Prezentacja "Mindfulness w Polsce" ze spotkania z Anną Gubernat, w dniu 18.10.2014 r., na Uniwerytecie SWPS, w Warszawie - w ramach spotkań organizowanych przez Koło Naukowe Mindfulness, Uniwerytet SWPS.
Biogram:
ANNA GUBERNAT - studentka Psychologii na Uniwersytetcie SWPS, w Warszawie. Prezes Polskiego Towarzystwa Mindfulness. Pomysłodawczyni, założycielka, przewodnicząca Koła Naukowego Mindfulness. Inicjatorka rozszerzenia działalności Koła na pozostałe Wydziały Zamiejscowe Uniwersytetu SWPS. Marzy o upowszechnieniu i zwiększeniu dostępności Mindfulness w Polsce, stara się realizować owo marzenie poprzez pracę własną.
W trakcie szkoleń nauczycielskich Mindfulness, certyfikowanych przez:
1. The Institute for Mindfulness-Based Approaches - IMA (Niemcy)
2. Mindfulness Association (UK) i Uniwerytetu w Aberdeen (UK)
Członek Polskiego Towarzystwa Mindfulness i Mindfulness Association (UK).
Uczyła / uczy się Mindfulness od: Christopher Willard, Julia E. Wahl, Rob Nairn, Anna Zubrzycki, Annick Nevejan, Angie Ball, Małgorzatq Jakubczak, Katharina Meinhard, Johann Tinge, Petra Meibert, Ivan Milton i każdego spotkanego człowieka; wszystkim jest bardzo wdzięczna za bezcenne lekcje.
Uczestniczyła w spotkaniach z: Paul Foulton, Maria van Balen, Lote Heijke, Martin Stepek.
Praktykuje uważność w szkole buddyzmu tybetańskiego od maja 1995 roku.
W Mindfulness szczególnie interesuje się obszarami zastosowań w pracy z dziećmi i młodzieżą, osobami terminalnie chorymi i ich rodzinami, z ludźmi narażonymi na stres i wypalenie zawodowe, z osobami, które chcą pracować nad poprawą jakości swojego życia.
1. UKŁAD TYTUŁ
Podtytuł"Mindfulness w Polsce"
Fundacje, stowarzyszenia , jednostki certyfikujące nauczycieli, obszary działania, badania,
porównanie do sytuacji za granicą, możliwości współpracy z Kołem Naukowym Mindfulness.
Grafika ze strony http://de.wikipedia.org/wiki/Datei:Poland_in_the_European_Union_on_the_globe_(Europe_centered).svg
2. WPROWADZENIE
Na każdej ze stron, znajdują się podlinkowane teksty lub linki. Są w kolorze zielonym i
kliknięcie ich powoduje otworzenie się nowej karty - do której tekst / link linkuje.
Przykład: Koło Naukowe Mindfulness kliknięcie spowoduje otworzenie w nowej
karcie fanpage KN Mindfulness, na Facebooku.
Jeśli pominęłam jakieś istotne wydarzenia, naukowców badających mindfulness lub
inne szczegóły dotyczące Mindfulness w Polsce – będę wdzięczna za informację;
e-mail: a.gubernat@mindfulnesskursy.pl . Dodam, że nie udzielam informacji o
kursach, szkoleniach, certyfikacji – podałam linki, gdzie można uzyskać wymienione
informacje.
Życzę Państwu interesującej lektury
Anna Gubernat
3. MINDFULNESS – co to jest? cz. 1
„Mindfulness, jest czasem tłumaczony w języku polskim, jako uważność,
uważna obecność lub też pełnia obecności. Ze względu jednak na
brak zadowalającego przekładu, który by uwzględniał w pełni
znaczenie tego terminu, zachowujemy oryginalny termin.
Najczęściej cytowana definicja mindfulness określa go, jako szczególny
rodzaj uwagi: świadomej, nieosądzającej i skierowanej na bieżącą
chwilę (Jon Kabat-Zinn, 1990), odnosi się tym samym do doświadczenia
świata, które znajduje się poza naszymi oczekiwaniami i jest rodzajem
doświadczania rzeczy „takimi, jakimi są” (Ray, 2002)
Termin mindfulness odnosi się zarówno do praktyki jak i podejścia, które
polega na byciu całkowicie obecnym wobec doświadczenia
płynącego zarówno z zewnątrz (inni ludzie) jak z wewnątrz (własne
myśli, uczucia, wrażenia) w każdej chwili. Nie chodzi o umiejętność
skoncentrowania się na danym obiekcie, odczuciu, człowieku. Chodzi
o jakość bycia wobec każdego pojawiającego się zjawiska
(niezależnie od tego, czym to zjawisko jest). Formalna
praktyka mindfulness (czyli medytacja) nie może być oddzielna od
praktyki w życiu codziennym (od życia). Jak wielu nauczycieli
buddyjskich i trenerów mindfulness podkreśla, że najważniejsze to to, co
dzieje się pomiędzy sesjami (czyli formalną praktyką medytacyjną).
W ramach treningu mindfulness pracujemy z ciałem, emocjami oraz
myślami. Mindfulness to podejście i techniki rozwijające umiejętności
świadomości naszego ciała, treści pojawiających się w świadomości.
Najbardziej znanym treningiem opartym na mindfulness jest Trening
Redukcji Stresu oparty na Uważności (ang. Mindfulness Based Stress
Reduction) stworzony przez profesora Jona Kabata-Zinna z Uniwersytetu
Massachusetts, wydziału Medycznego. Podejście i techniki mindfulness
wywodzą się z tradycji buddyjskiej, można się jednak z nimi również
spotkać w innych tradycjach (czego przykładem jest mnich
benedyktyński Willigis Jaeger czy też ksiądz Thomas Keating). Jednym z
założeń treningu mindfulness jest zaakceptowanie myśli i uczuć, które
nam się pojawiają – bez oceniania ich i walki lub/i przyciągania ich.
Celem treningu nie jest osiągnięcie relaksacji albo poczucia szczęścia,
ale raczej „wolności od tendencji do bycia wciąganym w
automatyczne reakcje na myśli, uczucia i wydarzenia” (Segal et al.,
2002). Medytacja pomaga nam oduczyć się starych
(niefunkcjonalnych) schematów funkcjonowania naszego umysłu.
Trening uważności nie jest ani formą psychoterapii ani też treningiem
relaksacyjnym – chociaż oczywiście może po części spełniać obie te
funkcje.
Źródło:http://www.mindinstitute.com.pl/index.php/pl/mindfulness-i-compassion/144-mindfulness-definicja-i-proba-
okreslenia
M I N D F U L N E S S (Mindfulness-Based…) to w pełni świecka metoda, z której można korzystać bez względu na religię i przekonania.
4. MINDFULNESS – co to jest? cz. 2
Uważność rozumiana jest również jako „samoregulacja uwagi tak,
żeby była skupiona na bezpośrednim doświadczeniu, tym samym
pozwalając na zwiększone rozpoznanie umysłowych wydarzeń w
momencie bieżącym” (Bishop et al., 2004) czy też „intencjonalny
proces obserwowania, opisywania i uczestniczenia w
rzeczywistości bez osądzania, w chwili i z efektywnością”
(Dimidjian, Linehan, 2003).
Z kolei Esptein (2007) określa uważność jako „pozwolenie na
doświadczanie każdego momentu w całości, jest ona
syntetyczna, ponieważ wiąże świadomość (awareness) z
obiektem, ani go nie odrzucając, ani też do niego nie lgnąć,
niezależnie od tego, co pojawia się w umyśle”. Jak pisze
Jankowski (2006), „istotą uważności jest świadomość danego
zdarzenia, a nie jego poznawcze przepracowywanie” (to ostatnie
mogłoby być odniesione do pojęcia refleksyjności Langer)[i].
Jak piszą Segal, Williams i Teasdale (2002), „w praktyce
uważności, przedmiot skupienia uwagi danej osoby jest otwarty
na przyjęcie wszystkiego, co wkracza w doświadczenie,
jednocześnie obecna jest postawa zaciekawienia, pozwalająca
danej osobie badać to, co się pojawia, bez wpadania w
automatyczne osądy i reagowanie”[ii]. Umiejętność bycia
uważnym pozwala zatem na oderwanie się od nawykowego
sposobu reagowania na dane bodźce (wewnętrzne i
zewnętrzne). Jest to szczególnie ważne w momencie pojawiania
się bodźców uznanych za negatywne[iii].
Według Walsh’a (2005) uważność wiąże się m.in. również z takimi
cechami, jak z silniejszym „ja obserwującym” (ang. observing
self)[iv], postrzeganiem myśli jako „zwykłe myślenie” bez
karmienia lub zwalczania ich, uświadomieniem sobie faktu
tymczasowej natury wrażeń, myśli i uczuć czy umiejętnością
desensytyzacji na negatywne myśli i uczucia, które spontanicznie
pojawiają się. Tym samym osoba praktykująca uważność lub
naturalnie posiadająca umiejętność uważności mniej identyfikuje
się z treścią świadomości (Walsh, 2005). Walsh (2005) porównuje tę
umiejętność do „obserwowania strumienia świadomości, a nie
pływania w nim i bycia miotanym przez jej wiry i strumienie”.
[i] Nie należy mylić uważności (mindfulness) z refleksyjnością (ang. również mindfulness), pojęciem
wprowadzonym przez Ellen Langer (1989). Langer odcina się od wschodniego
rozumienia mindfulness (Langer, 1989) i definiuje mindfulness jako „elastyczny stan umysłu, w którym to
stanie jesteśmy aktywnie zaangażowani w teraźniejszość, zauważając nowe rzeczy i będąc wrażliwi na
kontekst” (Langer, 2000, tłum. własne). Odróżnia ten stan od bezrefleksyjności (ang. mindlesness), kiedy
to „zachowujemy się zgodnie z wzorem naszego zachowania uformułowanego w przeszłości...” i
kiedy „jesteśmy zamknięci w pojedynczej, ograniczonej perspektywie i nieświadomi alternatywnych
sposobów myślenia” (Langer, 1989, tłum. własne).
[ii] Chodzi wręcz o „zatrzymanie pewnych procesów poznawczych takich, jak interpretowanie,
ocenianie, porównywanie czy też analizowanie doświadczeń” (Jankowski, 2006).
[iii] Bodhipaksa (2003) odnosi się do uważności jako czterostopniowego procesu: (1) Zauważania
przerwy pomiędzy bodźcem a odpowiedzią na niego, (2) widzenia, że jest wybór podczas tej przerwy,
(3) widzenia, że nasz wybór będzie miał wpływ na reakcję, (4) świadomości, że możemy wybierać tylko
wtedy, gdy posiadamy awareness.
[iv] Czy w terminach terapii poznawczo-behawioralnej odśrodkowywaniem (ang. decentreing) (Segal,
Williams, Teasdale, 2002) lub dystansowaniem się (ang. distancing).”
Źródło: http://www.mindinstitute.com.pl/index.php/pl/mindfulness-i-compassion/144-mindfulness-
definicja-i-proba-okreslenia
M I N D F U L N E S S (Mindfulness-Based…) to w pełni świecka metoda, z której można korzystać bez względu na religię i przekonania.
5. 35 ROCZNICA ROZPOCZĘCIA PIERWSZEGO TRENINGU MBSR
Print screen ze strony: http://www.umassmed.edu/cfm/ Print screen ze strony: http://www.umassmed.edu/cfm/community/open-house--
anniversary-celebration/
6. • 1971 – MIT, doktorat, biologia molekularna.
• Buddyjscy nauczyciele: Philip Kapleau, Thich Nhat Hanh,
Seung Sahn.
• 1979 – założył Klinikę Redukcji Stresu na Uniwersytecie
Massachusetts Medical School, powstał Program Redukcji
Stresu i Relaksacji the Stress Reduction Clinic at the
University of Massachusetts Medical School, the Stress
Reduction and Relaxation Program.
• Stres Reduction and Relaxation Program – próba adaptacji
buddyjskich nauk. Program zmieniał strukturę i nazwę –
ostatecznie powstał MBSR. Kabat-Zinn usunął z programu
wszelkie połączenia mindfulness z buddyzmem, osadzając
MBSR w ściśle naukowym kontekście, w pełni świeckiej
postaci.
• 1993 – Bill Moyers, film dokumentalny serii „Healing and the
Mind”, „Healing from within”
• 1995 - założył Center for Mindfulness in Medicine, Health
Care, and Society at the University of Massachusetts
Medical School. Dyrektorem CFM od 2000 r. jest Saki
Santorelli.
JON KABAT-ZINN
Zdjęcie pochodzi ze strony:
http://www.spiritualityandpractice.com/teachers/teachers.php?id=277
7. JON KABAT-ZINN – CENTER for MINDFULNESS
Zdjęcie pochodzi ze strony:
http://www.mindful.org/sites/default/files/miscellaneous/Mindful_Freemium_TIME.pdf
20.000
Ponad 20.000 absolwentów
kursu MBSR w UMass Stress
Reduction Clinic i
niezewidencjonowana liczba
innych absolwentów.
Źródło: Center for Mindfulness
549
Liczba opublikowanych badań
naukowych z obszaru
Mindfulness w 2013. w 1980
ta liczba wynosiła 0.
Źródło: mindfulexperience.org
80+
Ponad 80 korporacji,
przedsiębiorstw, instytucji na
świecie zorganizowało treningi
Mindfulness-Based dostępne
dla ich pracowników.
Źródło: Mindful staff
12.000
The Oasis Institute zoferował
ponad 12.000 profesjonalistom
na świecie szkolenie
nauczycielskie.
740+
Ponad 740 akademickich
centrów medycznych, klinik,
szpitali, innych programów
oferuje na świecie MBSR.
Źródło: Center for Mindfulness
18.000
Mindful Schools – wiodący
program korzystający z
Mindfulness dla nauczycieli i i
uczniów w USA – był wdrożony
dla ponad 18.000 uczniów w 53
szkołach od 2007 r.
Źródło: Mindful Schools
Infografiki i dane ze strony: http://www.mindful.org/sites/default/files/miscellaneous/Mindful_Freemium_TIME.pdf
8. POLSKA – wydarzenia związane z MINDFULNESS
Print screen: http://www.buddhisminpsychology.com/pl/
• 6-21.09.2008 – Mindfulness Practice in
Psychoterapy, Ivan Milton, szkolenie modułowe,
Uniwersytet Warszawski, Warszawa
• 08.2008 – powstaje Polskie Towarzystwo
Mindfulness
• 26-28.11.2008 – I Konferencja Praktyczne
Zastosowanie Buddyzmu w Zachodniej
Psychologii. Mindfulness: Praktyka i Teoria
Mindfulness, SWPS, Warszawa
• 22-24.06.2009 – wykłady i warsztaty – szczegóły,
Jon & Myla Kabat-Zinn, Polskie Towarzystwo
Mindfulness, SWPS, Polskie Towarzystwo
Psychiatryczne, Warszawa
• 13-14.09.2010 - Psychoterapia w odniesieniu do
• zagadnień neuropsychologicznych: spojrzenie
od strony umysłu i Populacje szczególne oraz
podejście od strony umysłu, Albert Aniskiewicz,
warsztaty, The Mind Institute (Science and
Emotions are One), Warszawa
• 17-18.11.2010 - Zmień nastawienie swojego
mózgu na pozytywne, Rick Hanson, wykład i
warsztat, Polskie Towarzystwo Mindfulness, The
Mind Institute (Science and Emotions are One),
Warszawa
• 26-27.03.2011 – Superwizja dotycząca pracy w
modalności mindfulness, MBSR oraz MBCT,
Antonia Sumbundu, Polskie Towarzystwo
Mindfulness, The Mind Institute (Science and
Emotions are One), Warszawa
9. POLSKA – wydarzenia związane z MINDFULNESS
Print screen: http://www.buddhisminpsychology.com/pl/
• 20-21.05.2011 – WSPÓŁCZUCIE WOBEC SIEBIE
SAMEGO. Serce uważności, Christopher K.
Germer, wykład i warsztat, The Mind Institute
(Science and Emotions are One), Warszawa
• 14-15.06.2013 – Terapia Akceptacji i
Zaangażowania (ACT), Kelly Wilson, warsztat,
The Mind Institute (Science and Emotions are
One), Warszawa
• 28-29.09.2013 – Uważność (mindfulness) w pracy
z dziećmi i młodzieżą, Christopher Willard,
warsztat, The Mind Institute (Science and
Emotions are One), Warszawa
• 15-16.10.2013 – Neuroplasticity and mindfulness:
Invitations, challenges and implications, Paul
Fulton, wykład i warsztat, Fundacja Polski Instytut
• Mindfulness POLIM, Akademia Mindfulness,
Psyche.Books&Cafe, Warszawa
• 07-08.03.2014 – Mindfulness a choroby
onkologiczne, Maria van Balen, wykład i
warsztat, Fundacja Polski Instytut Mindfulness
POLIM, Warszawa
• 13.09.2014 – Wprowadzenie do Współczucia
(Compassion) w psychologii i psychoterapii,
Wendy Wood & Julia E. Wahl, warsztat, The Mind
Institute (Science and Emotions are One),
Warszawa
• 18-19.10.2014 – Integrating Lovingkindness into
our meditation practice, our work, and our lives,
Paul Fulton, warsztat, Fundacja Polski Instytut
Mindfulness POLIM, Warszawa
12. David S. Black, PhD, MPH,
Department of Preventive
Medicine,
Norris Comprehensive Cancer
Center,
Keck School of Medicine,
University of Southern California,
2001 North Soto Street,
Suite 302D, MC 9239,
Los Angeles, CA 90032
Web site: https://goamra.org/
E-mail: davidbla@usc.edu
BADANIA https://goamra.org/
The American Mindfulness Research Association (AMRA) zostało
założone w 2013 r. i powstało na bazie Mindfulness Research Guide
(MRG, 2009). Jest źródłem publikacji elektronicznych i baz danych,
które dostarcza informacji naukowcom, lekarzom, psychologom i
opinii publicznej na temat:
1. Badań naukowych nad uważnością, w tym:
• Baz danych publikacji naukowych
• Narzędzi psychometrycznych stosowanych do pomiaru uważności
• Baza dowodowa dla zastosowań Mindfulness
• Listę ośrodków prowadzących badania nad Mindfulness
2. Najnowszych osiągnięć w dziedzinie badań naukowych i praktyki
Mindfulness, zawartych w biuletynie Mindfulness Research Monthly
(miesięcznik), który ukazuje się od 2010 i ma ponad 9 000
subskrybentów.
Print screens: https://goamra.org/
13. Mindfulnet.org to niezależna strona internetowa zajmującą
się promowaniem Mindfulness poprzez dostarczanie
użytkownikom informacji, potrzebnych do podejmowania
świadomych, racjonalnych decyzji. Mindfulnet ma na celu
zapewnienie dostępności informacji dla nowicjuszy,
praktyków, nauczycieli i naukowców zajmujących się
Mindfulness.
Twórcą witryny jest Juliet Adams, specjalista ds. nauki o
znaczeniu strategicznym. Wizją założycieli Mindfulnet jest
dostarczenie użytkownikom witryny wszystkiego co
potrzebują wiedzieć o Mindfulness, na jednej stronie
internetowej.
BADANIA http://www.mindfulnet.org/
Print screens: http://www.mindfulnet.org/
14. BADANIA http://www.mindful.org/
Print screens: http://www.mindful.org/
MINDFUL MAGAZINE
amerykański
dwumiesięcznik,
ukazujący się od
lutego 2013 r.
W sposób „popularny”
omawia różnorodność
obszarów zastosowań
Mindfulness.
Porusza tematy:
• bieżących badań,
• obszarów
zastosowań
• kierunków rozwoju
• Informacyjne –
dotyczące
wydarzeń.
Polecam wersję
elektroniczną
prenumeraty (6
numerów $ 24.00),
dostępną:
http://bit.ly/1zfvHJI
15. BADANIA http://www.ipri.pl/
ks. dr Stanisław Radoń
jest pomysłodawcą i
twórcą strony Instytutu
Psychoterapii i
Rozwoju Integralnego.
Szersze omówienie na
następnych stronach.
Kontakt:
email: biuro@ipri.pl
Jedyna polskojęzyczna strona omawiająca temat Mindfulness z
naukowej perspektywy. Ks. dr Stanisław Radoń jest także jednym
z bardziej aktywnych naukowców w Polsce, w którego obszarze
zainteresowań naukowych pozostaje Mindfulness.
16. BADANIA – DR N. MED. PAWEŁ HOLAS
Zdjęcie: https://www.facebook.com/events/309204202554009/
Print screen: http://www.researchgate.net/profile/Pawel_Holas KONTAKT: pawel.holas@gmail.com
dr n. med. Paweł Holas - Autor i współautor szeregu publikacji oraz wystąpień kongresowych związanych z uważnością, w
tym:
• Holas, P., Żurawski, L (2014). Neural correlates of compassion attitude toward self and other people faces in social anxiety disorder,
preliminary report. Mind and Life European Summer Research Institute (ESRI), Chiemsee, Germany, August 23 – 29, 2014
• Jankowski, T., Holas, P. (2014). Metacognitive model of mindfulness. Consciousness and Cognition. 48, pp 64-80
• Krejtz, I., Nezlek, J., Michnicka, A., Holas, P., Rusanowska, M. (2014). Counting one's blessings can reduce the impact of daily stress. Journal of
Happiness Studies. DOI 10.1007/s10902-014-9578-4
• Holas, P., Jankowski, T. (2013). A cognitive perspective on mindfulness. International Journal of Psychology. 48, 3, pp. 232-244
• Jankowski, T, Holas, P (under review). Impact of brief mindfulness meditation on switching attention. Cognition and Emotion
• Holas, P., Brazier, C. (2012). Buddyzm i Psychoterapia. W L. Grzesiuk, Suszek, H. (red.) Psychoterapia. Pogranicza. Podręcznik Akademicki. pp.
347-369, Wydawnictwo Eneteia.
• Jankowski, T., Holas, P., Krawczyk, K. (2010). Trzecia fala terapii poznawczo-behawioralnej. W L. Grzesiuk, Suszek, H. (red.). Psychoterapia.
Pogranicza. pp. 130-155.
• Jankowski, T., Holas, P. Poznawcze mechanizmy uważności i jej zastosowanie w psychoterapii. Studia Psychologiczne, t. 47 (2009), z. 4, s.59–
79
• Holas, P. (2013). Mindfulness and compassion based cognitive therapy for social phobia. Preliminary Report. The World Congress of
Behavioural and Cognitive Therapies (WCBCT), Lima, Peru, July 22-25, 2013
• Holas, P. Psychoterapie oparte na uważności (mindfulness). Mechanizmy działania, skuteczność i neuroobrazowanie. Konferencja 3 Sekcji
Psychoterapii :„Czy psychoterapia zmienia mózg? Znaczenie dla praktyki psychoterapii”, Kraków, 21-23.10.2011 WIĘCEJ…
17. BADANIA – ks. dr STANISŁAW RADOŃ
Zdjęcie: https://www.facebook.com/events/309204202554009/
Print screen: http://www.researchgate.net/profile/Stanislaw_Radon KONTAKT: biuro@ipri.pl
ks. dr Stanisław Radoń - Od wielu lat zajmuje się zagadnieniem medytacji i doświadczeń mistycznych a
w szczególności uważności. Brał udział w wielu konferencjach międzynarodowych, w których poruszał te
zagadnienia.
Prowadzi badania walidacyjne dotyczące adaptacji kwestionariuszy do pomiaru uważności: Frajburski Inwentarz
Uważności (Freiburg Mindfulness Inventory – FMI - Buchheld, Grossman, Wallach, 2001), Inwentarz do Pomiaru
Umiejętności Uważności (Kentucky Inventory of Mindfulness Skills – KIMS - Baer, Smith, Allen, 2004), Kwestionariusz
Uważności (Mindfulness Questionnaire - MQ - Chadwick, Hember, Mead, Lilley, Dagnan, 2005), Skala Świadomej
Uważności (Mindfull Attention Awerness Scale – MAAS - Brown, Ryan, 2003), Pięciowymiarowy Kwestionariusz
Uważności (Five Facet Mindfulness Questionnaire – FFMQ - Baer, Smith, Hopkins, Krietemeyer , Toney, 2006),
Poznawcza i Emocjonalna Skala Uważności (Cognitive and Affective Mindfulness Scale – CAMS - Feldman, Hayes,
Kumar, Greeson, 2007; Feldman, Hayes, 2003).
Jest autorem pierwszej polskiej książki o uważności: Uwarunkowania, typologia, struktura, dynamika, funkcje i
efektywność uważności oraz jej ocena teologiczna, która obecnie jest recenzowana przez badaczy i naukowców.
WIĘCEJ…
18. BADANIA – dr TOMASZ JANKOWSKI
Zdjęcie: https://www.facebook.com/events/543386412423699/
Print screen: http://www.researchgate.net/profile/Tomasz_Jankowski KONTAKT: tojankowski@kul.lublin.pl
dr Tomasz Jankowski - Jego główne zainteresowania skupiają się wokół zagadnień uważności,
samoświadomości, metapoznania oraz ich wpływu na poznawcze i emocjonalne funkcjonowanie człowieka.
Inne zainteresowania obejmują problematykę samowiedzy i procesy samoregulacyjne z nią związane. Uczestniczy w
międzynarodowych badaniach nad orientacją pozytywną, prowadzonych pod kierunkiem prof. P. Olesia oraz prof. G. V.
Caprary z Sapienza Università di Roma.
Od wielu lat prowadzi szkolenia z zakresu radzenia sobie ze stresem oraz komunikacji interpersonalnej. Zajmuje się również
terapią osób uzależnionych oraz członków ich rodzin. WIĘCEJ…
Autor i współautor szeregu publikacji związanych z uważnością, w tym:
• Jankowski, T., Holas, P. (2014). Metacognitive model of mindfulness. Consciousness and Cognition. 48, pp 64-80
• Holas, P., Jankowski, T. (2013). A cognitive perspective on mindfulness. International Journal of Psychology. 48, 3, pp. 232-244
• Jankowski, T, Holas, P (under review). Impact of brief mindfulness meditation on switching attention. Cognition and Emotion
• Jankowski, T., Holas, P., Krawczyk, K. (2010). Trzecia fala terapii poznawczo-behawioralnej. W L. Grzesiuk, Suszek, H. (red.).
Psychoterapia. Pogranicza. pp. 130-155.
• Jankowski, T., Holas, P. Poznawcze mechanizmy uważności i jej zastosowanie w psychoterapii. Studia Psychologiczne, t. 47
(2009), z. 4, s.59–79
20. MINDFULNESS – certyfikacja i organizacje
Edukacja
• Academy for Mindful Teaching (Holandia)
• Mindfulness in Schools Project .b [dot-be] (UK)
• AISCHU - Vera Kaltwasser (Niemcy)
• Mindful Schools (USA)
• MindUP Fundacja Goldie Hown (USA)
Mindfulness w pracy
• Corporate-Based Mindfulness Training (Dania)
• Institute for Mindful Leadership (USA)
• Michael Chaskalson (UK)
Uważne jedzenie
• Center for Mindful Eating (USA)
MBCL Mindfulness-Based Compassionate Living
• Frits Koster (Holandia)
MBLC Mindfulness Based Living Course
• Mindfulness Association (UK)
MBCT Ca Mindfulness-Based Cognitive Therapy for Cancer
• Bangor University (UK)
MBSR/MBCT
• MBSR-Verband Schweiz (Szwajcaria)
• Mindfulnesscenter AB (Szwecja)
• VMBN (Holandia)
• AIM-Associazione Italiana per la Mindfulness (Włochy)
• MBSR-MBCT Verband (Niemcy)
• The Institute for Mindfulness-Based Approaches- IMA (Niemcy)
• Mindfulnessforeningen Danmark (Dania)
• Moment (Belgia)
• MBSR-MBCT Österreich (Austria)
• European Associations of Mindfulness based Approaches
EAMBA (Niemcy)
• UK Network for Mindfulness-Based Teacher Training
Organisations (UK) tutaj jest wymienionych wiele instytucji,
szkolących w UK
• Oasis Institute (USA)
MBRP Mindfulness-Based Relapse Prevention
• Mindfulness-Based Relapse Prevention (USA)
Breathworks Mindfulness Based Pain and Illness
Management (MBPM)
• Breathworks (UK)
21. THE INSTITUTE FOR MINDFULNESS-BASED APPROACHES - IMA
Założycielką Institute for Mindfulness-Based Approaches
(IMA) jest dr Linda Lehrhaupt. IMA rozpoczęła swoją
działalność w 2001 r. w Niemczech, obecnie szkoli
przyszłych nauczycieli Mindfulness (MBSR/MBST/MBCL) w
6 krajach: Niemcy, Szwajcaria, Litwa, Norwegia, Irlandia,
Polska.
Dotychczas zakończyły się dwa szkolenia, prowadzone
przez IMA w Polsce, trzecie jest w toku. Bieżąca edycja
szkolenia trwa od maja’2014 do grudnia’2015. Szkolenie
składa się z siedmiu 4-dniowych (czwartek – niedziela)
spotkań w Warszawie lub bliskiej odległości od
Warszawy.
Certyfikaty IMA ważne są w całej Europie i w USA.
Wymagania od osób chcących uczestniczyć w
Szkoleniu Nauczycielskim MBSR:
• Wiek – minimum 30 lat
• Minimum 1,5 roku własnej praktyki medytacji, pod
kierunkiem uznanego nauczyciela (w dowolnej
tradycji medytacyjnej).
• Ukończony własny 8-tyg. kurs MBSR pod kierunkiem
certyfikowanego nauczyciela.
• Zawód, którego podmiotem działania jest człowiek
(medycyna, pedagogika, coaching, psychoterapia,
psychologia, fizykoterapia, praca z ciałem).
Zaliczenie kursu i przyznanie certyfikatu odbywa się na
podstawie:
• aktywnego uczestnictwa w zajęciach podczas
wszystkich zjazdów,
• przygotowania i samodzielnej realizacji 8 tyg.
kursu MBSR/MBCT,
• przedstawienia samodzielnie przygotowanych
materiałów dla kursantów,
• przedstawienia pisemnej pracy
podsumowującej realizację treningu MBSR/MBCT.
Koszt Szkolenia Nauczycielskiego MBSR (w obecnej
edycji osobno będzie organizowane i płatne, Szkolenie
Nauczycielskie MBCT dla osób posiadających
kwalifikacje do pracy klinicznej w dziedzinie chorób
psychicznych) dla trzeciej edycji, to 16.170 zł.
Organizatorem szkoleń IMA w Polsce jest Fundacja Polski
Instytut Mindfulness POLIM.
Kontakt z organizatorem: info@polim.pl
Źródła: http://www.polski-instytut-mindfulness.pl/ , http://bit.ly/1weX54Y ,
http://www.klinikastresu.com.pl/?page_id=30 , http://www.institute-for-mindfulness.eu/27.html .
22. MINDFULNESS ASSOCIATION
Kurs, jest częścią międzynarodowego programu
Mindfulness Association realizowanego między innymi
na Uniwersytecie Aberdeen w Szkocji.
Mindfulness Association oferuje ścieżkę edukacyjną,
którą rozpoczyna 8 miesięczne szkolenie uważności
(mindfulness), kontynuacją jest 8 miesięczne szkolenie
współczucia (compassion), a zakończeniem szkolenie z
wglądu (insight) i mądrości (wisdom). Każdy moduł
obejmuje 4 spotkania (2 dniowe, sob.-niedz.), w czasie 8
miesięcy.
W Mindfulness Association istnieją także szkolenia
dotyczące technik nauczania uważności dla tych, którzy
przeszli uprzednio przez roczną ścieżkę edukacyjną. Cały
przebieg szkolenia jest widoczny na infografice,
dostępnej pod adresem: http://bit.ly/1AN4xbg .
Mindfulness Association jest zafiliowaną i
rekomendowaną przez UK Network for Mindfulness-
Based Teacher Training Organisations jednostką
szkolącą nauczycieli.
Szczegółowe warunki i kryteria przystąpienia do kursu
nauczycielskiego znajdują się na stronie Mindfulness
Association.
Kontakt do organizatorów:
Anna Zubrzycki, mail: azubrzycka108@gmail.com
Magdalena Kłos: magdawroc@wp.pl - informacje
Anna Gubernat: a.gubernat@mindfulnesskursy.pl -
rejestracja, opłaty
Formularz rejestracyjny kursu zaczynającego się w maju
2015, w Warszawie jest dostępny pod adresem:
http://bit.ly/1DRPvlB
Więcej:
https://www.facebook.com/MindfulnessAssociationPolska
Źródła: http://www.mindfulnessassociation.org/AboutTeacherTraining.aspx ,
http://www.awf.wroc.pl/files_mce/aktualnosci/2014/01/Mindulness/mindulness_plakat_pl.pdf ,
http://www.awf.wroc.pl/files_mce/aktualnosci/2014/01/Mindulness/mindfulness._ulotka_pl.pdf .
Zdjęcie: http://on.fb.me/1wf1p4k
23. BREATHWORKS Mindfulness-Based Pain And Illness Management (MBPM)
Breathworks
Inicjatorką i główną założycielką Breathworks jest
Vidyamala Burch, której własne doświadczenie życia z
bólem i chorobą stało się inspiracją i początkiem dla
działającej na całym świecie organizacji.
Oryginalnie opracowana przez Vidyamalę
metoda MBPM okazała się równie skuteczna zarówno
w ciężkich chorobach, walce z uzależnieniami jak i
codziennym pełnym napięcia i stresu życiu.
Breathworks oferuje pakiet narzędzi do tego, żeby żyć
w pełni szczęśliwie i rozwijać swój własny potencjał bez
względu na okoliczności i stan zdrowia.
Obecnie metoda Breathworks pomaga ludziom w
krajach takich jak Szwecja, Brazylia, Irlandia, Niemcy,
Portugalia, Belgia, Holandia, Turcja, Hiszpania, Australia
i w Polsce. W coraz większej ilości krajów staje się
oficjalnie uznawana przez państwową opiekę
zdrowotną. Siedziba znajduje się w Manchester (UK).
Przed przystąpieniem do kursu jest wymagane
uczestniczenie w 8-tygodniowym kursie „Mindfulness
dla zdrowia” / „Mindfulness dla stresu” albo w
analogicznych kursach wyjazdowych. Ponadto
oczekuje się, że osoby starające się o udział w kursie
będą praktykować regularnie przynajmniej rok przed
rozpoczęciem kursu. Po ukończeniu kursu jest
wymagane samodzielne przeprowadzenie 8-
tygodniowego kursu pod nadzorem superwizora z
Breathworks. Na dzień dzisiejszy całkowita cena
wszystkich szkoleń włącznie z superwizją, to ponad 3 tys.
GBP.
Więcej informacji o treningu tutaj…
Kontakt: info@breathworks.co.uk
Źródła: http://oddycham.pl/ i http://www.breathworks-mindfulness.org.uk/
Zdjęcie: http://www.breathworks-mindfulness.org.uk/
24. OASIS INSTITUTE Mindfulnes-Based Professional Education and Training
Print screens: http://www.umassmed.edu/cfm/Training/Training-Pathways/
Florence Meleo-Meyer – Dyrektor, Oasis Institute for Mindfulness-based Professional Education and
Training, kontakt: florence.meyer@umassmed.edu
Więcej informacji: tutaj i tutaj
25. NAUCZYCIELE MINDFULNESS W POLSCE
LEGENDA:
Certyfikowani nauczyciele MBSR/MBCT 1PL IMA 2011
W trakcie certyfikacji 1PL IMA koniec 2011
Certyfikowani nauczyciele MBSR/MBCT 2PL IMA 2014
W trakcie certyfikacji 2PL IMA koniec 2014
Certyfikowani nauczyciele Breathworks 2013 (UK)
W trakcie certyfikacji MBSR 3PL IMA 2015
Certyfikowani nauczyciele Mindfulness Association
W trakcie szkolenia CFM Oasis Institute (MBSR)
Dublin
MIASTO CERTYFIKOWANI NAUCZYCIELE NAUCZYCIELE W CERTYFIKACJI
DUBLIN 1
ZIELONA GÓRA 1
JELENIA GÓRA 1
POZNAŃ 1
KWIDZYN 1
OLSZTYN 1
BIAŁYSTOK 1
BIELSKO-BIAŁA 1
LUBLIN 1
CHORZEWO 1
MYSŁOWICE 1
KRAKÓW 2 2
ŁÓDŹ 3
WROCŁAW 2 2
TRÓJMIASTO 5 1
WARSZAWA 21 13
PRINT SCREEN: http://www.adam.krynicki.net/lo/mapy/pol_miasta.jpg
27. STOWARZYSZENIE POLSKIE TOWARZYSTWO MINDFULNESS
Polskie Towarzystwo Mindfulness (PTM) powstało w
sierpniu 2008 roku za radą Jona Kabat-Zinna, twórcy
MBSR. Kabat-Zinn podpowiedział, że warto w Polsce
zacząć pierwsze kroki od zawiązania stowarzyszenia,
aby na samym wstępie zadbać wspólnie o standardy i
sensowny rozwój uważności.
W tym samym roku zorganizowano z sukcesem dużą
międzynarodową konferencję I Konferencja na temat
Praktycznego Zastosowania Buddyzmu w Zachodniej
Psychologii. Praktyka i Teoria Mindfulness. Uczestniczyło
w niej wielu znakomitych nauczycieli uważności i
naukowców z różnych stron świata, a wśród nich:
Andrew Olendzky, Fabio Giommi, Linda Lehrhaupt,
Alexander Berzin, Wiliam Karelis, Andrew Twardon i inni.
Jon Kabat-Zinn nie mógł w niej osobiście uczestniczyć,
ale przysłał swój list (jest na stronie).
W 2009 roku Jon Kabat-Zinn odwiedził Polskę wraz z żoną
Mylą, dając warsztaty i wykłady, w tym w Instytucie
Psychiatrii i Neurologii w Warszawie.
W kolejnym roku przy współudziale PTM rozpoczął się
pierwszy nauczycielski kurs MBSR/MBCT prowadzony
przez IMA (Linda Leurhapt).
Kurs ten rozpoczął się w 2010 r., a skończył w 2011 r.
Przez ostatnie 2 lata PTM było nieco mniej aktywne, przy
jednoczesnym zaangażowaniu jej członków w
prowadzenie treningów MBSR/MBCT i innych
przedsięwzięć związanych z uważnością i jej
propagowaniem.
W dniu 11.10.2014 r. odbyło się Walne Zebranie PTM,
gdzie powołano nowy Zarząd. Z dużym entuzjazmem
przystąpiono do pracy. Określono główne kierunki
działania i przystąpiono do ich realizacji.
PTM jest zrzeszone w European Associations of
Mindfulness based Approaches EAMBA .
Kontakt: ptm@mindfulness.com.pl
28. • Określenie i utrzymywanie wysokich standardów
nauczania Mindfulness wśród członków, między innymi
poprzez regularne uczestniczenie w procesach
superwizyjnych i działanie komisji etyki zawodowej
• Udostępnienie członkom Stowarzyszenia wydarzeń,
takich jak warsztaty doskonalące, odosobnienia
medytacyjne, forum dzielenia się doświadczeniem
zawodowym i wymiany informacji itp., zorganizowanych
samodzielnie przez Stowarzyszenie jak i we współpracy z
Polskim Towarzystwem Mindfulness oraz innymi ciałami
funkcjonującymi w krajowym i międzynarodowym
środowisku Mindfulness
Naszym zamiarem jest stworzenie możliwości przystąpienia
do Stowarzyszenia dla szerokiej grupy nauczycieli
reprezentujących różne ścieżki kształcenia zawodowego,
którzy spełniają ustalone standardy, uznane w środowisku
europejskim Mindfulness (przygotowanie zawodowe,
ukończenie konkretnego programu kształcenia
nauczycielskiego oraz rozwijanie własnej praktyki
medytacji).”
Źródło: List Zarządu Polskiego Stowarzyszenie Nauczycieli MBSR i MBCT, z dn. 09.10.2014 r.
Kontakt: stowarzyszenie.mbsr.mbct@gmail.com
Polskie Stowarzyszenie Nauczycieli Mindfulness MBSR i MBCT
Polskie Stowarzyszenie Nauczycieli Mindfulness
MBSR i MBCT
„Latem 2014 roku grupa osób podjęła decyzję o utworzeniu
Polskiego Stowarzyszenia Nauczycieli MBSR i MBCT. W
trakcie kilku spotkań uchwaliliśmy statut Stowarzyszenia,
który jest obecnie w trakcie rejestracji w sądzie.”
(…)
„Powołując Stowarzyszenie pragnieniem naszej grupy było
stworzenie struktury – analogicznie do tych już od kilku lat
funkcjonujących w innych krajach europejskich – grupującej
nauczycieli mających formalne oraz merytoryczne
przygotowanie do prowadzenia ośmiotygodniowego
programu Mindfulness w nurcie Kabat-Zinn’a. (MBSR i MBCT).
Nasze podstawowe cele to popularyzacja Mindfulness,
dbanie o wysoki poziom prowadzonych programów oraz
wspieranie rozwoju zawodowego członków Stowarzyszenia.
Na początek najważniejsze sfery działalności Stowarzyszenia
to:
• Tworzenie tożsamości i wizerunku Stowarzyszenia (nazwa
wraz z identyfikacją graficzną, utworzenie informacyjnej
strony internetowej dedykowanej dla naszych członków
jak i dla szerokiej publiczności)
29. • Premiery 2 amerykańskich filmów dokumentalnych w
Polsce – zorganizowane na wszystkich Wydziałach SWPS
(Warszawa, Wrocław, Sopot, Poznań, Katowice) w dn.
23.06.2014. Każdy pokaz filmów poprzedzono
wprowadzeniem przez certyfikowanego nauczyciela
Mindfulness. Projekt zrealizowano pod patronatem
Wydziału Psychologii SWPS w Warszawie. Projekt był
samofinansujący.
• 10 spotkań roboczych członków KN Mindfulness.
Zamierzamy w 2015 zorganizować Międzynarodową
Konferencją, w temacie, którym się zajmujemy.
• Patronat honorowy, uczestnictwo w Dniach Medytacji 21-
23.05.2014, w SGH; współpraca z SKN RZ.
• Zainicjowaliśmy działania mające na celu utworzenie
odrębnych Kół Naukowych Mindfulness na Wydziałach
Zamiejscowych SWPS (Katowice, Poznań, Sopot,
Wrocław).
KOŁO NAUKOWE MINDFULNESS, SWPS
Koło Naukowe Mindfulness SWPS
6 listopada 2013 r., decyzją Rektora prof. dr hab. Andrzeja
Eliasza, KN mindfulness zostało wpisane do Rejestru
Studenckich Kół Naukowych Szkoły Wyższej Psychologii
Społecznej.
Pierwszym Opiekunem Naukowym Koła była dr Izabela
Krejtz. Obecnym Opiekunem jest Dziekan Wydziału
Psychologii w SWPS, w Warszawie prof. dr hab. Paweł
Ostaszewski.
W ciągu ostatniego roku zorganizowaliśmy:
• 16 spotkań z Gośćmi KN Mindfulness – przybliżających
członkom Koła, studentom SWPS i innych uczelni stan i
obszary badań nad Mindfulness. Naszymi Gośćmi byli
naukowcy, nauczyciele MBSR / MBCT (paru z nich – było
w trakcie certyfikacji).
• 24 spotkania – „Praktyki uważności (mindfulness)”,
prowadzone na SWPS w Warszawie przez Katarzynę
Prątnicką (nauczycielkę MBSR/MBCT), Michała
Moniewskiego (nauczyciela MBSR w trakcie certyfikacji).
Kontakt:
knmindfulness@swps.edu.pl
30. Organizujemy konferencje, seminaria, warsztaty, treningi i
odosobnienia medytacyjne.
Są one adresowane do nauczycieli MBSR i MBCT, praktyków
oraz osób zainteresowanych Mindfulness zawodowo i
prywatnie.
Opracowywanie i realizowanie naszych programów
szkoleniowych odbywa się we współpracy z wiodącymi
specjalistami w tej dziedzinie.
FUNDACJA POLSKI INSTYTUT MINDFULNESS POLIM
Fundacja Polski Instytut Mindfulness POLIM
Fundacja Polski Instytut Mindfulness POLIM, ustanowiona
przez dwie fundatorki: Małgorzatę Jakubczak i Agnieszkę
Guzicką jest organizatorem szkoleń Institute for Mindfulness-
Based Approaches (IMA) w Polsce.
Misją Instytutu jest upowszechnianie w Polsce Mindfulness i
szerokiego spectrum jej zastosowań w profilaktyce i
ochronie zdrowia, promocji zdrowia psychicznego,
edukacji, opiece społecznej, zarządzaniu zasobami ludzkimi
i w pokrewnych dziedzinach.
Realizujemy ją poprzez szkolenie i doskonalenie kadr
profesjonalistów w Studium
Nauczycielskim MBSR (Mindfulness Based Stress Reduction)
oraz wspieranie ich w kultywowaniu praktyki Mindfulness.
Obok podstawowego certyfikowanego programu
kształcenia nauczycieli MBSR, dającego uprawnienia do
prowadzenia kursów MBSR w całej Europie i USA realizujemy
programy specjalistyczne, rozwijające kompetencje
zawodowe i osobiste adeptów Mindfulness.
Kontakt:
info@polim.pl
Tekst i logo: http://www.polski-instytut-mindfulness.pl/instytut/o-nas
31. • Zindel V. Segal , J. Mark G. Williams , John D. Teasdale,
„Terapia poznawcza depresji oparta na
uważności. Nowa koncepcja profilaktyki nawrotów”,
Wyd. Uniwersytetu Jagiellońskiego (2009)
• J. Kabat-Zinn, J. Teasdale, M. Williams, Z. Segal,
„Świadomą drogą przez depresję. Wolność od
chronicznego cierpienia” , Wyd. Czarna Owca (2009)
• Thich Nhat Hanh, „Cud uważności. Prosty podręcznik
medytacji”, Wyd. Czarna Owca (2013)
• Thich Nhat Hanh i Dr Lilian Cheung, „Smak. Świadome
odżywianie, świadome życie”, Wyd. Czarna Owca
(2011)
• Thich Nhat Hanh, „Spokój z każdym oddechem”, Wyd.
Helion (2011)
• Mark Williams i Danny Penman, „Mindfulness. Trening
uważności Jak znaleźć spokój w pędzącym świecie”,
Wyd. Edgard (2014)
• Bob Stahl i Elisha Goldstein, „Uważność. Trening
redukcji stresu metodą mindfulness”, Wyd. GWP
(2014)
• Thomas Roberts, „Mindfulness. O sztuce uważności” ,
Wyd. GWP (2014)
LITERATURA POLSKOJĘZYCZNA
• Jon Kabat-Zinn, „Praktyka uważności dla
początkujących”, Wyd. Czarna Owca (2014)
• Jon Kabat-Zinn, „Gdziekolwiek jesteś, bądź
Przewodnik uważnego życia”, Wyd. Czarna Owca
(2014)
• Jon Kabat-Zinn, „Życie, piękna katastrofa. Mądrością
ciała i umysłu możesz pokonać stres, choroby i ból”,
Wyd. Czarna Owca (2013)
• Ronald D. Siegel, „Uważność. Trening pokonywania
codziennych trudności”, Wyd. Czarna Owca (2011)
• Susan Keiser Greenland, „Dziecko wolne od stresu”,
Wyd. Czarna Owca (2012)
• Myla i Jon Kabat-Zinn, „ Dary codzienności. Poradnik
uważnego rodzicielstwa” , Wyd. IPSI Press (2008)
• Goldie Hawn i Wendy Holden, „ 10 minut uważności.
Jak pomóc dzieciom radzić sobie ze stresem i
strachem”, Wyd. Laurum (2013)
• Małgorzata Jakubczak, „ Rozwijanie uważności na co
dzień”, Wyd. Difin S.A. (2010)
• John R. McQuaid i Paula E. Carmona, „ Spokój
umysłu. Terapia poznawczo-behawioralna i uważność
w walce z depresją”, Wyd. AnWero (2009)
32. Polecamy pytać o certyfikaty, jednostki je
wydające, czas trwania kursu nauczycielskiego
(powinien trwać minimum 12 miesięcy), własną
praktykę medytacyjną nauczyciela (IMA wymaga
minimum 1,5 rocznej praktyki własnej, przed
przystąpieniem do kursu nauczycielskiego; w
innych krajach ten wymóg, to minimum 2 lata
praktyki własnej). Każdy certyfikowany nauczyciel
okaże stosowny certyfikat, uprawniający go do
prowadzenia kursu mindfulness / MBSR / MBCT.
Nauczyciela MBCT można także zapytać o jego
doświadczenie kliniczne, które jest bezwzględnym
wymogiem warunkującym możliwość
przystąpienia do szkolenia nauczycielskiego MBCT.
PODSUMOWANIE
Polskie Towarzystwo Mindfulness (PTM) oraz
Polskie Stowarzyszenie Nauczycieli Mindfulness
MBSR i MBCT są jedynymi w Polsce organizacjami
skupiającymi szerokie grono certyfikowanych
nauczycieli mindfulness. Oba mają na celu
dbanie o standardy zawodowe i poziom
świadczonych usług. Oba zajmują się szeroką
popularyzacją tematu uważności (mindfulness) i
organizacją spotkań ponoszących kwalifikacje
zawodowe nauczycieli. Organizują (zapisy w
statutach) także otwarte wykłady, spotkania,
warsztaty i konferencje.
Temat praktyki uważności (mindfulness),
podobnie jak na świecie, jest coraz bardziej
popularny także w Polsce. W związku z tym
pojawiają się coraz liczniejsi „nauczyciele”.
„trenerzy” mindfulness, MBSR, którzy nie mają
odpowiedniego, a czasem nie mają żadnego
przygotowania do wykonywania tej pracy.
33. Dziękuję za uwagę.
Anna Gubernat
Przewodnicząca KN Mindfulness, SWPS Warszawa
Prezes Polskiego Towarzystwa Mindfulness
E-mail: a.gubernat( at )mindfulnesskursy.pl
Tel.: 501 40 30 15