Աչքի կառուցվածքը

1. Աչք

2. Աչքը տեսողական վերլուծիչի ծայրամասային բաժինն է: Այն կազմված
է օժանդակ ապարատներից և ակնագնդից: Օժանդակ ապարատի
մեջ են մտնում ակնագնդի մկանները, հոնքերը, կոպերը,
արտևանունքները, շաղկապենին, արցունքագեղձերը:

3. Կոպերը, հոնքերը և արտևանունքները աչքը պաշտպանում են արտաքին վնասակար
ներգործությունից: Հոնքերը տարբեր կողմեր են հեռացնում ճակատից հոսող հեղուկը,
կոպերը և արտևանունքներին աչքերը պաշտպանում են փոշուց, արցունքագեղձերն
արտազատում է արցունք, որը խոնավացնում է ակնագնդի մակերեսը, հեռացնում
կողմնակի մակերեսները, տաքացնում աչքը: Շաղկապենին լորձաթաղանթի նման
շարակցական թափանցիկ պատյան է, որը ծածկում է կոպերի հետին երեսները:
Ակնագունդը շարժող մկանների կծկումների շնորհիվ մենք կարողանում ենք փոխել
հայացքի ուղղությունը:

4. Ակնագունդը գտնվում է գանգի ակնակապիճում: Արտաքինից ակնագունդը
պատված է սպիտակուցային թաղանթով, որը նրան տալիս է որոշակի ձև,
պաշտպանում քիմիական, մեխանիկական ներգործություններից, օտար
մասնիկների և մանրէների ներթափանցումից: Սպիտակուցային թաղանթն
աչքի առջևի մասում շարունակվում է որպես թափանցիկ եղջերաթաղանթ, որն
անցկացնում է լույսի ճառագայթները: Սպիտակուցային թաղանթի տակ
գտնվում է արյունատար անոթներով և նյարդերով հարուստ անոթաթաղանթը,
որի միջին մասը կազմում է թարթչային մարմինը, իսկ առջևի մասը՝
ծիածանաթաղանթը:

5. Այն գտնվում է եղջերաթաղանթի դիմաց և կարող է տարբեր գույն ունենալ, որը
պայմանավորված է նրանում պարունակվող գունակի քանակով ու տեղաբաշխումով:
Ծիածանաթաղանթի կենտրոնում գտնվում է կլոր անցք՝ բիբը: Լույսի ճառագայթների
քանակից կախված՝ բիբը կարող է լայնանալ կամ նեղանալ: Թույլ լուսավորության
ժամանակ բիբը ռեֆլեքսորեն լայնանում է, վառ լուսավորության դեպքում՝ նեղանում:

6. Բբի անմիջապես հետևում գտնվում է ակնաբյուրեղը, որն ունի երկուռուցիկ ոսպնյակի ձև,
շրջապատված է նուրբ պատյանով, որից բարակ թելեր են գնում դեպի թարթչային մարմին:
Ակնաբյուրեղը հեշտությամբ փոխում է կորությունը, որը նպաստում է տարբեր հեռավորության վրա
գտնվող առարկաները տեսնելուն: Այն ակնագնդի ամենաուժեղ լուսաբեկիչ միջավայրն է: Ակնագնդի
ներսի մասը լցված է թափանցիկ, դոնդողանման զանգվածով՝ ապակենման մարմնով:

7. Ակնագնդի ներքին թաղանթը կոչվում է ցանցաթաղանթ: Այն աչքի
լուսազգաց պատյանն է, ունի բազմաշերտ բարդ կառուցվածք:
Ցանցաթաղանթում գտնվում են լուսա-գունազգաց ընկալիչներ,
տեսողական գունակներ սինթեզող բջիջներ և նեյրոններ:
Լուսաընկալիչները կառուսցվածքով և ֆունկցիաներով իրարից
տարբերվող ցուպիկները և սրվակներն են: Ցուպիկները (մոտ 130 մլն)
գրգռվում են նույնիսկ թույլ լույսով և գույնն ընկալելու հատկություն
չունեն, իսկ սրվակները (մոտ 7 մլն) գրգռվում են պայծառ լույսով և
ընկալում գույնը:

8. Աչք
• Նյութը պատրաստեց՝
Մանասյան Կարինեն
• Միջին դպրոց
8-2 դասար