4. Scientific research
Το κρασί ως αντικείμενο επιστημονικής
έρευνας:
12144 δημοσιεύσεις στην διεθνή βάση
βιβλιογραφικών δεδομένων MEDLINE
Οι 1810 τους τελευταίους 24 μήνες
Τι συντηρεί το ενδιαφέρον της
επιστημονικής κοινότητας για μια
ουσία γνωστή εδώ και 10.000 χρόνια ?
5. Wine: the oldest medication
Κρασί: το παλαιότερο φάρμακο
Όμηρος Ψυχοσωματική δράση του κρασιού
Ιπποκράτης Αντισηπτικό των τραυμάτων και του
Γαληνός δέρματος
Νεότεροι Αποστειρωτικό του πόσιμου νερού
ιατροί Καταπραϋντικό, αγχολυτικό, υπνωτικό,
αναισθητικό, διεγερτικό της όρεξης,
τονωτικό, θεραπευτικό της αναιμίας,
αντιδιαρροϊκό, υπακτικό, διουρητικό
6. Τιμόθεε, μηκέτι υδροπότι
αλλ’ οίνου ολίγω χρω
δια τον στόμαχό σου
και τας πυκνάς σου ασθενείας
Απόστολος Παύλος
9. Ενώ η ευεργετική δράση του κρασιού ήταν
γνωστή από την αρχαιότητα, η σύγχρονη
επιστήμη την αγνόησε για περισσότερα από 80
χρόνια.
Λόγοι:
Ενθουσιασμός για τις ανακαλύψεις του 20ου αιώνα
Ποτοαπαγόρευση και οι επιδράσεις στις επερχόμενες
γενεές των επιστημόνων
Παράδειγμα:
Αποσιώπηση το 1970 των συμπερασμάτων της μελέτης
Framingham (μείωση κατά 50% των θανάτων από
στεφανιαία νόσο σε άτομα που συστηματικά
κατανάλωναν μικρή ποσότητα αλκοόλης)
10. The French paradox
Το «Γαλλικό παράδοξο»
Αναζωπύρωση του επιστημονικού ενδιαφέροντος
μετά το 1991 με τη μελέτη που αφορούσε τους
κατοίκους της Νότιας Γαλλίας:
αν και η διατροφή τους στηρίζεται κατά κύριο λόγο στη
μεγάλη κατανάλωση τυριού – βουτύρου - αυγών –
κρεάτων και άλλων τροφών πλούσιων σε λιπαρά …
τα καρδιαγγειακά συμβάματα είναι 70% λιγότερα από
τα αντίστοιχα των Η.Π.Α και οι θάνατοι λιγότεροι κατά
40%
ΕΡΜΗΝΕΙΑ
η καθημερινή κατανάλωση μέτριας ποσότητας κρασιού
11. Cardiovascular protection
Η φαρμακευτική δράση του κρασιού στην καρδιά
οφείλεται:
Στις φαινόλες: Δεσμεύουν τις ελεύθερες ρίζες
οξυγόνου και εμποδίζουν την οξείδωση της LDL
χοληστερόλης.
Στην αλκοόλη: αυξάνει τα επίπεδα της HDL
χοληστερόλης εμποδίζοντας τη δημιουργία
αθηρωματωδών πλακών.
Στα σαλικυλικά: Μειώνουν τη συγκόλληση των
αιμοπεταλίων εμποδίζοντας το σχηματισμό θρόμβων.
Pignatelli P, Lenti L, Pulcinelli FM, et al. Red and white wine differently affect collagen-induced platelet aggregation.
Pathophysiol Haemost Thromb 2002; 32: 356-358.
12. Antioxidant activity of red wine
Η αντιοξειδωτική δραστικότητα ενός ποτηριού
(150 ml) κόκκινου κρασιού ισοδυναμεί με:
• 12 ποτήρια λευκού
κρασιού
• 2 φλιτζάνια πράσινου
τσαγιού
• 5 μήλα
• 5 κρεμμύδια
• 500-700 ml μπύρα
• 7 ποτήρια φυσικού χυμού
πορτοκαλιού
• 20 ποτήρια χυμό μήλου
13. Resveratrol
Η ρεσβερατρόλη
• Ισχυρότατος αντιοξειδωτικός παράγοντας
• Βρίσκεται στο φλοιό του σταφυλιού και παράγεται από αυτό
σαν απάντηση στο στρες
• Η διαδικασία παραγωγής του ερυθρού οίνου επιτρέπει την
ενσωμάτωση σε αυτό μεγαλύτερης ποσότητας ρεσβερατρόλης
Ρεσβερατρόλη περιέχουν κυρίως τα κόκκινα κρασιά
άρα ασκούν μεγαλύτερη προστατευτική δράση.
Karpecki, P.M. A Toast to Wine And Your Health. Review of Optometry 2008; 73-79
15. Protects against cigarette
Άλλες θεραπευτικές ιδιότητες του κρασιού:
Ανταγωνίζεται την αγγειοσυσπαστική ιδιότητα του
τσιγάρου.
Papamichael C, Karatzis E, Karatzi K et al. Red wine’s antioxidants counteract acute endothelial dysfunction caused by
cigarette smoking in healthy nonsmokers. Am Heart J 2004;147:274.
16. Protects and sharpens the brain
Άλλες θεραπευτικές ιδιότητες του κρασιού:
Ανταγωνίζεται την αγγειοσυσπαστική ιδιότητα του
τσιγάρου.
Προστατεύει από την άνοια και οξύνει τη σκέψη.
Britton A, Singh-Manoux A, Marmot M. Alcohol consumption and cognitive function in the Whitehall II study.
Am J Epidemiol 2004;160:240-247
17. Βeats Valium®
Άλλες θεραπευτικές ιδιότητες του κρασιού:
Ανταγωνίζεται την αγγειοσυσπαστική ιδιότητα του
τσιγάρου.
Προστατεύει από την άνοια και οξύνει τη σκέψη.
σκέψη.
Έχει αγχολυτική δράση
Paladini AC et al. Flavonoids and the CNS: from forgotten factor to potent anxiolytic compounds.
J Pharm Pharmacol 1999:51;519-526
18. Decreases the risk of gallstones
Άλλες θεραπευτικές ιδιότητες του κρασιού:
Ανταγωνίζεται την αγγειοσυσπαστική ιδιότητα του
τσιγάρου.
Προστατεύει από την άνοια και οξύνει τη σκέψη.
σκέψη.
Έχει αγχολυτική δράση.
Μειώνει την πιθανότητα εμφάνισης χολολιθίασης.
Attili AF, Scafato E, Marchioli R, Marfisi RM, Festi D. Diet and gallstones in Italy: the cross-sectional MICOL results.
Hepatology 1998;27:1492-1498
19. Protects versus diarrhea
Άλλες θεραπευτικές ιδιότητες του κρασιού:
Ανταγωνίζεται την αγγειοσυσπαστική ιδιότητα του
τσιγάρου.
Προστατεύει από την άνοια και οξύνει τη σκέψη.
σκέψη.
Έχει αγχολυτική δράση.
Μειώνει την πιθανότητα εμφάνισης χολολιθίασης.
χολολιθίασης.
Προστατεύει από την γαστρεντερίτιδα.
Marimon JM, Bujanda L, Gutierrez-Stampa MA, et al. Antibacterial Activity of Wine vs. Salmonella enteritidis: pH or
alcohol? J Clin Gastroenterol 1998;27:179-180
20. Protects versus common cold
Άλλες θεραπευτικές ιδιότητες του κρασιού:
Ανταγωνίζεται την αγγειοσυσπαστική ιδιότητα του
τσιγάρου.
Προστατεύει από την άνοια και οξύνει τη σκέψη.
σκέψη.
Έχει αγχολυτική δράση.
Μειώνει την πιθανότητα εμφάνισης χολολιθίασης.
χολολιθίασης.
Προστατεύει από την γαστρεντερίτιδα.
γαστρεντερίτιδα.
Μειώνει την πιθανότητα εμφάνισης κοινού
κρυολογήματος.
Takkouche B, Regueira-Mendez C, Garcia-Closas R, et al. Intake of wine, beer, and spirits and the risk of clinical
common cold. Am J Epidemiol 2002;155:853-858.
21. Against osteoporosis and hip fracture
Άλλες θεραπευτικές ιδιότητες του κρασιού:
Ανταγωνίζεται την αγγειοσυσπαστική ιδιότητα του
τσιγάρου.
Προστατεύει από την άνοια και οξύνει τη σκέψη.
σκέψη.
Έχει αγχολυτική δράση.
Μειώνει την πιθανότητα εμφάνισης χολολιθίασης.
χολολιθίασης.
Προστατεύει από την γαστρεντερίτιδα.
γαστρεντερίτιδα.
Μειώνει την πιθανότητα εμφάνισης κοινού
κρυολογήματος.
κρυολογήματος.
Προστατεύει από την οστεοπόρωση.
Hoidrup S, Gronbaek M, Gottschau A,et al. Wine, Osteoporosis and Hip Fracture.
Am J Epidemiol 1999;149:993-1001
22. Wine as a digestive aid
Άλλες θεραπευτικές ιδιότητες του κρασιού:
Ανταγωνίζεται την αγγειοσυσπαστική ιδιότητα του
τσιγάρου.
Προστατεύει από την άνοια και οξύνει τη σκέψη.
Έχει αγχολυτική δράση
Μειώνει την πιθανότητα εμφάνισης χολολιθίασης.
χολολιθίασης.
Προστατεύει από την γαστρεντερίτιδα.
γαστρεντερίτιδα.
Μειώνει την πιθανότητα εμφάνισης κοινού
κρυολογήματος.
κρυολογήματος.
Προστατεύει από την οστεοπόρωση.
οστεοπόρωση.
Βελτιώνει την πέψη.
23. Wine has anticancer activity
Σε πειραματικό επίπεδο και σε επιδημιολογικές μελέτες το
κρασί έχει αντινεοπλασματικές ιδιότητες:
Στον καρκίνο του μαστού.
Στον καρκίνο του εδάφους του στόματος.
Στον καρκίνο του πνεύμονα.
Στον καρκίνο του προστάτη.
Στον καρκίνο του παχέος εντέρου.
Kraft, T.E., Parisotto, D., Schempp, C., & Efferth, T. Fighting Cancer with Red Wine? Molecular
Mechanisms of Resveratrol. Critical Reviews in Food Science and Nutrition 2009; 49:782-799
24. How much is too much?
Πόσο πολύ είναι ... τόσο πολύ;
Οι γιατροί συστήνουν
δύο ποτήρια κρασί την
ημέρα
25. A standard unit of alcohol
Ένα ποτήρι = 8 gr αλκοόλης
1 Unit equals:
250 ml 90 ml
μπύρας(3.5% κρασί(11%
abv) abv)
50 ml ηδύποτου
25 ml ουίσκι,
(20% abv)
βότκα κλπ
(40% abv)
27. Renaud S, de Lorgeril M. Wine, alcohol, platelets, and the French paradox for coronary heart disease.
Lancet 1992; 339: 1523-6
28. Το όφελος αλλά και η
βλαβερή επίδραση
εμφανίζεται σε
μικρότερες
ποσότητες
Αιτία
Η μειωμένη ποσότητα
αλκοολικής
αφυδρογονάσης
29. Αλκοολική αφυδρογονάση
Το ένζυμο που μεταβολίζει την αλκοόλη.
Περιέχεται κυρίως στο ήπαρ και το βλεννογόνο του
στομάχου.
Το ήπαρ μεταβολίζει περίπου 8 γραμ. αλκοόλης την ώρα.
Μεγαλύτερη κατανάλωση αλκοόλης = αύξηση των
επιπέδων στο αίμα βλαβερή επίδραση.
Το στομάχι των γυναικών διαθέτει τη μισή ποσότητα
αφυδρογονάσης και έτσι μεταβολίζεται το 25% της
ποσότητας του οινοπνεύματος των ανδρών.
30. Συστάσεις
Γυναίκες: Καθημερινή κατανάλωση 2-3 μονάδων την
ημέρα και όχι πάνω από 14 μονάδες την εβδομάδα.
Άνδρες: Καθημερινή κατανάλωση 3-4 μονάδων την ημέρα
και όχι πάνω από 21 μονάδες την εβδομάδα.
Μετά από μεγάλη περιστασιακή κατανάλωση, πλήρης
αποχή από το αλκοόλ για 2 ημέρες.
Να αποφεύγεται η συστηματική καθημερινή κατανάλωση
στα ανώτερα όρια.
31. Τοξική επίδραση της αλκοόλης: Οξεία
Ανθρωποκτονίες
Αυτοκτονίες
Άλλες βίαιες συμπεριφορές (διαπροσωπική βία)
Ενδοοικογενειακή βία
Σεξουαλικά εγκλήματα
Σεξ χωρίς προστασία
Τροχαία ατυχήματα
Άλλα ατυχήματα
Εγκαύματα
Καταστροφές
32. Τοξική επίδραση της αλκοόλης: Χρόνια
Κίρρωση και άλλες ηπατοπάθειες
Υπέρταση και εγκεφαλική αομορραγία
Καρκίνος στόματος, φάρυγγα, λάρυγγα και οισοφάγου
Άλλοι καρκίνοι
Πνευματικές διαταραχές
Σύνδρομο εξάρτησης από την αλκοόλη
33. Τρεις γαρ μόνους κρατήρας εγκεραννύω τοις ευ φρονούσι.
Τον μεν υγείας ένα, όν πρώτον εκπίνουσι.
Τον δε δεύτερον, έρωτος ηδονής τε.
Τον τρίτον δ’ ύπνου, όν εκπιόντες οι σοφοί κεκλιμένοι οίκαδε
βαδίζουσι.
Ο δε τέταρτος ουκέτι ημέτερος εστί, αλλ’ ύβρεως.
Αθήναιος
(3ος αιώνας μΧ)
35. Drink water first
θα σβήσω τη δίψα μου με κρασί…
Λάθος
Πρέπει να ξεδιψούμε πρώτα με νερό για να μειώσουμε την
απορροφητικότητα του εντέρου.
36. Drink Wine With Meals
το κρασί δεν πίνεται ξεροσφύρι…
Σωστό
Πρέπει να συνοδεύουμε το κρασί με καλό φαγητό για να
επιβραδύνουμε την διέλευση του στο έντερο.
Σε μελέτη διαπιστώθηκε μείωση της θνητότητας σε όσους
συνδύαζαν την κατανάλωση του κρασιού με το φαγητό.
Trevisan M, Schisterman E, Menotti A et al. Drinking pattern and mortality: the Italian Risk Factor and Life Expectancy
pooling project. Ann Epidemiol 2001;11:312-319
37. Keep a slow rhythm
…άντε και άσπρο πάτο…
Λάθος
Πρέπει να πίνουμε με ρυθμό που να μην ξεπερνά τo 1
ποτήρι (175 ml) την ώρα. Ο οργανισμός δεν μπορεί να
μεταβολίσει περισσότερα από 8 γραμμάρια αλκοόλης την
ώρα.
38. The only thing that improves with age is wine!
…το παλιό κρασί είναι καλύτερο…
Σωστό
Κατά τη διαδικασία της παλαίωσης αυξάνει η συνολική
περιεκτικότητα σε αντιοξειδωτικούς παράγοντες.
Burns J, Gardner PT, Matthews D, et al. Extraction of phenolics and changes in antioxidant activity
of red wines during vinification. J Agriic Food Chem 2001;49:5797-5808.
39.
40. Red whine as a cause of headache
το κόκκινο κρασί μου προκαλεί ημικρανία…
Πιθανά
Αιτία: οι ταννίνες που περιέχει το κρασί.
Οι ουσίες αυτές ανήκουν στις φαινόλες, περιέχονται στη
φλούδα του σταφυλιού και περνούν και στο κόκκινο
κρασί, δίνοντας το χρώμα και τη στυφή γεύση.
Μειώνουν τα επίπεδα της σεροτονίνης του οργανισμού και
σπάνια μπορούν να προκαλέσουν παροξυσμό ημικρανίας.
Η απουσία συμπτωμάτων με το άσπρο κρασί επισφραγίζει την
ευαισθησία.
41. White whine as a cause of nausea
το άσπρο κρασί μου προκαλεί ναυτία…
Πιθανά
Αιτία: οι σουλφίτες (θειούχες ενώσεις) που περιέχει το
κρασί.
Οι παραγωγοί προσθέτουν τις ουσίες αυτές για να
επιβραδύνουν την οξείδωση του κρασιού και να
παρατείνουν τη ζωή του (αρχαία τεχνική).
1% του πληθυσμού και 5% των ασθματικών ατόμων
παρουσιάζουν ευαισθησία που μπορεί να εκδηλωθεί με
παροξυσμό άσθματος ή ναυτία.
Τα λευκά κρασιά περιέχουν μεγαλύτερες ποσότητες από
αυτές τις ουσίες.
42. Prefer a commercially available bottle
το «χύμα» κρασί είναι πιο υγιεινό από το
εμφιαλωμένο…
Λάθος
Η παραγωγή του κρασιού είναι πολυσύνθετη διαδικασία.
Το ίδιο το κρασί είναι εξαιρετικά ευαίσθητο στη βλαπτική
επίδραση του αέρα και των μικροοργανισμών.
Η ετικέτα εξασφαλίζει τις αρτιότερες συνθήκες ασηψίας
κατά την παραγωγή και εμφιάλωση.
Γενικά, τα εμφιαλωμένα κρασιά έχουν μικρότερη
περιεκτικότητα σε θείο.
43. Wine is better than other alcoholic beverages
τι κρασί, τι ουίσκι, τι μπύρα…
Λάθος
Η αλκοόλη περιέχεται σε όλα τα ποτά και μειώνει τα
καρδιαγγειακά συμβάματα.
Φαινόλες, που προσφέρουν επιπλέον καρδιοπροστασία και
ενδεχόμενα μειώνουν την πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου,
περιέχονται μόνο στο κόκκινο κρασί.
Το κρασί είναι το ποτό της συντροφιάς, τα υπόλοιπα είναι
«ξένα» για τη νοοτροπία μας.
Μόνο το 3% των αλκοολικών ασθενών είναι εξαρτημένοι
από το κρασί.
Burns J, Crozier A. Lean ME. Alcohol consumption and mortality: is wine different from other alcoholic beverages?
Nutr Metab Cardiovasc Dis 2001;11:249-258.
44. Συμπέρασματα
Ξέρεις να πίνεις = ξέρεις να ζεις.
Το κρασί είναι το ποτό της οικογένειας και της
συντροφιάς.
• Απαιτεί σύνεση και μέτρο στην κατανάλωσή του.
• Εξαιτίας της μοναδικής του σύστασης, μπορεί
απολύτως φυσικά, να προλάβει την εμφάνιση
δυσάρεστων παθολογικών καταστάσεων.
45. Ας πίνουμε όχι ως πότες, αλλά ως συμποσιαστές,
στα χνάρια των αρχαίων προγόνων μας με:
• Κανόνα
• Μέτρο
• Συντροφικότητα
• Πνεύμα
• Απόλαυση
Η αναλογία των ουσιών αυτών καθορίζει τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του κρασιού αλλά και τις ευεργετικές του ιδιότητες
Έτσι ερμηνεύεται και το όφελος που παρέχουν όλα τα αλκοολούχα, περισσότερο όμως τα κόκκινα κρασιά
Όσο πιο λεπτό φλοιό έχει το σταφύλι τόσο περισσότερο εκτίθεται σε βλαπτικούς παράγοντες και άρα παράγει περισσότερη ρεσβερατρόλη προκειμένου να προστατευθεί. Άρα το pinot noir θεωρητικά παράγει περισσότερη ρεσβερατρόλη.
Both patients and clinicians are often confused about who much is being drunk. This is due to the range of strengths of alcoholic products and the variety of glass sizes, bottles, cans etc. Also, when people are drinking in their homes it can be difficult how much alcohol is in each drink.
The concept of a standard unit of alcohol is necessary for defining hazardous and harmful drinking in terms of medically-recommended limits of drinking. Many trainees will already be familiar with the definition of a standard unit but it will do no harm to remind them. A standard unit of alcohol is defined in the UK as 8 grammes (or roughly 10ml) of ethyl alcohol. It so happens that standard measures of a range of drinks in the UK contain roughly this amount of pure (ethyl) alcohol. abv means “ alcohol by volume ” and is simply the proportion of pure alcohol in a beverage. It is a much more convenient way of specifying the alcoholic strength of drinks than the old-fashioned “ proof ” method. But BEWARE - this established way of defining a standard unit can be very misleading. For example: The strength of many beers, lagers and cider is more than 3.5% abv. Best-selling lagers are 4.4%. And “ strong ” lagers or special beers and ciders may be up to twice the strength of beer used to calculate the standard unit. One pint of 5% lager contains 3 standard units. A 125ml glass of wine is a very small glass. A typical glass of wine in a pub contains 175ml and a large glass contains 250ml (i.e., 2 units). Also, most wines these days are stronger than 8% abv – up to 12% or more. Thus a typical 175ml pub glass of 11.5% wine contains 2 units. The most common measure of sprits in England and Wales is 25ml but some pubs and clubs now serve a larger 35ml measure (already the common measure in Scotland and Ireland) One “ double ” of the larger measure at standard 40% strength contains nearly 3 standard units. And, NB, drinks poured at home are frequently larger than pub measures.
Το ερώτημα που τίθεται είναι πότε υπάρχει όφελος και πότε βλάβη. Από τις μελέτες που έχουμε φαίνεται ότι η βλαβερή επίδραση στην καρδία αρχίζει μετά τα 6 ποτήρια την ημέρα. Πολύ νωρίτερα όμως (2 ποτήρια) αρχίζει η αυξημένη θνητότητα από άλλες αιτίες. Αυτό είναι και το όριο που δίνουμε εμείς οι γιατροί. 1-3 ποτήρια κόκκινο κρασί ή 1 ποττήρι από τα υ΄πόλοιπα ποτά.
Acute negative consequences of drinking account for around 50% of total alcohol-related harm. They are mainly the result of intoxication rather than alcohol dependence. Alcohol associated with 60-70% of homicides (i.e., either perpetrator, victim or both intoxicated) – British Medical Association, Alcohol & Accidents, 1989) Up to 40% of suicides thought to be attributable to alcohol ( Interim Analytical Report ) Almost ½ of the victims of violent crime say the perpetrator was under the influence of alcohol at the time and 1/5 of violent crimes occur in or around pubs and clubs ( ibid) Alcohol plays a role in around 1/3 rd of cases of domestic violence ( ibid ) In a UK survey, 58% of those imprisoned for rape reported drinking in the 6 hrs prior to the rape ( ibid) Alcohol intoxication increases the risk of unprotected sex. A survey of students aged 18-19 in north-east England in 1989/90 showed that, after drinking, 35% had sex without contraception (ibid) . Though drink-driving has been declining, in 2001 driving over legal limit accounted for 5% of all road accidents and 17% of road deaths (ibid) . Alcohol is linked with up to 1/3 of accidental deaths of all kinds (ibid) . Alcohol involved in 23-38% of deaths by drowning and 38-45% of deaths in fires (ibid) Altogether, acute intoxication results in around 23,000 hospital admissions per year in England & Wales (ibid) In the British Crime Survey 2002/03, 70% of respondents said that drinking in public places and on the street was a problem in their neighbourhood
Regular heavy drinking can affect every physiological system of the body but here are some of the main conditions caused by excessive drinking: Alcohol-related liver disease accounts for 33,000 hospital admissions per year in England & Wales and over 4,500 deaths annually ( Interim Analytical Report) Heavy drinking is associated with hypertension which in turn is a leading risk factor for haemorrhagic stroke, accounting for up to 1,200 deaths per year (ibid) Moderate drinking can protect against cardiovascular disease but this applies only to low levels (1 or 2 drinks per day) Alcohol is associated with a dose-related increase in the risk of cancers of the oral cavity, larynx, pharynx and oesophagus, especially if combined with smoking (ibid) It also increase the risk of cancers at other sites including breast cancer, although research on the latter risk is proceeding (ibid) Estimated that babies with FAS represent between 0.4 and 2 live births per 1,000. In addition to the full FAS, drinking in pregnancy is associated with a range of other impairments in the baby (ibid) Heavy drinking can contribute to anxiety and depression and can accelerate, or uncover a predisposition to, the development of psychiatric disorder, including psychosis (ibid) 1/3 rd of psychiatric patients have a substance use disorder and ½ of those attending D&A services have a mental health problem (ibid) Latest estimate of t he population prevalence of alcohol dependence is 3.6%, with 6% of men and 2% of women meeting criteria nationally ( Alcohol Needs Assessment Research Project; Drummond et al. , 2005). This equates to 1.1 million people with alcohol dependence nationally. Alcohol dependence is therefore considerably more prevalent than problem drug use in England which is estimated to affect 0.8% of the adult population.
Βρίσκονται και στο ξύλο των παλαιών βαρελιών, και σε τροφές όπως το τυρί ΚΑΙ το τσάι. ‘ Όχι όμως στα άσπρα κρασιάπου περιέχουν κυρίως σουλφίτες (θειούχες ενώδεις)
