1. E
Egileak:Maite,Aitana,Iñigo,Julen eta Iker.S

2. Sexu-ezaugarriak gizonen eta
emakumeen arteko
desberdintasun fisikoak dira. 2
motatako sexu-ezaugarriak
daude: lehen mailakoak eta
bigarren mailakoak.
- Lehen mailako sexu-ezaugarriak
ugaltze-organoak dira.
-Bigarren mailako sexu-
ezaugarriak ugalketarekin lotura
ez duten ezaugarriak dira.
-Gizonenak: ahots baxua, bizarra,
gihar handiak eta ile asko
gorputzean.
-Emakumeenak: titiak, ahots altua,
aldaka zabala eta ile gutxi
gorputzean.

3. Jaiotzean, pertsonek badituzte sexu-
organoak, baina garatu gabeak.
Adin jakin batetik aurrera hasten
dira garatzen bigarren mailako
sexu-ezaugarriekin batera.
Gizakiaren aro horri pubertaroa
deritzo. Nesken eta mutilen
gorputzak ez dira adin berean
aldatzen; izan ere, neskak 11 NESKEN
PUBERTAROA
urtetik aurrera hasten dira
aldatzen, eta mutilak, berriz,
askoz beranduago, 13 urtetik
aurrera.
MUTILEN PUBERTAROA

4. Emakumeen ugaltze aparatua
Emakumeen ugaltze-aparatua hainbat organoz osatuta dago.
-Obulategia:obuluak obulategietan sortzen dira.
-Umetokia:organo huts malgu bat da,eta bertan haurra garatzen da
haurdunaldian.
-Falopioren tronpak:obulategia eta umetokian lotzen dituzten hodiak
dira.
-Bajina:umetokia eta kanpoaldean lotzen dituen kanala da.
-Alua:ugaltze-aparatuaren kanpoko aldea da.Ezpain izeneko bi
larruazal-tolezduraz osatuta zuloa ere aluan dago.

5. Gizonen ugaltze aparatua sexu organo
hauek osatzen dute:
-BARRABILAK. Espermatozoideak
sortzen dituzten organoak dira.
-HODI DEFERENTEAK.
Espermatozoideak gernubideraino
eramaten dituzten hodiak dira.
-GERNUBIDEA. Bertatik
espermatozoideak kanporatzen dira.
-GURINAK. Semen-besikulak eta
prostata dira. Espermatozoideak
elikatzen eta garraiatzen duten
likidoa sortzen dute.
-ESKROTOA. Barrabilak babesten
dituen ehun-poltsa da.
-ZAKILA. Espermatozoideak
kanporatzen dituen organoa da.

6. SEXU-ZELULA EMEAK
Emakumeen sexu-zelula obuloa da.Gameto eme deritzo,esfera
formako zelula handi samarrak obuloak dira.
Nesken obulutegiek obulu heldugabe ugari
dituzte.Pubertaroan,obuloak heltzen ari dira.28 egunetan
behin,obulo bat bakarrik heltzen da.Kanporatzen denean odoljario
batekin batera.Odoljario horri menstruazioa edo hileko esaten zaie.

7. Gizonen sexu-zelulak mintz plasmatikoa
espermatozoideak dira.Gameto ar
esaten zaie.Obuloak baino askoz
txikiagoak dira,itsats mugikor txiki bat
dute,toki batetik bestera joateko. nukleo
Espermatozoideak barrabiletatik
ateratzen dira,eta hodi diferentetan eta burua
gernubidean zehar ibiltzen
dira,kanpoaldera atera lepoa
aurretik.Espermatozoideak semen-
besikulek eta prostatak sortutako bitarteko
substantzia batzuekin nahasten zatia
dira.Likido bat
sortzen da nahaste horretatik:semena. isatsa
Semenak espermatozoideak
garraiatzen eta elikatzen ditu.

8. Ernalketa esaten zaio obulu bat
espermatozoide batekin elkartzeari.
Ernalketa gertatzeko gizonaren semenak
emakumearen baginera iritsi behar dute.
Espermatozoideak igeri joaten dira
falopioaren tronparaino; tronpan obulu bat
aurkitzen badu ernalketa gerta
daiteke.Obuloa eta espermatozoidea
elkartzean,zigoto deritzon zelula sortzen
da. Sortuko duen gizakiaren lehen zelula
da zigotoa. Hasieran, zigotoa banatuta bi
zelula, ondoren lau gero zortzi... Horrela
hainbat zelula osatuko bola bat sortzen da
enbrioia izenekoa.

9. Enbrioia likidoz betetako
poltsa batean egoten da.
Amniotiko du izena, eta
enbrioia babesten du.
Plazentaren bidez
mantenugaiak eta
oxigenoa jasotzen du
amarengandik. Enbrioia
zilbor-hestearen bidez
lotuta dago plazentara.

10. FETUAREN GARAPENA
Hirugarren
hilabetean,enbrioiaren organo FETUAREN GARAPENA
guztiak osatuta daude.Hortik
aurrera,enbrioiari fetu esaten
zaio.
Fetua hazi eta heldu egiten da
etengabe,bederatzigarren
hilabetera arte.Bederatzi
hilabete dituenean,fetua
guztiz osatuta dago,jaiotzeko
moduan,50 zentrimatroko
luzera du gutxi gorabehera eta
3.300 gramoko pisua.

11. HAURDUNALDIA
Ernalketa gertatzen denetik haurtxoa jaio arteko tarteari
haurdunaldia esaten zaio,bederatzi hilabete inguru irauten
du.Haurdunaldian amaren gorputzak hainbat aldaketa izaten
dituzte:
-Ez du obulorik sortzen,hortaz,ez du hilekorik sortzen.
-Sabela hazi egiten zaio.
-Gizendu egiten da.
-Titiak handitu egiten zaizkio
Haurdunaldian,amak zaindu behar du bere burua:
-Ezin du edozer gauza jan.
-Ez ditu alkohola eta tabakoa kontsumitu behar.

12. Haurtxoa amaren baginatik
kanporatzeari deritzo.
Erditu aurretik,likido amniotikoa
duen poltsa apurtu egiten
da.Urak botatzea esaten da.
Haurtxoa jaio ondoren,zilbor-
hestea mozten da.
Erditzearen amaieran plazenta
botatzen da.Fase horri plazenta
kanporatzea deritzo.

13. Lehendabiziko hilabetean, haurtxoa
esnea soilik edaten dute. Aldi
horri edoskitzaroa esaten zaio.
Amaren esnea oso
osasungarria da; umetxoak
behar dituen elikagai guztiak
ditu, bai eta gaixotasun askoren
kontrako defentsak ere.
Amaren esnea ez ezik, esne
artifiziala ere har dezakete
haurtxoek, behi-esnez eginda
dagoena.