau:
Chương I. Nh ng v n ñ cơ b n v mô hình t ch c và cơ ch qu n lý truy n t i
ñi n.
Chương II. Th c tr ng mô hình t ch c và cơ ch qu n lý truy n t i ñi n Vi t
Nam.
Chương III. Quan ñi m và gi i pháp hoàn thi n mô hình t ch c và cơ ch qu n lý
truy n t i ñi n Vi t Nam.
18. 11
CHƯƠNG I. NH NG V N ð CƠ B N V MÔ HÌNH T CH C VÀ CƠ
CH QU N LÝ TRUY N T I ðI N
1.1. TRUY N T I ðI N TRONG H TH NG ðI N
1.1.1. Vai trò c a ngành ñi n trong n n kinh t qu c dân
Ngành ñi n ñư c coi là m t ngành công nghi p h t ng, luôn ñư c chú tr ng ñ
ñ u tư phát tri n trư c khi phát tri n các ngành kinh t k thu t khác. ði n năng có th coi
là m t d ng năng lư ng th c p vì ñư c s n xu t ra t các d ng năng lư ng sơ c p như
than, nư c, năng lư ng nguyên t , d u m , khí ñ t, năng lư ng m t tr i, gió, ñ a nhi t,
sóng bi n... Khi tiêu dùng, ñi n năng ñư c chuy n hoá thành các d ng năng lư ng khác
như nhi t năng, cơ năng, quang năng... ñ tho mãn nhu c u s n xu t kinh doanh c a các
ngành công nghi p, d ch v và nhu c u sinh ho t c a con ngư i.
ði n năng là m t lo i hàng hoá ñ c bi t, ñư c s n xu t ra cũng thông qua các ñ u
vào cơ b n c a s n xu t như v n, lao ñ ng, công ngh thi t b nhưng ñi n năng không nhìn
th y ñư c b ng m t thư ng mà ph i nh n d ng qua các thi t b ño ñ m, không có hình
d ng c th , không có s n ph m d dang và không th d tr như các lo i hàng hoá khác.
Chu i cung c a ngành ñi n là liên t c “s n xu t ñi n, truy n t i ñi n, phân ph i ñi n, bán
l ñi n và s d ng ñi n” là m t quá trình ñ ng th i, cùng m t th i ñi m. ði n năng là lo i
hàng hóa ñư c tiêu dùng r ng rãi, mang tính thông d ng, có t m nh hư ng r t l n ñ n
toàn b n n kinh t qu c dân thông qua cung c p ñi n cho các quá trình s n xu t liên t c
c a các ngành công nghi p, nông nghi p, giao thông v n t i, d ch v và ñ i s ng sinh ho t
c a m i ngư i, m i gia ñình và toàn xã h i.
Kh năng s n xu t ñi n thay ñ i theo mùa trong năm, các nhà máy th y ñi n ch có
th phát ñi n nhi u trong mùa mưa và phát ñi n h n ch trong mùa khô và ph thu c vào
dung tích các h ch a. Còn nhu c u s d ng ñi n thay ñ i ñáng k gi a các gi trong ngày
mà ngư i ta phân lo i ra là gi th p ñi m, gi bình thư ng và gi cao ñi m, gi a các ngày
trong tu n, gi a các tháng và các mùa trong năm.
M t n n kinh t không th ñư c coi là phát tri n n u ngành ñi n không phát tri n.
N u ñi n năng mà không ñ thì không th ti n hành quá trình công nghi p hoá (CNH),
hi n ñ i hoá (HðH) ñ t nư c. N n kinh t phát tri n d a trên n n t ng hi n ñ i hoá ch có
th ti n hành ñư c trên cơ s công nghi p hoá, mà ñi n năng là m t lo i năng lư ng ñ c
19. 12
bi t không th thi u ñ i v i s phát tri n c a m i ngành công nghi p. ði n năng v a là
ñ u vào, là s n ph m trung gian trong s n xu t ra nhi u lo i s n ph m khác, nhưng cũng
ñ ng th i là s n ph m cu i cùng cho sinh ho t công c ng và sinh ho t c a dân cư. ði n khí
hóa nông nghi p và nông thôn ñóng vai trò to l n trong phát tri n kinh t -xã h i, ñ i s ng
c a con ngư i trong m t xã h i hi n ñ i, thu h p kho ng cách giàu nghèo gi a thành th và
nông thôn, mang l i nh ng ti n ích chung c a cu c s ng hi n ñ i.
1.1.2. Vai trò c a truy n t i ñi n trong h th ng ñi n
ð chu i cung c a ngành ñi n ñư c liên t c, không gián ño n, các ho t ñ ng ñi n
l c luôn ñư c ph i h p nh p nhàng, ñ m b o tính h th ng và ñ ng b cao, bao g m: phát
ñi n, truy n t i ñi n, phân ph i ñi n, ñi u ñ v n hành h th ng ñi n, bán buôn ñi n, bán l
ñi n, ñ u tư phát tri n ñi n l c, tư v n chuyên ngành ñi n và nh ng ho t ñ ng khác có liên
quan.
Ho t ñ ng truy n t i ñi n g n v i m t h th ng lư i ñi n ph c t p có c u trúc lư i
ch t ch , mang tính ñ c quy n tương ñ i trong m t ph m vi và trên m t ñ a bàn nh t ñ nh
do nhà nư c thư ng không c p ñ t và c p gi y phép ñ u tư ñ th c hi n xây d ng nhi u
ñư ng dây và tr m bi n áp t i cùng m t v trí do không mang l i hi u qu kinh t . H
th ng lư i ñi n bao g m các ñư ng dây truy n t i, các tr m bi n áp và h th ng trang thi t
b chuyên dùng ñ s d ng cho m c ñích ti p nh n, x lý thông tin trong quá trình v n
hành lư i ñi n và ph i h p v n hành v i nhà máy ñi n và lư i phân ph i ñi n. Qui mô các
d án ñ u tư truy n t i ñi n ñòi h i nhi u v n, k thu t và công ngh hi n ñ i, tính ñ ng
b cao, th i gian ñ u tư và thu h i v n lâu. Có nh ng d án ñ u tư có hi u qu khi ñư c
xây d ng ñ c p ñi n cho các khu công nghi p, thương m i, d ch v do có nhi u khách
hàng s d ng ñi n s mang l i doanh thu ñi n l n, nhưng cũng có nh ng d án truy n t i
ñi n càng ñ u tư vào thì kinh doanh càng l như d án ñưa ñi n v nông thôn, mi n núi và
h i ñ o do khách hàng s d ng ñi n t i khu v c này có nhu c u v ñi n là r t ít.
20. 13
Máy phát
ñiệệệện
Máy biếếếến áp
tăng áp
Khách hàng 220kV
Truyềềềền tảảảải ñiệệệện 500, 220kV
Khách hàng
22kV
Khách hàng hạạạạ
thếếếế
220V, 380V
110/22 kV
Máy
bi n
áp
gi m
áp
Khách hàng
110kV
Phân ph i
Hình 1.1. Mô t h th ng ñi n
Lu t ði n l c c a Vi t Nam qui ñ nh như sau:
“H th ng ñi n qu c gia là h th ng các trang thi t b phát ñi n, lư i ñi n và các
trang thi t b ph tr ñư c liên k t v i nhau và ñư c ch huy th ng nh t trong ph m vi c
nư c.
Lư i ñi n là h th ng ñư ng dây t i ñi n, máy bi n áp và trang thi t b ph tr ñ
truy n d n ñi n. Lư i ñi n, theo m c ñích s d ng và qu n lý v n hành, ñư c phân bi t
thành lư i ñi n truy n t i và lư i ñi n phân ph i ” [15].
Truy n t i ñi n là vi c truy n ñi n t i ñi n áp cao th qua m t kho ng cách dài. H
th ng truy n t i ñưa ñi n t nhà máy phát ñi n qua các tr m bi n áp khác nhau ñ truy n
t i ñi n ñ n h th ng phân ph i ñi n ho c cung c p ñi n cho các khách hàng s d ng ñi n
l n có ñ u n i vào lư i ñi n truy n t i qu c gia.
Ch c năng c a ho t ñ ng truy n t i ñi n là nh n ñi n năng s n xu t ñư c t các
nhà máy ñi n và ñưa ñ n h th ng phân ph i ho c khách hàng s d ng ñi n l n. Trong quá
trình truy n t i ñi n, luôn luôn có m t lư ng ñi n năng b tiêu hao do năng lư ng ñi n
truy n trong dây d n làm dây d n nóng lên và ngư i ta g i là t n th t v t lý, k thu t, nói
cách khác ngư i ta g i là ñi n dùng ñ truy n t i ñi n. V m t khoa h c, ñây chính là
21. 14
lư ng ñi n c n thi t ñ v n chuy n hàng hoá ñi n năng t các nhà máy ñi n ñ n khách
hàng s d ng ñi n. T n th t ñi n năng k thu t tuân theo các quy lu t v t lý khách quan và
tương t như tiêu hao t nhiên c a các hàng hoá khác trong quá trình s n xu t kinh doanh.
Không gi ng như khâu phân ph i ñi n năng, trong truy n t i ñi n h u như không có t n
th t ñi n năng phi k thu t hay còn g i là t n th t thương m i do hành vi l y c p ñi n ho c
gian l n thương m i trong s d ng ñi n. ð ng v trí trung gian c a chu i cung ñi n năng,
ngoài lư i ñi n phân ph i ch có khách hàng công nghi p có th ñ u n i v i lư i truy n t i
ñi n. Khi khách hàng ñ u n i lư i truy n t i ñi n luôn ñòi h i các yêu c u k thu t r t cao
ñ ñ m b o không nh hư ng t i h th ng ñi n khi có b t kỳ s c nào x y ra, do v y ki m
soát ñ u n i và h th ng ño ñ m là r t ch t ch nên h u như không x y ra t n th t thương
m i.
H th ng truy n t i là m t h th ng ñ ng, ñòi h i ñ an toàn và tin c y cao. Nh ng
bi n ñ ng trong truy n t i ñi n có th gây ra s c ng ng cung c p ñi n toàn h th ng, nh
hư ng r t l n ñ n tình hình kinh t , chính tr , xã h i c a ñ t nư c. Tình tr ng thi u ñi n,
ch t lư ng ñi n và giá ñi n nh hư ng r t l n t i tình hình s n xu t kinh doanh c a các
ñơn v s n xu t kinh doanh và sinh ho t c a nhân dân. Giá ñi n nhi u nư c, ñ c bi t là
qu c gia chưa có th trư ng ñi n phát tri n, trong ñó có Vi t Nam, do nhà nư c quy t ñ nh,
ñó là giá mà các công ty phân ph i ñi n ñư c phép bán cho khách hàng ch không ph i do
th trư ng ñi n quy t ñ nh.
Ngành ñi n là m t trong nh ng ngành công nghi p h t ng ñư c ưu tiên phát tri n
ñi trư c m t bư c so v i các ngành công nghi p khác, ñ c bi t trong giai ño n th c hi n
công nghi p hóa, hi n ñ i hóa ñ t nư c. Ngành ñi n là ngành kinh t h t ng cơ s trong
n n kinh t qu c dân, s n ph m ñi n là ñ u vào quan tr ng c a h u h t các ho t ñ ng s n
xu t kinh doanh và nhu c u sinh ho t c a xã h i. Trong ngành ñi n, truy n t i có nhi m v
ñưa ñi n t nơi s n xu t ñ n khâu phân ph i ho c khách hàng s d ng ñi n l n, ñóng vai
trò quan tr ng trong cung c p ñi n năng cho s n xu t và ñ m b o an ninh h th ng ñi n.
Truy n t i ñi n ñi xa có ý nghĩa r t quan tr ng ñ i v i n n kinh t , cung c p ñi n cho các
nhà máy, xí nghi p và dân cư các vùng, khu v c trong c nư c, cách xa các nhà máy
phát ñi n hàng trăm, hàng nghìn ki lô mét. Nh h th ng ñư ng dây t i ñi n 500 kV B c
Nam ñư c xây d ng và ñưa vào v n hành t năm 1992, chúng ta ñã th c hi n th ng nh t
h th ng ñi n toàn qu c, truy n t i ñi n t B c vào Nam ho c ngư c l i, ñã góp ph n ñáng
22. 15
k vào nâng cao hi u qu kinh t và an ninh ñi n năng c a c h th ng ñi n, ñ c bi t là gi i
quy t ñư c tình tr ng thi u ñi n c c b và cung c p ñi n an toàn, n ñ nh.
T th c t ngành ñi n nư c ta m t xu t phát ñi m r t th p v i lư ng ñi n tiêu th
bình quân ñ u ngư i m t năm ch ñ t g n 1.000kWh/ngư i/năm năm 2009, trong khi các
qu c gia quanh khu v c như Thái Lan g n 2.000 kWh/ngư i/năm, Malaysia ñã ñ t m c
hơn 2.500 kWh/ngư i/năm. Trong th i gian t i nhu c u v ñi n c a nư c ta s tăng nhanh,
ñòi h i EVN ph i c i ti n nhi u m t, ñ c bi t là ph i nghiên c u ñ i m i mô hình t ch c
và cơ ch qu n lý, phát huy n i l c và t n d ng s tr giúp m nh m t bên ngoài v v n
ñ u tư, công ngh hi n ñ i ñ ñáp ng nhu c u ñi n cho m c tiêu phát tri n kinh t -xã h i.
Truy n t i ñi n là ho t ñ ng truy n t i năng lư ng ñi n ñư c s n xu t ra t các nhà
máy ñi n ñ n lư i ñi n phân ph i và các ph t i l n, hay còn g i là nơi tiêu th ñi n. Ho t
ñ ng truy n t i ñi n là m t khâu không th thi u trong h th ng ñi n th ng nh t, bao g m
các trang thi t b phát ñi n, lư i ñi n, các trang thi t b ph tr ñư c liên k t v i nhau và
ñư c ch huy th ng nh t trong ph m vi ñ a lý nh t ñ nh trong qui trình s n xu t và kinh
doanh ñi n khép kín s n xu t ñi n, truy n t i ñi n, phân ph i và bán l ñi n c a b t kỳ
ngành ñi n nư c nào trên th gi i. Công tác qu n lý v n hành và khai thác có hi u qu h
th ng truy n t i ñi n luôn ñư c các qu c gia ñ t m i quan tâm hàng ñ u trong phát tri n
ngành ñi n.
Hình 1.2. V trí truy n t i ñi n trong h th ng ñi n
23. 16
V trí c a truy n t i ñi n cho phép truy n t i ñi n ñóng vai trò trung gian, c u n i
gi a khâu phát ñi n v i khâu phân ph i bán l ñi n trong h th ng ñi n, t o giá tr gia tăng
cho năng lư ng ñi n và còn thay th các ngu n phát ñi n thông qua truy n t i ñi n t nơi
th a sang nơi thi u mà không nh t thi t ph i ñ u tư b sung thêm ngu n phát ñi n. Ho t
ñ ng hi u qu c a truy n t i ñi n là y u t quy t ñ nh ñ n ñ m b o cung c p ñi n ñ y ñ
và tin c y cho phát tri n kinh t xã h i, ñ ng th i góp ph n có d phòng h th ng ñ l n ñ
duy trì s n ñ nh v cung c p ñi n và ñ i phó v i tình tr ng x u nh t v m t k thu t mà
h th ng ñi n có th ñ m ñương ñư c nh m duy trì ho t ñ ng n ñ nh c a xã h i.
H th ng ñi n tin c y là h th ng cho phép cung c p ñi n liên t c, n ñ nh cho các
ph t i thông qua duy trì h th ng lư i ñi n truy n t i tin c y và có hi u qu . Chính vì lý
do ñó, t ch c qu n lý truy n t i ñi n hi u qu thông qua thi t k mô hình t ch c h p lý
và cơ ch qu n lý h u hi u là hai y u t c c kỳ quan tr ng.
1.1.3. ð c ñi m c a truy n t i ñi n
1.1.3.1. Truy n t i ñi n có tính ñ c quy n t nhiên
Các nhà kinh t h c và qu n lý truy n th ng cho r ng m ng lư i truy n t i ñi n,
phân ph i ñi n năng cùng v i kinh doanh ñi n tho i, nư c, d ch v khí ñ t có tính ñ c
quy n t nhiên. ð c quy n t nhiên c a lư i ñi n truy n t i xu t phát t tính không hi u
qu khi ñ u tư nhi u lư i ñi n song song, s h n ch nh p ngành c a Chính ph thông qua
qui ñ nh không c p gi y phép ho t ñ ng truy n t i ñi n cho nhi u doanh nghi p. Nhu c u
s d ng ñi n c a m t s khách hàng thông thư ng t p trung m t khu v c ñ a lý nh t ñ nh
và ñòi h i m t lư ng ñi n năng xác ñ nh, n u chúng ta ñ u tư nhi u ñư ng dây cho m t s
khách hàng ñòi h i lư ng v n ñ u tư l n, di n tích chi m ñ t nhi u ñ xây d ng các ñư ng
dây và tr m bi n áp v i m c ñích ch ñ truy n t i lư ng ñi n năng h n ch là m t s phí
ph m. Tính hi u qu và công b ng ñòi h i ngành công nghi p ñó ph i do Chính ph s
h u ho c b Chính ph ñi u ti t các ho t ñ ng s n xu t kinh doanh. Lý thuy t kinh t theo
qui mô cho r ng m t doanh nghi p duy nh t có th cung c p cho th trư ng hàng hoá d ch
v v i giá c th p nh t hơn là c n s tham gia c a nhi u doanh nghi p khác. ð i v i ngành
ñi n và s n ph m ñi n, nhu c u ñi n s v n ti p t c tăng ngay c khi n n kinh t ñ t ñ n
trình ñ phát tri n cao ñ cung c p các ti n ích ngày càng hoàn h o ñáp ng nhu c u c a
con ngư i trong khi kh năng cung c p ñi n ngày càng khan hi m, giá thành ngày càng cao
do các ngu n năng lư ng sơ c p như than, d u m ngày càng c n ki t. Trong th c t , s n
24. 17
xu t ñi n b nh hư ng theo mùa ñ i v i các ngu n phát thu ñi n, nhu c u ñi n c a các
vùng mi n là khác nhau và có nguy cơ ti m n gián ño n cung c p ñi n vì nh ng lý do k
thu t. ð u tư xây d ng ñ ng th i hai h th ng lư i ñi n là không hi u qu , do v y ph n
lư i ñi n c n thi t gi ñ c quy n và th hi n v th ñ c quy n t nhiên.
1.1.3.2. Truy n t i ñi n là khâu trung gian trong h th ng ñi n
Trong h th ng ñi n, các nhà máy ñi n g m m t hay nhi u máy phát ñi n là khâu
quy t ñ nh s ho t ñ ng c a toàn h th ng ñi n [44]. Ho t ñ ng c a h th ng ñi n liên
hoàn và khép kín gi a các khâu trong quá trình s n xu t-truy n t i-phân ph i và bán l
ñi n cho th y, truy n t i ñi n là khâu trung gian gi a s n xu t ñi n và phân ph i bán l
ñi n. Khâu phân ph i có ch c năng cung c p ñi n t i ngư i tiêu th m t cách kinh t , tin
c y và an toàn. H th ng phân ph i ñi n nh n ñi n t các h th ng truy n t i ñi n cao áp
và chuy n ñi n t i các thi t b phân ph i ph c v ngư i tiêu dùng [6].
ð qu n lý h th ng truy n t i bao g m các tr m bi n áp và ñư ng dây truy n t i
ñi n, ngư i ta thư ng thành l p m t ho c nhi u ñơn v truy n t i ñi n. Các ñơn v này có
ch c năng qu n lý v n hành tài s n truy n t i hi n có, b o dư ng, s a ch a và duy trì s
ho t ñ ng bình thư ng c a h th ng lư i ñi n, ñ ng th i nghiên c u xây d ng thêm lư i
ñi n truy n t i nh m truy n t i ñi n năng c a các nhà máy ñi n m i ñ ñáp ng nhu c u
phát tri n c a ph t i tăng thêm. Nói chung, các ñơn v này ho t ñ ng theo các gi y phép
ho t ñ ng ñi n l c do cơ quan nhà nư c có th m quy n quy t ñ nh. Kinh phí ho t ñ ng và
t ch c ñ u tư tài s n truy n t i ñi n m i c a các ñơn v truy n t i ñi n ñư c thu t giá
truy n t i ñi n. Các ñơn v truy n t i ñi n có nghĩa v b o ñ m lư i ñi n và các trang thi t
b truy n t i ñi n v n hành an toàn, n ñ nh, tin c y, b o ñ m cung c p d ch v truy n t i
ñi n liên t c ñáp ng nhu c u s d ng ñi n cho n n kinh t qu c dân. Ngoài ra, các ñơn v
truy n t i ñi n cũng có trách nhi m xây d ng k ho ch ñ u tư phát tri n lư i ñi n truy n
t i ñáp ng nhu c u truy n t i ñi n ho c ñ u tư thi t b ño ñ m ñi n và các thi t b ph tr
theo tho thu n v i ñơn v phát ñi n, ñơn v phân ph i ñi n ho c khách hàng s d ng ñi n.
Ho t ñ ng truy n t i ñi n ñư c hi u theo nhi u cách ti p c n, có th ñư c hi u
theo nghĩa r ng và nghĩa h p, phân lo i theo c p ñi n áp, theo vùng ñ a lý... Ho t ñ ng
truy n t i ñi n và liên quan ñ n truy n t i ñi n bao g m các n i dung công vi c như sau:
- Qui ho ch lư i ñi n truy n t i ñ ñáp ng nhu c u ph t i, phù h p v i ñ u tư xây
d ng m i c a các ngu n phát ñi n trong c h th ng ñi n;
25. 18
- Tư v n xây d ng công trình ñư ng dây và tr m bi n áp truy n t i ñi n: ðây là
công vi c th c hi n c th cho t ng d án tính t khâu kh o sát ñ a ch t, n n móng, ñ nh
tuy n ñư ng dây ñi qua, thi t k ñư ng dây và tr m bi n áp;
- ð u tư, xây d ng lư i ñi n truy n t i trên cơ s các qui ho ch, k ho ch phát
tri n ñi n qu c gia và ñ a phương;
- V n hành các ñư ng dây và tr m bi n áp c a h th ng truy n t i ñi n;
- B o dư ng, s a ch a ñ nh kỳ và s a ch a l n tài s n lư i ñi n;
- ði u ñ h th ng truy n t i ñi n: ði u ñ h th ng truy n t i ñi n là vi c ch huy,
ñi u khi n các thi t b truy n t i ñi n th c hi n phương th c v n hành h th ng ñi n qu c
gia phù h p v i kh năng c a ngu n phát và nhu c u c a ph t i, ch huy vi c thao tác lư i
ñi n truy n t i, ng ng ho c gi m m c cung c p ñi n trong trư ng h p có nguy cơ ñe do
ñ n s v n hành an toàn, tin c y c a h th ng ñi n qu c gia. ði u ñ ph i b o ñ m v n
hành h th ng ñi n qu c gia an toàn, n ñ nh, kinh t , b o ñ m các tiêu chu n t n s h
th ng ñi n qu c gia và ñi n áp trên lư i ñi n truy n t i qu c gia.
Trong th c t , ho t ñ ng truy n t i ñi n thư ng nói ñ n là công tác qu n lý v n
hành, b o dư ng và s a ch a các ñư ng dây, tr m bi n áp c a h th ng truy n t i ñi n.
Các n i dung công vi c còn l i có th do các ñơn v khác th c hi n ho c ñơn v truy n t i
ñi n ký h p ñ ng thuê các doanh nghi p ngoài th c hi n.
1.1.3.3. Truy n t i ñi n có ph m vi ho t ñ ng r ng
M t h th ng ñi n ñư c coi là hoàn ch nh khi toàn b các ph n t tham gia h
th ng ñi n là các nhà máy ñi n, các ñư ng dây và tr m bi n áp truy n t i, phân ph i và
bán l ñi n ñư c liên k t ch t ch v i nhau thông qua s ñi u hành c a ñơn v ñi u ñ h
th ng ñi n qu c gia.
Truy n t i ñi n ñóng vai trò trung gian gi a nhà máy phát ñi n và h th ng phân
ph i bán l nên ph m vi ho t ñ ng r ng kh p, thông thư ng là toàn qu c.
Chính vì ñ c ñi m này, mô hình t ch c có th phân theo vùng ñ a lý, các ñơn v
truy n t i ñi n qu n lý v n hành t t c lư i truy n t i ñi n trên ñ a bàn qu n lý, không phân
bi t c p ñi n áp. Phân chia theo vùng ñ a lý thư ng d a trên các tiêu chí v di n tích ho c
ñ dài qu n lý, kh i lư ng tài s n qu n lý và ñ ph c t p c a qu n lý ñ ñ m b o cho v n
hành, s a ch a và b o dư ng luôn ñ t ñư c hi u qu và ñ tin c y cao nh t.
26. 19
1.1.3.4. Truy n t i ñi n có tính th ng nh t và liên k t cao
ð c ñi m hàng hóa ñi n không tích tr ñư c và quá trình s n xu t-phân ph i-tiêu
th di n ra ñ ng th i chính là do ñ c ñi m c a h th ng lư i ñi n truy n t i và phân ph i
mang l i. Các s c k thu t l n c a ñư ng dây truy n t i ñi n hay tr m bi n áp truy n t i
ñi n thư ng nh hư ng ñ n tính n ñ nh và liên t c c a h th ng ñi n. Chính vì v y, các
trang bi t b trên lư i ñi n truy n t i ph i có tính liên k t k thu t r t cao.
Ngoài ra, ho t ñ ng truy n t i ñi n không ch ñ m b o cho nhu c u truy n t i ñi n
t các nhà máy và nhu c u s d ng ñi n c a các khách hàng mà còn c n ph i có kh năng
s n sàng truy n t i, ñ d phòng c a trang thi t b truy n t i ñi n theo yêu c u h th ng
ñi n.
1.2. MÔ HÌNH T CH C VÀ CƠ CH QU N LÝ TRUY N T I ðI N
1.2.1. Nh ng yêu c u và nhân t nh hư ng ñ n mô hình t ch c và cơ
ch qu n lý truy n t i ñi n
1.2.1.1. Nh ng yêu c u
Mô hình t ch c và cơ ch qu n lý truy n t i ñi n ñư c xây d ng xu t phát t yêu
c u c a giai ño n phát tri n c th c a ngành ñi n. Không có m t mô hình t ch c và cơ
ch qu n lý truy n t i ñi n c ñ nh cho t t c các giai ño n phát tri n, cũng như không có
mô hình t ch c và cơ ch qu n lý truy n t i ñi n chung cho t t c các qu c gia. Cho nên,
m i giai ño n phát tri n s có m t mô hình t ch c và cơ ch qu n lý truy n t i ñi n c th .
S thay ñ i ñ phù h p v i yêu c u khách quan là t t y u. Tuy nhiên, s thay ñ i c a mô
hình t ch c và cơ ch qu n lý truy n t i ñi n d a trên n n t ng n ñ nh, phát tri n b n
v ng b o ñ m s thay ñ i ñó có s n i ti p, k th a và ñúng ñ nh hư ng. V i quan ñi m
v n ñ ng này, s có nh ng ñ i m i v mô hình t ch c và cơ ch qu n lý truy n t i ñi n
trong t ng giai ño n, trong ñó các b ph n ñư c tính toán, s p x p l i ñ ho t ñ ng hi u
qu hơn, các cơ ch chính sách ñư c thi t l p ñ ñi u ch nh, ki m soát các m c tiêu c th .
Thay ñ i mô hình t ch c và cơ ch qu n lý nh m m c ñích ñ b máy ho t ñ ng có hi u
qu hơn trong giai ño n phát tri n ti p theo. ðó không ch là suy nghĩ, quy t ñ nh ch quan
c a các cơ quan qu n lý nhà nư c, các nhà qu n lý ngành ñi n, mà còn là vì ñ i m i mô
hình t ch c và cơ ch qu n lý là ñòi h i khách quan.
Sau m t giai ño n phát tri n c a ngành ñi n t ñ c quy n nhà nư c sang c nh
tranh, t c nh tranh trong phát ñi n sang c nh tranh bán buôn và bán l ñi n, các nhà qu n
27. 20
lý truy n t i ñi n luôn nhìn nh n và ñánh giá tính hi u qu c a mô hình t ch c và cơ ch
qu n lý ñ ñi u ch nh và hoàn thi n phù h p v i chi n lư c và ñ nh hư ng phát tri n trong
giai ño n m i. Xây d ng và hoàn thi n mô hình t ch c và cơ ch qu n lý truy n t i ñi n
ph i b o ñ m b n yêu c u sau:
a) Tính t i ưu
Gi a các b ph n t ch c và các c p qu n lý ph i thi t l p nh ng m i liên h h p
lý v i s lư ng c p qu n lý ít nh t trong doanh nghi p cho nên tính t i ưu c a mô hình
ph i ñ m b o các b ph n t ch c th c hi n h t ch c năng c a doanh nghi p và các c p
qu n lý không ch ng chéo l n nhau, ñ m b o các m c tiêu ñ ra c a doanh nghi p ñáp ng
tính năng ñ ng cao, luôn luôn ñi sát và ph c v s n xu t. Hình th c th hi n tính t i ưu
là các b ph n ñ u tư, qu n lý d án ph i ñ m b o ñưa các ñư ng dây và tr m bi n áp vào
v n hành ñ ng th i v i ñưa các nhà máy ñi n m i vào v n hành ho c ñáp ng nhu c u s
d ng ñi n c a m t khách hàng m i. Cũng như v y, công tác s a ch a, b o dư ng thi t b
truy n t i luôn ñáp ng ñư c yêu c u ñưa lư i ñi n tr l i v n hành m t cách nhanh nh t.
b) Tính linh ho t
Mô hình t ch c và cơ ch qu n lý không ph i là b t bi n, c n ñư c thi t k và
hoàn thi n ñ có kh năng thích ng linh ho t v i b t kỳ tình hu ng nào x y ra trong
truy n t i ñi n. ði u này ñòi h i các nhà qu n lý v a ph i hoàn thi n các b ph n t ch c
theo yêu c u s n xu t kinh doanh hi n t i, v a b trí các c p qu n lý nghiên c u và chu n
b s thay ñ i c a t ch c phù h p v i môi trư ng kinh doanh. Nghĩa là, mô hình t ch c
truy n t i ñi n và cơ ch qu n lý v a ph i tuân th các ràng bu c k thu t và pháp lý m t
cách ch t ch , v a ph i có tính m , th c hi n các ch c năng qu n lý ñ u tư, v n hành, s a
ch a thư ng xuyên, hi n t i, v a ñáp ng ñư c ñ nh hư ng tuân th các qui ñ nh, ñ nh
hư ng c a cơ ch qu n lý m i do nhà nư c ho c ch s h u ñ t ra.
c) Tính tin c y
Mô hình t ch c và cơ ch qu n lý ph i b o ñ m tính chính xác c a các thông tin
ñư c s d ng trong ho t ñ ng truy n t i ñi n, nh ñó b o ñ m s ph i h p các ch c năng
và nhi m v c a t t c các b ph n t ch c. Tính ch t công ngh và h th ng cao c a
truy n t i ñi n luôn ñòi h i mô hình t ch c và cơ ch qu n lý thi t k ph i tương x ng,
ñ m b o quy t ñ nh v ñ u tư, s a ch a, ñ c bi t là qu n lý v n hành ph i chính xác tuy t
ñ i. Mô hình t ch c và cơ ch qu n lý ñáp ng ñư c tính tin c y nghĩa là h th ng thông
28. 21
tin luôn ñ ng nh t và thông su t, s trao ñ i thông tin gi a các b ph n t ch c ph i
thư ng xuyên liên t c ñ ñáp ng các m c tiêu v n hành h th ng ñi n n ñ nh, liên t c và
không b gián ño n ngay c trong tình tr ng s c .
d) Tính kinh t
Mô hình t ch c và cơ ch qu n lý ph i ñư c xây d ng sao cho chi phí kinh doanh
và giao d ch ñ t hi u qu cao nh t thông qua ñánh giá m i tương quan gi a chi phí d ñ nh
b ra và k t qu d ki n thu v . Yêu c u này ñòi h i thi t k mô hình t ch c và cơ ch
qu n lý không ch ñáp ng ñư c công tác tham mưu, qu n lý toàn di n ñ th c hi n ch c
năng c a qu n lý truy n t i ñi n mà còn ph i ñ m b o thi t k mô hình t ch c không
ch ng chéo gi a các ch c năng, ra các quy t ñ nh qu n lý k p th i và hi u qu . Tính kinh
t c a mô hình ph i ñ m b o các chi phí giao d ch kinh doanh ñư c t i thi u hoá, không
phát sinh thêm chi phí ho c không kéo dài thêm th i gian ra các quy t ñ nh v ñ u tư, s a
ch a...
1.2.1.2. Nh ng nhân t nh hư ng
Khi hoàn thi n mô hình t ch c và cơ ch qu n lý truy n t i ñi n, nhà qu n lý ph i
thi t k cho không nh ng ñáp ng các yêu c u trên, mà còn ñánh giá phân tích nh ng yêu
c u ñó ñ i v i mô hình t ch c và cơ ch qu n lý trong nh ng ñi u ki n, hoàn c nh nh t
ñ nh. Nghĩa là, nhà qu n lý c n tính ñ n nh ng nhân t nh hư ng tr c ti p, gián ti p t i
vi c hình thành, phát tri n, hoàn thi n mô hình t ch c và cơ ch qu n lý. Theo tác gi , có
th phân lo i thành hai nhóm nhân t nh hư ng ñ n mô hình t ch c và cơ ch qu n lý
truy n t i ñi n:
a) Nhóm các nhân t thu c ñ i tư ng qu n lý
* Nhân t th 1: Ph m vi và quy mô truy n t i ñi n
Ph m vi và quy mô truy n t i ñi n là nh ng nhân t ñ u tiên xác ñ nh mô hình t
ch c và cơ ch qu n lý truy n t i ñi n. S n ph m ñi n năng là s n ph m ñ c thù v khía
c nh không có s n ph m d dang, h u như không có tích tr và quá trình s n xu t tiêu
dùng x y ra ñ ng th i. ð c tính k thu t công ngh c a truy n t i ñi n có kh năng áp
d ng ti n b khoa h c công ngh cao, cho phép nhà qu n lý tuy n d ng và s d ng ít lao
ñ ng, ñ u m i qu n lý ít hơn cho phép thi t k m t mô hình t ch c g n nh .
29. 22
Ph m vi và qui mô truy n t i ñi n th hi n s n lư ng ñi n truy n t i, ñ a bàn
truy n t i r ng hay h p và s lư ng ñư ng dây và tr m bi n áp nhi u hay ít. Qui mô truy n
t i ñi n l n ñòi h i nhà qu n lý ph i có thi t k mô hình t ch c tương x ng, b trí và
tuy n d ng lao ñ ng ñ ñ th c hi n nhi m v truy n t i ñi n v i s n lư ng l n và ch t
lư ng cao. ð ng th i, cơ ch qu n lý cũng ph i linh ho t ñ x lý các v n ñ khó khăn,
ph c t p nhanh ñ ñáp ng qui mô truy n t i r ng l n. Trư ng h p này, nhà qu n lý thi t
k mô hình t ch c và cơ ch qu n lý riêng cho t ng khâu thi t k , ñ u tư, v n hành ñư ng
dây truy n t i ñi n và v n hành tr m bi n áp, s a ch a...
Qui mô nh , ph m vi h p ch ñòi h i nhà qu n lý thi t k mô hình t ch c g n nh
và b trí m i quan h gi a các b ph n t ch c ñơn gi n, cơ ch qu n lý ñơn gi n, d th c
hi n. Trư ng h p này, nhà qu n lý có th quy t ñ nh t ng h p chung c v n hành ñư ng
dây và v n hành tr m bi n áp trong m t ñơn v t ch c.
* Nhân t th 2: Trình ñ phát tri n c a công ngh s n xu t
S phát tri n c a khoa h c công ngh và k thu t cho phép doanh nghi p phát tri n
nh ng bư c vư t b c v nâng cao năng su t lao ñ ng, tăng cư ng ch t lư ng ñi n năng
truy n t i, chuy n t qu n lý s n xu t kinh doanh ña s là th công, ñ n bán t ñ ng, cu i
cùng ph n ñ u ñ n t ñ ng hoá m t ph n và t ñ ng hoá toàn b quá trình s n xu t kinh
doanh. Trư c kia, truy n t i ñi n v i công ngh thi t b thô sơ ñòi h i m t mô hình t ch c
c ng k nh, b máy qu n lý ph c t p và nhi u t ng qu n lý d n ñ n hi u qu ho t ñ ng
doanh nghi p không cao.
Ti n b khoa h c k thu t ngày nay cho phép nhà qu n lý có nh ng thay ñ i cơ b n
trong mô hình t ch c và cơ ch qu n lý, t ch c b máy g n nh , ch y u thông qua ñi u
khi n trung tâm. Tuy nhiên, s d ng trang thi t b trình ñ nào cũng ph thu c vào m c
ñ phát tri n c a n n kinh t , s phân tích k lư ng gi a s d ng công ngh c n nhi u lao
ñ ng hay c n nhi u v n. ð i v i truy n t i ñi n, ti n b khoa h c k thu t ghi d u n rõ
nét trong t ñ ng hoá các khâu v n hành tr m bi n áp, t ch ph i b trí ngư i tr c v n
hành ñ n v n hành t ñ ng hoá hoàn toàn các tr m bi n áp cao th . ði u này s tác ñ ng
tr c ti p ñ n gi m biên ch lao ñ ng, thu g n ñ u m i qu n lý và áp d ng mô hình t ch c
và cơ ch qu n lý g n nh ñ i v i v n hành tr m bi n áp.
* Nhân t th 3: Ngu n nhân l c
30. 23
Nh ng y u t cơ b n c a quá trình s n xu t kinh doanh không ch bao g m v n
dùng ñ ñ u tư và s d ng trong quá trình kinh doanh, trang thi t b và công ngh s n xu t
mà còn có y u t r t quan tr ng là ngu n nhân l c. Ngu n nhân l c ñây ñư c hi u là ñ i
ngũ qu n lý, ñi u hành doanh nghi p, nh ng ngư i ho ch ñ nh chi n lư c, xây d ng k
ho ch và các ý tư ng kinh doanh và ñ i ngũ lao ñ ng tr c ti p s n xu t, nh ng ngư i th c
hi n ý tư ng, tr c ti p thao tác và v n hành h th ng thi t b , công ngh . Ngày nay, ch t
lư ng ngu n nhân l c ñóng vai trò s ng còn cho s t n t i và phát tri n c a doanh nghi p.
Truy n t i ñi n có phát tri n ñư c hay không ho c có c nh tranh ñư c v i ñ i th hay
không là do doanh nghi p có s h u ñư c ngu n nhân l c ch t lư ng cao và chuyên
nghi p hay không.
Truy n t i ñi n nói riêng và ngành ñi n nói chung là ngành công nghi p s d ng
công ngh dùng nhi u v n, d dàng áp d ng k thu t cao, tiên ti n trong qu n lý v n hành.
Do v y, ngu n nhân l c càng ñóng vai trò quan tr ng khi các nhà qu n lý ra các quy t ñ nh
v m c ñ hi n ñ i c a công ngh s d ng, công ngh s d ng nhi u v n hay s d ng
nhi u lao ñ ng. Trong khi ñó, nh ng cán b công nhân viên tr c ti p quy t ñ nh ch t lư ng
ñi n năng truy n t i thông qua ñ m b o cung c p ñi n liên t c, n ñ nh. M c ñ thành th o
ngh nghi p, kh năng chuyên môn cao c a ngu n nhân l c là y u t quan tr ng nhưng
m c ñ trung thành và t n tâm v i công vi c cũng là y u t l n nh hư ng ñ n tính n
ñ nh và h p tác nhu n nhuy n gi a các b ph n t ch c trong truy n t i ñi n.
b) Nhóm nh ng nhân t thu c lĩnh v c qu n lý
* Nhân t th 4: Quan h s h u
ð ng th i v i hành lang pháp lý do nhà nư c qui ñ nh, ngư i s h u tài s n qui
ñ nh mô hình t ch c và cơ ch qu n lý trong doanh nghi p truy n t i ñi n, qui ñ nh các
thành ph n qu n lý trong H i ñ ng qu n tr ho c H i ñ ng thành viên và thành ph n ñi u
hành c a T ng giám ñ c và b máy tham mưu giúp vi c. Thông qua quy n n ñ nh các
ch c danh qu n lý và ñi u hành ch y u doanh nghi p, các quy t ñ nh v chi n lư c phát
tri n, hình th c qu n lý, công ngh , nhân s ñư c ch s h u th c hi n. Cũng tương t
như v y, doanh nghi p truy n t i ñi n có mô hình t ch c và cơ ch qu n lý phù h p v i
m c tiêu t i ña hoá l i nhu n n u là ch s h u tư nhân và ña s h u ho c m c tiêu phúc
l i xã h i g n v i hi u qu kinh t n u là s h u nhà nư c. Quy n s h u v tài s n lư i
truy n t i ñi n là nhân t quan tr ng quy t ñ nh ñ n t ch c ho t ñ ng, qui ho ch, ñ u tư
31. 24
xây d ng, qu n lý v n hành và s a ch a b o dư ng… truy n t i ñi n. V n ñ s h u lư i
ñi n truy n t i c a các qu c gia là khác nhau, trong ñó tài s n lư i ñi n có th thu c s h u
c a nhà nư c, c a tư nhân ho c thu c s h u c a c nhà nư c và tư nhân.
Quy n s h u tài s n truy n t i ñi n quy t ñ nh qui ho ch xây d ng các h th ng
truy n t i ñi n t các ngu n phát ñi n ñ n các khu t p trung ph t i l n như các khu công
nghi p, khu dân cư. Các quy t ñ nh xây d ng lư i ñi n truy n t i c p ñi n áp nào s
quy t ñ nh mô hình t ch c và cơ ch qu n lý ñ i v i c p ñi n áp ñó. C p ñi n áp càng l n
và thi t b càng ñ ng b thì m c ñ tin c y v n hành càng cao, ñ i ngũ nhân l c v n hành
g n nh . Tuy nhiên, lư i ñi n truy n t i ñi n cũng ñòi h i m c ñ u tư cho tài s n lư i ñi n
càng l n ñ ñ m b o s v n hành, b o dư ng và s a ch a k p th i, ñáp ng ñ n ñ nh c a
h th ng ñi n.
* Nhân t th 5: M c ñ t p trung hoá qu n lý ñi u hành
Ho t ñ ng qu n lý và ñi u hành doanh nghi p ngày càng có nhi u hình thái ph c
t p, ph n ánh quan ñi m qu n tr c a các nhà lãnh ñ o và qua ñó s nh hư ng l n ñ n
công tác hoàn thi n mô hình t ch c và cơ ch qu n lý. M c ñ chuyên môn hoá qu n lý
ñi u hành ñi u ch nh cách t o l p và cơ ch ho t ñ ng trong mô hình t ch c. N u m c ñ
chuyên môn hoá sâu, các nhà qu n lý s l a ch n mô hình t ch c ch c năng và cơ ch
qu n lý ch t ch . Nghĩa là, các b ph n t ch c s hình thành theo d ng tham mưu chuyên
sâu v t ng lĩnh v c, phù h p v i các doanh nghi p qui mô l n, thư ng th c hi n nghiên
c u các chi n lư c, ñ án l n và áp d ng t i cơ quan ñ u não c a doanh nghi p.
M c ñ t p trung hoá các ho t ñ ng qu n lý ñi u hành còn có s khác nhau gi a
hai quan ñi m t p trung v i phi t p trung, gi a t p trung quy n l c v i phân c p qu n lý
phân tán quy n l c, gi a ñi u ti t v i phi ñi u ti t. N u doanh nghi p nào t p trung các
quy t ñ nh qu n lý t i cơ quan ñ u não thì mô hình t ch c và cơ ch qu n lý thư ng có xu
hư ng b ph n gián ti p có nhi u ngư i hơn, các b ph n t ch c tương ng v i các ch c
năng ph c t p hơn. Nói cách khác, mô hình t ch c và cơ ch qu n lý này s t p trung m i
quy n l c v cơ quan ñ u não, cơ quan ñ u não làm thay m t s ch c năng, công vi c c a
các ñơn v tr c ti p s n xu t. Ngư c l i, n u nhà qu n lý mu n minh b ch hóa qui trình
qu n lý, phân c p phân quy n m nh cho các ñơn v cơ s , t p trung m i ngu n l c ñ
nghiên c u chi n lư c, ra các quy t sách v qu n lý ñ toàn h th ng th c hi n thì cơ quan
ñ u não s có qui mô v a ph i.
32. 25
* Nhân t th 6: Môi trư ng chính sách và lu t pháp
Doanh nghi p nào cũng ho t ñ ng trong m t môi trư ng pháp lý nh t ñ nh. Chính
sách nhà nư c ñi u ch nh ho t ñ ng s n xu t kinh doanh c a các doanh nghi p trong các
t t c các ngành ngh , trong ñó qui ñ nh rõ ngành ngh , lo i hàng hoá s n ph m ch u s
ñi u ti t c a nhà nư c, lo i s n ph m không ch u s ñi u ti t c a nhà nư c và ñư c coi là
hàng hoá thông thư ng hay hàng hoá công c ng, ho t ñ ng c nh tranh theo s ñi u ch nh
c a th trư ng.
ð gi i quy t m i quan h gi a nhà nư c, các ch s h u, doanh nghi p và ngư i
tiêu dùng, nhà nư c qui ñ nh các hình th c ñi u ti t và qu n lý thông qua qui ñ nh v hàng
hoá công c ng và hàng hoá thông thư ng, v m c giá ñ i v i các hàng hoá thi t y u nh
hư ng ñ n ñ i s ng c a ña s các t ng l p dân cư trong xã h i, m c tr c p ho c bù giá
cho m t ñ i tư ng khách hàng nh t ñ nh trong xã h i.
Truy n t i ñi n có m c ñ nh hư ng r ng kh p không ch ñ i v i các ngành công
nghi p, d ch v mà còn nh hư ng tr c ti p ñ n ñ i s ng nhân dân. Do v y, các quy ñ nh
c a nhà nư c ñ i v i truy n t i ñi n thư ng c th và chi ti t ñ tránh các xung ñ t v l i
ích. Nh ng qui ñ nh v ñi u ñ h th ng ñi n qu c gia, qui ñ nh v ñ u n i lư i không
phân bi t ñ i x gi a các nhà máy ñi n, các khách hàng có ngu n g c s h u khác nhau là
r t quan tr ng và nh hư ng tr c ti p ñ n thi t k và hoàn thi n mô hình t ch c và cơ ch
qu n lý, ñ c bi t là b trí t ch c trong quá trình ñàm phán ñ u n i v i các nhà máy ñi n.
* Nhân t th 7: Th trư ng ñi n
Th trư ng ñi n là h qu t t y u c a quá trình c i cách ngành ñi n và phát tri n th
trư ng ñi n thư ng hư ng t i m c ñích : (i) Minh b ch hoá ho t ñ ng ñi n l c, ñi u ch nh
chi phí phát ñi n, truy n t i và phân ph i ñi n năng ñ ñ m b o giá ñi n h p lý ñ n ngư i
tiêu th cu i cùng; (ii) Thu hút ñ u tư tư nhân ñ gi m gánh n ng tài chính nhà nư c ñ u
tư vào ngành ñi n; t i ña hóa thu h i v n nhà nư c ñã ñ u tư thông qua bán tài s n trong
ngành ñi n; và (iii) T o ra môi trư ng pháp lý thúc ñ y phát tri n ngành ñi n b n v ng.
Xây d ng và phát tri n th trư ng ñi n tuân th nguyên t c công khai, bình ñ ng,
c nh tranh lành m nh và có s ñi u ti t c a nhà nư c ñ nâng cao hi u qu trong ho t ñ ng
ñi n l c. S ñi u ti t c a nhà nư c c n b o ñ m quy n và l i ích h p pháp c a các ñơn v
tham gia th trư ng ñi n và khách hàng s d ng ñi n. Ti n trình c i cách ngành ñi n mang
33. 26
ñ c ñi m công ngh c a ngành ñi n v tính giai ño n, do v y l trình phát tri n ngành ñi n
tr i qua ba c p ñ như sau:
- C p ñ 1 - th trư ng phát ñi n c nh tranh: cho phép các ngu n phát ñi n c nh
tranh v i nhau. Trong th trư ng này, ho t ñ ng truy n t i ñi n v n ñư c gi tích h p d c
v i ho t ñ ng phân ph i và bán l ñi n. Mua bán ñi n ñư c di n ra thông qua m t “ðơn v
mua duy nh t” (Single Buyer-SB) [53]. SB này có th là m t doanh nghi p c th ho c ch
ñóng vai trò là m t ch c năng trong m t doanh nghi p s n xu t kinh doanh ñi n năng.
- C p ñ 2 - th trư ng bán buôn ñi n c nh tranh: cho phép các ñơn v phân ph i
ñi n c nh tranh v i nhau ñ cung c p ñi n và bán ñi n cho các ñơn v bán l ho c bán ñi n
t i khách hàng tiêu th cu i cùng. Giai ño n này c a th trư ng ñi n v a có c nh tranh
trong khâu phát ñi n nhưng cũng có c nh tranh trong khâu phân ph i ñòi h i s tách b ch
truy n t i ñi n ra kh i khâu phát ñi n và khâu phân ph i ñi n. Doanh thu c a truy n t i
ñi n ñã tách kh i khâu phân ph i và bán l ñi n ñ ñ m b o c nh tranh lành m nh và
không phân bi t ñ i x trong khâu phát ñi n và khâu phân ph i ñi n.
- C p ñ 3 - th trư ng bán l ñi n c nh tranh: s phát tri n c a th trư ng cho phép
tách ch c năng s h u, qu n lý v n hành lư i phân ph i và ch c năng bán l ñi n. Các ñơn
v bán l ñi n c nh tranh v i nhau ñ bán ñi n cho khách hàng s d ng ñi n. ðây là giai
ño n phát tri n cao nh t c a th trư ng ñi n, các khách hàng s d ng ñi n có quy n l a
ch n ngư i cung c p ñi n cho mình. Trong giai ño n này c a th trư ng, ho t ñ ng c a
truy n t i ñi n không b nh hư ng c a khâu phân ph i và bán l ñi n n a, vai trò c a
truy n t i ñi n gi ng như trong th trư ng bán buôn c nh tranh.
Ngoài các nhân t chính k trên, quá trình h i nh p kinh t qu c t cũng b t ñ u là
nhân t nh hư ng ñ n trao ñ i và mua bán ñi n năng gi a các qu c gia g n nhau thông
qua hình thành s ñ u n i lư i ñi n truy n t i. Mua bán ñi n năng gi a các qu c gia s cho
phép t i ưu hoá s d ng các ngu n ñi n do l i d ng chênh l ch múi gi , chênh l ch v gi
cao th p ñi m. Tuy nhiên, nhân t này cũng chưa nh hư ng nhi u ñ n mô hình t ch c và
cơ ch qu n lý truy n t i ñi n c a các nư c có tham gia liên k t lư i ñi n v i nhau mà ch
nh hư ng ñ n phương th c ñi u ñ và v n hành c a khu v c có ñ u n i lư i và trao ñ i
ñi n năng.
1.2.2. Mô hình t ch c truy n t i ñi n
34. 27
Lý thuy t v doanh nghi p là m t ph n c a lý thuy t kinh t th trư ng, mô t
doanh nghi p như là m t hàm s n xu t trong ñó xác ñ nh c n ñ u vào như th nào t th
trư ng ñ chuy n hoá thành các ñ u ra bán t i th trư ng [59]. Doanh nghi p ñư c xác
ñ nh là m t th c th kinh doanh nh m t i ña hoá l i nhu n và t i ña hoá giá tr th trư ng
thông qua vi c ph n ng ngay l p t c và theo m t cách th c t i ưu ñ i v i các thay ñ i c a
giá th trư ng ñ u vào và ñ u ra. ð c ñi m cơ b n c a các doanh nghi p trong m i h
th ng kinh t là s n xu t, bán và phân ph i m t s lo i s n ph m, d ch v . Doanh nghi p là
m t h th ng các nhân t con ngư i và phi con ngư i ñ s n xu t ra hàng hoá, d ch v và
s n sàng cung c p cho khách hàng. Quá trình s n xu t, bán và phân ph i ñư c th c hi n do
k t h p các y u t s n xu t dư i m t h th ng qu n lý và ñi u hành [59].
Các nhà kinh t h c ñã có nhi u nghiên c u lý thuy t và cách ti p c n ñ i v i thi t
k mô hình t ch c doanh nghi p v i câu h i trung tâm là mô hình t ch c doanh nghi p
c n ñư c t ch c như th nào ñ ñáp ng ñư c các yêu c u phát tri n c a doanh nghi p và
ñ i di n v i môi trư ng kinh doanh thư ng xuyên thay ñ i. Trong th c t , mô hình t ch c
doanh nghi p ñư c thi t k và th c hi n m t cách linh ho t, không hoàn toàn d a vào m t
lý thuy t duy nh t nào ñ ñ m b o tính thích ng trong t ng giai ño n phát tri n c a doanh
nghi p.
Trong quá trình c i cách và tái cơ c u ngành ñi n c a nhi u nư c trên th gi i,
truy n t i ñi n bao g m m t ho c nhi u ñơn v truy n t i ñi n cũng ñư c xem xét ñ t
ch c theo hình th c phù h p v i quy n s h u v tài s n, qu n lý v n hành, s phát tri n
th trư ng ñi n, quan ñi m v tính h th ng c a ngành ñi n gi a tích h p d c và liên k t
ngang. ð n nay, có nhi u quan ñi m t ch c truy n t i ñi n nhưng dù có th c hi n t ch c
như th nào thì tính n ñ nh và liên t c trong truy n t i ñi n cũng ñ u ñư c cho là r t quan
tr ng. Do v y, các ñơn v truy n t i ñi n có th ñư c hình thành và ho t ñ ng dư i nhi u
mô hình t ch c và cơ ch qu n lý khác nhau.
1.2.2.1. Mô hình t ch c tích h p d c
Trong mô hình t ch c tích h p d c gi a các khâu s n xu t ñi n, truy n t i ñi n,
phân ph i và bán l ñi n, ñơn v truy n t i ñi n ñóng vai trò như là m t b ph n c u thành
trong ñơn v kinh doanh ñi n. Vai trò c a các ñơn v truy n t i ñi n v k thu t không thay
ñ i, nhưng v kinh t và thương m i thì ph i chia s chung v i các b ph n phát ñi n, phân
35. 28
ph i và bán l ñi n. Và như v y, các ñơn v truy n t i ñi n ch ñóng vai trò ph thu c ho c
ñ c l p tương ñ i trong t ng th các ñơn v phát ñi n và phân ph i ñi n.
Mô hình t ch c này có nh ng ưu ñi m như sau:
- Th nh t, có m t b máy qu n lý ñi u hành th ng nh t t i trung ương ñ gi i
quy t ñ ng b các v n ñ v qui ho ch, ñ u tư, qu n lý v n hành. Công tác xây d ng,
ho ch ñ nh chi n lư c ñư c t p trung cao ñ t i văn phòng trung ương.
- Th hai, công tác qui ho ch lư i ñi n truy n t i ñ ng b v i qui ho ch ngu n phát
ñi n và s phát tri n c a lư i ñi n phân ph i, ñáp ng nhu c u tiêu dùng ñi n cho s n xu t
và nhu c u dân sinh.
- Th ba, công tác ñ u tư và xây d ng g n ch t v i qui ho ch, ñ m b o ñư c ti n
ñ gi a 3 khâu phát ñi n, truy n t i và phân ph i ñi n. Ti n ñ ñ u tư và xây d ng ñáp ng
v i th i gian hòa lư i ñi n c a các ngu n ñi n m i, h n ch t i m c t i ña ngu n phát ph i
ch ñ i ñ u n i lư i ho c lãng phí v n ñ u tư khi ñã xây d ng xong lư i ñi n nhưng
ngu n ñi n chưa có ho c không k p ñưa vào v n hành.
- Th tư, công tác ng d ng công ngh và k thu t m i ñư c th nghi m, th ng
nh t cao, t o ñi u ki n thu n l i cho qu n lý v n hành và ñi u ñ thông su t, tránh tình
tr ng nghiên c u ng d ng tràn lan và không ñ t hi u qu cao.
- Th năm, công tác ñi u ñ và cân ñ i ngu n l c ñư c x lý linh ho t trong toàn
h th ng, ñi u ph i theo khu v c ho c lĩnh v c ñư c x lý nhanh, ñ m b o h n ch các s
c ho c nh hư ng l n c a h th ng ñi n.
Bên c nh nh ng ưu ñi m, mô hình còn có nh ng như c ñi m sau:
- Th nh t, qu n lý ñi u hành t p trung th ng nh t thông qua các b máy tham mưu
khác nhau t k thu t ñ n kinh t , t môi trư ng ñ n xã h i trong ñ u tư phát tri n các d
án ñi n m i. Do v y, các quy t ñ nh thư ng th c hi n ch m hơn so v i yêu c u th c t .
Công tác chi n lư c quá chú tr ng có kh năng d n ñ n xa r i th c t , làm cho vi c th c
hi n c p dư i không theo k p ho c không th c hi n ñư c. ð ng th i, k t qu và chu trình
x lý tác nghi p ñư c ph n ánh lên c p trên ch m không ñáp ng ñư c tính linh ho t c a
yêu c u th c t .
36. 29
- Th hai, ch huy ñi u hành t p trung thông qua các m nh l nh hành chính là ch
y u, h n ch s ch ñ ng sáng t o c a ñơn v c p dư i, không khuy n khích c p dư i tri t
ñ th c hành ti t ki m và ho t ñ ng chưa hư ng t i các tiêu chí hi u qu và kinh t .
- Th ba, phân ñ nh ch c năng ho ch ñ nh chi n lư c và tác nghi p ñi u hành b
ch ng chéo, d n ñ n c p trên can thi p quá sâu vào công vi c ñi u hành hàng ngày c a c p
dư i.
1.2.2.2. Mô hình t ch c liên k t ngang
Trong mô hình t ch c liên k t ngang, ngành ñi n ñư c phân tách thành các khâu
phát ñi n, truy n t i ñi n, phân ph i ñi n và bán l ñi n riêng. Vai trò c a các ñơn v
truy n t i ñi n là ñ c l p v pháp lý ho c ñ c l p v h ch toán so v i khâu phát ñi n, phân
ph i và bán l ñi n. Mô hình t ch c này thư ng ñư c s d ng trong giai ño n phát tri n
cao c a th trư ng ñi n, trong ñó các ñơn v tham gia th trư ng và ngư i tiêu dùng ñi n
ñòi h i tính minh b ch và rõ ràng c a t ng khâu trong quá trình s n xu t kinh doanh ñi n.
ð c ñi m và c u trúc c a mô hình t ch c này là không có s ki m soát t p trung toàn
ngành, các ñơn v trong các khâu có s ñ c l p v pháp nhân ngang nhau trư c pháp lu t.
Mô hình t ch c có nh ng ưu ñi m như sau:
Th nh t, ñơn v truy n t i ñi n là m t pháp nhân ñ c l p, qu n tr ñi u hành và
xây d ng chi n lư c chuyên sâu cho truy n t i ñi n, ñ m b o s ñ ng nh t t i ña v qu n
lý, k thu t và công ngh truy n t i ñi n.
Th hai, ñ m b o lòng tin cho các nhà ñ u tư khi h có th tính toán chi phí trong
t ng khâu, cân ñ i vi c tham gia có hi u qu và ñ m b o kh năng c nh tranh ñ i v i các
ñ i th phát ñi n cũng như phân ph i và bán l ñi n.
Th ba, thu n ti n trong tính giá truy n t i ñi n, góp ph n minh b ch hóa ho t ñ ng
c a th trư ng ñi n.
Bên c nh các ưu ñi m, mô hình còn có m t s như c ñi m sau:
Th nh t, qui ho ch, ñ u tư và phát tri n lư i truy n t i ñi n không phù h p v i
ngu n phát ho c lư i ñi n phân ph i do các h n ch v tài chính, do không nh t quán trong
qui ho ch t ng th ngành ñi n ho c ti n ñ th c hi n ngu n ñi n và lư i ñi n c a nhi u
nhà ñ u tư là khác nhau.
37. 30
Th hai, có th x y ra trư ng h p ñơn v truy n t i ñi n gây khó khăn trong công
tác ñ u n i v i các nhà máy ñi n m i ho c truy n t i ñi n năng c a các ñơn v phát ñi n do
các ñơn v này không cùng l i ích kinh t .
1.2.2.3. Mô hình t ch c theo vùng lãnh th
Ho t ñ ng truy n t i ñi n b nh hư ng nhi u b i s chia tách c a vùng lãnh th
ho c do nh ng y u t l ch s . Chia tách là s tách bi t toàn di n gi a các lư i ñi n và ch
ñư c liên k t v i nhau qua các ñư ng dây truy n t i ñi n có c p ñi n áp cao. Mô hình t
ch c này khá ph bi n do ngay trong giai ño n phát tri n ñ u tiên c a ngành ñi n, lư i
ñi n truy n t i thư ng g n v i xây d ng m t nhà máy ñi n t i m t khu v c ñ a lý, do v y
lư i ñi n truy n t i và phân ph i có ch c năng duy nh t là truy n t i ñi n năng ñư c s n
xu t ra cho khu v c khách hàng nh t ñ nh, không th c hi n ch c năng ñi u hoà ñi n năng
c a nhi u nhà máy ñi n do chưa có m t h th ng ñi n th ng nh t.
Khi qui mô h th ng ñi n l n lên, t ch c ki u này cho phép qui ho ch ñ ng b
lư i ñi n truy n t i trong cân ñ i phát tri n chung c a ngành ñi n do ph m vi ho t ñ ng
h n ch tương ñ i so v i ph m vi c qu c gia. ð ng b v i mô hình t ch c theo khu v c
là th c hi n cơ ch qu n lý t p trung cao, ñ m b o s ñi u ph i ho t ñ ng chung c a ngành
ñi n.
1.2.2.4. Mô hình t ch c theo c p ñi n áp
Mô hình t ch c theo c p ñi n áp thư ng ñư c áp d ng khi qui mô ngành ñi n ñ
l n, h th ng ñi n ñã có liên k t cao. Ki u t ch c này v cơ b n ñáp ng ñư c t t c các
yêu c u ñ i v i m t ñơn v truy n t i ñi n t công tác qui ho ch, ñ u tư, xây d ng công
trình, v n hành và s a ch a b o dư ng. Mô hình này cho phép áp d ng các công ngh tiên
ti n và ñ ng nh t trong cùng m t c p ñi n áp, ñ m b o v n hành và b o dư ng thi t b
chuyên nghi p ñáp ng yêu c u cung c p ñi n n ñ nh và liên t c.
Tuy nhiên, mô hình này còn có h n ch v m t b trí nhi u doanh nghi p ñ qu n
lý các tài s n truy n t i ñi n các c p ñi n áp khác nhau trong m t khu v c, có th d n
ñ n chi phí qu n lý, chi phí v n hành trong m t ñ a bàn cao hơn...
Tùy theo quan ñi m qu n lý khác nhau mà ngành ñi n th c hi n qu n lý tài s n và
qu n lý v n hành khác nhau. Trong m t s trư ng h p, ngành ñi n duy trì ch m t CT TTð
trong ñó h v a là ngư i s h u và v a là ngư i v n hành. ð c ñi m c a mô hình này g n
38. 31
gi ng mô hình tích h p d c v i tính t p trung cao gi a công tác qui ho ch phát tri n, ñ u
tư xây d ng lư i ñi n luôn g n ch t v i công tác v n hành. Nói cách khác, các thông s
v n hành lư i ñi n, k p th i ñáp ng nhu c u ph t i luôn ñư c ñáp ng m t cách cao nh t
và ñ ng b nh t.
Truy n t i ñi n là ñơn v s n xu t kinh doanh n m v trí trung gian trong chu i
cung ngành ñi n, nên mô hình t ch c ñư c thi t k ñ ñáp ng các m c tiêu là truy n t i
ñi n liên t c, ñ y ñ và an toàn ñi n năng t các nhà máy ñi n ñ n các khách hàng tiêu th
ñi n năng thông qua h th ng phân ph i, bán l ñi n năng. Mô hình t ch c truy n t i ñi n
có th ñư c hi u là t ng h p các b ph n t ch c khác nhau, có m i liên h và quan h ph
thu c l n nhau, ñư c chuyên môn hoá và có nh ng trách nhi m, quy n h n và nghĩa v
nh t ñ nh, ñư c b trí theo nh ng c p, nh ng khâu khác nhau nh m b o ñ m th c hi n các
ch c năng, m c ñích chung ñã xác ñ nh nói trên.
Mô hình t ch c truy n t i ñi n là k t qu c a ho t ñ ng qu n lý doanh nghi p,
ph n ánh hình th c phân công lao ñ ng trong doanh nghi p, có tác ñ ng ñ n quá trình ho t
ñ ng c a h th ng truy n t i ñi n năng. M t m t, ph n ánh cơ c u s n xu t, m t khác, có
tác ñ ng tích c c tr l i ñ i v i phát tri n s n xu t. Thi t k mô hình t ch c truy n t i
ñi n là xác ñ nh nhi m v , k t h p nhi u nhi m v v i nhau ñ t o thành công vi c, và
giao nh ng nhóm nhi m v ho c công vi c cho m t ho c m t s ñơn v t ch c khác
nhau.
Theo tác gi , mô hình t ch c truy n t i ñi n ñư c hi u như sau:
“Mô hình t ch c truy n t i ñi n là hình th c bi u hi n s t n t i c a ho t ñ ng
truy n t i ñi n, bi u th vi c s p x p các b ph n c a doanh nghi p truy n t i ñi n cùng
các m i quan h gi a các b ph n y. Mô hình t ch c truy n t i ñi n không ph i là cái gì
b t bi n, mà là k t qu c a ho t ñ ng qu n lý không ch ph n ánh trình ñ s n xu t c a
truy n t i ñi n mà còn ph n ánh vai trò và nh hư ng r t quan tr ng c a nhà nư c ñ i v i
ngành ñi n”.
1.2.3. Cơ ch qu n lý truy n t i ñi n
M t t ch c v i m t chi n lư c t t, m t mô hình t ch c hi u qu cũng chưa ñ ñ
ñem l i m t k t qu phát tri n như mong mu n. ðó m i ch ñư c coi là hình nh bên ngoài
c a t ch c, chưa th nói ñư c ñó là t ch c t t hay không t t. Linh h n c a t ch c chính
là các cơ ch qu n lý và qui trình ho t ñ ng c a t ch c. ð i v i m t doanh nghi p, ñó là
39. 32
các cơ ch qu n lý c a cơ quan qu n lý nhà nư c, ch s h u ho c n i b doanh nghi p
dùng ñ ñi u ch nh toàn b các ho t ñ ng qu n lý, ñ u tư, s n xu t kinh doanh t trên
xu ng dư i, quan h ngang gi a các b ph n tham mưu ho c quan h gi a các ñơn v s n
xu t kinh doanh v i nhau ñ cùng ph n ñ u th c hi n t t chi n lư c, k ho ch phát tri n
c a doanh nghi p.
Trong công tác qu n lý kinh t vi mô ñ i v i các doanh nghi p, cơ ch qu n lý
thư ng ñư c hi u theo m t nghĩa chung nh t là cơ ch ho t ñ ng do nhà nư c, ch s h u
ho c cơ quan có th m quy n xác l p ñ t o ra m t khuôn kh pháp lý nh t ñ nh ñ i v i
m t lo i hình doanh nghi p nh t ñ nh. Trên cơ s quan ñi m qu n tr doanh nghi p và ñ c
ñi m c a ho t ñ ng truy n t i ñi n, theo tác gi cơ ch qu n lý truy n t i ñi n ñư c hi u
như sau:
“Cơ ch qu n lý truy n t i ñi n là m t h th ng nh ng khuôn kh pháp lý, nguyên
t c, hình th c, phương pháp qu n lý truy n t i ñi n trong nh ng giai ño n phát tri n khác
nhau c a ngành ñi n, bao g m các n i dung v ñ u tư, tài chính, s n xu t kinh doanh,
h ch toán k toán,... ñ th c hi n yêu c u c a nhà nư c, cơ quan có th m quy n ho c ch
s h u.”
Như v y, cơ ch qu n lý truy n t i ñi n không ch bao g m các n i dung qui ñ nh
ñ i v i các doanh nghi p ho t ñ ng trong các lĩnh v c s n xu t hàng hoá d ch v thông
thư ng, mà còn bao g m các y u t mang tính ñ c thù c a hàng hoá ñi n năng, tính ch t h
th ng cao c a ngành ñi n và c cơ ch ho t ñ ng, thi t k th trư ng ñi n n a. Nói như v y
có nghĩa là cơ ch qu n lý truy n t i ñi n s bao g m các nguyên t c, hình th c, phương
pháp xác ñ nh ho t ñ ng c a doanh nghi p t khâu chi n lư c cho ñ n khâu t ch c th c
hi n, t khâu xác l p t ch c cho ñ n b trí cán b , các nguyên t c xác ñ nh thu nh p, lao
ñ ng, ti n lương, tài chính, k thu t…Tuy nhiên, trong n i dung nghiên c u này tác gi ch
t p trung nghiên c u, lu n gi i và phân tích các n i dung cơ b n c a cơ ch qu n lý truy n
t i ñi n, bao g m cơ ch qu n lý c a nhà nư c ñ i v i truy n t i ñi n và cơ ch qu n lý
c a T p ñoàn ði n l c Vi t Nam ñ i v i truy n t i ñi n.
1.2.3.1. Cơ ch qu n lý c a nhà nư c v i truy n t i ñi n
a) H th ng văn b n qui ph m pháp lu t
ðơn v truy n t i ñi n, là m t doanh nghi p, s ch u s ñi u ch nh b i Lu t Doanh
nghi p, trong ñó qui ñ nh các ch tài, ph m vi ho t ñ ng và các hành vi c a doanh nghi p
40. 33
v s h u, t ch c, qu n lý và nghĩa v c a doanh nghi p ñ i v i nhà nư c và xã h i. N u
nhà nư c nào ñánh giá cao vai trò c a các DNNN thì thông thư ng nhà nư c ñó s t o l p
ch tài riêng thông qua ban hành lu t DNNN ho c công ty nhà nư c. Ho t ñ ng trong
ngành ñi n, truy n t i ñi n ch u s ñi u ch nh b i Lu t chuyên ngành là Lu t ði n l c. ð i
v i ho t ñ ng c a ngành ñi n, do tính ch t ñ c thù v k thu t, tính h th ng và liên k t r t
cao gi a các ph n t tham gia h th ng ñi n, bao g m các nhà máy ñi n, các ñư ng dây và
tr m bi n áp truy n t i và phân ph i, thi t b s d ng ñi n c a khách hàng, nên thư ng có
m t ñ o lu t riêng v ñi n ñ ñi u ch nh ho t ñ ng c a các ph n t tham gia ho t ñ ng
trong ngành ñi n. Doanh nghi p truy n t i ñi n v a ch u s ñi u ch nh b i các lu t liên
quan ñ n ho t ñ ng c a các doanh nghi p, ñ ng th i cũng ch u s ñi u ch nh c a lu t ñi n
l c, các ch tài qui ñ nh v ch ñ v n hành c a h th ng, ch ñ ñóng c t, truy n t i ñi n,
qui ñ nh v ñ u n i gi a các nhà máy ñi n, thi t b s d ng ñi n c a khách hàng v i lư i
truy n t i ñi n qu c gia.
b) Xác ñ nh chi n lư c, m c tiêu phát tri n
Chi n lư c và m c tiêu phát tri n c a doanh nghi p s ñư c ch s h u doanh
nghi p quy t ñ nh và ñ nh hư ng ñ b máy qu n lý ñi u hành doanh nghi p th c hi n.
ð i v i các qu c gia ñang phát tri n, khi ngành ñi n ho t ñ ng theo mô hình liên k t d c
truy n th ng và nhà nư c là ch s h u thì nhà nư c s quy t ñ nh m c tiêu phát tri n c a
truy n t i ñi n. Xác ñ nh chi n lư c phát tri n doanh nghi p ñóng vai trò r t quan tr ng,
thông thư ng bao g m các n i dung xác ñ nh rõ ràng các quan ñi m phát tri n c a doanh
nghi p v qui mô, v ch t lư ng, v kh năng c nh tranh và phát tri n trong m t giai ño n
ñ dài. Trong khi ñó, các m c tiêu phát tri n là s c th hoá các quan ñi m, lư ng hoá
ñ nh hư ng phát tri n lâu dài c a doanh nghi p, các m c tiêu luôn g n ch t v i qui mô,
trình ñ qu n lý s n xu t kinh doanh, m i thay ñ i v ch t c a t ch c s d n ñ n nh ng
ñi u ch nh tương x ng v m c tiêu phát tri n. Chi n lư c ñưa ra các gi i pháp th c hi n
ñ ng b ñ ñáp ng các m c tiêu, bao g m h th ng các gi i pháp v cơ ch , v ñ u tư, v
tài chính giá c , v qu n tr công ty, v nhân l c và khoa h c công ngh .
Chi n lư c, m c tiêu phát tri n truy n t i ñi n luôn luôn g n ch t v i chi n lư c và
m c tiêu phát tri n c a ngành ñi n ñư c Chính ph các qu c gia quy t ñ nh. Chi n lư c
truy n t i ñi n thư ng ñư c th hi n phát tri n lư i truy n t i ñ ng b v i ngu n ñi n,
lư i ñi n phân ph i ñ ñáp ng cao nh t nhu c u s d ng ñi n c a khách hàng. Chi n lư c
41. 34
c a truy n t i ñi n bao g m phát tri n m ng lư i sao cho có kh năng thay th m t ph n
các h n ch phát tri n ngu n ñi n t i các ñ a ñi m ho c vùng ñ a lý không có ñi u ki n
thu n l i ñ xây d ng các nhà máy ñi n m i ho c xây d ng các nhà máy ñi n m i có giá
thành cao hơn ñ u tư xây d ng m ng lư i truy n t i ñi n. Nhà nư c ho c ch s h u còn
n ñ nh các cơ ch phát tri n ñ c thù ñ i v i phát tri n truy n t i ñi n. Ch ng h n như các
qui ñ nh v áp d ng ti n b khoa h c công ngh trong truy n t i ñi n là s ñánh ñ i gi a
áp d ng công ngh s d ng nhi u v n hay công ngh s d ng nhi u lao ñ ng, gi a m c
tiêu t n hao ñi n th p v i chi phí ñ u tư cao hay t n hao ñi n cao v i chi phí ch p nh n
ñư c.
1.2.3.2. Cơ ch qu n lý c a ch s h u ñ i v i truy n t i ñi n
a) Qui ñ nh tiêu chu n, thông s k thu t cho thi t b truy n t i ñi n
Ho t ñ ng truy n t i ñi n mang n ng tính k thu t, có ñi u ki n ng d ng các
thành t u khoa h c công ngh ñ th c hi n truy n t i ñi n t nh ng kho ng cách r t xa ñ n
các trung tâm ph t i ñi n. Tuy nhiên, ñ ñ m b o phát tri n lư i truy n t i ñi n ñ ng b
v i ngu n ñi n và ph t i, b o ñ m ñưa h t công su t phát c a h th ng ñ n khách hàng s
d ng ñi n, c n ph i tuân th nghiêm ng t các thông s và tiêu chu n k thu t c a h th ng
ñi n do nhà nư c qui ñ nh. Ngoài ra, các ch tiêu v t n th t ñi n năng trên lư i truy n t i
ñi n cũng ñư c ki m soát và yêu c u th c hi n. Theo báo cáo nghiên c u năng lư ng qu c
t , t n th t ñi n năng trên lư i ñi n c a th gi i ñư c t ng k t như sau:
B ng 2.1. T n th t ñi n năng c a lư i ñi n
Thành ph n M c th p (%) M c cao (%)
Lư i ñi n truy n t i 4,0 8,5
Lư i ñi n phân ph i 3,0 7,0
T ng t n th t 7,0 15,5
Ngu n: [52]
b) Cơ ch qu n lý tài chính
ð cho truy n t i ñi n ho t ñ ng m t cách hi u qu , ch s h u quy t ñ nh bàn
hành Qui ch qu n lý tài chính ñ i v i ñơn v truy n t i ñi n ñ ñánh giá m c ñ hi u qu
c a s d ng v n và hi u qu ho t ñ ng s n xu t kinh doanh. Doanh nghi p truy n t i ñi n
42. 35
s b ñi u ch nh các n i dung ch y u trong cơ ch qu n lý tài chính v t o l p, huy ñ ng,
qu n lý và s d ng v n; qu n lý doanh thu và chi phí; phân ph i l i nhu n.
Ch s h u ñ m b o v n nh t ñ nh cho doanh nghi p ho t ñ ng, có chính sách tín
d ng ñúng ñ n và gi i quy t h p lý m i quan h gi a t p trung ngu n thu c a ch s h u
và nhu c u tích t v n doanh nghi p. Khi ñã t o l p ñư c ngu n v n ñ doanh nghi p
ho t ñ ng, thì các ch tài v qu n lý và s d ng v n cũng r t quan tr ng. ðó là ban hành
cơ ch ñ u tư cho doanh nghi p, xác ñ nh rõ quy n và trách nhi m c a doanh nghi p trong
công tác ñ u tư ñ ng th i quy ñ nh rõ trách nhi m c a doanh nghi p v hi u qu c a các
quy t ñ nh ñ u tư. ð t o quy n ch ñ ng cho doanh nghi p, ñ c bi t là doanh nghi p do
nhà nư c s h u, xây d ng cơ ch ñ doanh nghi p t b sung ngu n v n kinh doanh b ng
các ngu n v n h p pháp là c n thi t, kh ng ñ nh ch s h u không c p v n thêm cho
doanh nghi p. Doanh nghi p truy n t i ñi n t quy t ñ nh các hình th c huy ñ ng v n phù
h p v i quy mô ñ u tư, s n xu t và qu n lý v n hành lư i ñi n, ch u trách nhi m v hi u
qu s d ng v n vay và ngu n v n ñ tr c g c và lãi. Ch s h u ch h tr v n trong
ñi u ki n doanh nghi p kinh doanh không có hi u qu , h n ch và ñi ñ n ch m d t các
hình th c h tr mang tính bao c p cho doanh nghi p.
Qu n lý doanh thu, chi phí c a doanh nghi p theo hư ng m r ng quy n c a ngư i
qu n lý và ñi u hành doanh nghi p trong quy t ñ nh các kho n chi phí, trên cơ s trách
nhi m rõ ràng, c th . ð ng th i, ch s h u cũng xây d ng và ban hành cơ ch ki m soát
chi phí c a các doanh nghi p trong ho t ñ ng truy n t i ñi n do có l i th v ñ c quy n t
nhiên, ch ng l i d ng nh ng l i th , ñ c quy n ñ t o nên nh ng ñ c quy n, ñ c l i.
ð i v i phân ph i l i nhu n, c n kh ng ñ nh l i nhu n sau thu là c a ch s h u,
ch s h u có toàn quy n quy t ñ nh s d ng các kho n l i nhu n này. Ch s h u dành
m t ph n kho n l i nhu n sau thu ñ khen thư ng và ñ m b o phúc l i cho ngư i lao
ñ ng trong doanh nghi p. Ngoài ra, công vi c xác ñ nh l i h th ng qu c a doanh nghi p
cũng r t quan tr ng, l i nhu n sau thu sau khi dành m t ph n ñ trích qu khen thư ng,
phúc l i, còn l i dùng ñ ñ u tư ñ i m i công ngh , thay th thi t b , b sung vào v n cho
doanh nghi p.
c) Cơ ch qu n lý ti n lương
Ch ñ ti n lương cũng là m t n i dung không kém ph n quan tr ng c a cơ ch
qu n lý tài chính. Th c hi n ch ñ ti n lương v a ph i ñ m b o ph n ánh năng l c chuyên
43. 36
môn, k năng c a ngư i lao ñ ng và v a ph n ánh m c ñ ñóng góp c a ngư i lao ñ ng
ñ i v i doanh nghi p. Do v y, ch ñ ti n lương c n th c hi n theo ch c danh tiêu chu n,
ti n lương ph i th c s là thu nh p ch y u c a ngư i lao ñ ng ñ s c nuôi s ng b n thân
ngư i lao ñ ng và gia ñình th m chí còn có tích lu , còn ti n thư ng ch là th y u nh m
kích thích ngư i lao ñ ng hoàn thành t t công vi c ñư c giao.
1.2.4. Quan h gi a mô hình t ch c và cơ ch qu n lý
Mô hình t ch c và cơ ch qu n lý truy n t i ñi n có quan h m t thi t v i nhau,
trong khi mô hình t ch c là hình th c bi u hi n bên ngoài c a truy n t i ñi n, bi u th
vi c s p x p theo tr t t nào ñó gi a các b ph n c a doanh nghi p truy n t i ñi n cùng
các m i quan h gi a các b ph n, thì cơ ch qu n lý là m t h th ng nh ng nguyên t c,
hình th c, phương pháp qu n lý doanh nghi p truy n t i ñi n trong nh ng giai ño n phát
tri n khác nhau c a truy n t i ñi n, bao g m các n i dung ñi u ti t v ñ u tư, s n xu t kinh
doanh, h ch toán k toán... ñ th c hi n yêu c u c a nhà nư c, cơ quan có th m quy n
ho c ch s h u.
V b n ch t, mô hình t ch c truy n t i ñi n là s s p ñ t v t ch c theo ý chí ch
quan c a các nhà qu n lý, lãnh ñ o doanh nghi p ñ th c hi n các chi n lư c, m c tiêu
phát tri n c a nhà nư c và ch s h u, phù h p v i hành lang pháp lý ñ i v i ho t ñ ng
truy n t i ñi n và ho t ñ ng c a ngành ñi n. Nói cách khác, mô hình t ch c truy n t i
ñi n luôn luôn hi n h u như hình nh bên ngoài và có th ñư c ñi u ch nh ñ ñáp ng
ñư c các yêu c u qu n lý, nó là cái h u hình và d nh n bi t ñ i v i doanh nghi p. Trong
khi ñó, cơ ch qu n lý s qui ñ nh các ràng bu c pháp lý, các h n ch và ñ nh hư ng ñ cho
doanh nghi p truy n t i ñi n ho t ñ ng. Thông thư ng mô hình t ch c nào s g n v i cơ
ch qu n lý ñó và m t cơ ch qu n lý luôn ñư c thi t k ñ phù h p v i m t mô hình t
ch c nh t ñ nh.
Hành lang pháp lý c a các doanh nghi p truy n t i ñi n cũng ñư c ñi u ch nh
chung như các doanh nghi p ho t ñ ng trong các ngành, ngh kinh doanh khác. ði u khác
bi t cơ b n ñ i v i doanh nghi p truy n t i ñi n mà ph i th c hi n thêm các qui ñ nh c a
Lu t ði n l c ho c văn b n qui ph m pháp lu t khác ñi u ch nh ñ i v i các doanh nghi p
ñi n l c.
Trong th c t ñi u hành ho t ñ ng, các doanh nghi p nói chung và truy n t i ñi n
nói riêng, cơ ch qu n lý luôn linh ho t hơn mô hình t ch c. N u cơ ch qu n lý rư m rà,