งานนำเสนอPPTพืชตัวอย่างในสวนพฤกษศาสตร์โรงเรียนเตรียมอุดมศึกษาตามโครงการอนุรักษ์พันธุกรรมพืชอันเนื่องมาจากพระราชดำริในสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี จัดทำโดย กลุ่ม 6 ม.5 ห้อง 932 ภาคเรียนที่ 1 ปีการศึกษา 2561 เสนอ ครูวิชัย ลิขิตพรรักษ์ ตำแหน่ง ครู คศ.1 สาขาชีววิทยา กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ โรงเรียนเตรียมอุดมศึกษา

1. งานนาเสนอนี้เป็นส่วนหนึ่งของรายวิชาชีววิทยา 3 (ว 30243) ภาคเรียนที่ 1 ปีการศึกษา 2561
H E R B A R I U M
งานนาเสนอพืชตัวอย่างในสวนพฤกษศาสตร์โรงเรียนเตรียมอุดมศึกษาตามโครงการอนุรักษ์พันธุกรรมพืช
อันเนื่องมาจากพระราชดาริ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี

2. สมาชิกกลุ่ม
นางสาวจิตตพัฒน์ สังวรวงษ์พนา ห้อง 932 เลขที่ 4 นางสาวปาลิตา นพแก้ว ห้อง 932 เลขที่ 17
นายชยชล สุวัฒนรัตน์ ห้อง 932 เลขที่ 32นายกนกชัย เล้าพรพิชยานุวัฒน์ ห้อง 932 เลขที่ 31

3. อาจารย์ผู้สอน
นายวิชัย ลิขิตพรรักษ์
อาจารย์ คศ. 1 สาขาวิชาชีววิทยา กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์

4. คานา
งานนาเสนอนี้เป็นส่วนหนึ่งของวิชาชีววิทยา 3 (ว 30243) ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5 โดยมี
จุดประสงค์ เพื่อบูรณาการร่วมกับสวนพฤกษศาสตร์โรงเรียนเตรียมอุดมศึกษาตามโครงการอนุรักษ์
พันธุกรรมพืชอันเนื่องมาจากพระราชดาริ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี และศึกษา
พรรณไม้ในโรงเรียนเตรียมอุดม
ผู้จัดทาได้เลือกพืชชนิดนี้ในการทา herbarium เนื่องมาจากเป็นเป็นพืชที่พบได้ทั่วไปในโรงเรียน
เตรียมอุดมศึกษา ง่ายต่อการเก็บตัวอย่าง ผู้จัดทาจะต้องขอขอบคุณ อาจารย์วิชัย ลิขิตพรรักษ์ ผู้ให้ความรู้
และแนวทางการศึกษา ผู้จัดทาหวังว่างานนาเสนอจะมีประโยชน์แก่ผู้ศึกษาทุกท่าน

5. สารบัญ
หัวข้อ หน้า
พืชตัวอย่างที่ศึกษา 1
ข้อมูลทางพฤกษศาสตร์ 4
- ลาต้น 5
- ใบ 6
- ดอก 7
- ผลและเมล็ด 8
- ประโยชน์ 9

6. สารบัญ
หัวข้อ หน้า
ข้อมูลเพิ่มเติม 11
- ความเชื่อ 11
- ข้อมูลทางเภสัชวิทยา 12
บรรณานุกรม 13
กิตติกรรมประกาศ 14
ภาคผนวก 15

7. พืชตัวอย่างที่ศึกษา : ต้นโพขี้นก
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Ficus rumphii Blume
ชื่อวงศ์ร : Moraceae
ชื่อสามัญ : Pipal tree , Bodhi tree , Peepul
ชื่อพื้นเมืองอื่นๆ : โพขี้นก , โพตัวผู้ , โพประสาท , โพหางสั้น
1

8. รูปภาพประกอบพืชตัวอย่าง
ใบโพขี้นก ลาต้น
2

9. ผลโพขี้นก
ดอกโพขี้นก
รากโพขี้นก
3

10. ข้อมูลพฤษศาสตร์
ถิ่นกาเนิด
แถบภูมิภาคเอเชียใต้ และเอเชียตะวันออกเฉียงใต้
การกระจายพันธุ์
ในประเทศไทย พบที่จังหวัดแม่ฮ่องสอน เชียงใหม่ ลาปาง สกลนคร ศรีสะเกษ ประจวบคีรีขันธ์ สระบุรี ชลบุรี
พังงา สงขลา และปัตตานี
ในประเทศอื่นๆ พบที่ประเทศอินเดีย ศรีลังกา หมู่เกาะอันดามัน เอเชียตะวันออกเฉียงใต้
นิเวศวิทยา
พบตามป่าเบญจพรรณ ป่าดิบแล้ง ป่าดิบชื้น และมักพบปลูกตามวัด
4

11. ลาต้น (stem)
ลักษณะวิสัย ไม้ต้น(tree)
เรือนยอด รูปร่ม(umbellate)
ชนิดลาต้น ลาต้นเหนือดิน(aerial stem) แบบตั้งตรงได้เอง
เปลือกลาต้น เทาสีน้าตาล ลักษณะ เรียบ มียางสีขาวขุ่น
5

12. ชนิดของใบ ใบเดียว(simple leaf)
สีเขียวสด ขนาดแผ่นใบกว้าง 4-8 เซนติเมตรยาว 5-13 เซนติเมตร
ลักษณะ ผิวใบเกลี้ยง เนื้อใบบางคล้ายแผ่นหนัง
การเรียงตัวของใบบนกิ่ง เป็นแบบเวียน (spiral)
รูปร่างใบ เป็นแบบรูปไข่ (ovate)
ปลายใบ เป็นแบบเรียวแหลม (acuminate)
โคนใบ เป็นแบบรูปหัวใจ (caudate)
ขอบใบ เป็นแบบเรียบ (entire)
ใบ (leaf)
6

13. ดอก (flower)
ชนิดของดอก ดอกช่อ (inflorescence) แบบช่อกระจุก (simple dichasium)
ตาแหน่งของดอกอยู่ที่ปลายยอด (terminal) ดอกไม่มีกลิ่น
กลีบเลี้ยง โคนเชื่อมติดกัน (gamosepalous)
กลีบดอก โคนเชื่อมติดกัน (gamosepalous) ปลายแยกเป็น 6 แฉก มีสีขาวนวล
เกสรเพศผู้ มีจานวน 2-3 อัน มีสีเหลืองอ่อน กระจายตัวรอบๆมีรูเปิดตรงกลาง
เกสรเพศเมีย มีจานวน 5-8 อัน มีสีขาว มีลักษณะยาว มีขนาดเล็ก
รังไข่ เป็นแบบเหนือวงกลีบ (superior ovary)
7

14. เมล็ด (seed)
ชนิดของผล เป็นผลเดี่ยว (simple fruit) เส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 0.8 เซมติเมตร
ลักษณะเป็นผลสด (freshy fruit) แบบที่ในหนึ่งผลมีเมล็ดหนึ่งถึงหลายเมล็ด (berry)
สีผล ผลอ่อนมีสีเขียวอ่อน ผลแก่มีสีม่วง รูปร่างผลค่อนข้างกลม
ผล (fruit)
จานวนเมล็ด 1 เมล็ดต่อ 1 ผล สีและรูปร่าง ไม่พบข้อมูล
8

15. ประโยชน์ของต้นโพขี้นก
ด้านอาหาร
ผลสุกรับประทานได้แต่ไม่นิยม ใบมีปริมาณโปรตีนและแคลเซียมสูงใช้เป็นอาหารวัว ควายและช้าง
เหมาะนามาใช้ในสูตรปศุสัตว์
9

16. ด้านการแพทย์
ใบ มีสรรพคุณช่วยลดระดับน้าตาลในเลือด เป็นยาแก้ไข้จับสั่นเรื้อรัง ใช้รักษาโรคคางทูม ท้องผูกท้องร่วง
ผล ใช้เป็นยาแก้โรคหัวใจ ขับพิษ แก้อาการหืดหอบ กระหายน้า ใช้เป็นยาระบายอ่อนๆและช่วยย่อย
เมล็ด ใช้ลดไข้และใช้เป็นยาแก้โรคกระเพาะปัสสาวะอักเสบ
เปลือกลาต้น สรรพคุณช่วยสมานแผล ห้ามเลือด ทาให้หนองแห้ง เป็นยาชงกินแก้โรคหนองใน บรรเทาอาการ
กล้ามเนื้อบวมช้า และใช้เป็นยาแก้โรคผิวหนัง
ยาง ใช้เป็นยารักษาหูด รักษาโรคพยาธิ และริดสีดวงทวาร รากใช้รักษาโรคเหงือกและเกาต์
10

17. ข้อมูลเพิ่มเติม
ความเชื่อ
สาหรับชาวพุทธหรือฮินดู จะถือกันว่าต้นโพเป็นต้นไม้ที่ศักดิ์สิทธิ์ เพราะมีความเกี่ยวข้องทางศาสนา
ฉะนั้นจึงไม่มีใครนามาปลูกไว้ตามบ้านเรือน อีกทั้งรากของต้นโพอาจทาให้บ้านหรือตัวอาคารเกิดความเสียหายได้
จึงมีปลูกกันมากก็ตามวัดวาอารามเท่านั้น (แต่บางความเชื่อก็ระบุว่า หากปลูกต้นโพไว้เป็นไม้ประจาบ้าน เชื่อว่า
จะทาให้เกิดความร่มเย็น)
11

18. ข้อมูลทางเภสัชวิทยา
สารสาคัญที่พบ ได้แก่ amyrin, bergapten, bergaptol, campesterol, fucosterol,28-iso, n-
hentriacontane, hexacosan-1-ol, lanosterol, lupen-3-one, lupeol, n-nonacosane, octacosan-1-ol,
oleanolic acid methyl ester, pelargonidin-5, 7-dimethyl ether 3-O-α-L-rhamnoside, β-sitosterol,
solanesol, stigmasterol ฤทธิ์ทางเภสัชวิทยา พบว่ามีฤทธิ์ยับยั้งระดับน้าตาลในเลือดสูง ลดระดับน้าตาลใน
เลือด ต้านแบคทีเรีย ต้านเชื้อจุลชีพ ต้านเชื้อรา
เมื่อปี ค.ศ.1963 ที่ประเทศอินเดีย ได้ทาการทดลองใช้สารสกัดจากใบโพธิ์ ผลการทดลองพบว่า สารสกัด
ดังกล่าวสามารถลดระดับน้าตาลในเลือดของสัตว์ทดลองได้ จากการทดสอบความเป็นพิษและรายงานผลการ
ทดลอง ด้วยการฉีดสารสกัดด้วยเอทานอลและน้า ในอัตราส่วน 1:1 เข้าช่องท้องของหนูถีบจักรทดลอง พบว่าใน
ขนาดสูงสุดที่หนูทนได้คือ 500 มิลลิกรัมต่อกิโลกรัม และพบว่ามีผลลดระดับน้าตาลในเลือดได้ด้วย
12

19. บรรณานุกรม
1. พรชัย จุฑามาศ.สวนพฤกษศาสตร์โรงเรียน.กรุงเทพมหานคร:[ม.ป.ท.],2543
2. “โพขี้นก” 2556.[ออนไลน์].เข้าถึงได้จาก http://www.qsbg.org/Database/Botanic_Book%20full%20
option/search_detail.asp?botanic_id=2087 สืบค้น 25 มิถุนายน 2561
3. “โพขี้นก” 2556.[ออนไลน์].เข้าถึงได้จาก http://www.dnp.go.th/botany/detail.aspx?words=%E0%
B9%82%E0%B8%9E%E0%B8%82%E0%B8%B5%E0%B9%89%E0%B8%99%E0%B8%81&type
word=group สืบค้น 25 มิถุนายน 2561
4. “สรรพคุณต้นโพธิ์ขี้นก” 2556.[ออนไลน์].เข้าถึงได้จาก https://medthai.com/%E0%B9%82%E0%B8
%9E%E0%B8%98%E0%B8%B4%E0%B9%8C/สืบค้น 29 กรกฎาคม 2561
13

20. กิตติกรรมประกาศ
ในการทางานบูรณาการสวนพฤกษศาสตร์นี้ กลุ่มข้าพเจ้าขอขอบพระคุณ อาจารย์วิชัย ลิขิตพรรักษ์ ที่
ได้ให้ความรู้คอยให้คาปรึกษา ให้ความสะดวกในการทางาน และข้อเสนอแนะเกี่ยวกับการทา Herbarium
ขอบคุณเพื่อนในกลุ่มทุกคนที่ให้ความช่วยเหลือ ตลอดจนคาแนะนาที่เป็น ประโยชน์ ท้ายที่สุด ขอ
กราบขอบพระคุณ คุณพ่อและคุณแม่ ที่เป็นผู้ช่วยเหลือในการจัดหาอุปกรณ์ต่างๆ
คณะผู้จัดทาขอขอบพระคุณทุกท่านอย่างสูงที่ให้ การสนับสนุน เอื้อเฟื้อและให้ความอนุเคราะห์
ช่วยเหลือจนกระทั่งงานนี้สาเร็จลุล่วงได้ด้วยดี
14

21. ภาคผนวก
วัสดุอุปกรณ์
แผ่นไม้อัด 2 แผ่น กระดาษลังพืชตัวอย่าง
สายรัดกระดาษหนังสือพิมพ์Alcohol pad
15

22. วิธีการทา Herbarium
1. เก็บพืชตัวอย่าง 12 ชิ้น นามาผึ่งแดดและใช้สาลีชุบแอลกอฮอล์เช็ดให้ทั่วใบ
1

23. 2. นามาจัดเรียงโดนให้ตัวอย่างอยู่ตรงกลางประกบด้วยแผ่นหนังสือพิมพ์ 2-3 แผ่นและกระดาษลังอีกชั้นหนึ่ง
16

24. 3. นาพืชตัวอย่างที่จัดเรียงแล้วมาซ้อนกันเป็น 12 ชั้นจากนั้นนาแผ่นไม่อัดปิดด้านบน ล่าง และรัดด้วยเชือก
ยางยืด ค่อยๆขยับสายรัดให้แน่นมากขึ้นเรื่อยๆในแต่ละอาทิตย์
17