1. Bolesti srca i trudnoća
Učestalost bolesti srca kreće se između 1 i 2%, što iako je mala brojka, nije zanemarljivo.
Po prirodi nastanka, srčana oboljenja mogu biti stečena ili urođena, dok se u treću grupu svrstavaju
poremećaji srca, koji predstavljaju posledicu ranijih operacija na ovom organu.
Šta karakteriše stečena oboljenja srca?
- U grupu stečenih oboljenja spada reumatska groznica i reumatske stečene bolesti, među kojima
je najčešća mitralna stenoza.
Ona predstavlja suženje ušća između leve komore i leve predkomore, koje je nastalo zbog
patoloških promena na zaliscima. U slučajevima sa umereno teškim poremećajem, sprovodi se
medikamentozna terapija, dok se u teškim slučajevima predlaže hirurška korekcija stenoze
mitralnog mišića. Radi boljeg razumevanja treba znati da je u osnovi poremećaja otežan prolaz krvi
iz leve pretkomore u levu komoru. Prvi simptom koji ukazuje na ovaj poremećaj je umor i
nedostatak vazduha pri naporu.
A šta se dešava kod urođenih srčanih oboljenja?
- Urođena oboljenja srca predstavljaju poremećaj anatomske strukture, ili funkcije srca i krvnih
sudova, kao posledice poremećaja razvoja u embrionalnom dobu. Učestalost javljanja ovih
oboljenja je oko 2%. Međutim, većina ovih mana može da se koriguje još u toku detinjstva.
To je važno znati, jer nekorigovane srčane mane predstavljaju rizik u toku trudnoće, zbog mogućeg
razvoja endokarditisa, odnosno zapaljenja srčanog mišića, kao i poremećaja u sprovođenju
impulsa srca. Epilog može biti još teži, a ispoljava se u vidu srčane dekompenzacije, odnosno
totalne srčane slabosti, zbog koje dolazi do nakupljanja tečnosti u organizmu. Ova slabost ispoljava
se najčešće otokom nogu, a u komplikovanijim slučajevima i edemom pluća.
Kako se u ovakvim slučajevima visokorizična trudnoća prati?
- Za adekvatan tretman trudnica, mora precizno da se dijagnostikuje oboljenje i izvrši
procena po NIHA klasifikaciji, odnosno klasifikaciji Njujorškog kardiološkog društva.
U ovoj klasifikaciji postoje četiri grupe pacijentkinja,
pri čemuse prvoj i drugoj grupi savetuje izbegavanje fizičkih napora, lečenje respiratornih infekcija,
ukoliko ih ima, kao i kontrola krvnog pritiska i telesne težine. Ako dođe do popuštanjasrca, savetuje
se bolničko lečenje. Porođaj treba da bude strogo kontrolisan, pri čemu se insistira na spontanom
rađanju. Carski rez se primenjuje samo u strogo indikovanim situacijama.
2. Po ovoj klasifikaciji, trudnicama treće i četvrte grupe savetuje se rani prekid trudnoće. Ukoliko
trudnoću ne prekinu obavezna je hospitalizacija do kraja, uz strogo kontrolisanu medikamentoznu
terapiju. Uz to, kod trudnica četvrte grupe porođaj treba da se završi carskim rezom, uz prethodno
korigovanje dekompenzacije srca lekovima.
Čime se ginekolozi rukovode kada određenoj trudnici daju ovakve savete na osnovu NIHA
klasifikacije?
- Rukovode se težinom bolesti koje su klasifikovane od lakših ka težim oblicima. U tom smislu, u
prvoj grupi se nalaze bolesnice kod kojih samo težak fizički rad dovodi do razvoja znakova srčane
insuficijencije, odnosno smanjene mogućnosti ispumpavanja krvi iz srca u krvotok i angioznog bola,
odnosno bola u predelu grudnog koša.
Za njih je karakteristično da mogu da imaju ASD-atrijalni septalni defekt, odnosno defekt na zidu
između desne i leve pretkomore. Mogu da imaju i VSD-ventrikularni septalni defekt, odnosno defekt
na zidu između desne i leve komore srca, kao i bolest trikuspidalne i plućne valvule, odnosno bolest
zalistaka između desne pretkomore i desne komore i plućne arterije, mitralnu stenozu... Značajno
je istaći da, bez obzira na sve preduzete medicinske mere, smrtnost u ovoj grupi iznosi 1%, a
akušerski rizik od kongestivnog oštećenja srca, odnosno mišićne slabosti srca iznosi 10%.
Šta je karakteristično za bolesnice ostalih grupa?
- U drugoj grupi nalaze se bolesnice kod kojih već i običan napor dovodi do srčane insuficijencije i
angioznog bola.
One mogu da imaju mitralnu stenozu sa atrijalnom fibrilacijom, odnosno treperenjem pretkomora,
veštačke valvule, aortnu stenozu... Mortalitet, odnosno smrtnost u ovoj grupi uprkos svim
medicinskim merama kreće se od 5 do 10%, dok akušerski rizik od mišićne slabosti srca ide do
80%.
Treća grupa bolesnica smatra se izuzetno teškom, jer kod njih i lak napor dovodi do razvoja
znakova srčane insuficijencije i angioznog bola. Kod njih je prisutna izuzetno komplikovana
patologija, o čemu svedoči i mortalitet koji se kreće između 25 i 50%. Akušerski rizik od
kongestivnog oštećenja srca, odnosno njegove mišićne slabosti je stoprocentan!
Četvrta grupa zahteva posebnu ozbiljnost i brigu, jer se u njoj nalaze bolesnice, koje čak i u miru
imaju znake srčane insuficijencije i angiozni bol. To je grupa sa subdekompenzovanim i
dekompenzovanim pacijentkinjama, odnosno delimičnom ili potpunom slabošću srca, kod kojih je
izraženo otežano disanje, kašalj, otoci na nogama... Zbog ovakvog stanja terapijakardiotonicima je
neophodna.
KONTROLA I NADZOR
Za trudnicu, za koju se zna ili sumnja da ima neko srčano oboljenje, neophodno je što ranije
uspostaviti dijagnozu i izvršiti klasifikaciju bolesti, a zatim predočiti rizik i za majku i za plod.
Konsultacija kardiologa je neophodna kao i timski rad tokom cele trudnoće.
Za ovakve trudnice mora da se odredi adekvatan režim ishrane, koji podrazumeva, pre svega,
smanjen unos soli i to od dva do četiri grama, kao i ograničeno povećanje telesne težine.
Odgovarajuće bavljenje fizičkom aktivnošću takođe je vrlo važno.
Za izuzetno rizične trudnice treće i četvrte grupe, hospitalizacija tokom čitavog graviditeta, jedini je
način dase ostvare kao majke. Za trudnice prve i druge grupe hospitalizacija je predviđena na tri do
četiri nedelje, zavisno od stanja majke i ploda.
3. U slučaju da dođe do pogoršanja bolesti, ako se razvije angiozni bola, pojavi mišićnaslabost srca ili
srčana insuficijencija, pacijentkinja se odmah stavlja pod intenzivan nadzor u jedinici intenzivne
nege.
Porođaj
Porođaj trudnica sa ugrađenim srčanim zaliscima treba da se završi prirodnim putem, ne carskim
rezom. Vaginalni porođaj i epiduralna analgezija pravi su izbor, uz praćenje svih važnih funkcija
trudnice. Neposredno posle porođaja treba kontrolisati gubitak krvi i krvni pritisak.
I na kraju, sve trudnice sa srčanim oboljenjima, nakon porođaja moraju da budu pod intenzivnim
nadzorom kardiologa, da bi se predupredio razvoj srčane insuficijencije.
