‫نقش‬‫اینترنت‬‫در‬‫ش‬‫کاف‬
‫کشوره‬ ‫در‬ ‫دیجیتالی‬‫ای‬
‫تاک‬ ‫با‬ ‫توسعه‬ ‫حال‬ ‫در‬‫ید‬
‫ایران‬ ‫بر‬
‫نویسنده‬:‫صفرزاده‬ ‫مصطفی‬

‫مقدمه‬
■‫وقتی‬‫ریزش‬‫اطالعات‬‫هاي‬‫رسانه‬‫جمعی‬‫به‬‫نظام‬‫اجتماعی‬‫افزایش‬،‫یابد‬‫می‬‫هائی‬‫بخش‬‫از‬‫جمعيت‬‫با‬‫پایگاه‬‫اجتماعی‬‫اقت‬‫صادي‬،‫باالتر‬
‫تر‬‫سریع‬‫از‬‫هاي‬‫بخش‬‫با‬‫پایگاه‬،‫تر‬‫پائين‬‫این‬‫اطالعات‬‫را‬‫كسب‬‫كنند؛‬‫می‬‫به‬‫طوري‬‫كه‬‫تفاوت‬‫یا‬‫شكاف‬‫در‬‫آگاهی‬‫مي‬‫ان‬‫این‬‫ها‬‫بخش‬
‫افزایش‬‫یابد‬‫می‬.‫این‬‫پدیده‬‫را‬‫شكاف‬‫آگاهی‬‫گویند‬‫می‬.
■‫این‬‫فرضيه‬‫اولين‬‫بار‬‫توسط‬«‫تيكنور‬»،«‫دونوهو‬»‫و‬«‫اولين‬»‫در‬‫سال‬1970‫در‬‫اي‬‫مقاله‬‫با‬‫عنوان‬«‫جریان‬‫هاي‬‫رسانه‬‫جمعی‬‫و‬‫رشد‬
‫تفكيكی‬‫در‬‫آگاهی‬»‫مطرح‬‫شد‬.
■‫پس‬‫از‬‫طرح‬‫نظریه‬‫شكاف‬،‫آگاهی‬‫به‬‫شكاف‬‫در‬‫هاي‬‫بخش‬‫دیگر‬‫ارتباطی‬‫نيز‬‫توجه‬‫زیادي‬‫شد‬‫طوري‬‫به‬‫كه‬‫مقاالت‬‫بسي‬‫اري‬‫در‬‫این‬
‫موارد‬‫پس‬‫از‬‫آن‬‫به‬‫رشته‬‫تحریر‬‫درآمدند‬.‫یكی‬‫از‬‫این‬‫هاي‬‫بخش‬‫جدید‬‫حوزه‬‫دیجيتال‬‫بود‬‫كه‬‫با‬‫پيشرفت‬‫روزافزون‬‫تك‬‫هاي‬‫نولوژي‬
‫ارتباطی‬‫بيشتر‬‫به‬‫آن‬‫توجه‬‫شد‬.
■‫شاید‬‫ها‬‫خيلی‬‫تصور‬‫كردند‬‫می‬‫كه‬‫با‬‫رشد‬‫و‬‫گسترش‬‫هاي‬‫تكنولوژي‬،‫ارتباطی‬‫دیگر‬‫شكاف‬‫آگاهی‬‫از‬‫بين‬‫خواهد‬‫رفت‬.‫و‬‫شاید‬‫بيشتر‬‫از‬
‫این‬،‫تصور‬‫فكر‬‫از‬‫بين‬‫رفتن‬‫شكاف‬‫دیجيتال‬‫و‬‫مخصوصا‬‫شكاف‬‫دسترسی‬‫رواج‬‫داشت‬‫ولی‬‫امروزه‬‫شاهدیم‬‫كه‬‫این‬‫ق‬‫طعا‬‫فكر‬
‫اي‬‫انگارانه‬‫ساده‬‫خواهد‬‫بود‬.
■‫به‬‫تعبيري‬‫دیگر‬‫شكاف‬‫دیجيتالی‬‫نابرابري‬‫هاي‬‫موجود‬‫ميان‬‫كشور‬‫هاي‬‫مختلف‬‫جهان‬‫است‬‫كه‬‫از‬‫چگونگی‬‫بهره‬‫گ‬‫يري‬‫آنان‬‫از‬
‫تكنولوژي‬‫اطالعات‬‫و‬‫ارتباطات‬‫در‬‫جهت‬‫توسعه‬‫اقتصادي‬‫و‬‫اجتماعی‬‫ناشی‬‫می‬‫شود‬.

‫دیجیتال‬ ‫شکاف‬ ‫مختلف‬ ‫ابعاد‬
■‫پنج‬‫حالت‬‫وجود‬‫دارد‬‫كه‬‫ابعاد‬‫وجودي‬‫شكاف‬‫دیجيتالی‬‫را‬‫نشان‬‫می‬‫دهد‬:(،‫رویسی‬1388)
.1‫شكاف‬‫دیجيتالی‬‫عبارت‬‫است‬‫از‬‫نبود‬‫ارتباط‬‫فيزیكی‬‫و‬‫دسترسی‬‫به‬‫شبكه‬‫و‬‫سخت‬‫افزار‬‫كامپيوتر‬‫و‬‫آموزش‬‫كه‬‫در‬
‫صورت‬‫تامين‬‫ها‬‫آن‬‫این‬‫شكاف‬‫ميان‬‫دولت‬‫و‬‫هاي‬‫سازمان‬‫غير‬‫دولتی‬‫برداشته‬‫خواهد‬‫شد‬.
.2‫شكاف‬‫دیجيتالی‬‫عبارت‬‫است‬‫از‬‫نبود‬،‫كامپيوتر‬‫دسترسی‬‫به‬‫كامپيوتر‬‫و‬‫هاي‬‫آموزش‬‫الزم‬‫كه‬‫به‬‫خاطر‬‫س‬‫هاي‬‫ياست‬
‫ناكاراي‬‫دولت‬‫تشدید‬‫می‬‫گردد‬‫و‬‫همين‬‫باعث‬‫به‬‫تاخير‬‫افتادن‬‫توسعه‬‫و‬‫استفاده‬‫از‬‫كامپيوتر‬‫می‬‫شود‬.
.3‫شكاف‬‫دیجيتالی‬‫به‬‫معناي‬‫فرصت‬‫از‬‫دست‬‫رفته‬‫براي‬‫هاي‬‫گروه‬‫محرومی‬‫است‬‫كه‬‫توانایی‬‫استفاده‬‫موثر‬‫از‬‫فناوري‬
‫ارتباطات‬‫و‬‫اطالعات‬‫براي‬‫بهتر‬‫شدن‬‫زندگيشان‬‫را‬‫ندارند‬.
.4‫شكاف‬‫دیجيتالی‬‫یعنی‬‫نبود‬،‫كامپيوتر‬‫آموزش‬‫و‬‫دسترسی‬.‫اما‬‫این‬‫مشكل‬‫با‬‫تجهيز‬‫سخت‬‫افزار‬‫كامپ‬‫يوتري‬‫و‬‫دسترسی‬‫به‬
‫شبكه‬‫حل‬‫شدنی‬‫است‬.
.5‫شكاف‬‫دیجيتالی‬‫بازتاب‬‫فقر‬‫و‬‫كمبود‬‫سواد‬،‫كافی‬‫و‬‫نبود‬‫بهداشت‬‫و‬‫سایر‬‫ضروریات‬‫اجتماعی‬‫است‬.‫كا‬‫مپيوتر‬‫الزم‬‫است‬
‫اما‬‫هيچ‬‫چيز‬‫نمی‬‫تواند‬‫جامعه‬‫اي‬‫را‬‫وادار‬‫به‬‫پر‬‫كردن‬‫شكاف‬‫دیجيتالی‬‫نماید‬‫مگر‬‫اینكه‬‫سواد‬،‫كافی‬‫فقر‬‫و‬‫هاي‬‫مراقبت‬
‫بهداشتی‬‫مورد‬‫توجه‬‫قرار‬‫گيرد‬.

‫دارد؟‬ ‫وجود‬ ‫دیجیتالی‬ ‫شکاف‬ ‫چرا‬
■‫دالیل‬‫وجود‬‫شكاف‬‫دیجيتالی‬‫مرتبط‬‫با‬‫اینترنت‬‫به‬‫شرح‬‫زیر‬‫است‬:
.1‫شكاف‬‫دیجيتالی‬‫از‬‫اشاعه‬‫و‬‫گسترش‬‫تدریجی‬‫فن‬‫هاي‬‫آوري‬‫نو‬‫نشات‬‫می‬‫گيرد‬.‫شكاف‬‫دیجيت‬،‫الی‬‫اجتناب‬
‫ناپذیر‬‫است‬‫چون‬‫كشورهاي‬‫ثروتمند‬‫تجربه‬‫كافی‬‫و‬‫درآمد‬‫اضافی‬‫براي‬‫استفاده‬‫از‬‫فن‬‫ها‬‫آوري‬‫را‬‫دا‬‫رند‬.
.2‫شكاف‬‫دیجيتالی‬‫به‬‫این‬‫دليل‬‫وجود‬‫دارد‬‫كه‬‫مردم‬‫نمی‬‫دانند‬‫چگونه‬‫از‬‫این‬‫فناوري‬‫استفاده‬‫كن‬‫ند‬‫یا‬‫این‬‫كه‬
‫فناوري‬‫متناسب‬‫با‬‫زندگی‬‫ها‬‫آن‬‫فراهم‬‫نشده‬‫است‬.
.3‫شكاف‬‫دیجيتالی‬‫بازتابی‬‫از‬‫چشم‬‫انداز‬‫زیر‬‫بناي‬‫فن‬‫آوري‬‫موجود‬‫و‬‫توزیع‬‫ثروت‬‫است‬.‫در‬‫كشوره‬‫ایی‬‫كه‬‫فاقد‬
‫سواد‬‫و‬‫برق‬‫هستند‬‫قطعا‬‫مردم‬‫قادر‬‫به‬‫استفاده‬‫موثر‬‫از‬‫فن‬‫آوري‬‫اطالعات‬‫نخواهند‬‫بود‬.
.4‫شكاف‬‫دیجيتالی‬‫ناشی‬‫از‬‫مشكالت‬‫واقعی‬‫در‬‫انتقال‬‫فن‬‫آوري‬‫به‬‫سراسر‬‫دنيا‬‫وجود‬‫دارد‬‫تا‬‫حدودي‬‫به‬‫خاطر‬
‫مشكل‬‫ایجاد‬‫دسترسی‬‫به‬‫شبكه‬‫و‬‫تا‬‫اندازه‬‫اي‬‫هم‬‫به‬‫خاطر‬‫دشواري‬‫تامين‬‫برق‬‫در‬‫مناطق‬‫روستای‬‫ی‬‫است‬.
.5‫شكاف‬‫دیجيتالی‬‫به‬‫انتخاب‬‫شخصی‬‫هم‬‫باز‬‫می‬‫گردد‬.‫بعضی‬‫افراد‬‫اصال‬‫تمایلی‬‫به‬‫استفاده‬‫از‬‫فن‬‫آوري‬
‫اطالعات‬‫ندارند‬.‫در‬‫نتيجه‬‫شكاف‬‫دیجيتالی‬‫تا‬‫حدي‬‫آميز‬‫ابهام‬‫باقی‬‫ماند‬‫می‬.(‫رویسی‬،1388)

‫توسع‬ ‫حال‬ ‫در‬ ‫کشورهای‬ ‫سایر‬ ‫و‬ ‫ایران‬ ‫شرایط‬‫ه‬
■‫با‬‫مراجعه‬‫به‬‫آمار‬‫رسمی‬‫داخلی‬‫و‬‫المللی‬‫بين‬‫در‬‫یابيم‬‫می‬‫كه‬‫ضریب‬‫نفوذ‬‫اینترنت‬‫در‬‫بين‬‫كش‬‫ورهاي‬‫در‬‫حال‬
‫توسعه‬‫به‬‫خصوص‬‫ایران‬‫در‬‫حال‬‫افزایش‬‫است‬‫و‬‫تعداد‬‫كاربران‬‫اینترنت‬‫سرعت‬‫به‬‫در‬‫حال‬‫رشد‬‫ب‬‫می‬‫اشد‬.
‫بنابراین‬‫دیر‬‫یا‬‫زود‬‫تمام‬‫كشورها‬‫باید‬‫نگاه‬‫تري‬‫دقيق‬‫به‬‫مقوله‬‫اینترنت‬‫و‬‫شكاف‬‫دیجيتال‬‫د‬‫اشته‬‫باشند‬‫تا‬‫از‬
‫هاي‬‫آسيب‬‫آن‬‫جلوگيري‬‫كنند‬.
‫نمودار‬‫ضریب‬‫نفوذ‬‫كاربران‬‫اینترنت‬‫در‬‫ایران‬(iriu.ir/matma)(‫در‬‫سال‬1393)(iriu.ir/matma)

‫توسع‬ ‫حال‬ ‫در‬ ‫کشورهای‬ ‫سایر‬ ‫و‬ ‫ایران‬ ‫شرایط‬‫ه‬
‫آسيا‬ ‫غرب‬ ‫كشورهاي‬ ‫در‬ ‫اینترنت‬ ‫از‬ ‫استفاده‬ ‫آمار‬(‫تا‬30‫ژوئن‬2014( )internetworldstats.com)

‫توسع‬ ‫حال‬ ‫در‬ ‫کشورهای‬ ‫سایر‬ ‫و‬ ‫ایران‬ ‫شرایط‬‫ه‬
‫ها‬ ‫قاره‬ ‫تفكيک‬ ‫به‬ ‫اینترنت‬ ‫از‬ ‫استفاده‬ ‫آمار‬(‫تا‬30‫ژوئن‬2014( )internetworldstats.com)
‫هاي‬‫سال‬ ‫طی‬ ‫آمار‬ ‫رشد‬ ‫و‬ ‫شده‬ ‫مشاهده‬ ‫آمار‬ ‫مشاهده‬ ‫با‬2000‫تا‬2014‫آمریكاي‬ ،‫آسيا‬ ،‫افریقا‬ ‫هاي‬‫قاره‬ ‫كه‬ ‫بينيم‬‫می‬
‫درصد‬ ‫داراي‬ ‫اند‬‫شده‬ ‫واقع‬ ‫مناطق‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫سوم‬ ‫جهان‬ ‫و‬ ‫توسعه‬ ‫حال‬ ‫در‬ ‫كشورهاي‬ ‫عمده‬ ‫كه‬ ‫آسيا‬ ‫غرب‬ ‫و‬ ‫جنوبی‬‫رشد‬
‫شد‬ ‫خواهد‬ ‫فراگير‬ ‫زودي‬‫به‬ ‫اینترنت‬ ‫كه‬ ‫است‬ ‫آن‬ ‫از‬ ‫حاكی‬ ‫این‬ ‫و‬ ‫هستند‬ ‫باالیی‬ ‫بسيار‬.

‫اینترنت‬ ‫تاثیرات‬/‫مرحله‬‫اول‬:‫اینترنت‬ ‫ورود‬
■‫نسبت‬‫اینترنت‬‫با‬‫مسئله‬‫شكاف‬‫دیجيتال‬‫از‬‫دو‬‫جهت‬‫است‬‫یكی‬‫نسبت‬‫مستق‬‫يم‬‫و‬‫دیگري‬
‫غيرمستقيم‬.‫از‬‫جا‬‫آن‬‫كه‬‫خود‬‫دسترسی‬‫به‬‫اینترنت‬‫یكی‬‫از‬‫هاي‬‫شاخصه‬‫سنجش‬‫ش‬‫كاف‬
‫دیجيتال‬‫محسوب‬‫شود‬‫می‬‫بدیهی‬‫است‬‫كه‬‫فراهم‬‫شدن‬‫تجهيزات‬‫اینترنت‬‫براي‬‫هر‬‫ك‬‫شوري‬
‫باعث‬‫كاهش‬‫یافتن‬‫شكاف‬‫آن‬‫با‬‫سایر‬‫كشورهاي‬‫دارا‬‫و‬‫افزایش‬‫شكاف‬‫بين‬‫آن‬‫كش‬‫ور‬‫و‬
‫كشورهاي‬‫محروم‬‫خواهد‬‫بود‬‫و‬‫اگر‬‫روند‬‫فراهم‬‫شدن‬‫اصل‬‫تجهيزات‬‫ادامه‬‫یابد‬‫شكاف‬‫در‬‫ای‬‫ن‬
‫زمينه‬‫از‬‫بين‬‫خواهد‬‫رفت‬.‫در‬‫واقع‬‫بدیهی‬‫است‬‫بودن‬‫هر‬‫چيز‬‫براي‬‫خود‬‫فرد‬‫دارا‬‫بهتر‬‫از‬‫ن‬‫بود‬‫آن‬
‫است‬.‫اما‬‫آیا‬‫براي‬‫اجتماع‬‫هم‬‫بهتر‬‫است؟‬

‫اینترنت‬ ‫تاثیرات‬/‫دوم‬ ‫مرحله‬:‫اینترنت‬ ‫ورود‬ ‫از‬ ‫پس‬
■‫اما‬‫معضل‬‫اصلی‬‫پس‬‫از‬‫ورود‬‫اینترنت‬‫خواهد‬‫بود‬‫و‬‫بعد‬‫از‬‫اینكه‬‫افراد‬‫و‬‫كشورها‬‫وارد‬‫دایره‬‫كا‬‫ربران‬
‫اینترنت‬‫شدند‬‫تاثير‬‫غير‬‫مستقيم‬‫اینترنت‬‫بر‬‫معضل‬‫شكاف‬‫دیجيتال‬‫آغاز‬‫شود‬‫می‬:
1.‫کاهش‬‫شکاف‬:
‫الف‬)‫ایجاد‬‫و‬‫افزایش‬‫فرصت‬‫دیجيتال‬
‫شاخص‬‫فرصت‬‫دیجيتال‬‫شاخصی‬‫است‬‫كه‬‫به‬‫ارزیابی‬‫فرصت‬‫و‬‫امكان‬‫افراد‬‫براي‬‫دسترسی‬‫ب‬‫ه‬‫اطالعات‬
‫جهانی‬‫منصفانه‬‫و‬‫ارزان‬‫پردازد‬‫می‬.‫از‬‫این‬‫رو‬‫افرادي‬‫كه‬‫داراي‬‫اینترنت‬‫هستند‬‫امكان‬‫باالتري‬‫ب‬‫راي‬
‫دسترسی‬‫به‬‫این‬‫اطالعات‬‫خواهند‬‫داشت‬.
‫ب‬)‫ایجاد‬‫و‬‫افزایش‬‫آمادگی‬‫الكترونيک‬
‫شك‬ ‫مطالعه‬ ‫براي‬ ‫اخير‬ ‫سال‬ ‫چند‬ ‫در‬ ‫كه‬ ‫است‬ ‫هایی‬‫شاخص‬ ‫از‬ ‫یكی‬ ‫الكترونيک‬ ‫آمادگی‬ ‫شاخص‬‫آگاهی‬ ‫اف‬
‫است‬ ‫گرفته‬ ‫قرار‬ ‫توجه‬ ‫مورد‬.‫دی‬ ‫عوامل‬ ‫و‬ ‫الكترونيک‬ ‫تجارت‬ ‫محيط‬ ‫سنجش‬ ‫طریق‬ ‫از‬ ‫شاخص‬ ‫این‬‫گري‬
‫است‬ ‫و‬ ‫اینترنت‬ ‫به‬ ‫مردم‬ ‫دسترسی‬ ،‫باند‬ ‫پهناي‬ ‫ميزان‬ ،‫اینترنتی‬ ‫شخصی‬ ‫هاي‬‫فرصت‬ ‫نظير‬‫هاي‬‫برنامه‬ ‫از‬ ‫فاده‬
‫و‬ ‫باز‬ ‫متن‬...‫شود‬‫می‬ ‫تعيين‬.‫این‬ ‫از‬ ‫كاربر‬ ‫یک‬ ‫استفاده‬ ‫یا‬ ‫و‬ ‫كشور‬ ‫یک‬ ‫به‬ ‫اینترنت‬ ‫ورود‬ ‫با‬‫در‬ ‫او‬ ‫امتياز‬ ‫ترنت‬
‫شود‬‫می‬ ‫دیجيتال‬ ‫شكاف‬ ‫كاهش‬ ‫باعث‬ ‫و‬ ‫رفته‬ ‫باال‬ ‫زمينه‬ ‫این‬( .،‫خلجی‬ ‫و‬ ‫خانيكی‬1388:25)

‫اینترنت‬ ‫تاثیرات‬/‫دوم‬ ‫مرحله‬:‫اینترنت‬ ‫ورود‬ ‫از‬ ‫پس‬
2.‫افزایش‬‫شکاف‬:
‫اینترنت‬‫تواند‬‫می‬‫باعث‬‫افزایش‬‫شكاف‬‫دیجيتال‬،‫شود‬‫طور‬‫همان‬‫كه‬‫آمارها‬‫هم‬‫نشان‬‫از‬‫افزایش‬‫ش‬‫كاف‬
‫دیجيتال‬‫در‬‫هاي‬‫سال‬‫اخير‬‫دارند‬.‫به‬‫كه‬‫طوري‬‫نوع‬‫استفاده‬‫از‬‫اینترنت‬‫در‬‫هاي‬‫كشور‬‫توسعه‬‫یاف‬‫ته‬‫با‬
‫كشورهاي‬‫در‬‫حال‬‫توسعه‬‫متفاوت‬‫است‬.
‫الف‬)‫عوامل‬‫اقتصادي‬
‫اینترنت‬‫و‬‫خدماتی‬‫كه‬‫از‬‫آن‬‫ناشی‬‫شود‬‫می‬‫از‬‫طرف‬‫كشورهاي‬‫توسعه‬‫یافته‬‫و‬‫پيشرفته‬‫صن‬‫عتی‬‫است‬.‫به‬
‫همين‬‫دليل‬‫همواره‬‫قيمت‬‫آن‬‫در‬‫این‬‫كشورها‬‫تر‬‫پایين‬‫از‬‫كشورهاي‬‫در‬‫حال‬‫توسعه‬‫خواهد‬‫بود‬‫و‬‫این‬‫خود‬
‫باعث‬‫عدم‬‫توازن‬‫در‬‫استفاده‬‫و‬‫ایجاد‬‫شكاف‬‫خواهد‬‫شد‬.
‫ب‬)‫جغرافيا‬
‫نبود‬‫تناسب‬‫ميان‬‫شهر‬‫و‬‫روستا‬‫در‬‫كشورهاي‬‫در‬‫حال‬،‫توسعه‬‫مشكالت‬‫دسترسی‬‫به‬‫زمين‬‫و‬‫اع‬‫تبار‬‫و‬...
‫منجر‬‫به‬‫رشد‬‫مناطق‬‫شهري‬‫از‬‫نظر‬‫تكنولوژیک‬‫شده‬‫است‬‫و‬‫مناطق‬‫روستایی‬‫در‬‫این‬‫كشورها‬‫از‬‫این‬
‫حركت‬‫عقب‬‫اند‬‫مانده‬.

‫اینترنت‬ ‫تاثیرات‬/‫دوم‬ ‫مرحله‬:‫اینترنت‬ ‫ورود‬ ‫از‬ ‫پس‬
‫ج‬)‫سن‬
‫معموال‬‫افراد‬‫جوان‬‫از‬‫آمادگی‬‫بيشتري‬‫براي‬‫ها‬‫آموزش‬‫برخوردار‬‫بوده‬‫و‬‫عالقه‬‫بيشتري‬‫براي‬‫انعطاف‬‫در‬‫ب‬‫رابر‬
‫محصوالت‬‫و‬‫هاي‬‫تكنولوژي‬‫جدید‬‫دارند‬.‫همچنين‬‫ترها‬‫جوان‬‫داراي‬‫انرژي‬‫بيشتري‬،‫بوده‬‫ذهن‬‫پردازشگر‬
‫تري‬‫مناسب‬‫براي‬‫مسائل‬‫مرتبط‬‫با‬‫هاي‬‫تكنولوژي‬‫روز‬‫دارند‬‫و‬‫ها‬‫گرفتاري‬‫و‬‫هایشان‬‫دلمشغولی‬‫نيز‬‫ك‬‫متر‬‫است‬.
‫د‬)‫نسل‬
‫عالوه‬‫بر‬‫تفاوت‬‫بين‬‫سنين‬‫مختلف‬‫در‬‫استفاده‬‫از‬،‫اینترنت‬‫بين‬‫هاي‬‫نسل‬‫مختلف‬‫این‬‫تفاوت‬‫مش‬‫هودتر‬‫است‬.‫البته‬
‫تفاوت‬‫بين‬‫نسلی‬‫در‬‫استفاده‬‫از‬‫اینترنت‬‫برگرفته‬‫از‬‫همان‬‫تفاوت‬‫سنی‬‫است‬‫اما‬‫كمی‬‫تر‬‫دقيق‬‫و‬‫بيشتر‬‫مربوط‬‫به‬
‫جوامعی‬‫مانند‬‫جامعه‬‫ایران‬‫شود‬‫می‬‫كه‬‫در‬‫عين‬‫اینكه‬‫در‬‫حال‬‫توسعه‬‫است‬‫ولی‬‫تحوالت‬‫بسيار‬‫زیادي‬‫دار‬‫د‬‫و‬‫جهش‬
‫آن‬‫بسيار‬‫سریع‬‫و‬‫زیاد‬‫است‬.
‫هـ‬)‫جنس‬
‫یكی‬‫دیگر‬‫از‬‫عوامل‬‫ایجاد‬‫شكاف‬‫دیجيتال‬‫بر‬‫اثر‬‫استفاده‬‫از‬،‫اینترنت‬‫جنس‬‫است‬.(‫خانيكی‬‫و‬‫خلج‬،‫ی‬1388)‫طور‬‫به‬
‫كلی‬‫زنان‬‫در‬‫برابر‬‫تغييرات‬‫تكنولوژي‬‫و‬‫محصوالت‬‫جدید‬‫مقاومت‬‫بيشتري‬‫از‬‫خود‬‫نشان‬‫دهند‬‫می‬.‫دل‬‫يل‬‫اصلی‬‫آن‬
‫هم‬‫این‬‫است‬‫كه‬‫طور‬‫به‬‫كلی‬‫حاالت‬‫زنان‬‫و‬‫هاي‬‫ویژگی‬‫ها‬‫آن‬‫و‬‫هاي‬‫نقش‬‫ها‬‫آن‬‫كمتر‬‫براي‬‫ها‬‫آن‬‫نياز‬‫استفاد‬‫ه‬‫از‬
‫تكنولوژي‬‫را‬‫ایجاد‬‫كند‬‫می‬.(‫سورین‬،‫وتانكارد‬1386)

‫اینترنت‬ ‫تاثیرات‬/‫دوم‬ ‫مرحله‬:‫اینترنت‬ ‫ورود‬ ‫از‬ ‫پس‬
‫و‬)‫سواد‬‫و‬‫آموزش‬
‫افرادي‬‫كه‬‫از‬‫سطح‬‫سواد‬‫باالتري‬‫به‬‫خصوص‬‫در‬‫حوزه‬‫تخصصی‬‫كار‬‫با‬‫اینترنت‬‫و‬‫همچنين‬‫زب‬‫ان‬‫انگليسی‬
‫برخوردارند‬‫بهتر‬‫و‬‫بيشتر‬‫توانند‬‫می‬‫از‬‫اینترنت‬‫بهره‬‫ببرند‬.
‫ز‬)‫استخدام‬
‫در‬‫برخی‬‫از‬‫كشورهاي‬‫در‬‫حال‬‫توسعه‬‫به‬‫دليل‬‫هاي‬‫محدودیت‬‫مختلف‬،‫زیرساختی‬‫امكان‬‫دسترسی‬‫به‬
‫اینترنت‬‫فقط‬‫براي‬‫افراد‬‫شاغل‬‫در‬‫محل‬‫كارشان‬‫وجود‬‫دارد‬‫و‬‫در‬‫خارج‬‫از‬‫آن‬‫این‬‫امكان‬‫نيست‬.‫این‬‫ا‬‫مر‬
‫باعث‬‫ایجاد‬‫شكاف‬‫بين‬‫افراد‬‫شاغل‬‫و‬‫غير‬‫شاغل‬‫شود‬‫می‬.(‫خانيكی‬‫و‬،‫خلجی‬1388)
‫ح‬)‫فرهنگ‬
‫در‬‫كشورهاي‬‫در‬‫حال‬‫توسعه‬‫فرهنگ‬‫و‬‫بستگی‬‫دل‬‫به‬‫آن‬‫قوي‬‫تر‬‫از‬‫كشورهاي‬‫توسعه‬‫یافته‬‫اس‬،‫ت‬‫به‬‫همين‬
‫دليل‬‫امكان‬‫مقاومت‬‫مردم‬‫این‬‫كشورها‬‫با‬‫هاي‬‫تكنولوژي‬،‫جدید‬‫جا‬‫آن‬‫كه‬‫با‬‫ها‬‫فرهنگ‬‫و‬‫سبک‬‫زند‬‫گی‬
‫ها‬‫آن‬‫و‬‫اعتقاداتشان‬‫در‬‫تضاد‬‫است‬‫بسيار‬‫بيشتر‬‫از‬‫كشورهاي‬‫توسعه‬‫یافته‬‫است‬.(Yu،2006)

‫گیری‬‫نتیجه‬ ‫و‬ ‫بندی‬ ‫جمع‬
‫اینترنت‬‫در‬‫هاي‬‫سال‬‫اخير‬‫باعث‬‫افزایش‬‫شكاف‬‫دیجيتال‬‫شده‬‫است‬.‫این‬‫درحالی‬‫است‬‫ك‬‫ه‬‫تعداد‬
‫كاربران‬‫آن‬‫در‬‫دنيا‬‫رشد‬‫بسيار‬‫سریعی‬‫دارد‬.‫این‬‫رشد‬‫كننده‬‫استفاده‬‫در‬‫كشورهاي‬‫در‬‫ح‬‫ال‬‫توسعه‬‫به‬
‫خصوص‬‫ایران‬‫بسيار‬‫شدید‬‫بوده‬‫است‬‫طوري‬‫به‬‫كه‬‫ایران‬‫در‬‫بين‬‫كشورهاي‬‫غرب‬‫آسيا‬‫د‬‫اراي‬
‫بيشترین‬‫كاربر‬‫بوده‬‫و‬‫جزو‬20‫كشور‬‫اول‬‫دنيا‬‫از‬‫حيث‬‫تعداد‬‫كاربر‬،‫باشد‬‫می‬‫در‬‫حالی‬‫كه‬‫از‬‫نظ‬‫ر‬
‫جمعيت‬‫طور‬‫این‬‫نيست‬.
‫اما‬‫اینترنت‬‫هم‬‫در‬‫ابتدا‬‫باعث‬‫كاهش‬‫شكاف‬‫دیجيتال‬‫شده‬‫است‬‫ولی‬‫در‬‫ادامه‬‫افزایش‬‫ای‬‫ن‬‫شكاف‬
‫را‬‫در‬‫برداشته‬‫است‬‫و‬‫این‬‫افزایش‬‫در‬‫آینده‬‫بيشتر‬‫نيز‬‫خواهد‬‫شد‬.‫اینترنت‬‫به‬‫خودي‬‫خ‬‫ود‬‫امكانی‬
‫است‬‫كه‬‫باعث‬‫تسهيل‬‫در‬‫ارتباط‬‫براي‬‫انسان‬‫شده‬‫است‬‫و‬‫مفيد‬‫است‬‫به‬‫همين‬‫دليل‬‫ب‬‫ه‬‫تمام‬‫توان‬
‫باید‬‫براي‬‫كاهش‬‫هاي‬‫آسيب‬‫آن‬‫تالش‬‫كرد‬.

‫اینترنت‬ ‫از‬ ‫بهینه‬ ‫استفاده‬ ‫برای‬ ‫پیشنهاد‬
‫با‬‫این‬‫تفاسير‬‫اینترنت‬‫هم‬‫نقش‬‫كاهش‬‫دهنده‬‫شكاف‬‫دیجيتالی‬‫دارد‬‫و‬‫هم‬‫نقش‬‫افزای‬‫ش‬‫دهندگی‬.
‫البته‬‫كه‬‫این‬‫با‬‫ورود‬‫محصولی‬‫جدید‬‫اختالفی‬‫بين‬‫افراد‬‫و‬‫هاي‬‫گروه‬‫مختلف‬‫وجود‬‫به‬‫بي‬‫اید‬‫طبيعی‬
‫است‬‫اما‬‫سخن‬‫بر‬‫سر‬‫شدید‬‫بودن‬‫این‬‫شكاف‬‫در‬‫حوزه‬‫دیجيتال‬‫است‬.‫براي‬‫جلوگيري‬‫از‬‫این‬‫آسيب‬
‫موارد‬‫زیر‬‫پيشنهاد‬‫شود‬‫می‬:
■‫تالش‬‫براي‬‫ورود‬‫اینترنت‬‫به‬‫ها‬‫خانواده‬‫با‬‫اولویت‬‫باال‬
■‫تالش‬‫براي‬‫آموزش‬‫اجباري‬‫افراد‬‫تر‬‫مسن‬‫درمورد‬‫محيط‬‫نت‬
■‫رفع‬‫موانع‬‫براي‬‫ایجاد‬‫هاي‬‫زیرساخت‬‫مناسب‬‫در‬‫روستاها‬‫و‬‫درصورت‬‫عدم‬،‫امكان‬‫جلوگيري‬‫از‬
‫رشد‬‫دسترسی‬‫به‬‫نت‬‫در‬‫شهرها‬
■‫برطرف‬‫كردن‬‫نيازهاي‬‫اوليه‬‫ها‬‫انسان‬‫مانند‬،‫مسكن‬،‫امنيت‬‫بهداشت‬‫و‬...
■‫تالش‬‫براي‬‫ایجاد‬‫شبكه‬‫ملی‬‫اینترنت‬‫با‬‫توجه‬‫به‬‫فرهنگ‬‫هر‬‫كشور‬
■‫تالش‬‫براي‬‫سازي‬‫سالم‬‫محيط‬‫اینترنت‬