1. Nga Fritz RADOVANI:
DANIEL GAZULLI – NJERIU I VLERAVE...
(1943 – 2012)
VDEKJA
S’ asht e vërtetë
që vdekja vjen vetëm një herë.
Sa herë ka trokitë ajo në derën time,
sa herë.
Dhe gjithnjë diçka merr,
aq sa,
kur të vijë për herë të fundit,
bosh do të jenë muret.
(Nga D. Gazulli, 1994)
Vdekjet e paprituna gjithmonë krijojnë një boshllek...jo vetem, nder familjarë, po
edhe nder miqë e dashamirë! Daniel Gazulli këte e ka lanë nder të gjithë!
Porsa, kishe perfundue një artikull per të madhin Lukë Kaçaj, dhe sapo e nisa në
adresen e Danielit në internet...erdhi një mesazh: “Njoftojnë nga Italia se sot ka vdekë
nga një infarkt Daniel Gazulli...”! Ishte ora 12.20’ e mesnatës, pra, me oren e Melbourne,
kishe hy tek data 13 Nandor 2012... Tue mos dashtë me e besue, e mbylla internetin!

2. Heret në mengjes, u donte me u besue disa njoftimeve...Edhe pse, të pasigurta!
Ishte mengjes i dates 12 Nandor 2012, kur gjeta një “artikull” (per një person që e
dijshe se Danieli e njeh...) dhe, i bana një mesazh: “Daniel, kam frikë se do të kenë dalë
nga mendja...këto ditë. Po të dergoj këte artikull...” dhe i dergova artikullin...
Në mesazh që Danieli më pergjegji po me datën 12 Nandor 2012, më shkruente:
“Mos na hap barkun me té, se na u ba si Esat pasha! ...(ata) idiota!” Ishte disi i veçantë,
dhe pikrisht, humori i atij mesazhi nuk “më lejonte” me pranue vdekjen e Tij...mbas
mesnatës së asaj ditë. Biseda e fundit telefonike me Té, vazhdon me kenë pa u “fshijë”!
Edhe sot mbas një viti, vazhdoj me e kujtue e mendoj; “mos jam i gabuem”!..
Korispondenca me Danielin, bisedat telefonike dhe shkëmbimet e mendimeve me
Té, ndoshta, më bane me mendue se jemi afer, jo vetem me moshë, po edhe me shumë e
shumë pikpamje të perbashkëta që na bashkonin në piken e mirëkuptimit.
Shpeshë, më shkruente: “Edhe pse e dij se nuk do të jesh plotësisht dakort me
mue, si edhe herë të tjera, unë do të shpreh mendimin tim..!” Gjithmonë këte thanje e
kam kuptue si hapje zemret dhe sinqeritet të Tij! Këta dy veti në një komunikim të
vazhdueshem në mardhanjet tona, unë i vlersoj si një nga visaret ma të çmueshme
ndermjet shokësh dhe miqësh. Ishte Ai i pari që mi tha këto fjalë, të cilat hapën perden që
mund të na ndante si pasojë e distancës së largët, ose edhe e ndonjë keqkuptimi që
lëshon metastaza nder të tilla raste. Në shkembimet e para të mesazheve mërrijta me
kuptue mikun e vertetë dhe dashamirësin e persosun, me virtyte të brumosuna nga
edukata e Tij familjare dhe kultura e trashigueme nder Troje të Fisit.
Virtyti i tolerancës tek Danieli, shpesh i shkapërcente caqet e durimit, aqsa i
thojshe: “E dij se nga kjo veti, tek Ti Daniel, perfitojnë...po, unë, nuk mund ta pranoj...”
Jo, ma larg se të nesermen, më pergëzonte per qendresen time, dhe shtonte me humor:
“T’ a kam lakmi, po nuk mund të imitoj në këte kambngulje...” Gjithshka mbyllej me
lëshime dhe dëshirë mirkuptime me të gjithë! Sigurisht, kjo nuk ishte nga mungesa e
guximit të Tij, po nga një rrugë që e kerkonte nder rrethanat e krijueme nder Shqiptarë.
Po të analizojmë krijmtarinë e Tij letrare, aty gjejmë shperthimin e Shpirtit të një
Shqiptari të plagosun nga plagët e pasherueshme të shoqnisë sonë të bastardhueme, që
prej sa kohe, nuk po gjenë as rrugdaleje dhe as sherim. Këshillon si Prind i mirë, dhe
kritikon si Mësues dashamirës, që sheh një shoqni të molisun nder vese e lakmi...
Thesari kulturor i Tij në fushen e Gjuhës Shqipe, dhe perkushtimi i Tij në një nga
labirintet e rrezikshme ku asht ngujue “Gjuha Letrare Shqipe”, tue mos tolerue asnjë
diskutim per zhvillim dhe perparim të saj, ishte “kështjella” ku ishte Flamurtarë dhe një
nga studjuesit ma të perkushtuem per atë çeshtje, perderisa me një kryeultësi modeste
dhe pa asnjë zhurmë provokuese më tregoi, se kishte perfundue “Kodifikimin e Gjuhës
Gegënishte” dhe, se materialin e kishte të gatëshem per diskutim dhe botim...
Dashje e padashje u detyrova me i hjellë një veshtrim rrugës së vështirë dhe plot
me gremina të Gazullorëve, që nder shekuj punuen dhe gjithë kapitalin e vet kulturorë ua
lanë Shqiptarëve, të cilët, vetem i mbyten dhe i zhduken nder prroska bashkë me të gjitha
Ata vepra madhshtore e kulturore që u munduen me i dhurue Atdheut të vet.
Danieli ishte i fundit që njoha unë, por jo rranja e fundit e Gazullorëve, prej kah
me dashuni e padurim pres bulimin e një Pinjolli të Rinj, ashtu si ishte edhe Danieli,...
aso kohe kur e njoha unë, siç thohej dikur... në Shkoder: “Pa i ra brisk fëtyrës”..!
Daniel Gazulli ishte njeriu i vityteve dhe i letrave, ku edhe do të fitojë njëditë!
Shpirti i Tij gjithshka e vishte me dashuninë vllaznore dhe të pakufishme, që rritej
e rritej në kenjen e Tij... deri në Pafundësi!..
E sot, edhe unë, thërras derisa zani im të shkojë pranë Tij...
Po, po, në Pafundësi,.. ku jam i sigurtë... se prehet i qetë!
Melbourne, Nandor 2013