1. A
Abatement: Reducing the degree or intensity of, S lo i gi m: Vi c làm gi m m c ñ , cư ng
or eliminating, pollution. ñ ho c lo i tr s ô nhi m.
Abatement Debris: Waste from remediation M nh v n lo i gi m: Ch t th i t các ho t
activities. ñ ng tr li u.
Absorbed Dose: In exposure assessment, the Li u h p th : Trong ñánh giá phơi nhi m, là
amount of a substance that penetrates an exposed lư ng ch t thâm nh p vào các rào c n h p th
organism's absorption barriers (e.g.,, skin, lung c a cơ th (như da, mô ph i, ñư ng ru t) b i
tissue, gastrointestinal tract) through physical or các quá trình sinh lý. Thu t ng này ñ ng
biological processes. The term is synonymous nghĩa v i li u bên trong.
with internal dose.
Absorption Barrier: Any of the exchange sites Rào c n h p th : B t c v trí trao ñ i ch t
of the body that permit uptake of various nào c a cơ th cho phép h p th các ch t khác
substances at different rates (e.g., skin, lung nhau nh ng t l khác nhau (như da, ph i,
tissue, and gastrointestinal-tract wall). thành ru t).
Absorption: The uptake of water, other fluids, S h p th : S h p th nư c, các lo i ch t
or dissolved chemicals by a cell or an organism l ng khác, hóa ch t hòa tan c a m t t bào hay
(as tree roots absorb dissolved nutrients in soil.) m t cơ quan (như r cây h p th các dư ng
ch t hòa tan trong ñ t).
Accident Site: The location of an unexpected V trí tai bi n: Ch x y ra nh ng s c ngoài
occurrence, failure or loss, either at a plant or mong ñ i, h ng hóc hay th t thoát t i m t nhà
along a transportation route, resulting in a release máy ho c m t ñư ng v n chuy n gây ra phóng
of hazardous materials. th i các ch t nguy h i.
Acclimatization: The physiological and S thích nghi môi trư ng: Thích nghi mang
behavioral adjustments of an organism to tính sinh lí ho c hành vi c a m t sinh v t ñ i
changes in its environment. v i nh ng bi n ñ i c a môi trư ng.
Acid Aerosol: Acidic liquid or solid particles Sol khí axít: Ch t l ng axít hay nh ng vi h t
small enough to become airborne. High r n lơ l ng trong không khí. n ng ñ cao có
concentrations can irritate the lungs and have th gây sưng ph i và liên quan ñ n nh ng b nh
been associated with respiratory diseases like ñư ng hô h p như hen suy n.
asthma.
Acid Deposition: A complex chemical and S l ng t axít: M t hi n tư ng khí-hoá ph c
atmospheric phenomenon that occurs when t p x y ra khi các h p ch t lưu huỳnh, nitơ và
emissions of sulfur and nitrogen compounds and các ch t khác b bi n ñ i b i các quá trình hóa
other substances are transformed by chemical h c trong khí quy n, thư ng cách xa ngu n
processes in the atmosphere, often far from the th i, r i ñ ng l i trên ñ t tr ng thái ư t ho c
original sources, and then deposited on earth in khô. D ng ư t thư ng ñư c g i là “mưa axit”,
either wet or dry form. The wet forms, popularly rơi xu ng ñ t dư i d ng mưa, tuy t hay sương
called "acid rain," can fall to earth as rain, snow, mù. D ng khô là các khí hay vi h t có tính axit.
1

2. or fog. The dry forms are acidic gases or
particulates.
Acid Mine Drainage: Drainage of water from Nư c th i axít t khu m : Nư c thoát ra t
areas that have been mined for coal or other nh ng khu khai thác than hay qu ng khoáng,
mineral ores. The water has a low pH because of có ñ pH th p do ti p xúc v i khoáng ch t
its contact with sulfur-bearing material and is ch a lưu huỳnh và có h i cho các sinh v t th y
harmful to aquatic organisms. sinh.
Acid Neutralizing Capacity: Measure of ability Kh năng trung hòa axít: S ño kh năng
of a base (e.g., water or soil) to resist changes in ch ng l i s thay ñ i ñ pH c a m t bazơ (như
pH. nư c hay ñ t).
Acid Rain: (See: acid deposition) Mưa axit: (Xem: S l ng t axit)
Acidic: The condition of water or soil that Có tính axit: Tr ng thái nư c hay ñ t ch a
contains a sufficient amount of acid substances m t lư ng v a ñ các ch t axit có th làm
to lower the pH below 7.0. gi m ñ pH xu ng dư i 7,0.
Action Levels: 1. Regulatory levels Các m c ho t ñ ng: 1. M c ñ ñi u ch nh do
recommended by EPA for enforcement by FDA EPA ñưa ra tuân theo ð o lu t FDA và USDA
and USDA when pesticide residues occur in food khi th c ph m có dư lư ng thu c tr sâu
or feed commodities for reasons other than the không ph i do phun tr c ti p thu c tr sâu lên.
direct application of the pesticide. As opposed to Trái v i “dung sai” ñư c s d ng trong trư ng
"tolerances" which are established for residues h p có dư lư ng khi s d ng ñúng cách, m c
occurring as a direct result of proper usage, hành ñ ng ñư c l p ra cho dư lư ng vô ý gây
action levels are set for inadvertent residues ra do vi c s d ng theo lu t trư c ñó ho c s
resulting from previous legal use or accidental nhi m b n ng u nhiên. 2. Trong chương trình
contamination. 2. In the Superfund program, the Super-fund, là s t n t i c a n ng ñ ch t gây
existence of a contaminant concentration in the ô nhi m trong môi trư ng ñ cao cho phép
environment high enough to warrant action or th c hi n hành ñ ng hay b t ñ u ph n ng d a
trigger a response under SARA and the National trên ð o lu t SARA và K ho ch d phòng
Oil and Hazardous Substances Contingency qu c gia v d u và các ch t nguy h i. Thu t
Plan. The term is also used in other regulatory ng này cũng ñư c dùng trong các chương
programs. (See: tolerances.) trình ñi u ti t khác. (Xem: dung sai).
Activated Carbon: A highly adsorbent form of Cacbon ho t hoá: D ng cacbon có kh năng
carbon used to remove odors and toxic h p th cao ñư c dùng ñ kh mùi và các ch t
substances from liquid or gaseous emissions. In ñ c h i có trong ch t th i d ng l ng hay khí.
waste treatment, it is used to remove dissolved Trong x lý ch t th i, nó ñư c dùng ñ tách
organic matter from waste drinking water. It is các ch t h u cơ hoà tan kh i nư c th i. D ng
also used in motor vehicle evaporative control cacbon này cũng ñư c s d ng trong h th ng
systems. t n nhi t c a xe có ñ ng cơ.
Activated Sludge: Product that results when Bùn ho t hóa: Bùn t o ra khi dòng th i chính
primary effluent is mixed with bacteria-laden hòa l n v i bùn ñ c có ch a vi khu n, sau ñó
sludge and then agitated and aerated to promote ñư c khu y m nh và thông hơi ñ tăng kh
biological treatment, speeding the breakdown of năng x lý sinh h c, làm cho vi c phân h y
organic matter in raw sewage undergoing ch t h u cơ trong nư c th i x y ra nhanh hơn
2

3. secondary waste treatment. t i công ño n x lý nư c th i th c p.
Activator: A chemical added to a pesticide to Ho t ch t: Hóa ch t tăng ho t tính cho thu c
increase its activity. tr sâu.
Active Ingredient: In any pesticide product, the Ho t t : Thành ph n trong thu c tr sâu có th
component that kills, or otherwise controls, tiêu di t, ki m soát ho c nh m vào sâu b .
target pests. Pesticides are regulated primarily on Thu c tr sâu ñư c ñi u ti t d a trên các ho t
the basis of active ingredients. t .
Activity Plans: Written procedures in a school's Sơ ñ ho t tính: Sơ ñ qu n lí amiăng trong
asbestos-management plan that detail the steps a trư ng h c chi ti t hóa các bư c mà Cơ quan
Local Education Agency (LEA) will follow in giáo d c ñ a phương (LEA) s áp d ng cho
performing the initial and additional cleaning, vi c làm s ch ban ñ u và b sung, th c hi n
operation and maintenance-program tasks; chương trình ho t ñ ng và b o dư ng, giám sát
periodic surveillance; and reinspection required ñ nh kỳ, và tái ki m tra theo ð o lu t ñ i phó
by the Asbestos Hazard Emergency Response kh n c p nguy h i do amiăng (AHERA).
Act (AHERA).
Acute Exposure: A single exposure to a toxic Phơi nhi m c p tính: M t ti p xúc ñơn nh t
substance which may result in severe biological v i ch t ñ c có th gây ra tác h i sinh h c ho c
harm or death. Acute exposures are usually t vong. Các trư ng h p phơi nhi m c p tính
characterized as lasting no longer than a day, as thư ng kéo dài không quá m t ngày n u so v i
compared to longer, continuing exposure over a phơi nhi m ti p di n dài hơn trong m t kho ng
period of time. th i gian.
Acute Toxicity: The ability of a substance to ð c c p tính: Kh năng m t ch t gây ra nh ng
cause severe biological harm or death soon after tác h i sinh h c nghiêm tr ng ho c t vong
a single exposure or dose. Also, any poisonous không bao lâu sau khi nhi m ho c dùng m t
effect resulting from a single short-term li u ñơn nh t. Cũng là hi u ng ng ñ c do
exposure to a toxic substance. (See: chronic ti p xúc v i ñ c ch t trong th i gian ng n.
toxicity, toxicity.) (Xem: ñ c mãn tính, ñ ñ c)
Adaptation: Changes in an organism's S thích nghi: Nh ng thay ñ i v c u trúc
physiological structure or function or habits that ho c ch c năng sinh lý hay các thói quen c a
allow it to survive in new surroundings. m t cơ th cho phép cơ th này có th s ng
trong môi trư ng m i.
Add-on Control Device: An air pollution Thi t b ki m soát b tr : M t công c ki m
control device such as carbon absorber or soát ô nhi m không khí như máy h p th
incinerator that reduces the pollution in an cacbon hay máy ñ t rác, có công d ng làm
exhaust gas. The control device usually does not gi m ô nhi m khí th i. Thi t b ki m soát này
affect the process being controlled and thus is thư ng không nh hư ng ñ n quy trình ñang
"add-on" technology, as opposed to a scheme to ñư c ki m soát và vì v y ch là công ngh “ñ p
control pollution through altering the basic thêm”, trái v i k ho ch là nh m ki m soát ô
process itself. nhi m thông qua vi c thay ñ i c quy trình cơ
b n.
Adequately Wet: Asbestos containing material m v a: Amiăng ñư c tr n ho c th m v i m t
that is sufficiently mixed or penetrated with lư ng ch t l ng v a ñ ñ ngăn s th t thoát
3

4. liquid to prevent the release of particulates. các vi h t.
Administered Dose: In exposure assessment, the Li u quy ñ nh: Trong ñánh giá phơi nhi m, là
amount of a substance given to a test subject lư ng ch t dùng cho ñ i tư ng th nghi m
(human or animal) to determine dose-response (ngư i ho c ñ ng v t) ñ xác ñ nh m i liên h
relationships. Since exposure to chemicals is gi a li u lư ng và ph n ng. Vi c ti p xúc v i
usually inadvertent, this quantity is often called các hóa ch t thư ng là do sơ xu t nên li u này
potential dose. còn ñư c g i là li u ti m tàng.
Administrative Order: A legal document L nh qu n lí: Văn b n pháp lý do EPA ban
signed by EPA directing an individual, business, hành hư ng d n cá nhân, doanh nghi p, ho c
or other entity to take corrective action or refrain ñ i tư ng khác th c hi n hành ñ ng hi u ch nh
from an activity. It describes the violations and ho c ki m ch ho t ñ ng c a mình. Lu t mô t
actions to be taken, and can be enforced in court. các vi ph m và nh ng hành ñ ng ñư c ti n
Such orders may be issued, for example, as a hành và có th bu c ph i tuân th t i toà.
result of an administrative complaint whereby Nh ng l nh như th có th ñư c ban hành khi
the respondent is ordered to pay a penalty for có ñơn kêu hành chính và b cáo b bu c ph i
violations of a statute. n p ph t do vi ph m lu t.
Administrative Order On Consent: A legal L nh qu n lí thông qua th a thu n: M t
agreement signed by EPA and an individual, th a thu n pháp lý do EPA và m t cá nhân,
business, or other entity through which the doanh nghi p ho c ñ i tư ng khác ký. Thông
violator agrees to pay for correction of qua th a thu n này ngư i vi ph m ñ ng ý n p
violations, take the required corrective or ph t, làm s ch l i môi trư ng, gi m b t phát
cleanup actions, or refrain from an activity. It th i. ð o lu t này còn cho bi t các hành ñ ng
describes the actions to be taken, may be subject mang tính dân s , có th là ch ñ c n l y ý
to a comment period, applies to civil actions, and ki n công chúng, có th bu c ph i tuân th t i
can be enforced in court. tòa.
Administrative Procedures Act: A law that ð o lu t qu n lí hành chính: ð o lu t nêu rõ
spells out procedures and requirements related to các th t c và yêu c u có liên quan ñ n vi c
the promulgation of regulations. công b các lu t l .
Administrative Record: All documents which H sơ qu n lí: T t c các tài li u do EPA xem
EPA considered or relied on in selecting the xét trong vi c sàng l c các hành ñ ng ph n
response action at a Superfund site, culminating ng, mà trong ñó ñáng chú ý nh t là h sơ v
in the record of decision for remedial action or, quy t ñ nh tr li u hay b n ghi nh vi c tr l i
an action memorandum for removal actions. nguyên tr ng môi trư ng.
Adsorption: Removal of a pollutant from air or S h p thu: S lo i b m t ch t gây ô nhi m
water by collecting the pollutant on the surface kh i không khí hay nư c b ng cách thu ch t ô
of a solid material; e.g., an advanced method of nhi m trên b m t c a m t v t li u r n, ví d
treating waste in which activated carbon removes như phương pháp x lý nư c th i cao c p trong
organic matter from waste-water. ñó cacbon ho t hoá lo i b ch t h u cơ kh i
nư c th i.
Adulterants: Chemical impurities or substances T p ch t: Các ch t ho c t p ch t hóa h c, theo
that by law do not belong in a food, or pesticide. lu t, không có trong th c ph m ho c thu c tr
sâu.
4

5. Adulterated: 1. Any pesticide whose strength or Có t p ch t: 1. Thu c tr sâu có ñ m nh và
purity falls below the quality stated on its label. ñ tinh khi t th p hơn so v i ghi trên nhãn. 2.
2. A food, feed, or product that contains illegal Th c ph m cho ngư i, ñ ng v t ho c s n ph m
pesticide residues. có ch a dư lư ng thu c tr sâu không cho
phép.
Advanced Treatment: A level of wastewater Phương pháp x lý cao c p: M c ñ x lý
treatment more stringent than secondary nư c th i ch t ch hơn x lý th c p, ñòi h i
treatment; requires an 85-percent reduction in ph i gi m ñư c 85% n ng ñ các ch t ô nhi m
conventional pollutant concentration or a thông thư ng hay gi m thi u ñáng k nh ng
significant reduction in non- conventional ch t ô nhi m ñ c bi t. Phương pháp này ñôi
pollutants. Sometimes called tertiary treatment. khi ñư c g i là giai ño n x lý tam c p.
Advanced Wastewater Treatment: Any Phương pháp x lý nư c th i cao c p: M i
treatment of sewage that goes beyond the quy trình x lý nư c th i di n ra sau giai ño n
secondary or biological water treatment stage x lý th c p hay x lý sinh h c ch t th i bao
and includes the removal of nutrients such as g m vi c lo i b các dư ng ch t như ph t pho,
phosphorus and nitrogen and a high percentage nitơ và m t t l l n các ch t r n lơ l ng.
of suspended solids. (See: Primary, Secondary (Xem: x lý sơ c p, th c p.)
Treatment.)
Adverse Effects Data: FIFRA requires a D li u tác h i: FIFRA yêu c u ngư i ñăng ký
pesticide registrant to submit data to EPA on any thu c tr sâu cung c p d li u cho EPA v b t
studies or other information regarding kỳ nghiên c u ho c thông tin có liên quan ñ n
unreasonable adverse effects of a pesticide at any các tác h i c a thu c b t kỳ lúc nào sau khi
time after its registration. ñăng ký.
Advisory: A non-regulatory document that Thông tin ch d n: M t tài li u không ñi u
communicates risk information to those who ch nh cho bi t các thông tin r i ro cho nh ng ai
may have to make risk management decisions. th c hi n công tác qu n lí r i ro.
Aerated Lagoon: A holding and/or treatment Phá s c khí: M t h ch a hay x lý dùng ñ
pond that speeds up the natural process of ñ y nhanh quá trình phân hu sinh h c t
biological decomposition of organic waste by nhiên các ch t th i h u cơ b ng cách kích thích
stimulating the growth and activity of bacteria ñ tăng trư ng và ho t tính c a vi khu n phân
that degrade organic waste. hu ch t th i h u cơ.
Aeration: A process which promotes biological S s c khí: Quá trình thúc ñ y s phân h y
degradation of organic matter in water. The sinh h c c a nh ng ch t h u cơ trong nư c.
process may be passive (as when waste is Quá trình này có th mang tính b ñ ng (như
exposed to air), or active (as when a mixing or khi ch t th i ti p xúc v i không khí) ho c
bubbling device introduces the air). mang tính ch ñ ng (khi m t thi t b tr n ho c
th i b t ñưa không khí vào nư c.)
Aeration Tank: A chamber used to inject air B s c khí: Khoang dùng ñ bơm không khí
into water. vào trong nư c.
Aerobic: Life or processes that require, or are Tính hi u khí: S s ng ho c quá trình c n,
not destroyed by, the presence of oxygen. (See: hay không b nh hư ng b i s có m t c a
Anaerobic.) oxy. ( Xem: k khí.)
5

6. Aerobic Treatment: Process by which microbes X lý hi u khí: Quá trình vi khu n phân gi i
decompose complex organic compounds in the nh ng h p ch t h u cơ ph c t p v i s có m t
presence of oxygen and use the liberated energy c a oxy và nh năng lư ng gi i phóng ñ tái
for reproduction and growth. (Such processes sinh và phát tri n. (Nh ng quá trình như v y
include extended aeration, trickling filtration, g m vi c s c khí kéo dài, l c nh gi t, và dùng
and rotating biological contactors.) b ti p xúc sinh h c rotor quay)
Aerosol: (1). Small droplets or particles Sol khí: (1). Nh ng gi t li ti hay nh ng h t lơ
suspended in the atmosphere, typically l ng trong khí quy n, thư ng có ch a lưu
containing sulfur. They are usually emitted huỳnh, ñư c phát ra t nhiên (vd: khi núi l a
naturally (e.g., in volcanic eruptions) and as the phun) và là k t qu nh ng ho t ñ ng c a con
result of anthropogenic (human) activities such ngư i như vi c ñ t nhiên li u hoá th ch. (2)
as burning fossil fuels. (2) The pressurized gas Khí nén dùng ñ ñ y các h p ch t ra kh i bình
used to propel substances out of a container. (3) ch a. (3) M t ch t b chia nh lơ l ng trong
A finely divided material suspended in air or không khí hay môi trư ng khí khác.
other gaseous environment.
Affected Landfill: Under the Clean Air Act, Bãi rác b ô nhi m: Theo ð o lu t không khí
landfills that meet criteria for capacity, age, and s ch, là các bãi rác ñã quá t i, quá th i h n s
emissions rates set by the EPA. They are d ng và t l khí th i vư t quá m c qui ñ nh
required to collect and combust their gas c a EPA. Khí th i ra ph i ñư c gom ñ t.
emissions.
Affected Public: 1.The people who live and/or Vùng dân cư b ô nhi m: 1. Dân cư s ng ho c
work near a hazardous waste site. 2. The human làm vi c g n khu v c ch t th i nguy hi m. 2.
population adversely impacted following Dân cư b nh hư ng sau khi ti p xúc v i ch t
exposure to a toxic pollutant in food, water, air, ô nhi m ñ c có trong th c ph m, nư c, không
or soil. khí ho c ñ t.
Afterburner: In incinerator technology, a burner B ph n ñ t sau: Trong k thu t lò ñ t, m t
located so that the combustion gases are made to bu ng ñ t ñư c b trí sao cho khí ñ t ph i ñi
pass through its flame in order to remove smoke qua ng n l a ñ kh khói và mùi. Bu ng ñ t
and odors. It may be attached to or be separated này có th g n li n hay tách r i kh i lò ñ t.
from the incinerator.
Age Tank: A tank used to store a chemical H th i v : H dùng ñ ch a dung d ch hóa
solution of known concentration for feed to a h c có n ng ñ nh t ñ nh ñ cho ch y qua h
chemical feeder. Also called a day tank. cung c p hóa ch t. Còn g i là h s d ng trong
ngày.
Agent: Any physical, chemical, or biological Tác nhân: M t th c th v t lý, hay hóa h c,
entity that can be harmful to an organism. sinh h c b t kỳ có th có h i cho sinh v t.
Agent Orange: A toxic herbicide and defoliant Ch t ñ c màu da cam: Thu c di t c và thu c
used in the Vietnam conflict, containing 2,4,5- phát quang dùng trong chi n tranh Vi t Nam,
trichlorophen- oxyacetic acid (2,4,5-T) and 2-4 ch a axít triclorophen- ôxiacêtic (2,4,5-T) và
dichlorophen-oxyacetic acid (2,4-D) with trace axít ñiclorôphen- ôxiacêtic (2,4-D) v i lư ng
amounts of dioxin. nh dioxin.
6

7. Agricultural Pollution: Farming wastes, Ô nhi m nông nghi p: Các ch t th i nông
including runoff and leaching of pesticides and nghi p g m có dòng ch y ra và s rò r thu c
fertilizers; erosion and dust from plowing; tr sâu, phân bón; s xói mòn và b i do cày
improper disposal of animal manure and x i; vi c v t b xác và ch t th i ñ ng v t
carcasses; crop residues, and debris. không ñúng cách; l p ñ t sau v mùa và rác
ru ng.
Agroecosystem: Land used for crops, pasture, H sinh thái nông nghi p: ð t dùng cho tr ng
and livestock; the adjacent uncultivated land that tr t, chăn nuôi; ñ t chưa khai phá k bên cung
supports other vegetation and wildlife; and the c p dinh dư ng cho các th c v t và ñ ng v t
associated atmosphere, the underlying soils, hoang dã; b u không khí, các l p ñ t bên dư i,
groundwater, and drainage networks. nư c ng m và m ng lư i thoát nư c.
AHERA Designated Person (ADP): A person Ngư i b nhi m theo AHERA (ADP): Ngư i
designated by a Local Education Agency to do Cơ quan Giáo d c ð a phương b nhi m ñ
ensure that the AHERA requirements for ñ m b o các yêu c u c a AHERA v qu n lí và
asbestos management and abatement are gi m th i amiăng.
properly implemented.
Air Binding: Situation where air enters the filter ði m ngh t khí: V trí không khí ñi vào môi
media and harms both the filtration and trư ng l c, gây h i cho c quá trình l c l n quá
backwash processes. trình r a ngư c.
Air Changes Per Hour (ACH): The movement ð thay ñ i không khí m i gi (ACH): S
of a volume of air in a given period of time; if a chuy n ñ ng c a m t kh i không khí trong
house has one air change per hour, it means that m t th i gian cho trư c. N u m t ngôi nhà có
the air in the house will be replaced in a one- AHC=1, ñi u ñó có nghĩa là không khí trong
hour period. nhà s ñư c thay th theo chu kỳ m i gi m t
l n.
Air Cleaning: Indoor-air quality-control strategy Làm s ch không khí: Phương pháp ki m soát
to remove various airborne particulates and/or ch t lư ng không khí trong nhà ñ lo i b
gases from the air. Most common methods are nh ng vi h t lơ l ng ho c các khí có trong
particulate filtration, electrostatic precipitation, không khí. Các phương pháp ph bi n nh t là
and gas adsorption. l c h t, làm k t t a tĩnh ñi n hay h p thu khí.
Air Contaminant: Any particulate matter, gas, Ch t nhi m b n không khí: B t c lo i h t,
or combination thereof, other than water vapor. khí, hay ch t k t h p nào, ngo i tr hơi nư c.
(See: air pollutant.) (Xem: ch t ô nhi m không khí)
Air Curtain: A method of containing oil spills. Màn khí: M t phương pháp ch a d u loang.
Air bubbling through a perforated pipe causes an Không khí th i qua ng b ñ c l t o m t dòng
upward water flow that slows the spread of oil. It ch y hư ng lên làm ch m s lan t a d u.
can also be used to stop fish from entering Phương pháp này cũng ñư c dùng ñ ngăn
polluted water. không cho cá vào vùng nư c b ô nhi m.
Air Exchange Rate: The rate at which outside T c ñ trao ñ i khí: T c ñ không khí bên
air replaces indoor air in a given space. ngoài thay th không khí bên trong.
Air Gap: Open vertical gap or empty space that L h ng không khí: L h ng th ng m r ng
separates drinking water supply to be protected hay kho ng không ngăn cách h th ng cung
7

8. from another water system in a treatment plant or c p nư c u ng c n ñư c b o v kh i m t h
other location. The open gap protects the th ng nư c khác trong m t nhà máy x lý hay
drinking water from contamination by backflow các nơi khác. L h ng này b o v nư c u ng
or back siphonage. kh i s nhi m b n do dòng ch y ngư c.
Air Handling Unit: Equipment that includes a Thi t b x lý không khí: Thi t b bao g m
fan or blower, heating and/or cooling coils, qu t hay ng th i, cu n sư i hay cu n làm
regulator controls, condensate drain pans, and air l nh, b ph n ñi u ti t, ñĩa tiêu ngưng t và b
filters. l c khí.
Air Mass: A large volume of air with certain Kh i khí: M t lư ng không khí l n v i nh ng
meteorological or polluted characteristics; e.g., a ñ c tính khí tư ng hay ô nhi m; ví d , s
heat inversion or smogginess while in one ngh ch chuy n nhi t hay sương mù m t ñ a
location. The characteristics can change as the ñi m. Nh ng ñ c tính này có th thay ñ i khi
air mass moves away. kh i khí di chuy n.
Air Monitoring: (See: monitoring) Giám sát khí: (Xem: s giám sát)
Air/Oil Table: The surface between the vadose Gương d u/khí: B m t gi a t ng nư c c n và
zone and ambient oil; the pressure of oil in the t ng d u bao; áp su t d u trong trung gian x p
porous medium is equal to atmospheric pressure. này b ng v i áp su t không khí.
Air Padding: Pumping dry air into a container to Làm ñ m khí: Vi c bơm khí khô vào bình
assist with the withdrawal of liquid or to force a ch a ñ hút m ho c ép khí hóa l ng, ch ng
liquefied gas such as chlorine out of the h n như ñ y khí clo ra kh i bình ch a.
container.
Air Permeability: Permeability of soil with Th m th u khí: Tính th m khí c a ñ t. Quan
respect to air. Important to the design of soil-gas tr ng ñ i v i b n kh o sát khí-ñ t. ðư c ño
surveys. Measured in darcys or centimeters-per- b ng darcy hay cm/giây.
second.
Air Plenum: Any space used to convey air in a Kho ng thông khí: B t kỳ kho ng không nào
building, furnace, or structure. The space above a dùng ñ d n không khí vào trong nhà, lò sư i
suspended ceiling is often used as an air plenum. hay m t công trình. Kho ng không phía trên
tr n treo thư ng ñư c s d ng làm kho ng
thông khí.
Air Pollutant: Any substance in air that could, Ch t ô nhi m không khí: M t ch t b t kì
in high enough concentration, harm man, other trong không khí có kh năng làm h i con
animals, vegetation, or material. Pollutants may ngư i, ñ ng th c v t hay v t ch t khi n ng
include almost any natural or artificial ñ cao. Nh ng ch t ô nhi m bao g m h u như
composition of airborne matter capable of being m i h n h p, t nhiên hay nhân t o, các ch t lơ
airborne. They may be in the form of solid l ng trong không khí. Chúng có th d ng h t
particles, liquid droplets, gases, or in r n, gi t li ti hay c hai. Thông thư ng thu c
combination thereof. Generally, they fall into hai nhóm chính: (1) nh ng ch t ñư c th i ra
two main groups: (1) those emitted directly from tr c ti p t nh ng ngu n có th xác ñ nh ñư c
identifiable sources and (2) those produced in the và (2) nh ng ch t ñư c t o ra trong không khí
air by interaction between two or more primary do s tương tác c a hai hay nhi u ch t ô nhi m
8

9. pollutants, or by reaction with normal ban ñ u hay do ph n ng v i các thành ph n
atmospheric constituents, with or without thông thư ng có trong khí quy n, có hay không
photoactivation. Exclusive of pollen, fog, and có s kích ho t ánh sáng. Tr ph n hoa, sương
dust, which are of natural origin, about 100 mù và b i do có ngu n g c t t nhiên, ngư i
contaminants have been identified. Air pollutants ta ñã xác ñ nh ñư c kho ng 100 ch t gây ô
are often grouped in categories for ease in nhi m. Các ch t ô nhi m không khí thư ng
classification; some of the categories are: solids, ñư c x p vào các nhóm ñ ti n cho vi c phân
sulfur compounds, volatile organic chemicals, lo i. M t s nhóm như: ch t r n, h p ch t lưu
particulate matter, nitrogen compounds, oxygen huỳnh, hóa ch t h u cơ d bay hơi, h p ch t
compounds, halogen compounds, radioactive nitơ, h p ch t oxi, h p ch t halogen, h p ch t
compound, and odors. phóng x và ch t gây mùi.
Air Pollution: The presence of contaminants or S ô nhi m không khí: S hi n di n c a các
pollutant substances in the air that interfere with ch t gây ô nhi m trong không khí tác ñ ng ñ n
human health or welfare, or produce other s c kh e và l i ích c a con ngư i, hay gây ra
harmful environmental effects. nh ng tác ñ ng có h i cho môi trư ng.
Air Pollution Control Device: Mechanism or Thi t b ki m soát ô nhi m không khí: Cơ
equipment that cleans emissions generated by a ch hay thi t b làm s ch khí th i t m t ngu n
source (e.g., an incinerator, industrial nào ñó (vd: lò thiêu, ng khói công nghi p hay
smokestack, or an automobile exhaust system) h th ng th i khí c a ñ ng cơ) b ng cách lo i
by removing pollutants that would otherwise be b các ch t ô nhi m có th th i vào khí quy n.
released to the atmosphere.
Air Pollution Episode: A period of abnormally H i ño n ô nhi m không khí: Th i kỳ n ng
high concentration of air pollutants, often due to ñ các ch t gây ô nhi m không khí cao b t
low winds and temperature inversion, that can thư ng gây ra b nh t t có th d n ñ n t vong.
cause illness and death. (See: pollution.) Thông thư ng, hi n tư ng này x y ra do gió
y u và nhi t ñ xu ng th p. (Xem: s ô
nhi m.)
Air Quality Control Region: Defined area used Vùng ki m soát ch t lư ng khí: Vùng ñư c
to control the level of air pollutants. gi i h n ñ ki m soát m c ñ ch t gây ô nhi m
không khí.
Air Quality Standards: The level of air M c chu n ch t lư ng không khí: M c ñ
pollutants prescribed by regulations that are not các ch t ô nhi m không khí theo lu t ñ nh
be exceeded during a given time in a defined không ñư c phép vư t quá gi i h n trong m t
area. th i gian và không gian xác ñ nh.
Air Quality Criteria: The levels of pollution Chu n ch t lư ng không khí: M c ñ ô
and lengths of exposure above which adverse nhi m và th i gian ti p xúc mà khi vư t qua s
health and welfare effects may occur. gây tác h i ñ n s c kh e và l i ích.
Air Sparging: Injecting air or oxygen into an R y khí: Bơm không khí hay oxi vào t ng
aquifer to strip or flush volatile contaminants as ng m nư c ñ tách hay r a b các ch t ô
air bubbles up through the ground water and is nhi m d bay hơi vì khí s i b t qua nư c ng m
captured by a vapor extraction system. b gi l i b ng m t h th ng chi t hơi nư c.
9

10. Air Stripping: A treatment system that removes Tách khí: H th ng x lý lo i b nh ng h p
volatile organic compounds (VOCs) from ch t h u cơ d bay hơi ra kh i ngu n nư c
contaminated ground water or surface water by ng m hay nư c m t b ô nhi m b ng cách ép
forcing an airstream through the water and lu ng không khí ñi qua nư c làm các h p ch t
causing the compounds to evaporate. y bay hơi.
Air Toxics: Any air pollutant for which a Ch t ñ c khí: B t kỳ ch t ô nhi m không khí
national ambient air quality standard (NAAQS) nào n m ngoài chu n qu c gia v ch t lư ng
does not exist (i.e., excluding ozone, carbon không khí bao quanh (NAAQS) (ngo i tr
monoxide, PM-10, sulfur dioxide, nitrogen ôzôn, CO, PM-10, SO2, NO2) có th gây ung
oxide) that may reasonably be anticipated to thư, b nh hô h p, b nh tim m ch, ho c tác
cause cancer; respiratory, cardiovascular, or ñ ng lên s phát tri n; gây r i lo n sinh s n,
developmental effects; reproductive r i lo n th n kinh, ñ t bi n gen di truy n, hay
dysfunctions, neurological disorders, heritable nh ng nh hư ng nghiêm tr ng, mãn tính, c p
gene mutations, or other serious or irreversible tính ñ i v i s c kho c a con ngư i.
chronic or acute health effects in humans.
Airborne Particulates: Total suspended H t bay : Toàn b nh ng phân t c c nh lơ
particulate matter found in the atmosphere as l ng trong không khí d ng h t r n hay gi t
solid particles or liquid droplets. Chemical nh li ti. Thành ph n hóa h c c a các h t này
composition of particulates varies widely, r t khác nhau tùy thu c vào ñ a ñi m và th i
depending on location and time of year. Sources gian trong năm. Ngu n h t bay g m có: b i,
of airborne particulates include: dust, emissions khí th i t nh ng nhà máy công nghi p, s n
from industrial processes, combustion products ph m ñ t t than và g , s n ph m ñ t có liên
from the burning of wood and coal, combustion quan ñ n khí th i ñ ng cơ xe và các ñ ng cơ
products associated with motor vehicle or non- khác không dùng trong giao thông ñư ng b ,
road engine exhausts, and reactions to gases in và các ph n ng v i khí có trong khí quy n.
the atmosphere.
Airborne Release: Release of any pollutant into Phóng th i bay: S phóng th i ch t ô nhi m
the air. vào không khí.
Alachlor: A herbicide, marketed under the trade Clo Ala: M t lo i thu c di t c , ñư c bán trên
name Lasso, used mainly to control weeds in th trư ng v i thương hi u Lasso, s d ng ch
corn and soy- bean fields. y u ñ ki m soát c d i các cánh ñ ng tr ng
b p và ñ u nành.
Alar: Trade name for daminozide, a pesticide Alar: Tên thương hi u dành cho daminozide,
that makes apples redder, firmer, and less likely m t lo i thu c tr sâu làm cho táo ñ hơn, giòn
to drop off trees before growers are ready to pick hơn và ít b r ng trư c khi thu ho ch. Thu c
them. It is also used to a lesser extent on peanuts, cũng ñư c s d ng cho ñ u ph ng, anh ñào
tart cherries, concord grapes, and other fruits. chát, nho và các lo i trái cây khác.
Aldicarb: An insecticide sold under the trade Aldicarb: M t lo i thu c tr sâu ñư c bán v i
name Temik. It is made from ethyl isocyanate. tên thương hi u Temik, ch t o t izoxianat
êtylic.
Algae: Simple rootless plants that grow in sunlit T o: Th c v t ñơn gi n không có r , phát tri n
waters in proportion to the amount of available t l v i lư ng ch t dinh dư ng có s n trong
nutrients. They can affect water quality adversely vùng nư c ng p n ng. T o có th nh hư ng
10

11. by lowering the dissolved oxygen in the water. b t l i ñ n ch t lư ng nư c do làm gi m lư ng
They are food for fish and small aquatic animals. oxi hòa tan trong nư c. T o là th c ăn cho cá
và ñ ng v t th y sinh.
Algal Blooms: Sudden spurts of algal growth, S bùng n rong t o: S phát tri n tăng v t
which can affect water quality adversely and ñ t ng t c a t o, có th nh hư ng b t l i ñ n
indicate potentially hazardous changes in local ch t lư ng nư c và cho th y nh ng thay ñ i có
water chemistry. h i ti m tàng trong thành ph n hóa h c c a
nư c trong khu v c.
Algicide: Substance or chemical used Thu c di t t o: H p ch t hay hóa ch t chuyên
specifically to kill or control algae. dùng ñ di t hay ki m soát t o.
Aliquot: A measured portion of a sample taken Ph n phân ư c: M t ph n m u th ñư c ñ nh
for analysis. One or more aliquots make up a lư ng dùng cho vi c phân tích. M t hay nhi u
sample. ph n phân ư c t o thành m t m u th .
Alkaline: The condition of water or soil which Có tính ki m: Tr ng thái nư c hay ñ t có ch a
contains a sufficient amount of alkali substance m t lư ng ki m ñ làm tăng ñ pH lên trên 7.
to raise the pH above 7.0.
Alkalinity: The capacity of bases to neutralize ð ki m: Kh năng trung hòa axit c a các
acids. An example is lime added to lakes to bazơ. Ví d như vôi ñư c cho vào h ñ làm
decrease acidity. gi m ñ axit.
Allergen: A substance that causes an allergic Ch t gây d ng: M t ch t gây ra ph n ng d
reaction in individuals sensitive to it. ng cho nh ng cá th nh y c m v i nó.
Alluvial: Relating to and/or sand deposited by Phù sa: Cát và/ho c các ch t l ng ñ ng l i b i
flowing water. nư c ch y.
Alternate Method: Any method of sampling Phương pháp thay th : B t kỳ phương pháp
and analyzing for an air or water pollutant that is l y m u và phân tích ch t gây ô nhi m không
not a reference or equivalent method but that has khí hay nư c nào, mà không ph i là phương
been demonstrated in specific cases-to EPA's pháp tham chi u hay tương ñương, nhưng ñã
satisfaction-to produce results adequate for ñư c ch ng minh trong nh ng trư ng h p c
compliance monitoring. th – ñáp ng yêu c u c a EPA – nh m ñưa ra
k t qu phù h p v i s giám sát tuân th .
Alternative Compliance: A policy that allows Tuân th thay th : M t chính sách cho phép
facilities to choose among methods for achieving các cơ s l a ch n trong s các phương pháp
emission-reduction or risk-reduction instead of gi m b t phát th i ho c gi m b t r i ro thay
command-and-control regulations that specify cho các quy ñ nh ki m sát có ñ nh rõ tiêu
standards and how to meet them. Use of a chu n và cách th c ñ phù h p v i nh ng tiêu
theoretical emissions bubble over a facility to chu n ñó. Là dùng s s i tăm mang tính lý
cap the amount of pollution emitted while thuy t ñ gi i h n lư ng ô nhi m t a ra trong
allowing the company to choose where and how khi v n cho phép cơ s ch n l a nơi ch n và
(within the facility) it complies. (See: bubble, cách th c tuân th (bên trong cơ s ñó). (Xem:
emissions trading.) s s i tăm, mua bán phát th i)
11

12. Alternative Fuels: Substitutes for traditional Nhiên li u thay th : Nh ng ch t thay th ch t
liquid, oil-derived motor vehicle fuels like l ng truy n th ng, nhiên li u chuy n hoá t
gasoline and diesel. Includes mixtures of d u dùng cho ñ ng cơ xe như xăng và d u
alcohol-based fuels with gasoline, methanol, ñiêzen. G m các h n h p nhiên li u c n v i
ethanol, compressed natural gas, and others. xăng, rư u mêtylic, rư u êtylic, khí nén t
nhiên và các ch t khác.
Alternative Remedial Contract Strategy Th u khoán chi n lư c cho h p ñ ng tr li u
Contractors: Government contractors who thay th : Các nhà th u khoán c a chính ph
provide project management and technical cung c p nh ng d ch v k thu t và qu n lý d
services to support remedial response activities án ñ giúp các ho t ñ ng tr li u thay th t i
at National Priorities List sites. các ñ a ñi m trong Danh sách ưu tiên qu c gia.
Ambient Air Quality Standards: (See: Criteria Tiêu chu n ch t lư ng không khí bao
Pollutants and National Ambient Air Quality quanh: (Xem: các ch t ô nhi m tiêu chu n và
Standards.) nh ng tiêu chu n qu c gia v ch t lư ng
không khí bao quanh).
Ambient Air: Any unconfined portion of the Không khí bao quanh: Ph n khí quy n b t kỳ
atmosphere: open air, surrounding air. không b gi i h n: không khí ngoài tr i, không
khí xung quanh.
Ambient Measurement: A measurement of the S ño lư ng bao quanh: Vi c ño lư ng n ng
concentration of a substance or pollutant within ñ m t ch t hay m t tác nhân gây ô nhi m
the immediate environs of an organism; taken to trong vùng c n trung gian bao quanh sinh v t.
relate it to the amount of possible exposure. ðư c ti n hành ñ liên h v i lư ng phơi
nhi m có th x y ra.
Ambient Medium: Material surrounding or Trung gian bao quanh: Nh ng ch t bao
contacting an organism (e.g., outdoor air, indoor quanh ho c ti p xúc v i m t sinh v t (ví d
air, water, or soil), through which chemicals or như không khí ngoài tr i, không khí trong nhà,
pollutants can reach the organism. (See: nư c và ñ t), thông qua các môi trư ng ñó các
Biological Medium, Environmental Medium.) hóa ch t và ch t ô nhi m có th ti p c n sinh
v t. (Xem: trung gian sinh h c, trung gian môi
trư ng).
Ambient Temperature: Temperature of the Nhi t ñ bao quanh: Nhi t ñ c a không khí
surrounding air or other medium. hay c a các môi trư ng trung gian khác.
Amprometric Titration: A way of measuring Phương pháp chu n ñ Amprometric: Cách
concentrations of certain substances in water ño n ng ñ các ch t có trong nư c b ng cách
using an electric current that flows during a cho dòng ñi n ch y qua khi có ph n ng hóa
chemical reaction. h c x y ra.
Anaerobic: A life or process that occurs in, or is K khí: S s ng hay quá trình x y ra, không
not destroyed by, the absence of oxygen. nh hư ng b i s thi u khí ôxy.
Anaerobic Decomposition: Reduction of the net S phân hu k khí: Quá trình x y ra khi các
energy level and change in chemical composition vi sinh v t trong môi trư ng không có oxy làm
of organic matter caused by microorganisms in gi m m c năng lư ng th c và thay ñ i thành
12

13. an oxygen-free environment. ph n hóa h c c a ch t h u cơ.
Animal Dander: Tiny scales of animal skin, a L p s ng ñ ng v t: V y nh trên da ñ ng v t,
common indoor air pollutant. m t tác nhân ph bi n gây ô nhi m không khí
trong nhà .
Animal Studies: Investigations using animals as Nghiên c u ñ ng v t: Các cu c ñi u tra s
surrogates for humans with the expectation that d ng ñ ng v t thay th cho con ngư i v i
the results are pertinent to humans. mong mu n có ñư c k t qu thích h p v i con
ngư i.
Anisotropy: In hydrology, the conditions under B t ñ ng hư ng: Trong th y h c, là tr ng thái
which one or more hydraulic properties of an mà t i ñó m t hay nhi u th y tính c a t ng
aquifer vary from a reference point. ng m nư c bi n ñ i so v i ñi m tham chi u.
Annular Space, Annulus: The space between Kho ng cách hình vòng, vòng n : Kho ng
two concentric tubes or casings, or between the cách gi a hai ng ñ ng tâm ho c 2 v b c,
casing and the borehole wall. ho c gi a v b c ñ n thành l khoang trong
lòng ñ t.
Antagonism: Interference or inhibition of the S ñ i kháng: S va ch m ho c c ch hi u
effect of one chemical by the action of another. ng c a m t ch t hoá h c do s tác ñ ng c a
m t ch t khác.
Antarctic "Ozone Hole": Refers to the seasonal L th ng t ng ôzôn Nam c c: Ch s suy
depletion of ozone in the upper atmosphere gi m theo mùa c a t ng ozone thu c t ng cao
above a large area of Antarctica. (See: Ozone khí quy n trên m t vùng r ng l n Nam c c.
Hole.) (Xem: l th ng t ng ôzôn)
Anti-Degradation Clause: Part of federal air ði u kho n ch ng suy thoái: M t ph n nh ng
quality and water quality requirements yêu c u liên bang v ch t lư ng nư c và không
prohibiting deterioration where pollution levels khí, ngăn ch n s x u ñi do m c ô nhi m vư t
are above the legal limit. quá gi i h n h p pháp.
Anti-Microbial: An agent that kills microbes. Ch t ch ng khu n: Nh ng tác nhân có kh
năng tiêu di t vi khu n.
Applicable or Relevant and Appropriate Nh ng yêu c u thích h p có th ng d ng
Requirements (ARARs): Any state or federal hay c n thi t (ARARs): Là b t kỳ ñ o lu t
statute that pertains to protection of human life c a ti u bang ho c liên bang có g n li n v i
and the environment in addressing specific vi c b o v con ngư i và môi trư ng trong
conditions or use of a particular cleanup nh ng ñi u ki n riêng bi t ho c s d ng k
technology at a Superfund site. thu t d n s ch c th t i m t ñ a ñi m
Superfund.
Applied Dose: In exposure assessment, the Li u lư ng ng d ng: Trong ñánh giá phơi
amount of a substance in contact with the nhi m, là lư ng ch t ti p xúc ranh gi i th m
primary absorption boundaries of an organism hút chính c a m t cơ quan (như da, mô ph i,
(e.g., skin, lung tissue, gastrointestinal track) and rãnh d dày- ru t) và s n sàng th m hút.
available for absorption.
Aqueous Solubility: The maximum Tính tan trong nư c: Hàm lư ng t i ña c a
concentration of a chemical that will dissolve in m t hóa ch t hòa tan trong nư c tinh khi t t i
13

14. pure water at a reference temperature. nhi t ñ tham chi u.
Aquifer: An underground geological formation, T ng ng m nư c: M t hay m t nhóm các
or group of formations, containing water. Are thành h ñ a ch t dư i ñ t có ch a nư c. T ng
sources of groundwater for wells and springs. ng m nư c là ngu n nư c ng m c a gi ng,
su i.
Aquifer Test: A test to determine hydraulic Ki m tra t ng ng m nư c: M t lo i xét
properties of an aquifer. nghi m nh m xác ñ nh th y tính c a m t t ng
ng m nư c.
Aquitard: Geological formation that may L p ch a nư c: Thành h ñ a ch t có ch a
contain groundwater but is not capable of nư c ng m nhưng không có kh năng chuy n
transmitting significant quantities of it under nh ng lư ng nư c ñáng k dư i d c th y l c
normal hydraulic gradients. May function as bình thư ng. Cũng có ch c năng như l p gi i
confining bed. h n.
Architectural Coatings: Coverings such as L p ph ki n trúc: L p ph ngoài như sơn và
paint and roof tar that are used on exteriors of h c ín, ñư c s d ng cho m t ngoài c a các tòa
buildings. nhà.
Area of Review: In the UIC program, the area Khu v c theo dõi: Theo chương trình UIC, là
surrounding an injection well that is reviewed khu v c bao quanh gi ng n i x ñư c theo dõi
during the permitting process to determine if trong su t quá trình cho phép ñ xác ñ nh xem
flow between aquifers will be induced by the dòng ch y gi a các t ng ng m nư c có ph i t
injection operation. ho t ñ ng n i x .
Area Source: Any source of air pollution that is Ngu n khu v c: B t kỳ ngu n ô nhi m không
released over a relatively small area but which khí th i ra trong m t khu v c khá nh , nhưng
cannot be classified as a point source. Such không th phân lo i thành m t ngu n ñi m.
sources may include vehicles and other small Nh ng ngu n như th có th bao g m xe c ,
engines, small businesses and household các ñ ng cơ nh khác, ho t ñ ng kinh doanh
activities, or biogenic sources such as a forest nh và sinh ho t gia ñình, ho c nh ng ngu n
that releases hydrocarbons. gen sinh h c như m t khu r ng th i ra khí
hydrocacbon.
Aromatics: A type of hydrocarbon, such as Ch t thơm: M t lo i hydrocacbon, như
benzene or toluene, with a specific type of ring benzen ho c toluen, v i m t c u trúc chu i ñ c
structure. Aromatics are sometimes added to bi t. Ch t thơm ñôi khi ñư c thêm vào xăng ñ
gasoline in order to increase octane. Some làm tăng lư ng octan. M t s ch t thơm r t
aromatics are toxic. ñ c h i.
Arsenicals: Pesticides containing arsenic. Ch t có th ch tín: Nh ng lo i thu c tr sâu
có ch a asen.
Artesian (Aquifer or Well): Water held under Nư c ng m (T ng ng m nư c hay gi ng
pressure in porous rock or soil confined by phun): Nư c b gi dư i áp l c trong l p ñá
impermeable geological formations. x p hay l p ñ t b gi i h n b i các thành ñ a
không th m nư c.
Asbestos: A mineral fiber that can pollute air or Amiăng: Khoáng ch t hình s i có th làm ô
water and cause cancer or asbestosis when nhi m ngu n nư c ho c không khí và gây b nh
14

15. inhaled. EPA has banned or severely restricted ung thư, b nh ph i do hít ph i. EPA ñã c m và
its use in manufacturing and construction. h n ch kh t khe vi c s d ng amiăng trong
s n xu t và xây d ng.
Asbestos Abatement: Procedures to control S lo i gi m amiăng: Chu i ho t ñ ng ki m
fiber release from asbestos-containing materials soát s tách s i t các nguyên li u ch a
in a building or to remove them entirely, amiăng trong m t tòa nhà ho c lo i b chúng
including removal, encapsulation, repair, hoàn toàn, bao g m s lo i b , thu g n, s a
enclosure, encasement, and operations and ch a, rào, b c và các chương trình ho t ñ ng
maintenance programs. b o dư ng.
Asbestos Assessment: In the asbestos-in-schools ðánh giá amiăng: Trong chương trình amiăng
program, the evaluation of the physical condition trư ng h c, là s ñánh giá v ñi u ki n v t
and potential for damage of all friable asbestos ch t và kh năng phá h y t t c lo i v t li u và
containing materials and thermal insulation h th ng cách nhi t có ch a amiăng b .
systems.
Asbestos Program Manager: A building owner Giám ñ c chương trình amiăng: M t ch
or designated representative who supervises all xây d ng ho c ñ i di n ñư c ch ñ nh giám sát
aspects of the facility asbestos management and m i m t c a chương trình ki m soát và qu n lý
control program. amiăng.
Asbestos-Containing Waste Materials Ch t th i ch a amiăng (ACWM): Qu ng
(ACWM): Mill tailings or any waste that cu i nhà máy ho c b t c ch t th i nào có
contains commercial asbestos and is generated ch a amiăng thương m i và sinh ra t m t
by a source covered by the Clean Air Act ngu n ñư c nêu trong Chu n NESHAPS v
Asbestos NESHAPS. Amiăng thu c ð o lu t không khí s ch.
Asbestosis: A disease associated with inhalation B nh b i ph i: B nh ph i phát sinh do hít
of asbestos fibers. The disease makes breathing ph i các h t amiăng, gây khó th có th d n
progressively more difficult and can be fatal. ñ n t vong.
Ash: The mineral content of a product remaining Tro: Thành ph n khoáng ch t còn l i c a m t
after complete combustion. s n ph m sau khi b ñ t cháy hoàn toàn.
Assay: A test for a specific chemical, microbe, Xét nghi m: M t xét nghi m hóa ch t, vi
or effect. khu n hay hi u ng.
Assessment Endpoint: In ecological risk Quy ñi m ñánh giá: Trong vi c ñánh giá các
assessment, an explicit statement of the nguy cơ sinh thái, là m t báo cáo v giá tr môi
environmental value to be protected; includes trư ng c n ñư c b o v ; bao g m m t th c th
both an ecological entity and specific attributed sinh thái và th c th ñ c trưng c th (ví d , cá
thereof entity (e.g., salmon are a valued h i là m t th c th sinh thái có giá tr ; vi c tái
ecological entity; reproduction and population sinh s n và b o toàn s lư ng cá h i là th c th
maintenance – the attribute – form an assessment ñ c trưng t o nên quy ñi m ñánh giá.)
endpoint.)
Assimilation: The ability of a body of water to S ñ ng hóa: Kh năng t làm s ch nh ng
purify itself of pollutants. ch t gây ô nhi m c a m t th nư c.
15

16. Assimilative Capacity: The capacity of a natural Kh năng ñ ng hóa: Kh năng ti p nh n nư c
body of water to receive wastewaters or toxic th i ho c các ch t ñ c h i c a m t th nư c t
materials without deleterious effects and without nhiên mà không gây ra tác h i và t n thương
damage to aquatic life or humans who consume cho sinh v t s ng dư i nư c ho c ngư i dùng
the water. nư c.
Association of Boards of Certification: An Hi p h i các ban ch ng nh n: M t t ch c
international organization representing boards qu c t ñ i di n các ban ngành ñ m b o ngư i
which certify the operators of waterworks and ñi u hành công trình nư c và nư c th i.
wastewater facilities.
Attainment Area: An area considered to have Khu v c ñ t: Khu v c ñư c xem là nơi có
air quality as good as or better than the national ch t lư ng không khí ñ t chu n ho c t t hơn
ambient air quality standards as defined in the chu n không khí qu c gia ñư c qui ñ nh trong
Clean Air Act. An area may be an attainment ð o lu t không khí s ch. M t khu v c có th
area for one pollutant and a non-attainment area ñ t chu n ñ i v i m t ch t ô nhi m này nhưng
for others. không ñ t chu n ñ i v i nh ng ch t ô nhi m
khác.
Attenuation: The process by which a compound S suy gi m: Quá trình qua ñó m t h p ch t b
is reduced in concentration over time, through gi m d n hàm lư ng theo th i gian thông qua
absorption, adsorption, degradation, dilution, s th m th u, h p th , phân rã, pha loãng,
and/or transform-ation. And also be the decrease và/ho c bi n ñ i. ðó cũng là s suy gi m t m
with distance of sight caused by attenuation of nhìn do ánh sáng b làm y u ñi do ô nhi m vi
light by particulate pollution. h t.
Attractant: A chemical or agent that lures Ch t h p d n: M t lo i ch t hóa h c ho c tác
insects or other pests by stimulating their sense nhân nh côn trùng ho c loài v t gây h i b ng
of smell. cách kích thích kh u giác c a chúng.
Attrition: Wearing or grinding down of a S mài mòn: S làm mòn và nghi n nát m t
substance by friction. Dust from such processes ch t do ma sát. B i t nh ng quá trình như v y
contributes to air pollution. góp ph n gây ô nhi m không khí.
Availability Session: Informal meeting at a Bu i h p th c t : M t cu c h p thân m t t i
public location where interested citizens can talk ñ a ñi m công c ng, nơi ngư i dân quan tâm
with EPA and state officials on a one-to-one có th trò chuy n v i viên ch c EPA và ti u
basis. bang trên n n t ng ñ i tho i tr c ti p m t ñ i
m t.
Available Chlorine: A measure of the amount Lư ng Clo th c t : S ño lư ng Clo có s n
of chlorine available in chlorinated lime, trong ñá vôi clo hoá, h n h p hypoclorit, và
hypochlorite compounds, and other materials các v t li u khác ñư c dùng như ngu n cung
used as a source of chlorine when compared with c p clo khi so sánh v i lư ng clo có trong clo
that of liquid or gaseous chlorines. l ng và khí.
Avoided Cost: The cost a utility would incur to Chi phí tránh ñư c: Chi phí dùng ñ tái t o
generate the next increment of electric capacity lư ng ñi n b ng cách s d ng chính ngu n có
using its own resources; many landfill gas s n; m c ñ mua l i c a nhi u d án khí bãi
16

17. projects' buy back rates are based on avoided rác ñ u ñư c d a trên chi phí tránh ñư c.
costs.
AC Scale Sound Level: A measurement of M c thang âm AC: M c ñ âm thanh v a ñ
sound approximating the sensitivity of the ñ ño ñ nh y c m c a tai, dùng ñ ch cư ng
human ear, used to note the intensity or ñ hay m c n c a âm thanh.
annoyance level of sounds.
B
Back Pressure: A pressure that can cause water Áp l c ngư c: Áp su t làm nư c ch y ngư c
to backflow into the water supply when a user's v ngu n cung c p nư c khi h th ng nư c
waste water system is at a higher pressure than th i c a ngư i s d ng có áp su t cao hơn h
the public system. th ng nư c công c ng.
Backflow/Back Siphonage: A reverse flow Dòng ch y ngư c/ Xi-phông ngư c: Tình
condition created by a difference in water tr ng dòng ch y ngư c gây ra do s chênh l ch
pressures that causes water to flow back into the v áp su t nư c. Tình tr ng này làm cho nư c
distribution pipes of a drinking water supply t ngu n b t kỳ khác v i ngu n ñã ñ nh ch y
from any source other than the intended one. ngư c v các ng phân ph i cung c p nư c
u ng.
Background Level: 1. The concentration of a M c n n: 1. N ng ñ m t ch t trong m t trung
substance in an environmental media (air, water, gian môi trư ng (không khí, nư c ho c ñ t)
or soil) that occurs naturally or is not the result xu t hi n t nhiên ho c không ph i do các ho t
of human activities; 2. In exposure assessment ñ ng c a con ngư i; 2. Trong ñánh giá phơi
the concentration of a substance in a defined nhi m, là n ng ñ m t ch t trong m t khu v c
control area, during a fixed period of time xác ñ nh, trong kho ng th i gian c ñ nh,
before, during, or after a data-gathering trư c, trong, ho c sau khi ti n hành thu th p d
operation. li u.
Backwashing: Reversing the flow of water back S r a ngư c: Vi c ñ o chi u dòng ch y cho
through the filter media to remove entrapped nư c ch y ngư c l i qua thi t b l c ñ lo i b
solids. các ch t r n b gi l i.
Backyard Composting: Diversion of organic Quá trình phân sau nhà: S bi n ñ i ch t
food waste and yard trimmings from the th i th c ph m h u cơ và rác vư n t dòng
municipal waste stream by composting them in ch t th i ñô th b ng phương pháp phân trong
one’s yard through controlled decompostion of vư n nhà thông qua s phân h y có ki m soát
organic matter by bacteria and fungi into a các ch t h u cơ do vi khu n và n m m c gây
humus-like product. It is considered source nên, bi n các ch t này thành ch t gi ng như
reduction, not recycling, because the composted mùn. Vi c này ñư c xem là làm gi m ngu n
materials never enter the municipal waste stream. th i, không ph i tái ch , vì các s n ph m t o ra
b i quá trình phân không bao gi ñi vào
dòng ch t th i ñô th .
Barrel Sampler: Open-ended steel tube used to Tang thu m u ñ t: Thanh thép m t ñ u m
collect soil samples. dùng ñ thu m u ñ t.
17

18. BACT – Best Available Control Techonology: Công ngh qu n lý s n có t t nh t: Gi i h n
An emission limitation based on the maximum phóng th i d a trên ñ c t gi m ch t th i t i ña
degree of emission reduction (considering (xét tác ñ ng c a n n kinh t , môi trư ng, các
energy, enviromental, and economic impacts) ngu n năng lư ng). S gi m thi u này có th
achievable through application of production ñ t ñư c nh áp d ng các quá trình s n xu t và
processes and available methods, systems, and các phương pháp, h th ng, công ngh s n có.
techniques. BACT does not permit emissions in Công ngh qu n lý s n có t t nh t không cho
excess of those allowed under any applicable phép phóng th i vư t quá m c cho phép c a
Clean Air Act provisions. Use of the BACT ð o lu t không khí s ch. Khái ni m BACT
concept is allowable on a case by case basis for ñư c phép dùng áp d ng cho t ng trư ng h p
major new or modified emissions sources in ñ i v i ngu n phóng th i m i và b sung trong
attainment areas and applies to each regulated khu v c ñ t chu n và t ng ch t ô nhi m n m
pollutant. trong quy ñ nh.
Bacteria: (Singular: bacterium) Microscopic Vi khu n: Nh ng cơ th s ng kích thư c hi n
living organisms that can aid in pollution control vi có th h tr vi c ki m soát ô nhi m b ng
by metabolizing organic matter in sewage, oil cách chuy n hoá các thành ph n h u cơ trong
spills or other pollutants. However, bacteria in nư c th i, d u tràn và nh ng ch t ô nhi m
soil, water or air can also cause human, animal khác. Tuy nhiên, vi khu n trong ñ t, nư c ho c
and plant health problems. không khí cũng có th gây ra các v n ñ v s c
kh e cho con ngư i và ñ ng th c v t.
Baffle: A flat board or plate, deflector, guide, or Báp: M t t m hay diã ph ng, b làm l ch, thi t
similar device constructed or placed in flowing b ch nh hư ng ho c tương t ñư c g n hay ñ t
water or slurry systems to cause more uniform trong các h th ng dòng ch y c a nư c ho c
flow velocities to absorb energy and to divert, bùn than ñ làm t c ñ dòng ch y ñ ng nh t
guide, or agitate liquids. hơn, nh m h p th năng lư ng và chuy n
hư ng ho c ñ nh hư ng ch t l ng.
Baffle Chamber: In incinerator design, a Khoang báp: Trong b n thi t k lò ñ t, m t
chamber designed to promote the settling of fly khoang ñư c thi t k nh m ñ y m nh s l ng
ash and coarse particulate matter by changing the t c a tro bay và h t thô b ng cách thay ñ i
direction and/or reducing the velocity of the hư ng hay gi m t c ñ các khí t o ra do vi c
gases produced by the combustion of the refuse ñ t rác hay bùn.
or sludge.
Baghouse Filter: Large fabric bag, usually made Túi l c: Túi l n, thư ng b ng s i th y tinh,
of glass fibers, used to eliminate intermediate dùng ñ l c các h t trung bình và l n (có
and large (greater than 20 PM in diameter) ñư ng kính l n hơn 20 PM). Thi t b này ho t
particles. This device operates like the bag of an ñ ng như túi c a máy hút b i chân không dùng
electric vacuum cleaner, passing the air and ñi n, cho không khí và các h t nh hơn ñi qua
smaller particles while entrapping the larger trong khi gi l i nh ng h t l n hơn.
ones.
Bailer: 1. A pipe with a valve at the lower end, ng tát: 1. ng có van ñ u dư i, dùng ñ
used to remove slurry from the bottom or side of hút b bùn ñáy hay thành gi ng trong khi
a well as it is being drilled, or to collect ground- khoan, hay dùng ñ l y m u nư c ng m t
water samples from wells or open boreholes; 2.A gi ng hay t các l khoan l thiên; 2. M t lo i
tube of varying length. ng có nhi u ñ dài khác nhau.
18

19. Baling: Compacting solid waste into blocks to Tát nén: Nén các ch t th i r n thành kh i ñ
reduce volume and simplify handling. gi m th tích rác và d x lý.
Ballistic Separator: A machine that sorts Máy phân lo i ñ n ñ o: M t lo i máy dùng
organic from inorganic matter for composting. ñ phân lo i ch t vô cơ và h u cơ trong rác
th i ñ ti n vi c phân.
Band Application: The spreading of chemicals ng d ng phun theo d i: Dùng hoá ch t trên,
over, or next to, each row of plants in a field. hay g n các lu ng th c v t trên cánh ñ ng.
Banking: A system for recording qualified air Gi v n: H th ng ghi nh n vi c gi m th i ñ t
emission reductions for later use in bubble, yêu c u ñ dùng trong các giao d ch s i tăm,
offset, or netting transactions. (See: emissions bù l , m ng lư i sau này. (Xem: mua bán ch t
trading.) th i).
Bar Screen: In wastewater treatment, a device Song ch n: M t thi t b dùng ñ lo i b nh ng
used to remove large solids. h t r n l n trong x lý nư c th i.
Barrier Coating(s): A layer of a material that L p v b o v b m t: M t l p v t li u ngăn
obstructs or prevents passage of something ng a s xâm nh p c a m t ch t nào ñó qua b
through a surface that is to be protected; e.g., m t ñã ñư c b o v , ví d các ch t như v a xi
grout, caulk, or various sealing compounds; măng, h c ín, ho c nhi u h n h p trét khác;
sometimes used with polyurethane membranes to ñôi khi ñư c dùng v i màng l c polyurethane
prevent corrosion or oxidation of metal surfaces, ñ ngăn s ăn mòn và ôxi hoá trên b m t kim
chemical impacts on various materials, or, for lo i ho c ngăn tác h i c a hoá ch t ñ i v i các
example, to prevent radon infiltration through ch t khác ho c, vd như, ñ ngăn khí phóng x
walls, cracks, or joints in a house. radon xuyên qua nh ng b c tư ng, v t r n n t
hay k h trong nhà.
Basal Application: In pesticides, the application ng d ng phun vào g c: Khi di t tr các lo i
of a chemical on plant stems or tree trunks just côn trùng có h i, là vi c s d ng hoá ch t phun
above the soil line. vào g c ho c thân th c v t v trí sát trên b
m t lu ng cày.
Basalt: Consistent year-round energy use of a Bazan: Năng lư ng ñ s d ng m t thi t b
facility; also refers to the minimum amount of trong m t năm; cũng là lư ng ñi n năng t i
electricity supplied continually to a facility. thi u cung c p liên t c cho m t thi t b .
Bean Sheet: Common term for a pesticide data B ng Bean: Thu t ng thông d ng v b n ghi
package record. nh n toàn b thông tin liên quan ñ n m t lo i
thu c tr sâu.
Bed Load: Sediment particles resting on or near T i tr ng ñáy: Nh ng h t tr m tích n m ñáy
the channel bottom that are pushed or rolled ho c g n ñáy kênh và b ñ y ho c b cu n theo
along by the flow of water. dòng nư c ch y.
BEN: EPA's computer model for analyzing a BEN: M t m u máy tính thông d ng c a EPA
violator's economic gain from not complying dùng ñ phân tích l i nhu n kinh t c a bên
with the law. làm trái do vi ph m các qui ñ nh c a pháp lu t
19

20. mà có.
Bench-scale Tests: Laboratory testing of Ki m tra phân ño n: Vi c ki m tra công ngh
potential cleanup technologies (See: treatability làm s ch có ti m năng s d ng trong phòng thí
studies.) nghi m. (Xem: nghiên c u kh năng x lý).
Benefit-Cost Analysis: An economic method for Phân tích chi phí-l i nhu n: M t phương
assessing the benefits and costs of achieving pháp kinh t ñánh giá l i nhu n thu vào và chi
alternative health-based standards at given levels phí b ra nh m ñ t ñư c tiêu chu n s c kh e
of health protection. thay th t i nh ng m c b o v s c kh e cho
trư c.
Bentonite: A colloidal clay, expansible when Sét Bentonít: L ai ñ t sét keo có th n ra khi
moist, commonly used to provide a tight seal m ư t, bình thư ng ñư c s d ng ñ b t kín
around a well casing. xung quanh thành gi ng.
Beryllium: An metal hazardous to human health Beri (Be): Kim lo i nguy hi m ñ i v i s c
when inhaled as an airborne pollutant. It is kh e con ngư i khi hít ph i như m t ch t ô
discharged by machine shops, ceramic and nhi m bay. Nó th i ra t các xư ng máy, nhà
propellant plants, and foundries. máy g m, nhà máy ch t ñ y và lò ñúc.
Best Available Control Measures (BACM): A Bi n pháp ki m soát s n có t t nh t
term used to refer to the most effective measures (BACM): Thu t ng dùng ñ ch các phương
(according to EPA guidance) for controlling pháp hi u qu nh t (theo hư ng d n c a EPA)
small or dispersed particulates and other ñ ki m soát các phân t nh tán s c và các
emissions from sources such as roadway dust, ch t th i khác t b i ñư ng ph , b hóng, b i
soot and ash from woodstoves and open burning tro t lò than và t vi c ñ t cói, g , c , rác rư i
of rush, timber, grasslands, or trash. ngoài tr i.
Best Available Control Technology (BACT): Công ngh ki m soát s n có t t nh t
For any specific source, the currently available (BACT): ð i v i ngu n tài nguyên c th thì
technology producing the greatest reduction of các k thu t s n có hi n nay có th t o ra s c t
air pollutant emissions, taking into account gi m t i ña các ch t th i gây ô nhi m không
energy, environmental, economic, and other khí, tính ñ n c năng lư ng, chi phí môi
costs. trư ng, kinh t và các chi phí khác.
Best Available Control Technology (BACT): Công ngh ki m soát s n có t t nh t
The most stringent technology available for (BACT): K thu t nghiêm ng t nh t có s n ñ
controlling emissions; major sources are required ki m soát khí th i; nhi u ngu n tài nguyên
to use BACT, unless it can be demonstrated that chính c n áp d ng công ngh này tr phi có th
it is not feasible for energy, environmental, or ch ng minh r ng công ngh này b t kh thi vì
economic reasons. lý do năng lư ng, môi trư ng hay kinh t .
Best Demonstrated Available Technology Công ngh s n có rõ nh t (BDAT): Theo
(BDAT): As identified by EPA, the most EPA, ñây là phương ti n hi u qu nh t v m t
effective commercially available means of thương m i nh m x lý nh ng ch t th i nguy
treating specific types of hazardous waste. The hi m nh t ñ nh. Công ngh s n có rõ nh t có
BDATs may change with advances in treatment th thay ñ i theo nh ng ti n b trong công
technologies. ngh x lý.
20

21. Best Management Practice (BMP): Methods ng d ng th c t qu n lý t t nh t (BMP):
that have been determined to be the most Nh ng phương pháp ñư c xem là phương ti n
effective, practical means of preventing or hi u qu th c t nh t trong vi c ngăn ng a và
reducing pollution from non-point sources. gi m b t ô nhi m t nh ng ngu n không ph i
ngu n ñi m.
Bimetal: Beverage containers with steel bodies Lon kim lo i kép: Các lon ñ u ng b ng thép
and aluminum tops; handled differently from có tráng nhôm trên ñ nh, ñư c x lí tái ch
pure aluminum in recycling. khác v i nhôm nguyên ch t.
Bioaccumulants: Substances that increase in Ch t tích sinh h c: Các ch t tăng n ng ñ
concentration in living organisms as they take in trong sinh th khi chúng h p th không khí,
contaminated air, water, or food because the nư c ho c th c ăn nhi m b n, vì các ch t này
substances are very slowly metabolized or ñư c chuy n hóa ho c bài ti t r t ch m. (Xem:
excreted. (See: Biological magnification.) lan truy n sinh h c)
Bioassay: A test to determine the relative Th sinh h c: Th nghi m xác ñ nh s c b n
strength of a substance by comparing its effect tương ñ i c a m t ch t b ng cách so sánh hi u
on a test organism with that of a standard qu c a nó trên sinh th làm thí nghi m và sinh
peparation. th chu n.
Bioavailabiliity: Degree of ability to be Kh năng sinh h c: Kh năng h p th và s n
absorbed and ready to interact in organism sàng tương tác trong quá trình trao ñ i ch t c a
metabolism. cơ th s ng.
Biochemical Oxygen Demand (BOD): A Nhu c u oxi sinh hoá (BOD): Lư ng oxi tiêu
measure of the amount of oxygen consumed in th trong các quá trình sinh h c ñ phá v các
the biological processes that break down organic ch t h u cơ trong nư c. Lư ng BOD càng l n
matter in water. The greater the BOD, the greater thì m c ñ ô nhi m càng cao.
the degree of pollution.
Bioconcentration: The accumulation of a N ng ñ sinh h c: S tích t m t ch t hóa h c
chemical in tissues of a fish or other organism to trong mô cá hay trong các cơ th s ng khác
levels greater than in the surrounding medium. m c ñ l n hơn m c ñ trong môi trư ng xung
quanh.
Biodegradable: Capable of decomposing under Có kh năng phân h y sinh h c: Có th phân
natural conditions. h y dư i nh ng ñi u ki n t nhiên.
Biodiversity: Refers to the variety and ða d ng sinh h c: Ch s ña d ng và bi n
variability among living organisms and the thiên gi a cơ th s ng và ph c h p sinh thái
ecological complexes in which they occur. mà chúng t n t i. S ña d ng có th ñư c ñ nh
Diversity can be defined as the number of nghĩa như s ch ng lo i khác nhau và t n s
different items and their relative frequencies. For dao ñ ng tương ñ i c a chúng. ð i v i s ña
biological diversity, these items are organized at d ng sinh h c, nh ng ch ng lo i này ñư c t
many levels, ranging from complete ecosystems ch c nhi u c p ñ khác nhau, t h sinh thái
to the biochemical structures that are the ph c t p ñ n c u trúc hoá sinh là cơ b n phân
molecular basis of heredity. Thus, the term t c a di truy n.Vì v y, thu t ng này bao g m
encompasses different ecosystems, species, and v m t ý nghĩa nhi u h sinh thái, ch ng loài
21

22. genes. và các lo i gen khác nhau.
Biological Contaminants: Living organisms or Ch t ô nhi m sinh h c: Các cơ th s ng hay
derivates (e.g., viruses, bacteria, fungi, and các vi sinh v t (như vi khu n, vi trùng, t o,
mammal and bird antigens) that can cause ch t kháng nguyên c a ñ ng v t h u nhũ và
harmful health effects when inhaled, swallowed, chim) có th gây ra tác h i x u ñ n s c kh e
or otherwise taken into the body. khi hít, nu t ph i hay ñem vào cơ th .
Biological Control: In pest control, the use of Kh ng ch sinh h c: ð ki m soát sâu b phá
animals and organisms that eat or otherwise kill ho i, có th s d ng ñ ng v t hay các loài sinh
or out-compete pests. v t ăn, gi t ch t ho c c nh tranh hoàn toàn v i
côn trùng gây h i.
Biological Integrity: The ability to support and B o toàn sinh h c: Kh năng tác ñ ng và duy
maintain balanced, integrated functionality in the trì tr ng thái cân b ng, h p nh t v ch c năng
natural habitat of a given region. Concept is trong m t môi trư ng s ng t nhiên thu c m t
applied primarily in drinking water management. vùng cho trư c. Khái ni m này ñư c áp d ng
trư c tiên trong công tác qu n lí ngu n nư c
u ng.
Biological Magnification: Refers to the process S lan truy n sinh h c: Dùng ñ ch quá trình
whereby certain substances such as pesticides or mà nh ñó các ch t như thu c tr sâu ho c
heavy metals move up the food chain, work their nh ng kim lo i n ng theo chu i th c ăn ra
way into rivers or lakes, and are eaten by aquatic sông h và ñư c sinh v t th y sinh như cá tiêu
organisms such as fish, which in turn are eaten th ñ ñ n lư t chúng b các loài chim, thú l n
by large birds, animals or humans. The hơn ho c con ngư i ăn. Nh ng ch t này tích t
substances become concentrated in tissues or bên trong các mô ho c các cơ quan n i t ng
internal organs as they move up the chain. (See: khi chúng ñi theo chu i th c ăn (Xem: ch t
bioaccumulants.) tích sinh h c).
Biological Measurement: A measure-ment ðo lư ng sinh h c: S ño lư ng di n ra trong
taken in a biological medium. For exposure m t trung gian sinh h c. ð i v i ñánh giá phơi
assessment, it is related to the measurement is nhi m, liên quan ñ n vi c tính toán li u bên
taken to related it to the established internal dose trong c a m t h p ch t.
of a compound.
Biological Medium: One of the major Trung gian sinh h c: M t trong nh ng thành
component of an organism; e.g., blood, fatty ph n chính c a cơ th s ng, vd như: máu, mô
tissue, lymph nodes or breath, in which m , u b ch huy t, hơi th , trong ñó các ch t
chemicals can be stored or transformed. (See: hoá h c có th ñư c t n tr và chuy n hóa.
ambient medium, environmental medium.) (Xem: trung gian bao quanh và trung gian môi
trư ng)
Biological Oxidation: Decomposition of Oxi hóa sinh h c: S phân h y các ch t h u
complex organic materials by micro-organisms. cơ ph c t p b i các vi sinh v t. S oxi hóa sinh
Occurs in self-purification of water bodies and in h c x y ra trong quá trình t thanh l c c a các
activated sludge wastewater treatment. th nư c và trong x lý nư c th i b ng bùn
ho t hóa.
22

23. Biological Oxygen Demand (BOD): An indirect Nhu c u oxi sinh h c (BOD): Phương pháp
measure of the concentration of biologically ño gián ti p n ng ñ các ch t có kh năng b
degradable material present in organic wastes. It phân h y sinh h c trong ch t th i h u cơ. Cách
usually reflects the amount of oxygen consumed ño này thư ng ph n ánh lư ng oxi dùng trong
in five days by biological processes breaking 5 ngày b ng các quá trình sinh h c phân h y
down organic waste. ch t th i h u cơ.
Biological Stressors: Organisms accidently or Tác nhân ng su t sinh h c: Các sinh v t vô
intentionally dropped into habitats in which they tình hay c ý ñ n và trú l i trong môi trư ng l
do not evolve naturally; e.g. gypsy moths, Dutch mà trư c ñây chúng chưa h sinh s ng , ví d :
elm disease, certain types of algae, and bacteria. bư m ñêm, n m Ceratocystis gây b nh cháy lá,
m t vài lo i t o và vi trùng nh t ñ nh.
Biological Treatment: A treatment technology X lý sinh h c: K thu t x lý dùng vi khu n
that uses bacteria to consume organic waste. tiêu th ch t th i h u cơ.
Biologically Effective Dose: The amount of a Li u hi u qu sinh h c: Lư ng h p ch t h p
deposited or absorbed compound reaching the thu và l ng ñ ng ti p c n ñ n t bào hay các
cells or target sites where adverse effect occur, or m c tiêu ñ nh s n nơi mà các tác h i x y ra
where the chemical interacts with a membrane. ho c nơi có s trao ñ i ch t v i màng.
Biologicals: Vaccines, cultures and other Sinh ch t: V cxin phòng b nh, các vi khu n
preparations made from living organisms and ñư c c y ñ nghiên c u, các ch ph m khác
their products, intended for use in diagnosing, ñư c t o ra t sinh v t s ng và s n ph m c a
immunizing, or treating humans or animals, or in chúng nh m ph c v cho vi c ch n ñoán, mi n
related research. d ch, ch a tr ngư i và ñ ng v t, hay các
nghiên c u có liên quan.
Biomass: All of the living material in a given Sinh kh i: T t c v t ch t có s s ng trong
area; often refers to vegetation. m t vùng xác ñ nh, thư ng ñ ch th c v t.
Biome: Entire community of living organisms in Qu n xã: Toàn b qu n th sinh v t s ng trong
a single major ecological area. (See: biotic m t khu v c sinh thái chính ñơn nh t. (Xem:
community.) qu n th sinh v t).
Biomonitoring: 1. The use of living organisms Quan tr c sinh h c: 1. Vi c dùng sinh v t
to test the suitability of effluents for discharge s ng ñ ki m tra các ch t th i có phù h p ñ ra
into receiving waters and to test the quality of dòng ti p nh n không và ñ ki m tra ch t
such waters downstream from the discharge; 2. lư ng nư c dòng th i; 2. S phân tích máu,
Analysis of blood, urine, tissues, etc., to measure nư c ti u, mô…ñ ño lư ng m c ti p xúc v i
chemical exposure in humans. hóa ch t c a con ngư i.
Bioremediation: Use of living organisms to Tr li u sinh h c: Vi c s d ng các sinh v t
clean up oil spills or remove other pollutants s ng ñ làm s ch d u tràn hay lo i b các ch t
from soil, water, or wastewater; use of organisms ô nhi m kh i ñ t, nư c, nư c th i; vi c s
such as non-harmful insects to remove d ng các sinh v t như côn trùng có ích ñ tiêu
agricultural pests or counteract diseases of trees, di t các côn trùng có h i cho nông nghi p hay
plants, and garden soil. ch ng l i b nh t t cho cây c i, ñ t tr ng.
23

24. Biosensor: Analytical device comprising a B c m ng sinh h c: Thi t b phân tích bao
biological recognition element (e.g., enzyme, g m các b ph n nh n bi t sinh h c (như
receptor, DNA, antibody, or microorganism) in enzim, cơ quan nh n c m, ADN, kháng th hay
intimate contact with an electrochemical, optical, vi sinh v t) liên h m t thi t v i m t máy bi n
thermal, or acoustic signal transducer that ñ i tín hi u ñi n hóa h c, quang h c, nhi t h c
together permit analyses of chemical properties hay âm thanh cho phép ti n hành các phân tích
or quantities. Shows potential development in thành ph n hay hàm lư ng hóa ch t. Thi t b
some areas, including environmental monitoring. này có ti m năng phát tri n m t s lĩnh v c,
bao g m quan tr c môi trư ng.
Biosphere: The portion of Earth and its Sinh quy n: Ph n Trái ñ t và b u khí quy n có
atmosphere that can support life. th nuôi dư ng s s ng.
Biostabilizer: A machine that converts solid Máy n ñ nh sinh h c: Máy bi n ch t th i r n
waste into compost by grinding and aeration. thành phân b ng cách nghi n và bơm khí.
Biota: The animal and plant life of a given H sinh v t: Các loài ñ ng th c v t trong m t
region. khu v c nh t ñ nh.
Biotechnology: Techniques that use living Công ngh sinh h c: Các phương pháp k
organisms or parts of organisms to produce a thu t dùng sinh v t s ng hay các b ph n c a
variety of products (from medicines to industrial sinh v t ñ t o ra nhi u s n ph m (t thu c cho
enzymes) to improve plants or animals or to ñ n enzim dùng trong công nghi p) ñ c i t o
develop microorganisms to remove toxics from ñ ng th c v t ho c phát tri n các vi sinh v t
bodies of water, or act as pesticides. nh m lo i b ch t ñ c ra kh i th nư c, ho c
dùng làm thu c tr sâu.
Biotic Community: A naturally occurring Qu n th sinh v t: M t nhóm ñ ng th c v t
assemblage of plants and animals that live in the phát sinh m t cách t nhiên, cùng s ng trong
same environment and are mutually sustaining m t môi trư ng, có tác ñ ng qua l i và ph
and interdependent. (See: biome.) thu c l n nhau. (Xem: qu n xã)
Biotransformation: Conversion of a substance Chuy n hóa sinh h c: S chuy n hóa m t
into other compounds by organisms; includes ch t thành nh ng h p ch t khác do các sinh v t
biodegredation. t o nên; bao g m s phân h y sinh h c.
Blackwater: Water that contains animal, human, Nư c ñen: Nư c ch a ch t th i c a ñ ng v t,
or food waste. con ngư i ho c ch t th i th c ph m.
Blood Products: Any product derived from S n ph m t máu: B t kỳ s n ph m nào ñư c
human blood, including but not limited to blood chi t xu t t máu ngư i, bao g m (nhưng
plasma, platelets, red or white corpuscles, and không gi i h n) huy t tương, ti u huy t c u,
derived licensed products such as interferon. h ng c u, b ch c u và các s n ph m chuy n
hóa ñư c ch ng nh n khác như interferon (ch t
protein ngăn ch n s phát tri n c a vi rút trong
t bào).
Bloom: A proliferation of algae and/or higher S n r : S gia tăng c a t o và các th c v t
aquatic plants in a body of water; often related to th y sinh cao c p trong th nư c, thư ng do ô
24

25. pollution, especially when pollutants accelerate nhi m, ñ c bi t khi ch t ô nhi m ñ y nhanh t c
growth. ñ phát tri n.
BOD5: The amount of dissolved oxygen BOD5: Lư ng oxy hòa tan mà các quá trình
consumed in five days by biological processes sinh h c phân h y ch t h u cơ s d ng trong 5
breaking down organic matter. ngày.
Body Burden: The amount of a chemical stored Lư ng t n trong cơ th : Lư ng hóa ch t t n
in the body at a given time, especially a potential tr trong cơ th m t th i ñi m nh t ñ nh, ñ c
toxin in the body as the result of exposure. bi t là ch t ñ c ti m năng trong cơ th tích t
do quá trình ti p xúc.
Bog: A type of wetland that accumulates Vũng l y: M t lo i ñ t ư t tích lũy m t lư ng
appreciable peat deposits. Bogs depend primarily ñáng k than bùn. Ngu n nư c c a nh ng vũng
on precipitation for their water source, and are l y này ch y u d a vào lư ng mưa cung c p,
usually acidic and rich in plant residue with a thư ng có tính axit và giàu mùn v i m t l p
conspicuous mat of living green moss. th m rêu xanh d th y.
Boiler: A vessel designed to transfer heat N i hơi: Lo i n i ñư c thi t k ñ truy n nhi t
produced by combustion or electric resistance to b ng cách ñ t nhiên li u hay b ng ñi n tr cho
water. Boilers may provide hot water or steam. nư c. N i hơi có th cung c p nư c nóng hay
hơi nư c.
Boom: 1. A floating device used to contain oil Thi t b Boom: M t thi t b n i lên trên m t
on a body of water. 2. A piece of equipment used nư c ñư c dùng ñ ch a d u; 2. M t m nh
to apply pesticides from a tractor or truck. d ng c dùng ñ ch a thu c tr sâu trên máy
kéo.
Borehole: Hole made with drilling equipment. L khoan: L h ng ñư c t o nên do m t thi t
b khoan.
Botanical Pesticide: A pesticide whose active Thu c tr sâu th c v t: Lo i thu c tr sâu có
ingredient is a plant-produced chemical such as thành ph n ho t hoá là m t hóa ch t t ng h p
nicotine or strychnine. Also called a plant- t th c v t như ch t nicotin hay strychnin. Còn
derived pesticide. ñư c g i là thu c tr sâu chi t xu t t th c v t.
Bottle Bill: Proposed or enacted legislation D lu t v chai l : Lu t ñư c ñưa ra ho c ban
which requires a returnable deposit on beer or hành yêu c u m t kho n ti n ñ t c c có th
soda containers and provides for retail store or hoàn tr ñ i v i v chai bia ho c soda và dành
other redemption. Such legislation is designed to cho các c a hàng bán l ho c các ñi m thu mua
discourage use of throw-away containers. l i. Lu t này ñư c ñ t ra nh m ngăn vi c dùng
các chai l m t l n r i v t b .
Bottom Ash: The non-airborne combustion Tro c n: Ch t c n l ng l i sau khi ñ t cháy
residue from burning pulverized coal in a boiler; b t than trong n i hơi, ch t này l ng xu ng ñáy
the material which falls to the bottom of the n i hơi và ñư c lo i b cơ h c; là m t h n h p
boiler and is removed mechanically; a cô ñ c c a v t li u không b t l a, có th có ñ c
concentration of non-combustible materials, ch t.
which may include toxics.
25