1. UGALKETA
DBH 3. maila
Berrio-Otxoa Ikastetxea 2016

2. Hasi baino lehen
Sexua Ernalketa Ugalketa asexuala
Sexualitatea Nerabezaroa Homosexuala
Metodo antikontzeptiboak Sexu-transmisioko
gaixotasunak

3. 1. Ugalketa-funtzioa
Gizakion ugalketa sexu bidezkoa
- Sexu desberdineko bi banako behar dira
- Gameto mota desberdinak

4. Ugalketaren prozesuak:
1. Gametogenesia: gametoak eratzeko prozesua,
gonadetan.

5. 2. Ernalketa: bi gametoak elkartzea, zigotoa eratuz.
Barneko prozesua
3. Enbrioiaren garapena: zelula zatitzen, enbrioia
sortu.
Hazi eta eraldatu, fetua.

6. 4. Erditzea: haurra jaiotzeko prozesua
Bibiparoak gara gu, fetua amaren sabelean
garatu.
5. Garapena: gorputza
handitzeko prozesua.

7. Heldutasun sexualeranzko aldaketak
Karaktere sexual primarioak: sexu organoak
Horien heldutasuna pubertaroan (10-16 urte)
Sexu-hormonak sortu
Aldaketak (karaktere sexual
sekundarioak)
Nerabezaroa: pubertarotik helduarora bitarteko
garaia (aldaketa fisiko, psikologiko eta sozialak)

8. Gizonezkoen ugaltze aparatua eta
gametoak

9. Gizonezkoen gametoak: espermatozoideak
Parteak: Nukleoa
Burua
Akrosoma
(obuluaren geruza zeharkatzeko
entzimak ditu)
Lepoa (zentrioloa, eta mitokondria ugari
energia lortzeko)
Isatsa (flageloa)

10. Emakumezkoen ugaltze aparatua
Barneko organo genitalak:
1. Obulutegiak
2. Ugaltze-bideak
* Falopioren
tronpak
* Umetokia
* Bagina

11. 1. Obulutegiak
Emakumezkoen gonadak (2 dira)
Funtzioa: obuluen sorrera

12. 2. Ugaltze-bideak
2.1. Falopioren tronpak
Funtzioak:
- Obulutegia eta umetokia lotzen duten
hodiak
- Finbriek obulua hartu
- Zilioek obulua umetokirantz eraman

13. 2.2. Umetokia
Organo hutsa
Funtzioa:
izaki berria
hartuko du
Pareta lodia
(miometrioa)
Endometrioak
estali (mukosa)
Umetoki-lepoak baginarekin lotzen du

15. 2.3. Bagina
Mukosaz estaliriko gihar-paretadun hodia
Irekigune baginala (uretra eta uzkiaren artean)
Funtzioak:
a) Organo kopulatzailea
b) Fetua kanporatzeko bidea

17. Emakumeen gametoak
Obulua (emakumeen gametoa)
450 obulu inguru heldu
Zelula esferiko
eta handia, 1,5 mm

18. Obuluen osaketa:
BILKINAK
Koroa erradiatua Obulua babesten zelulak
Mintz peluzidoa Kanpoko mintza (babesa
/ elikatzea)
Mintz plasmatikoa Zitoplasma mugatzen du
ZITOPLASMA Organuluak eta nukleoa
barnean
NUKLEOA Esferikoa, barnean
nukleoloa

19. Konparatu gametoak

20. Obuluen sorrera edo obogenesia
Obulu-folikuluak edo obozitoak
Hilero bakarra helduko, eta obulutegitik irtetean
obulua izango da
- Hipofisiko hormonen garrantzia

24. Emakumezkoen ugaltzen aparatuaren zikloak
Obulutegietako zikloa Umetokiko zikloa
Hormonak
FSH
LH
Estrogenoak
Progesterona
Faseak
1. Folikularra
2. Obulazioa
3. Fase luteoa
1. Hilekoa
2. Ugaritzekoa
3. Jariaketa

25. Obulutegietako zikloa
1. Fase folikularra
FSH Folikuluak heldu
(bat asko hazi)
2. Obulazioa
LH Obulua askatu
3. Fase luteoa
LH Folikulua bihurtu
Estrogeno / progesteronagorputz luteo

28. Umetokiko zikloa
1. Hilekoa
Endometrioa loditu, askatu
2. Ugaritzekoa
Estrogenoa Endometrioa berregiten
3. Jariaketa-fasea
Endometrioak hazten (enbrioia hartzeko)
Ernalketarik ezean
- Obulua hil
- Gorputz luteoa degeneratu
Obulutegietako progesterona (hilekoa)

31. Ernalketa
Espermatozoideak eta obuluak bat egitea,
zigoto edo obozelula sortuz
Nukleoak dira batzen direnak
Falopioren tronpetan
Obulua Espermatozoideak
Bakarra
24-48 ordu ernaltzeko
300 milioi
3-5 egun

32. Bilkin babesleak zeharkatu
Akrosomaren garrantzia (batzuek koroa
erradiatua zulatuko dute,
besteei mintz peluzidora
heltzea ahalbidetuz)
Zigotoa eratzean,
ernalketa-mintza

35. Gorputz luteoak progesterona jariatzen
jarraitu (endometrioko paretak lodi)
Zigotoa umetokiranzko bidean, zatituz
Morula
Blastozitoa
7 egunetara:
endometrioan ezarri

36. Haurdunaldiaren garapena

37. Haurdunaldiaren garapena
Blastozitoa endometrioan ezartzean hasten
da.
Enbrioia sortu
Egiturak
Plazenta
Zilbor-hestea
Amniosa

38. Erditzea
Haurra jaiotzeko prozesua
Dilatazioa
3 fase Egozpena
Haurlaguna botatzea

40. Dilatazioa Egozpena Haurlaguna botatzea
Umetokia uzkurtzen hasi
Umetokiko lepoa dilatatu
Zorro amniotikoa apurtu
(urak bota)
Burua erdialdeko kanalera
Lehen aldian 8-14 h
Umetokia gehiago uzkurtu
Diafragma uzkurtu
Baginatik atera
(lehenik burua)
Zilbor-hesteari matxardez
eutsi eta moztu (orbaina
zilborra)
1-30 minutu
Umetokia berriro
uzkurtu
(haurra jaio ostean)
Plazenta askatzeko
Oritza sortu amaren
ugatzek
(mantenugaiak,
antigorputzak)
Ondoren esnea

41. Antzutasuna. Laguntza bidezko
ugalketa teknikak
- Antzutasuna: seme-alabarik izateko
berezko ezintasuna
Ez obulatzea
Enbrioia ezartzean
arazoak
Falopioren tronpen
buxadura
Espermatozoide
gutxi sortzea
Espermatozoide
heldugabe edo
malformatuak
Baginako
mukiarekin
bateraezintasuna
Hodi deferenteen
buxadura

42. Laguntza bidezko ugalketa teknikak
Intseminazio artifiziala In vitro ernalketa
Espermatozoideek obuluraino
ezin iritsi
Gizonezkoaren semena
artifizialki sartu umetokian edo
Falopioren tronpetan
(emakumea obulatzen ari
denean)
Emakumezkoek hormona
bidezko tratamendua, hainbat
obulu sortuz
Atera, eta laborategian ernaldu
gizonezkoaren
espermatozoideekin
Enbrioiak ezarri
emakumezkoaren umetokian
Haurdunaldi anizkoitzak

43. Sexu transmisioko gaixotasunak
STG: sexu-harreman bidez kutsatzen diren
gaixotasun infekziosoak
Eragileak
Treponema pallidum GIB Candida albicans
Bakterioak Birusak Onddoak

44. Nola kutsatzen dira?
Larruazaleko zaurien bidez
Genitaletako, ahoko edo uzkiko
mukosetako lesioen bidez
Gorputzeko fluidoen bidez (semena,
odola, baginako jariakinak, gernua…)

45. Sintomak
Jariakin zurixkak zakiletik edo baginatik kanpora
Lesio ultzerosoak (herpes genitala edo sifilisa)
Garatxo itxurako lesioak (papiloma)
Mina, azkura, erresumina genitaletan

46. Sifilisa
- Treponema pallidum (bakterioa)
- Sintomak (3 fase)
1) Txankroa agertu (lehen zauria) genitaletan (21 egun)
2) Lesio gorriak, sukarra, ganglioak handituta (2 hilabete)
3) Arazo larriagoak nerbio sisteman eta bihotzean,
sendatuta zegoela uste arren (hamar urtetara ager daitezke)

47. BIRUSAK
Herpes genitala HIESA

48. Intereseko bideoak
Obulazioa
https://www.youtube.com/watch?v=fHV8cv_mRB8
Ernalketa
https://www.youtube.com/watch?v=_5OvgQW6FG4
Ernalketa anitzak
https://www.youtube.com/watch?v=M6e1uHYX294
Intseminazio artifiziala
https://www.youtube.com/watch?v=S6FmkzOf9ao
In vitro
https://www.youtube.com/watch?v=uXsCngh89fI
https://www.youtube.com/watch?v=-qDCZH0uIFs
https://www.youtube.com/watch?v=ciDwpSDRDA4