3. Ikusmenaren organoa begia da.
Begi niniak, irisak, kristalinoa,
erretinea eta ikusmen nerbioak
dira begiaren zatiak.
Begi ninia: Argia begi niniaren
bidez sartzen da.
Irisa: Irisa uzkurtu eta dilatatu
egiten da, zenbat argi pasatuko
dan graduatzeko.
Kristalinoa: objetuak fokuratzen
dauz.
Erretinea: kristalinoak fokuratutako
irudiak jasotzen dauz eta
lehenengo irudia sortzen da hor.
Ikusmen nerbioak: erretinan
sortutako irudia garunera eroaten
dau.

4. Entzumenaren organoa belarria da eta hiru
zatitan banatzen da: kanpoko belarria, erdiko
belarria eta barruko belarria.
Belarriaren atalak:kanpoko entzumen
hodiak, tinpanoa, mailua, ingudea, estriboak,
barraskiloa eta entzumen nerbioak dira.
1- Soinua belarritik pasatzen da eta
kanpoko etzumen hodietan aurrera egiten
dau.
2- Soinua tinpanora heltzen da eta
tinpanoan bibratzen hasten da.
3- Mailu, ingude eta estribo izeneko hiru
hazurtxok osotutako kateak bibrazinoak
jasoten dauz eta barruko belarrira
helduazoten dauz.
4- Barraskiloak erdiko belarritik datozan
bibrazinoak jasotzen dauz eta seinale
bihurtu. Seinaleak entzumen nerbioen
bidez garunera heltzen dira.

5. • Usaimenaren organoa
sudurra da.
• Airea sudurretik sartzen
da eta sudur hobietara
doa.
• Airea pituitariara heltzen
da eta horrek usain
sentsatzinoak garunera
igaroten dauz, usaimen
nerbioen bidez.
• Dastamenaren organoa mihina da.
• Dastamen papilak mihinean dagoz
eta horreen bidez zaporeak
ezagutzen dira. Horreetan,
informazinoa garuneraino eroaten
daben dastamen nerbioak sortzen
dira.

6. Ikumenaren organoa azala da.
Azalaren atalak epidermisa eta
dermisa dira.
Epidermisa azalaren goiko
geruza da, dermisa azalaren
erdiko geruza da eta geruza
horretan dagoz ikumen
sentsazinoak jasoten dabezan
nerbio amaierak.

8. Nerbio sistema: neuronak,
entzefaloak eta bizkarrazur
muinak osotzen dabe.
Nerbio sistemak
zentzumenek ezagututako
informazinoa jasotzen dau
lokomozino aparatuak
gauzatu daizan.
Nerbio sistema ehunak
neurona izeneko zelula
berezi batzuez osotuta
dagoz.

9. •
•
•
•
•
•
Nerbio sistema zentrala entzefaloz
eta bizkarrazur muinaz osotuta
dago.
Entzefaloa: garunaz, zerebeloaz
eta bizkarrazur erraboileaz osotuta
dago.
Garunak: oroimenak, emozinoak
eta borondatezko ekintzak
kontrolatzen dauz.
Zerebeloak: orekea eta
mogimendua koordinatzen dauz.
Bizkarrazur erraboileak: entzefaloa
eta bizkarrazur muina lotzen dauz
eta ohartu bako mogimenduak
kontrolatzen dauz.
Bizkarrazur muina bizkarrazurraren
barruan dago.

10. • Gorputz osoan
zabalduta dagozan
nerbioek osotzen dabe.
• Zentzumen nerbioek
bost zentzumenek
jasotako informazinoa
entzefalora eroaten
dabe.
• Nerbio motorrek
entzefaloak erabikitako
erantzuna
muskuluetaraino eroaten
dabe.

12. • Hazur sistemea edo
eskeletoa gure gorputzari
formea emoteaz eta
eusteaz arduratzen da.
• Hazurrak organo gogorrak
eta zurrunak dira. Hiru
motatako hazur dagoz:
zapalak, frotala adibidez,
luzeak, adibidez, femurra
eta laburrak, adibidez,
kubitua. Hazur bi edo
gehiage alkartzen
diranean, artikulazinoak
osotzen dabez, finkoak
edo mugikorrak.
• Kartilagoak malguak eta
gogorrak dira.

14. • Muskulu sistemea hainbat
mogimendu egiten dabezan
organo elastikoz osotuta
dago.Muskuluak,
uzkurtzean, laburtu egiten
dira, eta, erlaxatzean,
luzatu. Muskulu asko
tendoien bidez hazurrei
lotuta dagoz.

16. • Miopia eta hipermetropia
begiko kristalinoaren
akatsak dira. Miopiak
urrun dagozan objetuak
behar bezala fokuratzea
galazoten dau, eta
hipermetropiak hurreko
objetuak fokuratzea
oztopatzen dau.

17. • Begi lausoaren
ondorioz, begiko
kristalinoak
gardentasuna galtzen
dau eta, ikusmena
murriztu egiten da.

18. • Erretinea askatzea
erretinea zulatzea
edo urratzea da,
kolpe eta
mogimendu
zakarren ondorioz
gertatu daiteke.

19. • Otitisa kanpoko
belarriko edo
erdiko belarriko
handitasuna da.
Bakterioel
Eustakioren
tronpen
handitasunak sortu
daikie, eta mina
eta entzumena
galtzea eragiten
dau.

20. • Tinpanoa zulatzeak gorreria sortzen dau.
Entzumen hodian objetuak sartzeagaitik edo
soinu oso ozenen eraginez gertatu daiteke.

21. • Kausa fisikoak izan daikiez, Parkinson
gaixotasunak edo Alzheimerren gaixotasunak.
Gaixotasun horreek ohitura osasungarriei esker
baztertu daitekez.

22. • Kausa psikikoen ondoriozkoak dira, depresinoa
eta antsietatea. Gaixotasun horreek ohitura
osasungarriei esker baztertu daitekez.

23. HAZUR SISTEMEN HAUZTURAK
• Hazur sistemen
hausturak,
hazurraren fisurea
edo pitzadurea
gertatzen danean
edo
erreumatismoak
gertatu daitekez.

24. MUSKULU SISTEMA OKELA
ETENAK EDO ZAINTIRATUAK
• Muskulu sisteman
okela etenak edo
zaintiratuak eragiten
dabez kolpeek edo
esfortzu handiek.
Muskulu distrofia,
gaixoeN mogitzeko
gaisotasuna apurkaapurka mugatzen
dauana.