Δ.Σολωμός, βιογραφικά-εργογραφικά στοιχεία, επίγραμμα Η καταστροφή των Ψαρών

1. Δ. ΣΟΛΩΜΟΣ
Η καταστροφή των Ψαρών
Στων Ψαρών την ολόμαυρη ράχη
Περπατώντας η Δόξα μονάχη
Μελετά τα λαμπρά παλικάρια
Και στην κόμη στεφάνι φορεί
Γεναμένο από λίγα χορτάρια
Που είχαν μείνει στην έρημη γη.

2.  Ζάκυνθος 1798-Κέρκυρα 1857
 Κυρίαρχη μορφή της Επτανησιακής σχολής
 1810: για σπουδές στην Ιταλία
(Λύκειο της Κρεμόνα και Πανεπιστήμιο της
Πάβια. Στην Πάβια ήρθε σε επαφή με τους
κύκλους των ρομαντικών και τον κλασικιστή ποιητή
Βιτσέντζο Μόντι.
 1818: επιστροφή στη Ζάκυνθο, ποιήματα θρησκευτικής
θεματολογίας στα ιταλικά.
 1822: τυπώθηκε στην Κέρκυρα η συλλογή σονέτων του
Rime improvisate. Τότε έγραψε επίσης ποιήματα στα
ελληνικά με επιρροές από τους Χριστόπουλο και
Βηλαρά.

3.  Το Μάη του 1823 έγραψε τον Ύμνο εις την Ελευθερίαν
 Το 1824 έγραψε την πρώτη εκδοχή του Λάμπρου και το
πεζό κείμενο Διάλογος, όπου εκφράστηκε ενάντια στη
γλωσσική θεωρία του Κοραή για τη μέση οδό.
 Το 1825 έγραψε την Καταστροφή των Ψαρών

4.  Το 1826 ξεκίνησε τη Γυναίκα της Ζάκυθος, δημοσίευσε
δύο χειρόγραφα ποιήματά του και ξαναεπεξεργάστηκε το
Λάμπρο.
 Το 1827 εκφώνησε στην καθολική μητρόπολη της
Ζακύνθου το Εγκώμιο στον Ugo Foscolo, με το οποίο
ολοκληρώθηκε η λεγόμενη Ζακυνθινή δεκαετία της
δημιουργίας του.

5.  Το 1828 έφυγε για την Κέρκυρα.
 Το 1829 έγραψε την τρίτη μορφή της
Γυναίκας της Ζάκυθος και ένα ποίημα
για το Μεσολόγγι, που δημοσίευσε ο
Πολυλάς το 1859 ως πρώτο σχεδίασμα των
Ελεύθερων Πολιορκημένων.
 Το 1833 αναγκάστηκε να εγείρει αγωγή κατά του
ετεροθαλούς αδελφού του Δημήτριου, που είχε
οικειοποιηθεί το όνομα του Σολωμού.
 Η υπόθεση έληξε με δικαίωση του ποιητή, κράτησε
όμως μέχρι το 1838 και τον καταπόνησε ψυχικά.

6.  Στο μεσοδιάστημα έγραψε τον Κρητικό και
εγκατέλειψε το σχέδιο για τη Γυναίκα της Ζάκυθος.
 Το 1834 έγραψε τη δεύτερη
ημιτελή μορφή των
Ελεύθερων Πολιορκημένων
 και την τρίτη το 1844, σε στίχο ιαμβικό
ανομοιοκατάληκτο δεκαπεντασύλλαβο,

7.  Το 1847 έγραψε το ποίημα Εις τον θάνατο
Αιμιλίας Ροδόσταμο
 Το 1849 το επίγραμμα Εις Φραγκίσκα Φράιζερ
 Στην τελευταία αυτή περίοδο ανήκει και ο
Πόρφυρας
 Πέθανε το 1857 μετά από χρόνια ταλαιπωρία του
από εγκεφαλικά επεισόδια
 Δύο χρόνια αργότερα ο Πολυλάς εξέδωσε τα
Ευρισκόμενα, τα οποία έτυχαν ψυχρής αποδοχής
από τους ποιητικούς κύκλους.
Η διαθήκη του Σολωμού
γραμμένη στα ιταλικά

8.  Τα οστά του μεταφέρθηκαν στη Ζάκυνθο το 1865.
Ο τάφος του Δ. Σολωμού στη Ζάκυνθο
Χειρόγραφο του ποιητή από
τους Ελεύθερους
Πολιορκημένους

9. Η ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΤΩΝ ΨΑΡΩΝ-ΕΠΙΓΡΑΜΜΑ
 Επίγραμμα: υπερβολικά ολιγόστιχο ποίημα με
λυρικό συνήθως χαρακτήρα.
 Το πιο ουσιαστικό τους χαρακτηριστικό είναι η
θαυμαστή αρτιότητα στη μορφή και η νοηματική
πυκνότητα στο περιεχόμενο: το να συνδυάζει
δηλαδή το επίγραμμα την άρτια επεξεργασμένη μορφή,
με τη δυνατότητα να εκφράζει το ουσιώδες και το καίριο
μέσα σε ελάχιστους στίχους.

10.  Το επίγραμμα πρωτοκαλλιεργήθηκε από μεγάλους
αρχαίους Έλληνες ποιητές. Ο πιο ονομαστός υπήρξε ο
Σιμωνίδης ο Κείος.
 Το επίγραμμα ανήκει στο λυρικό είδος της ποίησης.
Ανάλογα όμως με τη χρήση του και το ξεχωριστό του
περιεχόμενο, μπορεί να διακρίνεται σε διάφορα είδη:
ηρωικό, επιτάφιο, επιτύμβιο, ερωτικό, σατιρικό κτλ.

11. Η ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΤΩΝ ΨΑΡΩΝ
 Η καταστροφή των Ψαρών
από τους Τούρκους τον Ιούνιο
του 1824 ενέπνευσε το επίγραμμα αυτό του Σολωμού.
 Το πρωί της 20ης Ιουνίου 1824 ο τουρκικός στόλος
απέπλευσε από το Σίγρι της Λέσβου με προορισμό τα
Ψαρά. Αποτελούταν από 176 πλοία (πολεμικά και
φορτηγά) και 12 χιλιάδες άνδρες (τούρκους και
τουρκαλβανούς).
 Οι κάτοικοι του νησιού ανέρχονταν τότε σε 30.000, οι
7.000 ντόπιοι και οι υπόλοιποι πρόσφυγες από τη Χίο
και τις ακτές της Μικράς Ασίας. Το υπερασπίζονταν
1.300 Ψαριανοί, 700 πάροικοι και 1027 μισθοφόροι
από τη Μακεδονία και τη Θεσσαλία.
 Από τους 30.000 κατοίκους του νησιού, οι 18.000
θανατώθηκαν ή πωλήθηκαν ως σκλάβοι.

12. Η ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΤΩΝ ΨΑΡΩΝ,
ΕΡΓΟ ΛΑΪΚΟΥ ΖΩΓΡΑΦΟΥ

13. ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΤΩΝ ΨΑΡΩΝ,
ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΓΥΖΗΣ

14. ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗ ΤΗΣ ΔΟΞΑΣ ΑΠΟ ΤΟΝ
ΝΙΚΟΛΑΟ ΓΥΖΗ

15. Η ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΤΩΝ ΨΑΡΩΝ
 Ο Σολωμός εστιάζει στην καμένη γη και τα λαμπρά
σκοτωμένα παλικάρια.
 Στο κέντρο του ποιήματος τοποθετείται η
προσωποποιημένη θεότητα της Δόξας, σύμβολο της
τιμής που οφείλεται στους ένδοξους νεκρούς να
περιφέρεται – μοναδική μαρτυρία ζωής- ανάμεσά
τους, να αναλογίζεται το μέγεθος της θυσίας τους και να
φέρει στο μέτωπο ένα στεφάνι ένα απέριττο στεφάνι,
καμωμένο από τα υλικά της δοξασμένης γης.
 Η ιδέα που εκφράζεται είναι ότι ο θάνατος στον αγώνα
για την ελευθερία είναι ένδοξος.
(όπως και οι τρεις πρώτες στροφές
της ωδής Εις Σάμον του Κάλβου)

16. ΑΝΔΡΕΑΣ ΚΑΛΒΟΣ, ΕΙΣ ΨΑΡΑ
 Επί το μέγα ερείπιον
η Ελευθερία ολόρθη
προσφέρει δύο στεφάνους•
έν' από γήινα φύλλα
κ άλλον απ' άστρα.

17. ΑΝΔΡΕΑΣ ΚΑΛΒΟΣ, ΕΙΣ ΣΑΜΟΝ
 Όσοι το χάλκεον χέρι
βαρύ του φόβου αισθάνονται,
ζυγόν δουλείας ας έχωσι.
Θέλει αρετήν και τόλμην
η ελευθερία. β‘
 Αυτή (και ο μύθος κρύπτει
νουν αληθείας) επτέρωσε
τον Ίκαρον· και αν έπεσεν
ο πτερωθείς κ' επνίγη
θαλασσωμένος· γ‘
Ανδρέας Κάλβος
 Αφ' υψηλά όμως έπεσε,
και απέθανεν ελεύθερος.
Αν γένης σφάγιον άτιμον
ενός τυράννου, νόμιζε
φρικτόν τον τάφον.

18. ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΣΟΛΩΜΟΣ,
ΕΙΣ ΜΑΡΚΟ ΜΠΟΤΣΑΡΗ
 Η Δόξα δεξιά συντροφεύει
τον άντρα που τρέχει με κόπους
της Φήμης τους δύσβατους τόπους,
και ο Φθόνος τού στέκει ζερβιά,
με μάτια, με χείλη πικρά·
 Αλλ’ όποτε η μοίρα του γράψει,
τον δρόμον του κόσμου να πάψει,
η Δόξα καθίζει μονάχη
στην πλάκα του τάφου λαμπρή,
και ο Φθόνος αλλού περπατεί.

19. Η ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΤΩΝ ΨΑΡΩΝ
 Υμνητικό περιεχόμενο, πατριωτική ποίηση
 Στιχουργική:
6 αναπαιστικοί στίχοι 10σύλλαβοι παροξύτονοι(υυ- υυ-
υυ- υ) (9σύλλαβοι οξύτονοι είναι οι στίχοι 4 και 6: υυ-
υυ- υυ-)
Ομοιοκαταληξία: ζευγαρωτή στους δύο πρώτους
στίχους, πλεχτή στους στίχους 3-6
 Ξεχωρίζει η προσωποποίηση της Δόξας και η
μεταφορά λαμπρά παλικάρια που δηλώνει την
εξαιρετική γενναιότητα των νεκρών
Η Ελλάς ευγνωμονούσα
(Θεόδωρος Βρυζάκης)

20. ΠΗΓΕΣ:
 http://www.ekebi.gr/frontoffice/portal.asp?cpage=NO
DE&cnode=461&t=425
 http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGL
-A111/683/4523,20479/
 http://www.sansimera.gr/articles/156
 http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGL
105/229/1687,5389/
 http://ebooks.edu.gr/courses/DSGL105/document/4b
e92651pvqy/4be926c3nyew/4e68ab451wnx.pdf
Επιμέλεια: Κρινάκη Μαλαματένια