1. TWO 2
Het onderzoeksdesign
Methodologie
Methodologie

2. Onderzoeksdesign
 Soorten onderzoek
 De steekproeftrekking
 Validiteit van het onderzoek

3. Onderzoeksdesign
 Soorten onderzoek
 De steekproeftrekking
 Validiteit van het onderzoek

4. Soorten onderzoek
Zuiver wetenschappelijk onderzoek Kwantitatief onderzoek
Kwalitatief onderzoek
Toegepast wetenschappelijk onderzoek
Experimenteel onderzoek
Longitudinaal onderzoek
Correlationeel onderzoek
Transversaal onderzoek

5. Zuiver wetenschappelijk onderzoek
Toegepast wetenschappelijk onderzoek
Zuiver (fundamenteel) wetenschappelijk onderzoek
Theorievorming !!
2
“weten om te weten”
Toegepast wetenschappelijk onderzoek
Oplossen van welbepaalde problemen
2
Uniek project, produkt, methode, …
PWO-arteveldehs

6. Kwantitatief onderzoek
Kwalitatief onderzoek
 Kwantitatief onderzoek
 Maximale objectiviteit door meetbaarheid en standaardisatie
 Wiskundige verwerking 3
 Geschikt voor oorzaak – gevolg, hypothese, …
 Nadeel : kan alleen maar dingen meten die reeds beschreven zijn
 Voordeel : onderzoeksverslagen zijn gemakkelijk te lezen en te
interpreteren.
 Kwalitatief onderzoek
 Intensief en lang contact met het object
 Beschrijvende info 7
 Ongestructureerd interview, observatie, focusgroepen, …
 Nadeel : weinig controleerbaar, vraagt veel ervaring om af te nemen
 Voordeel : kan wel dieper graven in onderwerp

7. Kwantitatief onderzoek
 Verschillende vormen
 Beschrijvend onderzoek 3
 Ordenen, tabellen, grafieken procenten, …
 Exploratief onderzoek
 Combineren van meerdere variabelen
 Geslacht versus gestalte, …
 Bvb. Geslacht – bloeddruk - leeftijd 3
 Verklarend onderzoek
 Theoretisch model 4
 Toeval !! Gebruik van hypothesen, … zie later

8. Kwantitatief onderzoek
 Verschillende vormen
 …
 Experimenteel onderzoek
 Maximale controle van de onafhankelijke variabele
 Actieve deelname van de onderzoeker
 Manipuleren onafh. var. … effect afh. variabelen !!!
 Zie ook chemie, natuurkunde, …
 Experimentele en controlegroep !! Vergelijken resultaten
Effect ??
5

9. Kwantitatief onderzoek
 Een goed experiment :
 Manipulatie van de onafhankelijke variabele (bij
een deel van de participanten)
 = De 3 principes
ingreep, interventie, tussenkomst, behandeling, methode,
van causaliteit
treatment, …) moeten
voldaan
 GEEN ingreep of interventie = “nep” of placebo zijn !!!
behandeling Zie later !!!
 Controlegroep versus experimentele groep
 1 of meer controles worden ingebouwd :
 Er is een controlegroep
 Valide en betrouwbare instrumenten
 Voormeting
 Toewijzing participanten op een random-manier !!!

10. Longitudinaal onderzoek
Transversaal onderzoek
 Longitudinaal
 Langere periode proefpersonen opvolgen en
onderzoeken (vb. PNLK)
 Transversaal
 1 onderzoek, op 1 ogenblik van één of meer
personen die zich in verschillende stadia van een
proces bevinden
 Donornier : patiënten bestuderen op één ogenblik, maar
op verschillend moment na transplantatie.
8

11. Experimenteel onderzoek
Correlationeel onderzoek
 Experimenteel : zie vroeger
 Correlationeel (oorzakelijk verband <> samenhang):
 Wanneer ? Als een experiment niet kan !!
 Niet alle kenmerken zijn te manipuleren
9  Ethische redenen !! (vb. roken moeders – foetus)
 Oorzaak – gevolg wordt moeilijk te bewijzen !!
 Multi-causale oorzaken
10  Méér dan één factor beïnvloedt de afhankelijke variabele
 Onderzoeker wenst alleen samenhang te kennen
10

12. Correlationeel onderzoek
 Veel gebruikt in ergotherapie
 Waarom ?
 Gemakkelijk en snel te ontwikkelen
 Realistisch beeld van de werkelijkheid
 Experiment is onmogelijk, onnodig of ongewenst
 Onafhankelijke variabele is niet altijd te
manipuleren (geslacht, leeftijd)
 Onvoldoende tijd, geld en medewerking voor
experiment

13. Correlationeel onderzoek
Samenhang

14. Correlationeel onderzoek
Voorwaarden voor causale conclusies
 Causaliteit = oorzakelijk verband
1. Samenhang : er is een verband aantoonbaar tussen de
vermoede oorzaak en het vermoede effect
2. Tijdsvolgorde : oorzaak komt voor het gevolg 12
3. Geen invloed door een derde variabele !!
(vb. doktersbezoek <- ziek zijn <-> dood gaan )

15. Correlationeel onderzoek
Prospectief en retrospectief
 Retrospectief
 Voorkomen van fenomeen in het heden
13 wordt gerelateerd aan fenomeen uit
verleden (vb. oorzaken colonkanker)
 Prospectief
 Starten nu – op later tijdstip vermoedelijke
13
effecten bestuderen (vb. risico longkanker – roken)

16. Onderzoeksdesign
 Soorten onderzoek
 De steekproeftrekking
 Validiteit vanhet onderzoek

17. Steekproeftrekking
Universum
Alle elementen met
gemeenschappelijk kenmerk
Populatie
Steekproef
Bereikbaar voor onderzoeker
•Wanneer behoort iemand tot de populatie ?
15 •Wat betekent een bepaald begrip (“oudere”), “thuiswonende”, … ?
•…

18.  Soorten steekproeven
 Uitnodigende steekproef
 Accepterende steekproef
 Data-producerende steekproef
Wie wordt gevraagd ? Wie stemt toe ?
Universum Uitnodigende Accepterende
steekproef steekproef
Populatie
generaliseren
16
Steekproef
Wie levert correcte data ?
Data-producerende
Bevindingen steekproef

19. Voorwaarden om te generaliseren
 De grootte van de steekproef
 De representativiteit van de steekproef

20. Steekproefgrootte
 Voldoende groot nemen (N=10 versus N=1000) 17
 Nauwkeurigheid (… op 1mm nauwkeurig … (spreiding )) 17
 Verscheidenheid (diversiteit) binnen de steekproef 18
 Norm vastleggen … grotere steekproef
 Te kleine steekproef met tot gevolg een vertekening
(bias = systematisch meetfout). Minimaal 12 à 15 elementen
minimaal vereist !
 Grote steekproeven leveren snel significante
verschillen op tussen groepen
 Daarom nog niet relevant …

21. Representativiteit
 Def. : een representatieve steekproef is er één die qua
samenstelling gelijkt op de populatie waaruit hij getrokken wordt
en waarnaar gegeneraliseerd wordt.
 Werkwijze om goede steekproef samen te stellen !!
 Gelegenheidssteekproef !! Door toeval gevormd
 Dikwijls wel niet-toevallige steekproeven (vragenlijsten in
ziekenhuis, eerste 100 patiënten, …)
 Aselecte-samenstelling (vb. auto-ongeval versus alcohol)
Aselect = alle eenheden in de populatie
hebben evenveel kans om in de steekproef voor te komen 19
!!! Representatieve steekproef = aselect + groot genoeg !!!!

22. Steekproeftrekking
methodes
 Enkelvoudige aselecte steekproef
 Iedereen evenveel kans – random selection
 Methoden
 Grabbelton (lotto)
 Randomgetallen
 Systematische steekproef
 Iedereen even veel kans – random selection
 Keuze willekeurig getal en dan verder tellen met sprong
 Gestratifieerde enkelvoudige aselecte steekproef
 Sub-populaties (= strata) zoals geslacht, inkomen, …
 Met zelfde verhouding
 Met éénzelfde aantal elementen per stratum 22
 Clustersteekproef
 Groepen van mensen worden geselecteerd 22

24. Steekproeftrekking
methodes om proefpersonen toe te wijzen
 Randomiseren : random assignment
 Wie in experimentele groep ? Wie in controlegroep ?
 Zo zullen de groepen alleen door de gevolgde methode van elkaar
23 verschillen
 Beide groepen moeten wel groot genoeg zijn !
 Matchen
 Groepen samenstellen die van elkaar verschillen voor bepaalde
23 variabelen

25. Onderzoeksdesign
 Soorten onderzoek
 De steekproeftrekking
 Validiteit van het onderzoek

26. Validiteit van het onderzoek
In welke mate kan geconcludeerd worden dat de onafhankelijke variabele
gerelateerd is met de afhankelijke variabele ?
 Interne validiteit
 Relatie van onafhankelijke met afhankelijke variabele !!
 Bedreigingen door
 Rijping (maturation) 25
 Selectie
 History 26
 Instrumentatie
 Testing 27
 Uitval
In welke mate kan men de resultaten uit de steekproef
 Externe validiteit veralgemenen naar de populatie waaruit de proefpersonene kwamen ?
 Veralgemening naar de populatie
 Wijze van steekproeftrekking
28  Representativiteit is dan het gevolg
 Random selectie !!
 Bedreiging door
 Kenmerken van de onderzoekssituatie (vb. geen medewerking
personeel)