1.
Kahulugan, Kahalagahan at Relasyon ng
Wika, Kultura at Lipunan
ANG RELASYON NG WIKA AT KULTURA
Ano ba ang Wika? Ano ba ang Kultura? Bakit angkop
na angkop ang wika sa kultura? Bakit walang wikang
superyor sa ibang wika? Bakit magkabuhol ang wika at
kultura? At gaano bang kahalaga sa isang bansa ang
wika at kultura? Paano ito mapapahalagahan

2.
ANO ANG KULTURA?
 Bawat pangkat ng mga taong naninirahan sa isang bansa, bayan, pook o
pamayanan ay may sariling kultura. Ang kultura, sa payak na kahulugan,
ay ang sining, literatura, paniniwala, at kaugalian ng isang pangkat ng
mga taong nananahanan sa isang pamayanan. (Santiago, 1979)
 Ang kultura ay ang pangkabuuang pananaw ng mga tao sa isang lipunan
sa mundo at sa kanilang kapaligiran. Ang pananaw na ito ay hango sa
paniniwala, tradisyon, uri ng pamumuhat, at iba pang mga bagay na nag-
ugnay sa kanila at nagpatibay sa bigkis ng pagkakaisa na siyang
nagpapalaganap ng kanilang pangkalahatang diwa, pananaw, kaugalian
at adhikain. (Rubrico, 2009)

3.
May dalawang uri ng kultura. Ang materyal na kultura at
di-materyal na kultura. Binubuo ng materyal na kultura
ang mga bagay na nakikita at nahahawakang pisikal.
Nabibilang dito ang mga kasangkapan, kasuotan,
kagamitan, bahay at pagkain. Samantala, ang mga
kaugalian, tradisyon, panitikan, musika, sayaw,
paniniwala at relihiyon, pamahalaan at hanap-buhay
ay sumasaklaw sa di-materyal na kultura. (Delmirin, 2012)

4.
Elemento ng kultura Ang sumusunod ay ang pito
(7) sa pangunahing elemento ng kultura.
1. Kaugalian (Norms)- Ito ay ang mga asal, gawi o
kilos na nagiging pamantayan ng isang indibidwal kung
paano siya gagalaw sa lipunan.
Apat uri ng norms
a. Folkways Ito ay ang pangkalahatang batayan ng
normal na pagkilos ng mga tao sa isang lipunan.
Halimbawa, sa Pilipinas, pangkaraniwan na sa mga bisita
na iwanan sa labas ng bahay ang kanilang mga tsinelas.

5.
b. Mores Ito ay mas mahigpit na batayan ng kilos,
kung saan natutukoy ang moralidad ng isang tao sa
lipunang kanyang ginagalawan. Halimbawa, dapat magsuot
ng maayos na damit sa tuwing nagsisimba.
c. Taboos Ang taboos naman ay ang paglabag sa
mga mores, kung saan ang moralidad ng isang tao ay hindi
angkop sa dapat na kilos. Halimbawa, pagsuot ng maikling
mga shorts kapag magsisimba.

6.
d. Batas Ito naman ang batayan ng kilos na
ipinatupad ng kinauukulan para sundin ng mga
mamamayan. Ito ay kalimitang pormal at nakasulat sa
konstitusyon.

7.
2. Pagpapahalaga (Values)- Tumutukoy naman ito sa
pamantayan ng lipunan kung ano ang mga gawaing
katanggap-tanggap at ano ang mga kilos na hindi kanais-
nais. Basehan din ito sa kung ano ang tama at mali, at kung
anong mga kilos ang mabuti at nararapat. Halimbawa, ang
pagmamano ng mga bata sa nakakatanda.
3. Paniniwala (Beliefs)- Ito ay ang mga pananaw, ideya o
kaisipan na tinatanggap sa lipunan bilang totoo.
Halimbawa, ang pananalig at paniniwala ng ibang tao sa
mga Albularyo

8.
4. Simbolo (Symbols)- Ang simbolo ay maaring mga
materyal na bagay na nagbibigay ng kahulugan. Maari
din itong paggamit ng di-berbal na kumunikasyon. Sa
pamamagitan ng mga simbolo, nabibigyan ng kahulugan
ang isang bagay kahit hindi ito gamitan ng wika. Halimbawa
ng bagay na nagbibigay ng kahulugan ay ang Krus. Para sa
iba, ito ay tanda ng pagsasakripisyo ni Kristo upang
tubusin tayo sa ating mga kasalanan; Ang magandang
halimbawa naman ng simbolo na gumagamit ng hindi
berbal na kumunikasyon ay sign language at
pagkumpas (gestures).

9.
5. Wika (Language)- Ang wika ang pinakamabisang
paraan ng komunikasyon. Ang wika ay maaring nasa
anyo ng sulat o bigkas. Mahalaga ang wika sa lipunan
sapagkat sa pamamagitan nito, mas nagkakaroon ng
pagkakaunawaan ang bawat indibidwal.

10.
6. Sining at Panitikan (Arts and Literature)- Ang
sining at panitikan ay ang produkto ng imahinasyon ng
mga tao. Sa pamamagitan ng dalawang ito, mas
naipapahayag ng bawat tao ang kanilang emosyon at
nararamdaman sa mas masining na paraan. Mahalaga ang
sining at panitikan sa kultura sapagkat sa pamamagitan
nito, naipapakita at naipapasa ng mga naunang henerasyon
ang ganda na nakaraan.

11.
7. Relihiyon (Religion)- Ang relihiyon ay ang
paniniwala at pananalig ng mga tao sa mga ispiritwal
na bagay, tao, o pangyayari, partikular na sa mga Diyos. Sa
ibang lugar, ito ang nagiging sentro ng kultura sapagkat
dito nakabase ang kanilang kaugalian, pagpapahalaga
at mga paniniwala. Ang halimbawa ng relihiyon ay
Hudaismo, Kristiyanismo at Islam.

12.
Dalawang uri ng Kultura
 Nahahati ang kultura sa dalawang uri. Ito ay ang
materyal at hindi materyal na kultura. Ang dalawang
uring ito ay naiiba sa isa’t isa.

13.
1. Materyal na Kultura
 Masasabingg ang materyal na kultura ay mga bagay
na makikita mo sa iyong paligid. Ito ay mga bagay na
nilikha at iyong nahahawakan. Ilang halimbawa nito ay
mga gusali o arkitektura, mga likhang sining, mga
kasuotan, kagamitan, at iba pa. Maari bang ding sabihin
na ang pagkain ay isang materyal na kultura sapagkat ito
ay masasabing nagpapakita kung anong paniniwala o
mismong kultura ng isang pangkat o grupo ng mga tao.

14.
2. Di-materyal na Kultura
 Ang di-materyal na kultura ay mga bagay na hindi
nahahawakan ngunit maaring maramdaman o iyong
maobserbahan sa iyong paligid. Kabilang dito ang
mga ideya, paniniwala, batas, mga kaugalian, at norms
ng isang lupon ng mga tao. Halimbawa sa di-materyal
na kultura ay ang paniniwala ng isang tribo sa mga anito
o sinasabing diyos-diyosan.

15.
Kahalagahan ng Kultura
 Nagkakaroon ng pagkakakilanlan ang isang pangkat ng
mga tao.
Napagbubuklod nito ang isang lugar at bagbubunga ito ng
pagkakaisa.
Sa pamamagitan ng kultura, naipapakita ng mga tao ang
kanilang mga talento.
Binubuo nito ang ating pagkatao
Nagkakaroon tayo ang kaalaman sa ating kasaysayan at
nakaraan.

16.
ANO ANG WIKA?
Isang kabuuan ng mga sagisag sa paraang
binibigkas na sa pamamagitan nito ay nagkakaugnay,
nagkakaunawaan at nagkakaisa ang mga kaanib ng isang
pulutong ng mga tao.
Wika ay masistemang balangkas ng sinasalitang
tunog na pinili at isinaayos sa paraang arbitraryo upang
magamit ng mga taong kabilang sa isang kultura. (Gleason)

17.
Kahalagahan ng Wika
 Napakahalaga ng wika sa sangkatauhan. Kung
walang wika, maaaring matagal nang pumanaw ang
sangkatauhan at ang sibilisasyong ating tinatamasa Sa
ngayon. Sa kabanatang ito, tinukoy at ipinaliwanag ang
apat na pangunahing halaga ng wika sa tao.

18.
1. Instrumento ng Komunikasyon. Ang wika, pasalita
man o pasulat, ay pangunahing kasangkapan ng tao sa
pagpapahayag ng damdamin at kaisipan.
2. Nag-lingat at Nagpapalaganap ng Kaalaman. Maraming
kaalaman ang naisasalin sa ibang saling-lahi at
napakikinabangan ng ibang lahi dahil sa wika. Ang mga
nobela ni Rizal halimbawa, ay naisulat ilang daang taon na
ang lumipas ngunit patuloy itong napapakinabangan sa
ating panahon dahil may wikang nagkanlong dito at nag-
iingat hanggang sa kasalukuyan.

19.
3. Nagbubuklod ng Bansa. Nang makihamok ang mga
Indones sa kanilang mga mananakop na Olandes, naging
battle cry nila ang Satu Bangsa! Satu Bahasa! Satu Tuna-ir!
(Isang Bansa! Isang Wika! Isang Inang Bayan!). Maagang
nakilala ng mga Indones ang tungkulin ng wika upang sila'y
magbuklod sa kaniang pakikipaglaban nang magkaroon ng
kalayaan.

20.
Pinag isa naman ang ating mga ninunong Katipunero ng
wikang Tagalog, ang kanilang opisyal na wika, sa kanilang
pakikipaglaban sa mga Kastila; samantalang ang mga
propagandista naman ay ng wikang Kastila, na naging
wika nila sa pagpapahayag ng mga makabayang diwa sa
La Solidaridad. Ano mang wika, kung gayon, ay maaaring
maging wika ng pang-aalipin, ngunit maaari rin itong
gamitin upang pagbuklurin ang isang bansa sa layuning
pagpapalaya.

21.
4. Lumilinang ng Malikhaing Pag-iisip. Kapag tayo
ay nagbabasa ng maikling kuwento o nobela o di kaya'y
kapag tayo'y nanonood ng pelikula, parang nagiging totoo
sa ating harapan ang mga tagpo niyon. Maaaring tayo'y
napapahalakhak o napapangiti, natatakot o kinikilabutan,
nagagalit o naiinis, naaawa o naninibugho.

22.
ANG BAWAT WIKA AY ANGKOP SA BAWAT KULTURA
Anupa’t ang bawat wika ay angkop na angkop sa
kulturang kinabubuhulan nito. Magagamit din ang isang
wikang hindi katutubo sa isang pamayanan ngunit ito’y hindi
kasimbisa ng wikang likas sa nasabing pook. Sa
katotohanan, ang ganitong pangyayari ay malimit maganap
sa mga bansang nasasakop ng ibang bansa. Natural
lamang na pairalin ng mananakop ang kanyang sariling
wika sa kanyang nasasakupan. Isang halimbawa ay ang
bansang Pilipinas na ilang daantaong sinakop ng mga
Kastila.

23.
Sa panahong iyon ay pinilit ng mga Kastilang pairalin ang
kanilang wika upang siyang gamitin ng mga “Indios” na may
ibang kultura. Nakapasok din, kung sabagay, sa ating
bansa ang ilang kultura ng mga Kastila, kaalinsabay ng
pagpapairal ng kanilang wika ay relihiyon. Subalit hindi
sapat ang gayon upang maipahayag ng mga Pilipino sa
wikang Kastila ang kanilang kaisipan, maliban sa ilan-ilang
nakapag-aral sa Europa. (Santiago, 1979)

24.
WALANG WIKANG SUPERYOR SA IBANG WIKA
Magkakapantay-pantay ang lahat ng wika at kultura. Ito
ang iginiit ni Franz Boas ng nagsimula ang ikahuling
bahagi ng ika-19 siglo. Binigyang diin ni Boas na kaya ng
lahat wikang ipahayag ang anumang gustong ipahayag ng
katutubong nagsasalita nito ngunit sa iba-ibang
kaparaanan at estilo ayon sa kulturang iniiralan ng
nasabing wika.

25.
ANG WIKA AT KULTURA AY MAGKABUHOL
Matalik na magkaugnay ang wika at kultura kaya nga
naririnig natin na magkabuhol ang wika at kultura. Hindi
maaaring paghiwalayin ang wika at kultura. Ang
pagkawala o pagkamatay ng isang wika ay
nangangahulugan din ng pagkamatay o pagkawala ng
isang kultura. Ang wika ang siyang pagkakakilanlan ng
isang kultura. (Santos, et al., 2009)

26.
ANG KAHALAGAHAN NG WIKA AT KULTURA
Mahalaga ang wika sa isang bayan, dahil ito ay ang
anumang binibigkas o isinulat ng tao upang maipahayag
ang kanyang saloobin. Ang wika ang siyang nagbibigay
pagkakataon para sa mga tao sa iba’t-ibang lugar upang
makapag-usap, upang magkaintindihan at upang
makabuo ng pagkakaisa. Ang kultura naman ay ang
mga bagay na tumutukoy sa sa pangkalahatang
gawain o aktibidad ng mga sa isang lugar. (Ignacio, 2011)

27.
ANO ANG LIPUNAN?
Ang lipunan ay pangkat o grupo ng mga indibiduwal na
may magkakatulad na katangian at interes. Sa lipunan,
ang mga tao ay sama-samang naninirahan sa isang
kumunidad kung saan mayroong iisang batas, tradisyon
at pinaniniwalaan. Dagdag pa, ito ay binubuo ng dalawa o
higit pang grupo ng mga tao na may interaksyon sa isa’t-
isa at nagpapalitan ng mga ediya. Ayon kay Emile
Durkheim, isa sa mga kilalang sosyolohista, ito ay isang
buhay na organismo kung saan nagaganap ang mga
pangyayari at gawain. Ang lipunan din ay patuloy na
kumikilos at nagbabago.

28.
Kahalagahan ng Lipunan
 Mahalaga ang lipunan para sa ating mga tao. Ang
isa sa kahalagahan ng lipunan ay nagsisilbi itong
tirahan para sa atin. Bilang isang indibidwal, nagsisilbi
itong tirahan sapagkat tayo ay natututong makihalubilo sa
iba pang mga miyembro nito. Sa pamamagitan ng
pakikihalubilo sa iba, nahuhubog at napapaunlad nito ang
ating pagkatao.
“Walang sinuman ang nabubuhay para sa kanyang
sarili lamang”

29.
WIKA AT LIPUNAN: Sociolinguistics
• Ang bawat lipunan ay may katutubong wika. Ang bawat
lipunan ay bumubuo ng isang speech community na
kinabibilangan ng mga tao na may iba’t-ibang social
orientation batay sa kanilang katayuan sa buhay, sa mga
grupo na kanilang ginagalawan, sa iba’t-ibang tungkulin
na kanilang ginagampanan. Isa sa mga batayan sa
baryasyon ng wika ay ang pagkakaiba ng katangian ng
mga grupo na napaloob sa istruktura ng isang lipunan.
Ang baryasyong ito ng wika ay tinatawag na sociolect o
social dialect.

30.
BARAYTI NG WIKA
• Bahagi ng metalingguwistikong pag-aaral ng wika ang
pagkilala sa mga barayti nito.
• Ang pagkakaroon ng barayti ng wika ay ipinapaliwanag
ng teoryang sosyolingguwistikong pinagbatayan ng ideya
ng pagiging heterogenous ng wika. Ayon sa teoryang ito,
nag-uugat ang mga barayti ng wika sa pagkakaiba-iba ng
mga indibiduwal at grupo, maging ng kani-kanilang
tirahan, interes, gawain, pinag-aralan at iba pa.
Samakatuwid, may dalawang dimensyon ang
baryabilidad ng wika - ang dimensyong heograpiko at
dimensyong sosyal (Constantino, 2006).

31.
• Dayalek ang barayti ng wikang nalilikha ng dimensyong
heograpiko. Tinatawag din itong wikain sa iba pang aklat.
Ito ang wikang ginagamit sa isang partikular na rehiyon,
lalawigan o pook, malaki man o maliit. Ayon sa pag-aaral
ni Ernesto Costantino, mayroong higit sa apat na raan
(400) ang dayalek na ginagamit sa kapuluan ng ating
bansa.

32.
Sa Luzon, ilan sa mga halimbawa nito ay ang Ibanag
ng Isabela at Cagayan, Ilocano ng llocos, Pampango
ng Pampanga, Pangasinan ng Pangasinan at Bicolano ng
Kabikulan. Sa Visayas ay mababanggit ang Aklanon ng
Aklan, Kiniray-a ng lloilo, Antique at Kanlurang Panay,
Capiznon ng Hilaga- Silangang Panay at ang Cebuano ng
Negros, Cebu, Bohol at iba pa. Samantala, ilan sa mga
dayalek sa Mindanao ay ang Surigaonon ng Surigao,
Tausug ng Jolo at Sulu, Chavacano ng Zamboanga,
Davaoeño ng Davao at T'boli ng Cotabato.

33.
• Sosyolek naman ang tawag sa barayting nabubuo batay
sa dimensyong sosyal. Tinatawag din itong sosyal na
barayti ng wika dahil nakabatay ito sa mga pangkat
panlipunan. Halimbawa nito ay ang wika ng mga
estudyante, wika ng matatanda, wika ng kababaihan,
wika ng mga preso, wika ng mga bakla at ng iba pang
pangkat. Makikilala ang iba't ibang barayti nito sa
pagkakaroon ng kakaibang rehistro na tangi sa
pangkat na gumagamit ng wika. Pansinin kung
paanong inilalantad ng rehistro ng mga sumusunod na
pahayag ang pinagmulan ng mga ito.

34.
• 1. Wiz ko feel ang mga hombre ditech, day!
• 2. Wow pare, ang tindi ng tama ko! Heaven!
• 3. Kosa, pupuga na tayo manmaya.
• 4. Girl, bukas na lang tayo mag-lib. Mag-malling muna
tayo ngayon.
• 5. Pare, punta tayo mamaya sa Mega. Me jamming dun,
e.

35.
• Ngunit kahit pa ang mga pangkat ay may kanya-kanyang
barayti ng wikang ginagamit batay sa dimensyong
heograpikal at sosyal, indibiduwal pa rin ang paggamit ng
wika. Sa madaling sabi, kahit pa sosyal ang pangunalhing
tungkulin ng wika, ang indibiduwal na katangian ng bawat tao
ay nakaiimpluwensiya pa rin sa paggamit ng wilka. lto ang
nagpapaiba sa isang indibiduwal sa iba pang indibiduwal.
Bawat isa kasi ay may kani-kaniyang pardan ng
paggamit ng wika. Tinatawag itong idyolek. Pansinin kung
paano nagkakaiba-iba ang idyolek ng mga sumusunod na
brodkaster kahit pa silang lahat ay gunmagamit ng isang
wika, nabibilang sa isang laralngan at haniniranan marahil
lahat sa Metro Manila:

36.
• May iba pang barayti ng wika na tinatawag na pidgin at creole.
Ang pidgin ay tinatawag sa Ingles na nobody's native language.
Nagkakaroon nito kapag ang dalawang taal na tagapagsalita ng
dalawang magkaibang wika na walang komong wika ay
nagtatangkang magkaroon ng kumbersasyong makeshift. Madalas,
ang leksikon ng kanilang usapan ay hango sa isang wika at ang
estraktura naman ay mula sa isa pang wika. Madalas na
bunga ng kolonisasyon ang barayting ito ng wika. Pansinin ang
pananagalog ng mga lntsik sa Binondo. Ang salitang gamit nila ay
Tagalog ngunit ang estraktlrd ng Kalnilang pan8ungusap ay hango
sa kanilang unang wika. Ganito ang madalaS na marrinig sa kanila:
Suki, ikaw bili tinda mura.

37.
• Ang creole naman ay isang WIka na unang naging pidgin
at kalaunan ay naging likas na wika {natiVIZed).
Nagkaroon nito sapagkat may komunidad ng mga
tagapagsalita ang nag-angkin dito bilang kanilang unang
wika. Pinakamahusay na halimbawa nito ang
Chavacano na hindl masasabing purong Kastila dahil sa
impluwensiya ng ating katutubong wIka sa estraktura nito.

38.
Register/Baryasyon ng Wika
• Sa sosyolinggwistika, ito ay salita para sa pagkakaiba-
iba ng porma ng wika.
• Nakabatay ang pagkakaroon ng barayti/baryasyon sa
paniniwalang may pagka-heterogenous ang wika
(Saussure, 1916)
• Kadalasan ding ginagamit ng mga linggwista ang
barayti/baryasyon ng wika para sa pagkakategorya ng
wikang mula sa iisang sanga.
• Nahahati sa ilang dimensyon ang baryabilidad ng wika:

39.
• a. Heyograpikal - Pagbabago ng wika sa lugar (llokano
sa La Union, Pangasinan, llocos, sa ilang bahagi ng
Baguio). Dagdag pa rito ang dayalekto bilang barayti
ng wika bunga ng lokasyon o heyograpiya, halimbawa
ay Tagalog-Bulacan sa Tagalog-Maynila.

40.
• b. Sosyal - Pagbabago ng wilka sa kahingian ng
sitwasyon at taong kasangkot. (kaswal sa kapamilya,
kaibigan o kakilala at pormal naman sa pagtitipon,
pagpupulong o kasiyahan). May pagkakataon ang isang
tao na gayahin at ibagay ang kanyang pananalita
sapagsasalita ng kanyang kausap upang higit niya
itong makapalagayang loob, at upang lalo siyang
maging kabilang sa grupo, tinatawag itong convergence
(Howard Giles, Communication Accommodation Theory
1982).

41.
• c. Okupasyunal- Pagbabago ng wika sa kahingian
ng propesyon o hanapbuhay. (Literatura, Korte,
Simbahan, Medisina). Pinayayaman ng propesyon ng
isang tao ang wikang gamit niya dahil naipapasok niya
rito ang teknikal na kaalaman ng kaniyang larangan.

42.
Rehistro ng Wika
 Natatanging wikang gamit sa tiyak na konteksto. Maaari
itong sitwasyunal, okupasyunal, at topikal.
1. Static Register - Bibihirang istilo ng wika dahil
piling sitwasyon lamang ang ginagamitan. (Panunumpa
sa Husgado, Mga Pagsasabatas, Pananalita ng mga
Magsisipagtapos, atbp.)
2. Formal Register- Ang wilkang ginagamit sa
ganitong sitwasyon ay isahang- daan na daluyan lamang
(one way) .Kadalasang impersonal. (Pagtatalumpati,
Homilya, Deklarasyon atbp.)

43.
3. Consultative Register- Wikang may pamantayan. Ang
mga gumagamit ng wikang nasa ganitong sitwasyon
katanggap-tanggap para sa magkabilang panig ng
estraktura ng komunikasyon (sa pag-uusap sa pagitan ng
doktor at pasyente, guro at mag-aaral, abogado at kliyente,
atbp.)

44.
4. Casual Register - Impormal na wika na
Kadalasang ginagamit sa malalapit na kakilala o
kaibigan. Ang pagbibiro at paglolokohan o paggamit ng mga
koda/ pananagisag ay normal. Ito ay wika ng isang pangkat,
kinakailangang kabilang ka sa grupo upang makakonekta
sa usapan.
5. Intimate Register -Pangpribadong pakikipag-usap. Ito
ay limitado lamang sa mga matatalik na kasama sa
bahayo espesyal na tao sa buhay. (Usapang mag-
asawa, magkasintahan, magkapatid, mag-ina o mag-ama,
atbp.)

45.
DITO NAGTATAPOS ANG ATING TALAKAYIN NAWAY
MARAMI KAYONG NATUTUNAN...
MARAMING SALAMAT SA PAKIKINIG AT PAGPALAIN
KAYO NG PANGINOON