1. ÇOCUK OLGULARDA
ADLİ HEMŞİRELİK
YAKLAŞIMI
Dr. Dilek SUNMAZ
Adalet Bakanlığı Adli Tıp Kurumu
İzmir Grup Başkanlığı
29.11.2012 / KKTC

3. Hemşireler adli bilimler alanında
yeterli bilgi ve birikime sahip
olmamaları nedeniyle uygun
yaklaşımlarda
bulunamamaktadırlar.

4. Adli Bilimler + Hemşirelik Eğitimi
Fail/Mağdur muayenesi, bakımı, tedavisi ve
rehabilitasyonu …

5. (Adli) Hemşireler, çocuklar ile ilk önce karşı
karşıya gelen ve uzun süre bir arada olan
sağlık profesyonelleridir.
•Danielson, C.K., Holmes, M.M. (2004): Adolescent Sexual Assault: An Update of the Literature. Curr Opin Obstet
Gynecol 16(5): 383–388.
•Kavaklı, A., Pek, H., Bahçecik, N., (1998): Çocuk Hastalıkları Hemşireliği, Çevik Matbaacılık, İstanbul.
•Gönenler, H.D. (2010): Zihinsel Engelli Çocuklarda İhmal-İstismar ve Hemşirelik Yaklaşımı. J. Exp. Clin. Med.;
27:137-143.

6. Hemşire çocuklar ile çalışırken;
• Savcı/Hakim
• Avukat
• Sosyal hizmet
uzmanı
• Psikolog
• Psikiyatrist
ile birlikte çalışır.
• Doktor
• Adli Memurlar
• Polis
• Öğretmen
• Biyolog
• Kimyager

9. 1. Yaş-Büyüme ve
Gelişimine uygun,
2. Klinik gereksinimleri
değerlendirebilen,
3. Çocuk ihmal ve
istismarını
tanıyabilen,
4. Kriz yönetimi
becerisine sahip,
5. İletişim becerilerine
sahip,
Pediatride adli hemşirelik uygulamaları;
6. Adli hemşirelik raporu
hazırlayan,
7. Çocukların tedavi,
bakım,
rehabilitasyonunu ve
korunmasını sağlayan,
8. Aile merkezli bakım
veren,
9. Adli hemşirelik bakış
açısına sahip
hemşireler tarafından yapılmalıdır.

10. 1. Yaş ve Büyüme Gelişme
2.5-3 yaş
•Evet/hayır
•Olay nerede
•Arka/üst/alt/önünde
•Vücut bölümleri
•Yalan/doğru
•Zaman, detay
•Dikkat süresi
•Cinsel bilgi

11. 1. Yaş ve Büyüme Gelişme
4-6 yaş
•Konuşkan
•Zaman
•Taklitçi
•Tehditlerden korkan
•Gerçek/fantezi ayrımı
•Cinsiyet tanımlamaları
•Olaylar sıralı
•Zengin hayal gücü
•Cinsel organlar
•Oyun…
• Birden çok istismar
• Hayali roller
• Değişim/sosyalleşme
• Büyüklerle iletişim
• Yeni yaşam alanları
• Bireysel girişimler

12. 1. Yaş ve Büyüme Gelişme
6- 12 Yaş
• Hızlı büyüme
• Hormonal aktivasyon
• Cinsel dürtülerde artma
• Karşı cinse ilgi
• Çevreye uyum çabası
• Sırlar
• Karışık değer sistemleri
• Çözülmemiş cinsel sorunlar
• Ekonomik değişiklikler
12 Yaş ve üstü
•Radikal sosyal değişim
•Soyuta düşünme
•Cinsel dürtülerin
durgunluk
•Hemcinslerine
yakınlaşma
•Fiziksel özellikler
•Aileden uzaklaşma
dönemi

13. 2. Klinik gereksinimler
Tedavi Bakım
Korunma
Rehabilitasyon
Güvenlik
Takip

14. 3. Çocuk İhmal ve İstismarı
• Fiziksel İstismar
• Cinsel İstismar
• Duygusal İstismar
• Ekonomik İstismar
• İhmal

15. 4. Kriz yönetimi
Beklenilmeyen ve önceden sezilemeyen, çabuk
ve acele cevap verilmesi gereken, önleme ve
uyum mekanizmalarını etkisiz hale geldiği,
mevcut değerler, amaçlar ve varsayımların
tehdit altında olduğu gerilim durumu (Kesken,
2004).

16. 5. İletişim Becerileri
İletişim, genel
olarak insanlar
arasındaki
düşünce ve duygu
alışverişidir…
•Cüceoğlu, D. (1997). Yeniden İnsan İnsana, Remzi Kitabevi, İstanbul.

17. Çocuklar;
• Aktiviteleri hatırlar…
• Olayı hatırlar…
• Okul öncesi dönemde
%90 doğru bilgi verir…
• Yanlış yönlendirmeye-
yanlış cevap…
• Açık uçlu sorular…

18. Çocuklar Yaşadıkları olayları
başkalarına söyleyemezler…

19. Sonunda; çocuk yaşadıklarını
başkalarıyla paylaşır, istismar
ortaya çıkar….

20. 6. Raporlandırma
Tıbbi ve adli birçok belirti bulgu ve sonuçları
gözlemleme ve tespit etme imkânı olan, çocuğu
sadece psikolojik veya sosyal ya da tıbbi olarak değil
psikososyal-kültürel ve tıbbi açıdan değerlendirebilen
hemşirelerin, bu verileri kaydetmesi durumunda
ortaya çıkacak bilgilerin değeri çok büyük olacaktır…

21. 7. Çocukların korunma, bakım ve
rehabilitasyonu
• 2709 Sayılı T.C.Anayasası
• 5237 Türk Ceza Kanunu
• 4721 Sayılı Türk Medenî Kanunu
• 5395 Sayılı Çocuk Koruma Kanunu (2005)
• 1990 tarihinde imzaladığı Çocuk Haklarına Dair Sözleşme
• 4320 Sayılı ailenin korunmasına dair kanun
• 2828 Sayılı Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu
Kanunu (1983)
• 2916 Sayılı Özel Eğitime Muhtaç Çocuklar Kanunu
• 4857 Sayılı İş Kanunu

22. Anayasal Haklar
Anayasa M38:
• Suçluluğu hükmen sabit oluncaya kadar, kimse
suçlu sayılamaz.
• Hiç kimse kendisini ve kanunda gösterilen
yakınlarını suçlayan bir beyanda bulunmaya
veya bu yolda delil göstermeye zorlanamaz.
• Kanuna aykırı olarak elde edilmiş bulgular,
delil olarak kabul edilemez.
• Ceza sorumluluğu şahsîdir.

23. 5237 sayılı TÜRK CEZA
KANUNU
• M4. - Ceza kanunlarını bilmemek mazeret
sayılmaz.
• M20. - Ceza sorumluluğu şahsîdir. Kimse
başkasının fiilinden dolayı sorumlu tutulamaz.
• M278: İşlenmekte olan bir suçu yetkili
makamlara bildirmeyen kişi, bir yıla kadar
hapis cezası ile cezalandırılır.

24. • Çocuk ve Gençlik
Merkezleri
• İlkadım İstasyonları
(Kız/Erkek)
• Çocuk ve Ergen Madde
Bağımlıları Tedavi
Merkezi(ÇEMATEM)
• Tıbbi rehabilitasyon
merkezleri
• Sosyal Rehabilitasyon
Merkezi (ÇOGEM)
7. Çocukların korunma, bakım ve
rehabilitasyonu
• ÇİM
• Koruma Bakım ve
Rehabilitasyon Merkezi
• Bakım ve Sosyal
Rehabilitasyon Merkezi
• Kreş ve gündüz bakımevleri
• Yetiştirme yurtları
• Çocuk yuvaları
• Çocuk Islahevleri ve Çocuk
Cezaevi

25. 8. Aile merkezli bakım,
Nasıl hastaneye yatma gibi değişiklikler hem çocuk
hem de ebeveynleri için stresli bir deneyim ise
çocuğun bir suça karışması (bir mağdur ya da fail
olarak) da aile dinamiklerini değiştiren, rutinleri
bozan stresli ve zor bir durumdur.

26. Ebeveynlerin yaşadıkları
anksiyete çocuğun
anksiyetesini de arttırır.
Çocuğun enerjisinin büyük bir
bölümü anksiyetesi ile baş
etmek için harcanır ve travma
nedeni ile ruhsal ve fiziksel
iyileşme, büyüme-gelişme
basamakları olumsuz etkilenir.

27. 9. Adli hemşirelik bakış açısı
ŞÜPHECİ OLMAK
Bir hemşire hastanın ilk korunma çizgisidir.
Hasta ile hemşire ilk karşılaştığında hemşirenin gözlem
notlarına ve raporlarına kaydettiği küçük detaylar bir
olayı sonlandırabilir ya da engelleyebilir.
Hemşirenin anamnez, muayene bulguları ve diğer veriler
konusunda şüpheci olması gerekir.
Hastanın hikâyesi ve bulgular arasında paralellik ve
uyumluluk olup olmadığı değerlendirilmeli, eksik olan
ya da olayların akışında bozukluğa neden olan
parçalar var ise bu durum sorgulanmalı ve kayıt altına
alınmalıdır (Stevens 2004).

28. TARAFSIZ OLMAK
Hemşire müdahaleleri sırasında
(mağdur ya da fail) çocuğun temel
haklarını koruyacak şekilde
davranmalı, suçlayıcı, yargılayıcı
davranmamalı, adaletin yerine
getirilmesinda katkısı olacak tüm
durumları değerlendirip kayıt
altına almalı, olay ile ilgili taraf
olmamalıdır.
9. Adli hemşirelik bakış açısı

29. FİZİKSEL KANITLARI
TOPLAMAK
Kanıt toplama süreci bir incelemede önemli
olan süreçlerden birisidir ve hemşire bu
sürecin bir parçasıdır. Hemşireler kanıt
toplama teknikleri ve aşamalarının her
birinde yer alarak hiçbir şeyin gözden
kaçırılmadığından emin olmalıdırlar
(Yost, Burke 2006).

30. MAHKEMEDE TANIKLIK
Hemşireler
mahkemelerde şahit
olarak dinlenebilirler
(Yost, Burke 2006).

31. 9. Adli hemşirelik bakış açısı
BİLİRKİŞİLİK
Hemşireler özellikle uzmanlık alanına göre
mahkemelerde bilirkişilik yapabilir. Bunun için
uzman olan bütün hemşireler bilirkişilik
yapabilir.

32. Hemşirelerin;
gördükleri ve
uyguladıklarını, adli
hemşirelik eğitim ve
deneyimleri ile
birleştirerek adli
araştırmaların doğru,
tam, daha güvenilir
ve hızlı yapılmasına
da katkıda
bulunmalıdır.

33. Adli hemşirelik alanındaki en büyük sıkıntı
ise, görev tanımı ve fonksiyonların tam
olarak yapılmamış olmasıdır.

34. 34
ADLİ TIP KURUMU
TÜRKİYE’DE ADLİ SORUŞTURMA
SIRASINDA ORTAYA ÇIKAN, TIP İLE İLGİLİ
SORULARI MAHKEME VE SAVCILIKLARIN
TALİMATI İLE CEVAPLAMAKLA VE RAPOR
HAZIRLAMAKLA SORUMLU KURUM ADLİ
TIP KURUMU’DUR

35. Adli Tıp Kurumu
• Halen adli tıp kurumunda kadrolu olarak görev
yapan 10 hemşire bulunmakla birlikte;
– Ünvanları “Adli Hemşire” değildir
– Uzmanlık kadrosu yoktur
– Birçok grup başkanlığında hemşire kadrosu
bulunmamaktadır
– Görev-yetki ve sorumlulukları net olarak
belirlenmemiştir….

36. Hemşirelik biliminin, adli hemşirelik ile
ilgili daha anlaşılır, uluslararası bilimsel
bir birikim ve rol tanımı yapması
gerekmektedir.